Katalog

Dolar bayram dinlemedi 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü kutlamaları dolayısıyla piyasaların tatil ol EKONOMİ duğudün,dolar/TLkuru 4.13 seviyesini gördü. Dolar önceki gün MB açıklamalarının ardından 4.03 seviyesine kadar inmişti. Domates yasağı resmen kalktı Rusya’nın domates ithalatında Türkiye’ye uyguladığı firma sınırlaması dün itibarıyla resmi ola rak son buldu. Türk üreticiler, firma sınırlaması olmaksızın Rusya’ya ihracat gerçekleştirebilecek. Çarşamba 2 Mayıs 2018 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ IMF: Türkiye aşırıısındı 11 Yüksek cari açık ve enflasyona dikkat çeken IMF, ‘Ekonomi aşırı ısındı’ dedi. Kamuözel işbirliği projelerinin getirdiği riske işaret edildi Uluslararası Para Fonu (IMF), Türkiye ekonomisinin aşırı ısındığı uyarısında bulundu. Yüksek enflasyon, yüksek cari açık ve bütçe açığındaki artışa dikkat çeken IMF, Türkiye ekonomisi için iç ve dış kaynaklı risklerin arttığına dikkat çekti. Kurum, 2016’daki darbe girişiminin ardından Türkiye ekonomisinin 2017’de güçlü şekilde toparlandığını ancak devlet teşvikleriyle gelen potansiyelin üzerindeki büyümenin, ekonominin dengelerini bozduğunu vurguladı. IMF’nin önceki gün yayımladığı Türkiye ile ilgili 4. Madde Konsültasyon Raporu’nda öne çıkan bir diğer tespit, kamuözel işbirliği (KÖİ) projelerinin bütçeye ge Yavuz Sultan Köprüsü tirdiği yük oldu. Raporda ayrıca, inşaat sektöründe arz fazlası işaretlerine, bankaların borç kalitelerindeki zayıflamaya, büyük şirketlerin borçlarını ödemekte zorlandığına dair işaretlere dikkat çekildi. Kalkınma Bakanlığı verilerine göre, KÖİ projelerinin toplam sözleşme değeri 129.5 milyar dolar, yatırım tutarı ise 58.6 milyar dolar. 2018 yılı için ulaştırma projelerinde verilen garanti ödemeleri kapsamında 3.6 milyar TL, şehir hastaneleri için ise 2.6 milyar TL ödenek konuldu. Siyasi belirsizliklerin ve bölgesel dengesizliklerin yüksek olduğuna işaret eden IMF, 2018’de Türkiye ekonomisinin yüzde 4.5 büyüyeceğini, enflasyon ve cari açığın yüksek kalmaya devam edeceğini öngördü. Para politikasının daha da sıkılaştırılması gerektiği vurgulanan açıklamada, yapısal reformların iş piyasasında esnekliği arttırmaya odaklanması gerektiği kaydedildi. KÖİ riski artıyor Son dönemde çok tartışılan kamuözel işbirliği (KÖİ) projeleri ve devletin bu projelere gelir ve borç garantisi vermesi, IMF raporunda yer aldı. Son 10 yılda KÖİ projelerinin altı kat arttığına ve toplam yatırım büyüklüğünün 221 projede 61 milyar dolara ulaştığını hatırlatan IMF, artan mali risklere işaret etti. Talep yetersizliği, kurdaki artışın, yatırım, borç ve gelir garantilerinin borç sorunu yaratacağını vurguladı. Bu projelerde şeffaflık, yasal çerçeve eksikliğinin sürdüğüne de dikkat çekildi. Enerji faturası kabardı Dövizle borçta yeni dönem Döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişiler döviz kredisi alamayacak. Derlenen bilgilere göre, reel sektörün dövizdeki iniş çıkışlara karşı korunması, kurda oynaklık ve risk priminin azaltılması amacıyla döviz geliri olmayan küçük ve orta ölçekli şirketler yeni dönemde dövizle borçlanamayacak. Kamu kurum ve kuruluşları, bankalar ile Türkiye’de yerleşik finansal kiralama şirketleri ve finansman şirketlerinin kullanacakları döviz kredileri, kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon dolar ve üzerinde olan Türkiye’de yerleşiklerce kullanılacak krediler kapsam dışı tutulacak. Ayrıca, yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan makine ve cihazların finansmanı kapsamı dışında olacak. l Ekonomi Servisi Buğdayda düşüş görüldü Dünya Tahıl Konseyi (IGC) 2017/18 sezonu sonunda 758 milyon ton olmasını öngördüğü küresel buğday üretimine ilişkin, Temmuz 2018 / Haziran 2019 dönemi öngörüsünü, 2 milyon ton düşürerek, geçen yıla göre 19 milyon ton düşük olan 739 milyon tona indirdi. IGC; 2017/18 sezonu sonunda 740 milyon ton miktarda gerçekleşeceğini öngördüğü dünya buğday tüketiminin, 2018/19 döneminde, mart öngörüsünden 1 milyon ton ve 2017/18 sezonundan 5 milyon ton yüksek, 745 milyon ton düzeyinde olmasını bekliyor. l Ekonomi Servisi Biota Kamboçya pazarına girdi Biota Laboratuvarları Bilim Kurulu Başkanı Prof. Murat Türkoğlu, “Global Biomatrix Grubu ile imzaladığımız işbirliği anlaşması kapsamında Bioxcine ürün grubu nisan itibarıyla Kamboçya genelinde eczanelerde satışa sunuldu” dedi. Biota Laboratuvarları, Tayland, Myanmar, Güney Kore, Hong Kong, Endonezya, Tayvan, Filipinler ile Vietnam ve Laos’tan sonra, dünyanın 90’ıncı büyük ülkesi olan Kamboçya pazarına girdi. Kamboçya, Biota’nın Asya pazarında işbirliği yaptığı 10’uncu ülke oldu. Şirket beş kıtada 60 ülkeye ihracat yapıyor. l Ekonomi Servisi Türkiye’nin enerji ithalatı faturası yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14.3 artarak 10 milyar doların üzerine çıktı Bir yandan petrol fiyatlarının artması bir yandan yaşanan dövizdeki dalgalanma hızlı artış, ülkenin enerji faturasını hızla artırdı. Türkiye’nin enerji ithalatı faturası ocakmart döneminde geçen yılın aynı dönemine gö re yüzde 14.3 artarak 10 milyar 333 milyon 802 bin dolar oldu. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Türkiye’nin yılın ilk çeyreğindeki toplam ithalatı geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 22.7 artışla 61 milyar 901 milyon 619 bin dolar oldu. Hem petrol fiyatlarının hızla artması hem de kur dalgası enerji maliyetini arttırdı. Geçen yılın ilk çeyreğinde 9 milyar 43 milyon 413 bin doları bulan enerji ithalatı ise bu yıl ocakmart döneminde yaklaşık yüzde 14,3 artarak 10 milyar 333 milyon 802 bin dolara çıktı. Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsü (EPPEN) Başkanı Volkan Özdemir, ilk üç ay yüksek seyreden ve varil başına 75 dolar bandına çıkan Brent tipi petrol fiyatlarının söz konusu artışın ana sebebi olduğunu belirtti. Özdemir, aynı zamanda doğalgaz faturasının da petrol ürünleri fiyatlarına bağlı olduğu için geçen yıla oranla artırdığına işaret ederek, “Bu da Türkiye’nin enerji ithalatını artırıyor. Yani hacimsel olarak değil, değersel olarak petrol ve uluslararası piyasalardaki enerji fiyatlarına ilişkin bir artış söz konusu” dedi. Özdemir’in verdiği bilgiye göre, yıl sonunda 40 milyar doları aşan bir enerji açığı oluşacağı tahmin ediliyor. Mevsimsel faktörler nedeniyle hacimsel olarak ufak bir düşüş de yaşanabilir. l Ekonomi Servisi Çelikte ek vergiye devam ABD, ek vergi muafiyetini 30 gün daha uzatırken Türkiye için durum değişmedi ABD Başkanı Donald Trump, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden ithal edilen çelik ve alüminyuma uygulamak istediği ek gümrük vergisine yönelik muafiyeti 30 günlüğüne uzattı. Beyaz Saray’dan Pazartesi akşamı yapılan açıklamaya göre Trump, 1 Mayıs tarihinde sona ermesi beklenen çelik ve alüminyuma ek gümrük vergisi muafiyetini AB ile Kanada ve Meksika için 1 Haziran tarihine kadar uzatma kararı aldı. Türkiye’ye uygulamaya başladığı ek vergiler için herhangi bir değişiklik yok. Beyaz Saray, başka bir uzatma kararının alınmayacağını da vurguladı. Açıklamada ayrıca Arjan tin, Brezilya ve Avustralya ile prensipte çelik ve alüminyum ithalatı konusunda anlaşmalara varıldığı ve bu anlaşmaların 1 Haziran tarihine kadar son haline getirileceği kaydedildi. Ortak serbest ticaret anlaşması kapsamında Güney Kore’yi kalıcı olarak ek vergilerden muaf tutacak bir anlaşmanın sağlandığı da belirtildi. Trump, mart ayında aldığı kararda ABD’ye ithal edilen çeliğe yüzde 25, alüminyuma da yüzde 10 ek gümrük vergisi uygulanma kararı almıştı. Ancak Trump AB, Kanada, Meksika, Arjantin, Brezilya, Avustralya ve Güney Kore’yi 1 Mayıs tarihine kadar bu karardan muaf tutmuştu. l Ekonomi Servisi İhracatta artış sürdü İhracat nisanda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 15 artarak 13 milyar 549 milyon dolara yükseldi. Nisanda aylık ihracat rekoru kırıldı. Son 12 aylık ihracat da 161.1 milyar dolar oldu. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, nisan ayı ihracat rakamlarını Kayseri Organize Sanayi Bölgesi’nde ısıtıcı, soğutucu, pişirici ve ankastre grubunda üretim yapan Singer Fabrikası’nda açıkladı. Oto zirvede İlk 4 ayda ihracat yüzde 10.4 artışla 54.7 milyar dolara ulaştı. Son 12 aylık ihracat da yüzde 10.7 arttı. Miktar bazında bakıldığında ihracatın nisanda yüzde 1.2 azalarak 9.5 milyon ton olduğuna dikkat çeken Tür kiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, “Parite değişimlerinin ihracatımızı nasıl etkilediğine bakacak olursak: nisanda parite etkisi pozitif yönlü olarak 876 milyon dolar olarak gerçekleşti” dedi. Nisanda en fazla ihracatı yine otomotiv sektörü yaptı. Sektörün nisan ayı ihraca tı, 2.9 milyar dolar olurken, otomotiv sektörünün ihracatı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 26.6 arttı. Otomotiv sektörünü, 1.5 milyar dolarla hazırgiyim ve konfeksiyon ve 1.3 milyar dolarla kimyevi maddeler sektörleri takip etti. Nisanda en fazla ihracat artışı yaşayan sektörler yüzde 38.3 ile savunma ve havacılık sanayi, yüzde 31.2 ile su ürünleri ve hayvansal mamuller, yüzde 27.7 ile demir ve demir dışı metaller oldu. l Ekonomi Servisi Paket, faizleri yükseltir Ekonomist Murat Üçer, 24 milyar liralık paketin faziler üzerinde baskı yapacağını dile getirdi. Bloomberg’e konuşan Üçer, Türkiye’nin 65 milyar liralık açığının üzerine 24 milyar lira koyma lüksü olmadığını dile getirdi. Gökyüzüne çıkar “Ben 85 milyar borçlanayım dediğin zaman faizler gökyüzüne vurur” diyen Üçer, zaten faizlerin yüksek olduğunu, bu yapılanın da ekonomiyi ısıtacağını vurgulayarak “Olursa faizler yükselir. Faizler yükselirse kim ne yatırım yapacak? Şu ortamda faiz yükselmesi bizim sistemi daha da kasacaktır. Bunun hazinenin borçlanmasına dönüştürülmesi kolay bir şey değil” dedi. l Ekonomi Servisi Dünya Bankası’ndan iş yaşamının geleceği öngörüleri Dünya Bankası, Dünya Kalkınma Raporu’nun 2019 için ana temasını “İş’in Geleceği” olarak belirlemiş idi. Rapor çalışmasının ön taslağı geçen hafta yayımlandı. İş yaşamının teknolojik yenilikler tarafından sürekli yenilenmekte olduğu ve makinelerin insan emeğinin giderek yerini almakta olduğu tespitlerinden hareketle Rapor, “teknolojik gelişmelerle birlikte toplumsal ilişkilerin de dönüşüme uğramakta olduğu...” gözlemlerine dayanarak, “iş yaşamının da üretim sürecinde yaşanan bu değişimlere uyması gerektiğini...” vurguluyor. Dünya Bankası 2019 Kalkınma Raporu’nun gözlemleri elbette kuşku götürmez gerçekler olarak karşımızdadır. Emeğin verimliliğinin artırılmasına yönelik teknolojik dönüşümler, kuşkusuz sosyal ilişkilere de yansımakta ve iş ilişkilerinin yeniden kurgulanmasını gerekli kılmaktadır. Ancak, Dünya Bankası yazarları teknolojik dönüşümün özündeki bu devrimci dönüşümleri çarpıtarak, bu gelişimleri emeğin sosyal kazanımlarını geriletmeye yönelik ve sermayenin kâr güvencesini sağlamayı amaçlayan politikaların uygulanması için bir fırsat bilmektedir. Dünya Bankası 2019 Rapor taslağı, örneğin, bugün küresel işgücü piyasalarındaki parçalanma ve enformalleşmenin ana nedenlerinin sermayenin heterojen yapısından ve kapitalizmin özündeki eşitsiz gelişme ve asimetrik güç dengelerinden kaynaklanmakta olduğunu görmezden (anlamazdan?) gelmekte; bunun yerine söz konusu parçalanmanın emeğin kazanımlarını güvence altına almayı amaçlayan iş yasalarındaki düzenlemeleri sorumlu tutmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO’nun) ısrarla yürüttüğü “insan onuruna yakışır iş” çağrılarına karşın, Dünya Bankası yazarları küresel emeğin kazanımlarının sadece formel ve örgütlü kesimlerce elde edilmekte olduğunu bahane ederek, tüm emekçileri küresel işgücü piyasalarında enformalleştirilmiş ve örgütsüzleştirilmiş birer meta olarak değerlendirilmesine olanak sağlayacak “rekabetçi” tasarımların peşinde koşmaktadır. Dünya Bankası yazarlarına göre, günümüzdeki iş ilişkilerine yönelik düzenlemeler şirketlerin maliyetlerini artırmakta ve uluslararası rekabette dezavantajlı konuma sürüklemektedir. Kapitalizmin doyumsuz kâr hırsının yarattığı amansız rekabet, aslında dünya ölçeğinde emeğin kazanımlarını dibe doğru bir yarışın ana öğesi yapmakta ve küresel ekonominin hemen her bölgesinde emeğin milli gelirden aldığı payların sermaye gelirleri karşısında hızla gerilemesine neden olmaktadır. HHH Küresel kapitalizmin 21. yüzyıldaki gelişim özelliklerinin en başında küresel mülksüzleştirme gelmektedir. 1990 sonrası neoliberal dönemde küresel ücretliemek piyasalarında işçi sınıfı yaklaşık iki misli büyümüş; işgücünü küresel rekabet koşullarında satarak geçinen emekçilerin sayısı 1.5 milyardan, üç milyar kişiye ulaşmıştır. Küresel çapta işsizlik oranının yüzde 7 civarında olduğu günümüzde, kapitalizm bu devasa yedek işsizler ordusunun olanaklı kıldığı demokrasi dışı, baskı ve şiddete dayalı emek aleyhtarı politikaları uygulama olanağı elde etmiştir. (Kapitalizmin 21. yüzyılda demokratiksizleştirme ve savaş konjonktürü olmadan gezegenimizi yönetemez konumda olduğu savlarını bu satırlarda sıkça dile getirmekteyiz). Küresel sermaye bir yandan bu “yedek ordusunun” olduğu yerlere (çoğunlukla Çin ve Doğu Asya, Meksika, Doğu Avrupa ve şimdilerde Sahraaltı Afrika) taşınırken, bir yandan da on milyonlarca göçmen işçiyi güvencesiz ve düzensiz koşullarda küresel Kuzey’in enformel emek pazarlarına katmaktadır. Kapitalizmin eşitsiz gelişme yasaları parçalanmış ve enformalleştirilmiş işgücünün hem ana nedeni, hem de ana kullanıcısıdır. Rapor, bu sorunları işgücü piyasalarının kuralsızlaştırılarak ve ücreti gerileyen işçileri de “geçimlik düzeyde vatandaşlık ücreti” sağlayacak yeni bir dolaylı vergi yoluyla finanse ederek çözmeyi ummaktadır. Dünya Bankası Raporu, Vaşington’daki seminer odalarının steril ortamlarında uluslararası ekonominin tarihsel gerçeklerini algılamaktan uzaktır. QNB Finansbank’tan 529 milyon lira kâr Katar National Bank S.A.Q’nun (QNB Group) Türkiye’deki iştiraki QNB Finansbank, 2018’in ilk çeyrek döneminde de kurumsal krediler, proje finansmanı ve KOBİ kredileri ile Türkiye ekonomisine katkı sağlamayı sürdürdü. Bankanın 31 Mart 2018 itibarıyla toplam aktifleri yıl sonuna kıyasla yüzde 8 artarak 135 milyar 574 milyon TL’ye ulaştı. 2017 yıl sonuna kıyasla canlı krediler yüzde 6 oranında artarak 86 milyar 469 milyon TL oldu.l Ekonomi Servisi C MY B