Katalog

Pazartesi 20 Ağustos 2018 EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Gemiyi yüzdürecek alan daralıyor2e4Kk0uyrmü1kialygyoedntairTdLi Dövizdeki yükseliş, dükkânları kapatma noktasına getirdi. BMD Başkanı Öncel’e göre, markalar her an kira hesaplaması yapmaktan iş yapamıyor şehriban kıraç Döviz kurundaki hareketlilik, perakendeciyi vurdu. Dövizle kiralama yapan AVM’lerdeki markalar zor günler geçiriyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel’e göre dövizden kaynaklı son bir ayda 240 milyon lirayı aşkın kira farkı oluştu. Öncel, “Markalar ellerinde hesap makineleriyle her an kira hesaplamaktan başka iş yapamıyor” derken, markaların çıkışı yurtdışında aradığını ifade etti. BMD Başkanı Sinan Öncel ile perakende sektörünün yaşadığı krizi ve çıkış yollarını konuştuk. n Döviz çok yükseldi bu maliyetlerinizi nasıl etkiledi? Maliyetlerin çok önemli bir kısmı dövize endeksli, hammadde dövize endeksli. Türkiye’den tedarik ettiğimiz hammaddelerin de hepsi dolara endeksli; pamuk diyorsun o da dolarla. Dövizin artmısı maliyetlerimizi de çok artırdı. Mesela her şeyi aldık bir ürünü 15 liraya mal ettik bunu tüketiciye ne kadara satarsınız en fazla 25 liraya, 35 liraya satamazsınız. Şimdi 17 liraya mal ettimizi 26 liraya satamıyoruz. İşte burada felaket kuru var. Artık tüketicinin verebileceği fiyata ürün üretmeniz bu kur KKTC sabitledi n AVM’lerde dövizle kiralamalar sizin sürekli eleştirdiğiniz bir konu kurun bu kadar yükseldiği bir dönemde Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği ile bir görüşmeniz oldu mu? n Uzun süredir hiçbir iletişimimiz olmadı, konuşarak bir adım, bir milim ilerleme kaydedilemiyor. Oradaki arkadaşları da kınamıyoruz, onların elinde olan bir şey de değil. Yabancı fonların elinde olan AVM’lerin yönetimi tamamen yurtdışında. Yurtdışından gelen olumlu veya olumsuz yaklaşımlarla burası yönetiliyor. n Siz ne istiyorsunuz, kiralarda TL’ye mi dönülsün? Kimsenin TL’ye dönülsün gibi bir derdi yok. Biz yaşanabilir kiraciro oranı istiyoruz. Geçen hafta KKTC’de döviz kira sözleşmelerinde dolar 3.80’e Avro ise 4.60’a sabitlendi. Biz de böyle bir sabitleme bekliyoruz. larla mümkün değil. Artık hiçbir alanımız kalmıyor, malı satacak kıpırdayacak alanınız kalmıyor. Gemiyi yüzdürecek alan gittikçe daralıyor. n Bu durumda ne yapacak üretici, satamayacaksa ne olacak? Şu anda üreticiler fiyat veremiyor mesela. Yeni sipariş alamıyor. Önceden alınmış siparişlerini veriyor, yürümekte olan üretim bandında olan ürünleri üretmeye devam ediyor, yeni fiyat dediğin zaman bir dakika diyor. Fiyata yansıyacak n Ne kadar zamandır böyle? Dövizin yükselmesiyle başlayan bir durum. Perakendeci aynı ürünü yerine aynı fiyatla koyamayacak ve maliyetler biraz daha artacak. Maliyetlerin fiyatlara nasıl yansıyacağını ise şimdiden öngörmek zor. Ürünü satamayacağımız şekilde de bir yansıma olmaz. Bu işin olumsuz tarafı. Olumlu tarafı ise yabancıya özellikle yabancının bol olduğu noktalarda satışlarda artış var. Avrupa’da 100 Avro’ya alacağı birebir ürünü Türkiye’de 60 Avro’ya alıyor. Eldeki stoklar eriyene kadar tüketicinin tam alım yapma zamanı ihtiyacı varsa tabii. Normal koşullarda gidip kredi kartına taksit yap, borçlan, malı al demek doğru bir şey değil. n Üretici yeni sipariş almıyor dediniz, yeni sezon başlayacak, perakendeci hazır mı sezona? Herkes kışlık ürününü zaten yaptırmıştı, 1 Eylül’den itibaren sezon açılacak. Ürün girişleri devam ediyordu, tahminim kış sezonunun ürünlerinin en az yarısı üretildi. 47 milyarlık Vedat ekonomiARIK n BMD’nin üye sayısı kaça çıktı? Şu anda 420 markamız var. n Ne kadarlık bir ekonomiyi yönetiyorsunuz? 47 milyar dolarlık bir ekono miyi yönetiyor üyelerimiz. Yurt içinde 67 bin satış noktamız var. 100 markanın 108 ülkede mağaza ları var. Sektörümüzde 350400 bin kişi çalışıyor. Biz şimdi markalı ihracata odaklanmak istiyoruz. Bunun için Gümrük Bakanımızla da görüş tük. Yapılacak yurtdışı gezilerin de mutlaka biz de dernek olarak temsilci gönidermek istiyoruz. BMD Başkanı Sinan Öncel Şehriban Kıraç’ın Mesela Çin Büyükelçisiyle yakın temastayız, Çin bizim için çok önemli bir pazar. Çin Ticari Konsolosu bizim toplantımıza geldi. sorularını sanıtladı. Gelecek 5 yılda 2 trilyon dolarlık alım yapacak. Biz buralardan pay almak istiyoruz. Mağazalar adeta rehin nTL’ye dönen AVM oldu mu? Şöyle bir şey yok, burası TL oldu burası döviz. Burada kritik nokta kiralama yapılırken TL opsiyonunun konmaması. Şimdi ben geliyorum buraya dükkân kiralayacağım, kaç para 500 Avro, ben TL ile kiralamak istiyorum, yok TL vermiyoruz, niye vermiyorsun, ben dövizle borçlandım diyor. Ee borçlanma. Yılbaşında 36 bin TL olan kiran dövize bağlı olarak şimdi 62 bin TL olmuş. İşte bu felaket kurudur. Günlük kurdan kira kesen de var. Temmuz kiraları 4.60 üzerinden kesildi. Ağustos kiralarında ise kur 6.50’ye kadar çıktı. Aradaki farkı markaların ödemesi çok zor. n Bu maliyeti karşılayamıyorsa AVM’lerden çıkma yoluna gidemiyor mu? En önemli problem şurada; marka kiralama yaptığı zamanki ekonominin gidişi, koşullarda markanın para kazanmasına elverişliymiş. Firma 4 yıl önce herhangi bir olumsuzluk hissetmemiş AVM’lerle 510 yıllık sözleşmeler yapmışlar. Ama arada krizler çıkmış, turizm dip yapmış, Rusya ile sorun yaşanmış. Marka ben AVM’den çıkmak istiyorum demiş. Üç aylık cezayı da ödeyeyim demiş. AVM yok diyor. Bir yıllık cezayı vereceksin. İnsaf çerçevesinde hareket eden biri evet der. Kur 67 liraya geldi bunlar hâlâ aynı kafadalar. Erken çıkmaya kalkarsan da sana dava açarım bir yıllık cezayı mahkeme kararı ile haciz ederek alırım diyen bir kesim var. Bizim tepkimiz bu zihniyete. Bunlar sadece yabancı yatırımcı da değil yerliler de var. Şu an birçok mağaza AVM’de rehin kaldı. Biz Bakanlı ğa önlem alması için başvurduk. Şu an bırakın kirada indirim istemeyi dükkân kapatmak için mücadele veriyoruz. n Sektörde kârlılık ne seviyede şu anda? Yüzde 10 ile 15 arasında vergi öncesi kâr açıklayan bir şirket çok başarılı demektir. Kârlılıklarda ciddi daralma söz konusu. Bir de verimsiz yerin verimlinin kârını götürmesi var. Mesela benim bir üyem ben yurtdışına açılmak istiyorum, kaynak yaratmam lazım ama başımda 100 küsür mağazanın 20’sinden kurtulmam lazım çünkü bütün kârımı burası götürüyor ama kapatmaya çalıştığımda da çok büyük bir tazminatla karşı karşıyayım. Yani tek mağaza kapatmak için neredeyse 700800 bin liraya yakın tazminatlar ödemekle karşı karşıyalar. Herkes kapatma derdinde n Türkiye’yi kapatıp yurtdışına gitme eğili mi var mı sizin sektörde? Türkiye’de operasyonu ta mamen durdurup yurtdışına giden arkadaşlar var evet. Herkes şu anda verimsiz mağazasını kapama derdinde, onun için biz feryat figan ediyoruz hani bir an önce çıkalım çünkü ödediğimiz her ay bize ciddi rakam. Zaten şu an bizim birinci gündem maddemiz yurtdışı operasyonumuzu nasıl artırabi liriz, olmayanlar nasıl kurabilir, ikincisi de daha fazla nasıl alışveriş turizmini canlandırabiliriz çünkü alışveriş turizminin Türkiye’de canlanması demek taksi şoföründen sokaktaki büfeye, işportacıya, herkese, bütün ekonomiye yansıması demek. n Yurtdışında mağaza sayısı kaça çıktı? 3 bin 500’ü geçti. Sene sonunda 4 bini bulacak. Bu trend 2016’da başladı artarak devam ediyor. n Alışveriş turizmi dediniz bu sektörün derdine deva olur mu? Türkiye şu anda inanılmaz önemli bir alışveriş cenneti haline geldi, bu önemli bir fır sat. Tabii, turizm çok kırılgan bir sektör. Risklerimizi hangi para ile satıyorsak o parada tutmamız gerek. n Türkiye perakende sektörüne gelen bazı yabancılar pazardan geri çıktı, Türkiye’den çıkışlar sürer mi? Birincisi Türk markalarıyla rekabet edemediler, ikincisi gümrük vergileri aşırı yükseldi. Üçüncüsü de az mağazaları olduğu için Türkiye’de üretim yapamadılar. İthalata ciddi vergiler olunca ve döviz de çok yükselince çıkmak durumunda kaldılar. Şimdi de çok orijinal ürün yapan, talep elastikiyeti olmayan firmalar gelirse ayakta kalma şansı olmaz. Irak’tan ek vergi Irak, donmuş tavuk ve patates cipsi de dahil ithal ettiği 8 ürüne ek gümrük vergisi getirdi. Tarımda korumacılık önlemleri artarak devam ediyor. Her ülke kendi üreticisini, korumak için gümrük vergisi oranlarını artırıyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden (TİM) ihracatçılara gönderilen yazıda Irak Bakanlar Kurulu tarafından bazı ürünlerde ilave gümrük vergilerinin uygulanmasının kararlaştırıldığı bildirildi. Ek gümrük vergisi uygulanacak ürünler şöyle: n Tüm donmuş tavuk eti ve kesilmiş küp tavuk ve bütün ürünlerine yüzde 50, n Erkek takım elbiselerine yüzde 20, n Beyaz kıyafetler için kullanılan leke çıkarıcı çamaşır suyuna yüzde 30, n Elektrik santralli kutuları ve panolarına yüzde 26, n Newcastle (yalancı tavuk vebası) aşısı, kaymak ve PPR aşısına yüde 100, n Thermablock tuğlalara (yuvarlak delikli tuğlalar), LANSOPRAZOL 15MG Tablete yüzde 27, n İlkokul ve lise okul kitaplarına yüzde 200, n Doğal patates cipsine yüzde 85 ek gümrük vergisi uygulanacaktır. l Ekonomi Servisi ‘Fındıkta fiyat en az 15 TL olmalı’ Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, rekoltedeki düşüşün fındıkta üretici maliyetini daha da yükselteceğini belirterek “Fındıkta fiyat 15 liranın altında olmamalı” dedi. Bayraktar’ın yaptığı değerlendirme şöyle: n Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), gecikmeden, yükselen enflasyon, maliyetler, döviz kurları ve üretici refahını da göz önünde bulundurarak 15 liranın altında kalmamak üzere bir fiyat açıklamalı. n Bu yıl rekoltenin külleme hasta lığı, fındık kokarcası ve doğal afetler nedeniyle geçen yılın çok altında olacağı görülüyor. n Dünyanın en büyük fındık üreticisi ülkesi olmamıza rağmen TMO’nun fın dık alım fiyatını açıklamaması, dış alıcıların ucuz fiyattan fındık bağlantısı yapmalarını sağ lıyor. Bu gecikme ülkemizin her dakika gelir kaybetmesine neden oluyor. n Hasadın başladığı fındığın yavaş yavaş piyasaya girdiği şu günlerde, üreticilerimizin gözü kulağı TMO’nun açıklayacağı fındık fiyatında. n Fındığın büyük bölümü ihracata gidiyor. Geçen yıldan bu yana dolar yüzde 70.4 arttı. Fiyat 15 lira açıklansa da dolar bazında kabuklu fındık fiyatı sadece 2.5 doları, iç fındık fiyatı bütün maliyetler eklense 5.5 doları bulmaz. n 2014/2015 sezonunda iç fındığın kilogramını 12.87 dolardan, bu sezon 6.23 dolardan satan Türkiye, fındık fiyatını düşük tutarak ihracat gelirlerini düşürmemelidir. n Ülke ekonomisi açısından fındıkta ihraç fiyatı ihracat miktarından daha önemli. 1 Eylül8 Ağustos döneminde bu sezon 277 bin 747 ton iç fındık ih raç edilmesine rağmen, ihracat geliri 1.73 milyar dolarda kaldı. l ANKARA/Cumhuriyet ekonomi 11 Yazarımız yıllık izninin bir bölümünü kullandığından yazılarına ara vermiştir. Yeni tarife dar gelirliyi vuracak EMRE DEVECİ Elektrik fiyatlarında, konutlarda 1 Ekim’den itibaren kademeli fiyatlandırmaya geçilecek. Amacı ‘dar gelirli aileleri korumak’ olduğu belirtilen düzenlemeye göre, aylık belli bir tüketime kadar tarifeler düşük tutulacak. Henüz resmi açıklama gelmedi ancak bu sınırın hane başına aylık 150160 kilovatsaat olacağı söyleniyor. Bu tüketimi aşanlar daha yüksek fiyattan elektrik tüketecek. TL’deki değer kaybı ve petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle doğalgazda ve elektrikte maliyetlerin yükseldiği, eylül ve ekim aylarında gelmesi beklenen zamlardan dar gelirlilerin yeni model sayesinde daha az etkileneceği öne sürülüyor. Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, “Türkiye’de ortalama hane halkı büyüklüğü 3.8 kişiyken dar gelirli ailelerde hane halkı büyüklüğü daha yüksek. Bu nedenle kademelendirme sadece hanebaşı tüketim miktarına göre olursa amacına ulaşmaz, hatta kaş yaparken göz çıkarma tehlikesi var. İki kişilik bir hane ile altı kişilik bir hane aynı kademelendirmeye tabi olursa altı kişilik hanede kişibaşı ucuz kota iki kişilik ailenin üçte biri seviyesinde olur ve altı kişilik aile bu düzenlemeden yarardan çok zarar görür” diye konuştu. Gürkan Kumbaroğlu ABD’de 20 ofis açılması askıya alındı TürkAmerikan İş Adamları Derneği (TABAAmCham) Başkanı Ali Osman Akat, “Amerikan hükümeti Türkiye’deki Amerikan firmalarının yeni yapacağı yatırımlarına ve iş yapmalarına zarar veriyor. Amerikan hükümeti kendi marka değerlerine zarar verirken bindiği dalı da kesti” diye konuştu. Akat, “Geçen sene TABAAmCham olarak Amerika’daki 50 eyaletin 20’sinde 20 adet olmak üzere temsilcilik ofisleri kuruyorduk. Altyapısı hazırdı iki ülkenin ticaretini artırmak için. Bunları durdurma kararı aldık” dedi. l Ekonomi Servisi Acıbadem Sigorta İngilizlere satıldı Türkiye’nin en büyük ikinci sağlık sigorta şirketi olan Acıbadem Sigorta, İngiliz sigorta devi Bupa’ya satıldı. Satın alma işlemi Rekabet Kurulu onayının ardından resmileşecek. İngiliz Bupa, söz konusu satın alma işlemini kendi internet sitesi üzerinden duyurdu. Şirket, sağlık sigortası alanında yıllık 913 milyon lira prim üretimi ile ikinci sırada bulunan Acıbadem Sigorta’nın satın alınması konusunda anlaşıldığını açıkladı. Acıbadem Sigorta’nın 500’ün üzerinde çalışanı bulunurken, şirket 600 bin kişiden fazlasına hizmet veriyor. 1974’te Bupa ise, dünyanın önde gelen sigorta şirketlerinden biri konumunda. Bupa Uluslararası Piyasalar Üst Yöneticisi (CEO) Simeon Preston, uzun yıllardır Türkiye piyasasını izlediklerini ve büyüme için olağanüstü fırsatlar sunduğuna inandıklarını söyledi. l Ekonomi Servisi Bursa’nın zirvesinde oto şirketleri var Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO), bu yıl 21’inci kez yaptığı ‘İlk 250 Büyük Firma 2017’ araştırmasına göre, firmaların iç ve dış satışları toplamı 2017’de bir önceki yıla oranla yüzde 34 artarak, 116.6 milyar TL oldu. Bursa’da ciro büyüklüğüne göre ‘İlk 250 Firma Araştırması’nın zirvesinde 18.3 milyar TL ile Tofaş yer aldı. Tofaş’ı 15.6 milyar TL ile Oyak Renault, 5.3 milyar TL ile Bosch izledi. Söz konusu 3 firmayı sırasıyla Borçelik, Limak, Sütaş, Bursa Eczacılar Kooperatifi, Özdilek AVM, Türk Prysmian ve Pro Yem takip etti. Geçen yıl 250 firma tarafından oluşturulan katma değer yüzde 30 artışla 19 milyar TL’nin üzerine çıkarken, firmaların öz sermaye toplamları ise yüzde 28’lik artışla 26.5 milyar TL’ye yükseldi. Söz konusu firmaların net aktifleri 2016’ya göre yüzde 23’lük artışla 81.1 milyar TL’ye, dönem kârları da yüzde 58 artışla 6.9 milyar TL’ye ulaştı.l Ekonomi Servisi C MY B