Katalog

Cuma 11 Aralık 2015 KULTUR EDİTÖR: CEREN ÇIPLAK TASARIM: ZARİFE SELÇUK r’a Aziz Sanca ya Nobel Kim ldu u Ödülü sun kultur@cumhuriyet.com.tr 17 Nobel Barış Ödülü’nü Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü adına Houcine Abassi aldı. Nobel, Türkiye için beyaz sayfa olabilir mi? slında şu soru ile başlayayım yazıya: Türkiye, bilimin önemini Sancar’ın Nobel’i ile mi anladı? Hükümet ve Beştepe cephesinden gelen yoğun ilgiyi ve Sancar’ın ABD’ye dönmeden önce Cumhurbaşkanı ile görüşmesine yönelik ısrarı görünce insanın aklına ister istemez bu soru geliyor. Umarım öyledir. Çok geç kalınmış olsa bile bir yerden başlamak her zaman iyidir. Pazartesi gününden beri Stokholm’deyiz. Dolu dolu bir Nobel haftası.. Türkiye’nin kâbus gündeminden uzaklaşmak ve bir nebze de olsa bilimi soluyabilmek büyük şans. Sizler bu yazıyı okuduğunuzda Nobel Kimya Ödülü, İsveç Kraliyeti’nin ve bütün ülkelerin temsilcilerinin hazır bulunduğu bir ortamda Prof. Aziz Sancar’a sunulmuş olacak. Buna şahit olacak olmak beni şimdiden heyecanlandırıyor. Salı sabahı Stokholm Üniversitesi’nde Kimya ödülünü alan 3 bilim insanının sunumlarını yaptıkları Nobel Lecture vardı. Tamamen akademik sunumlar... Ancak halka, öğrencilere de açık... Çok büyük dikkatle dinlememe karşın fazla bir şey anladığım söylenemez. DNA onarım mekanizmalarına ilişkin bulgularını, süreci, geçmişten bugüne, rakam ve şemalarla anlattıkları... Koca bir ömür adadıkları çalışmalar, sonsuz bir emek, yüzlerce makale, büyük paralar... Aynı konu ile dünyanın farklı ülkelerinden yapılan çalışmaların birbirine eklemlenmesi ile yol alınabiliyor ancak. Tamamen evrensel, tamamen insanlığın yararına.. A Sunumun ardından Prof. Sancar ile otelde buluşup küçük bir sohbet yaptık. “Nobel ödülünü almak aslından olimpiyatta altın madalya kazanmak gibi” dedi. “Diğerleri de iyidir ama ipi bir adım önde göğüsledin mi tarihte sen hatırlanırsın”. İşte bu kadar da alçakgönüllü... Ama Obama’ya kafa tutacak kadar da sert. “Beyaz Saray’a davet edildik eşlerimizle birlikte. Görüşme çok kısa sürdü. Söyleyecek bir şeyiniz var mı, diye sordular. ‘Bilim için ayırdığınız bütçeyi neden yüzde 20 azalttınız’ diye sordum. Sanırım hoşlanmadılar..” dedi. Benzer bir çıkışı İsveç’in Washington’daki büyükelçiliğinde yaptığı basın toplantısında “Bir ülkenin eğitim bütçesi, savunma bütçesinden daha fazla olduğunda o ülke görevini yapmış olur” diyecek kadar duyarlı. Sancar’a “Size Nobel ödülü almaya götüren yol ne kadar uzun ve nasıl bir bütçe ile ilerlediniz” sorusunu yönelttik. 33 yıllık bir ömür dedi ve yılda 11.5 milyon dolarlık bir bütçeyi koydu önümüze. Yani 45 milyon dolar. Gerisini siz düşünün.. İşte bilim, özellikle de temel araştırma böyle bir şey. Sabır, özveri, kendini adama gerekiyor. Bu tabii bilim insanları açısından. Ama yanında ülke politikası da şart. Temel araştırmayı destekleyecek bir yapıyı oluşturmak. Gelelim Türkiye’ye... Stokholm Büyükelçiliğimizde düzenlenen resepsiyonda konuşan Cumhurbaşkanı Bilim ve Teknoloji Başdanışmanı Davut Kavranoğlu, Sancar’ın Nobel ödülü kazanmış olmasının Türkiye’nin geleceği açısından önemine değinip “birlikte işbirliği yapacağımızı umuyoruz” deyince sordum nasıl bir işbirliği hedeflediklerini... Net bir yanıt alamadım. Ardından aynı soruyu orada bulunan bir bilim insanına, İzmir’de yeni kurulan Biyoteknoloji ve Genom Merkezi’nin başkanı Prof. Mehmet Öztürk’e sordum: “Sizce Prof. Sancar’dan nasıl yararlanabilir Türkiye?” diye. Eğer Cumhurbaşkanı bu konuya önem veriyorsa, somutlaştırmalı diyerek bir fikir verdi: “Örneğin Türkiye’de bilim danışma kurulu kuruyoruz. Başına da sizi getirmek istiyoruz” dese... Siz ne dersiniz?.. Aziz Sancar, Kral 16. Carl Gustav’dan Nobel madalyasını aldı. Bu yılın Nobel Ödülü sahipleri, Stockholm Konser Salonu’nda düzenlenen Nobel Ödülleri Töreni’nde ödüllerini aldı Sancar ve Türkiye için büyük sevinç ÖZLEM YÜZAK / ORHAN BURSALI üzlerce bilim insanı yarıştı 2015 Nobelleri için ve ipi aralarında Aziz Sancar’ın da bulunduğu 9 bilim insanı göğüsledi. Bu büyük yarışı önde bitirenler madalyalarını dün görkemli bir törenle aldılar ve ve onurlarına ziyafet verildi. Biz de töreni izleyen Türkler olarak çok mutlu olduk ve Nobel’i kazanan bilim insanlarını, tabii başta Aziz Sancar olmak üzere alkışladık. Ödülünü Atatürk’e ithaf eden Sancar, madalyasını 19 Mayıs’ta Anıtkabir’e götürecek. Dün gece Stockholm’de Nobel ödül törenlerinde Aziz Sancar için büyük sevinç yaşadık. Sancar, Kral 16. Carl Gustav’dan Nobel madalyasını aldı. Sıkı Kraliyet kurallarına göre yapılan ödül töreninde, Aziz Sancar ve diğer Nobel kazananlar sırayla davet edildiler ve ödüllerini aldıar. Kraliyet marşı ile başlayan ve kraliyet ailesinin de katıldığı törende, Nobel Vakfı Başkanı Prof. CarlHenrik Heldin açılış konuşmasını yaptı. Y Orhan Bursalı ile Özlem Yüzak, Aziz Sancar’ın misafirleri arasında. sında paylaştırıldı. Arkasından Nobel Kimya Ödülü, moleküler düzeyde hücrelerin hasarlı DNA’ları nasıl onardığına ve genetik bilgileri nasıl koruma altına aldığına ilişkin çalışmaları nedeniyle Tomas Lindahl, Paul Modrich ve Aziz Sancar’a verildi. Bu üç bilim insanının ayrı ayrı yaptıkları ve onaDünyaya katkı rım mekanizmasının farklı yönleriHeldin, Nobel Bani ortaya çıkartan çalışmaları canlı rış Ödülü’nü Tunus’ta Svetlana Alexievich, Nobel Edebiyat Ödülü’nü alırken.. hücrelerin nasıl çalıştığı konusuna 2011 yılındaki Yasemin ışık tutuyor. Bütün bu bilgiler yeni Devrimi’nin ardından ülkebecerisini gösteremiyor. Bugün ödül kanser tedavilerinin geliştirilmesinin de çoğulcu demokrasinin yerleşmesiverdiğimiz araştırmaların, varolan so yolunu açabilir. ne katkılarından ötürü verildiğinin al runların ve hastalıkların çözümüne Nobel Tıp Ödülü ise parazitler ve tını çizdi. Edebiyat alanında acıyı ve katkıda bulunacağını ve daha yaşana sıtma hastalıklarının araştırılmasında cesareti çok farklı bir tarzda aktardıbilir bir dünyaya katkıda bulunacağı ve tedavisinde geliştirdikleri yöntemğı için ödülün Svetlana Alexievich’e na inanıyoruz” dedi. ler nedeniyle William Campbell, Saverildiğini söyledi. “Alfred Nobel’in Önce, maddenin temel parçacıktoshi Omura ve Youyou Tu arasında yaşadığı 19. yüzyılın ikinci yarısınlarından sıfır yüklü nötrinoların nipaylaştırıldı. da dünyayı etkileyen milliyetçi ve ırk teliklerine ilişkin çok önemli ve buçı akımlar günümüzde de varlık gösAlkış koptu güne kadar bilinmeyen ölçümler yateriyor ve ne yazık ki Avrupa süregepan fizik dalında ödül, Prof. Takaaki Nobel kazanan bilim insanları tölen mülteci trajedisi ile başa çıkma Kajita ve Prof. Arthur McDonald ararende konuşma yapmadı. Çalışmaları, Nobel komitesinde görevli uzmanlarca, madalyaları verilmeden önce açıklandı. Bilim insanları tek TÖREN A tek tören alanının ortasına geldiler ve Kral’dan ödüllerini aldıktan sonAlANIND ra, Kral ile karşılıklı selamlaştıktan EylEM sonra, sırayla protokolü ve salonu dolduran bizleri selamladılar, işte o anda her biri için alkışlar koptu. Binlerce bilim insanı, fizik, tıp, kimya, ekonomi gibi temel alanlarda, onlarca yıllık araştırmalarıyla insanlığa yararlı bilgiler üretmek için çalıştı durdu. Bunlar arasında en değerli bulunanlar Nobel ödülleriyle taçlandırıldı. Aziz Sancar’ın bu yılki 9 bilim inTörenden sonra davetlilerin salonunun karşısında aktivistler sanı arasında bulunması, Türkiye açıbelediye otobüsleriyle Nobel eylem yaptı ve özellikle sından da ders doluydu. Koşullar uyyemeğinin düzenlendiği Belediye “Kadınların savaşta hiçbir rolü gun olduğunda, insanlarımızın en üst Salonu’a taşınmaları ilginç yok ama barışta elleri ruhları ve düzey araştırma yapabileceklerinin görüntüler oluşturdu. Belediye rolleri var” sloganlarını attılar. kanıtı oldu. l STOCKHOLM ‘Kadınların savaşta rolü yok, barışta var’ C M Y B