Katalog

16 KASIM 2013 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ [email protected] 13 İşsiz sayısı bir önceki aya göre 120 bin kişi artarak 2.8 milyon kişiye yükseldi İşsizlik kemikleşiyor u Ağustos ayında işsizlik yüzde 9.3’ten yüzde 9.8’e yükseldi. İşsizlik 5 ayın zirvesine çıkarken ekonomistler yüzde 910 seviyesinde kemikleşmeye başlayabileceği uyarısında bulunuyor. Ekonomi Servisi Türkiye’de işsizlik yüzde 910 düzeyinde kemikleşiyor. Yaz aylarında yüzde 8.8’e inen işsizlik yeniden artıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre tarım dışı istihdamdaki bozulma da devam etti. Tarımdışı işsizlik oranı yüzde 11.8’den yüzde 12.3’e çıktı. Genç nüfusta işsizlik de yüzde 18.7 oldu. İşsiz sayısı bir önceki aya göre 120 bin kişi artarak 2.8 milyon kişiye yükseldi. Mevsimsellikten arındırılmış veriler işsizlikteki artışı açık bir şekilde gözler önüne seriyor. Eylülde mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı bir önceki ay olduğu gibi yüzde 10.1 ile çift haneli seviyesini korudu. İşsiz sayısı da 2 milyon 871 bin Ekim 2010’dan bu yana en yüksek düzeye ulaştı. BETAM Direktör Yardımcısı Gökçe Uysal, Türkiye’de işsizliğin düşmesi yönünde bir belirti görmediklerini belirtirken, işsizlikte oranın kemikleştiği uyarışında bulundu. Uysal, “Uzun süredir veriler yatay seyrediyor. İstihdam yaratılmasına karşın bu yeterli olmuyor. Yüzde 910 düzeyinde bir işsizlik düzeyi korunuyor” değerlendirmesini yaptı. Uysal, yapısal reformlara hız verilmesi gerektiğinin altını çizdi. İşsizlikteki artışın sürpriz olmadığını söyleyen TBank Başekonomisti Veyif Fertegligil, büyümenin yavaş olduğunu ve bunun da işsizliği artırdığını söyledi. Fertegligil, “Sonbahar ve kış döneminde işsizlik de artış devam ederek yüzde 10’u aşabilir” tahmininde bulundu. Son 8 yılın ortalamasına bakıldığında Türkiye’de aylık ortalama işsizlik oranı yüzde 10.8 düzeyinde. Son 10 yılda işsizlik oranında önemli bir değişim yaşanmadı. Sol Gösterip... Ustalık, rakibini taktikle yenmenin yolu “sol gösterip sağ vurabilmektedir” derler ya... En çok en habersiz yüz yüze kaldığımız, yaşamımızın akışını etkilemesi kaçınılmaz, dönemeç gelişmelerin, önünü ardını anlayabilmek, doğru okuyabilmek yaşamsal değerde insan hakkımız... Bilgi kirliliği, öğrenme hakkımızın önüne perde çekilmesi, gündem saptırmacalarla toplumları güdüleme, gerçekle yaratılmak istenen sanal gerçeklik arasında yer değiştirmeler, en çok da en yaşamsal gündemler üzerinden yaşanıyor... Hiçbir ön bilgimiz yoktu. Bu hafta sonu Diyarbakır merkezli yaşayacaklarımız, tanıklıklarımızın öncesinde taşları yerli yerine oturtabilmek hak getire çok daha önemlisi geleceğimize yönelik sonuçlarında bir tek “ciddiye almamız gerektiğini” yadsıyacak halimiz olmadığında buluşuyoruz... En olumlusundan en olumsuzuna görüşler, gerekçe yapılan veriler, mezhebimize göre inanma eğilimlerimizle de bağlantılı öylesine beyazla siyah arasında ki... İki gündür medyada öne çıkarılan tartışma, “AKPIrak Kürdistanı, ErdoğanBarzani uzlaşmasında bir proje” ne kadarı ile gerçek? Kandil, BDP, PKK, Suriye Kürdistanı PYD hareketi gerçekten de, medyamızda yansıtılan tepkilerle uyumlu ölçeklerde dışlandılar mı? Barzani yönetimi, Erdoğan iktidarından yana barış projesinde bir ağırlık mı koyuyor? Bizim Kürt cephesinin Diyarbakır’a geliş çağrılarını reddetmişken Erdoğan’la birlikte onlardan habersiz gelişinin anlamlı siyasi bir mesajı mı var? Gerçekten Suriye’de PYD’nin özerk Kürdistan kurma girşimine karşı Erdoğan iktidarı ile uzlaşması mı var? Zaten Suriye’de El Nusra, radikal Sünni İslamcıların katliamlarından kaçan Kürt sivillerin Kuzey Irak’a geçişlerine de izin vermemişti... Erdoğan iktidarları yine ustalıklı bir atakla, Kürt açılımında kendilerine sorun çıkaran bizim Kürt PKKBDPKandil cephesine karşı Barzani ile Diyarbakır’da çok görkemli bir barış atağı yaptı... HHH Medyada baskın haberler, bilinçlerimize böyle bir imajı kazımaya çalışırlarken, göreceli satır aralarında kalan başka, atlanmaması gereken çok anlamlı, önemli gelişmeler de var... İşin doğasında olan dört ülkenin Kürt siyasal hareketleri arasındaki kaçınılmaz, liderlik, iktidar çatışmalarının etkilerini bir yana bırakarak, söz konusu atağın uzun soluklu sonuçlarını okumaya çalışırsak... Önce ve altını çok kalın çizerek ABD’den, AB’den gelen çok net destek açıklamaları unutmayalım... Afganistan, Irak askeri işgallerinin gücü kanıtlama, bölgeyi denetleme çekiciliğini ikinci plana atarak, ABD, AB için zengin kuzey dünyasının büyük krizini de tetikleyen sonuçları, ödenen ekonomik, sosyal, siyasal bedellerini anımsayalım. ABD simgesel BushObama lider değişimi ile bölgede askeri işgaller sürecine nokta koymuştu. Bölgede denetim gücünü koruyarak, askerini çekme projelerinin odağında, sorunlarını bölge güçleri ile çözmede yeni stratejiler vardı... HHH Bölge Kürtleri her dönem ABD yanında biçilen rollerle uyumlu varlıklarını koruma temel stratejilerinden hiç geri adım atmadılar. ABD’nin çıkarlarına bağlı ödedikleri bedelleri sineye çekerek uzun süreçli ABD desteğinde varlıklarını koruma, ABDAB için bölgede aranan güç olma yolunu seçtiler. Şimdilerde ABD’nin mavi boncuğunun Kuzey Irak liderliğinde olduğunu kimseler yadsıyamaz. ABD asla stratejik ortaklıkta sonuçta vazgeçmeyeceği Türkiye, Erdoğan iktidarı ile Ortadoğu siyasetinde yürümede zorluklar yaşadığını özellikle son dönemlerde Suriye, Mısır politikalarında çok net açıklasa da, Kürt açılımında iktidarlarının yanında. Kuzey Irak’ın tanınması, büyük siyasalekonomik destek verilmesinden ne kadar hoşnut olduğunu da vurgulayıp durmakta. Bir tek Irak’ın yaşadığı iç savaş, ırkmezhep çatışmalarının pahalıya mal olması çerçevesinde, Irak’ın kesin bölünmesine günün koşullarında izin vermez gibi. Suriye’deki özerk Kürdistan girişimi de Esad’ın desteğinden çok Suriye yangınının Ortadoğu’yu kasıp kavurma riski bağlantılı açık reddediliyor. Özetle bugünün tarihi ile ABD, AB, dahası bölge Kürtlerinin çıkarları üzerinden öngörülen ajanda da, Irak’tan yarı kopmuş Kuzey Irak’ın kollanması öncelikli... Suriye’deki Rojava Kürt yönetimi en azından bugünün koşullarında desteklenmiyor. Türkiye’deki Kürt açılımı ajandasında ise özerklik en azından güncel ağızlara alınmıyor. Diyarbakır’da ErdoğanBarzani barış atağı günün koşullarında dünya çapında denge hesaplarına çok uygun medyatik bir proje olarak destekleniyor. Satır arası bizim Kürt cephesinden gelen haberler de, aslında istemem ama giderim havasında renk değiştiriyorlar. Suriye, Mısır, Irak politikalarında ABD’den gelen yeni çerçevelere uyum sağlamada zorlanan Erdoğan iktidarı için Diyarbakır önemli bir soluk alma, manevra alanı... Gerçek işsiz sayısı milyon TÜİK verilerine göre ülkedeki işsizlik tablosu özetle şöyle: 4 Tarım dışı işsizlik oranı, aynı dönemde yüzde 11.3’ten yüzde 12.3’e, genç işsizliği de yüzde 17.2’den yüzde 18.7’ye çıktı. 4 Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam edilenlerin sayısında bir önceki döneme göre 60 bin, işsiz sayısında da 16 bin kişilik artış görüldü. 4 Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre 0.1 puanlık artışla yüzde 50.9 oldu. İstihdam oranı geçen aya göre değişmedi ve yüzde 45.7 oldu. 4 Tarım dışı işsizlik, ağustosta geçen yılın aynı ayına göre 1 puanlık artışla yüzde 12.5, 1524 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı da 1.5 puanlık artışla yüzde 19.2’ye yükseldi. 4 Ağustosta istihdam edilenlerin yüzde 25.1’i tarım, yüzde 19.1’i sanayi, yüzde 7.2’si inşaat, yüzde 48.6’sı da hizmetler sektöründe yer aldı. 4 İstihdam edilenler, yüzde 46.3’ten yüzde 46.6’ya yükseldi. Çift haneye yaklaştı DİSK AR’a göre, işsizlik umutsuzlar ve çaresizlerle 823 bin kişi arttı. Geniş tanımlı işsizlik yüzde 16’ya, işsiz sayısı da 5 milyon kişiye ulaştı. Ekonomi Servisi Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSKAR), TÜİK tarafından açıklanan Hanehalkı İşgücü Anketi Ağustos 2013 dönem sonuçlarını değerlendirdi: Buna göre, l İstihdam yaratma kapasitesi azalırken istihdamın kalitesi bozulmaya devam ediyor ve işsizlik artışı sürüyor. l Ağustos 2013 döneminde umudu olmadığı için ya da diğer nedenlerle son 3 aydır iş arama kanallarını kullanmayan ve işe başlamaya hazır olduğu halde bu nedenle işsiz sayılmayanlar da dahil edildiğinde işsizlik oranı yüzde 9.8 değil, yüzde 15.79, işsiz sayısı da 2 milyon 806 bin değil, 4 milyon 937 bin kişi oldu. İşsiz sayısı umutsuzlarla birlikte bir önceki yıla göre 495 bin kişi arttı. l Gizli işsizler olarak değerlendirilen çaresizlerle umutsuzların sayısındaki artış 823 bini buldu. l Sadece işinden memnun olmadığı için iş arayanlarla, yeterli sürede çalışacak iş bulamayanlardan oluşan çaresizlerin sayısındaki artış 328 bin kişi ile kaygı verici boyutlarda. l Bir yılda yaratılan toplam istihdamın 593 bin kişi olduğu düşünüldüğünde, bu artışın büyük bir kısmını çaresizlerin oluşturduğu görülüyor. Yine son 1 yılda yaratılan istihdam artışının yaklaşık yüzde 40’ı yarızamanlı çalışanların sayısındaki artıştan kaynaklandı. l Çaresizler, umutsuzlar ve resmi işsizlerin sayısı 6 milyon 13 bine ulaştı. Geniş istihdam içindeki payı yüzde 19.46. l Kadınlar için geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 24, gençler için de yüzde 28’dir. Türkiye’nin Irak petrolü için formülü: Bağdat’la anlaşma, Erbil ile de sözleşme Petrolü verin, para bloke kalsın Turizm gelirine DUYGU GÜVENÇ Suriye tıraşı Ekonomi Servisi Turizm gelirleri Suriyelilerin turist sayılmamasıyla 2013’ün ilk yarısında 630 milyon dolar düştü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bugüne kadar turist olarak gösterdiği Suriye vatandaşları bu sınıflandırmadan çıkarması turizm gelirlerinde revizyona neden oldu. TÜİK tarafından yapılan açıklamada, yapılan revizyon sonucuna göre 2012’nin üçüncü çeyreğinde 119.6 milyon dolar, dördüncü çeyreğinde 224.8 milyon dolar olmak üzere 2012’de toplam turizm gelirinde 344.4 milyon dolarlık düşüş olduğu belirtildi. 2013’te ise birinci çeyrekte 268.7 milyon dolar, ikinci çeyreğinde 361.3 milyon dolar olmak üzere 2013’ün ilk yarısında turizm gelirinde 630 milyon dolar düşüş meydana geldi. ANKARA Irak’ın petrolünün Türkiye üzerinden transfer edilmesi için Erbil ile imzalanan anlaşmanın ardından Merkezi hükümeti ikna etmeye çalışan Türkiye’nin oyun planını Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız açıkladı: “Petrolü verin, paranız siz anlaşana kadar bloke kalsın.” Türkiye’nin, ErbilBağdat arasındaki uzlaşmazlığa karşı sunduğu öneriye Merkezi yönetim henüz “evet” demedi. Ancak Türkiye, “Turkish Energy Company” (TEC) adıyla Irak’ta kurduğu şirket aracılığıyla 13 yeni bölgede petrol ve doğalgaz aramaya talip olduğunu Bakan Yıldız, Diplomasi Muhabirleri Derneği üyelerine verdiği öğle yemeğinde açıkladı: “Irak Anayasası’nda, doğal kaynaklardan elde edilecek olan gelirin yüzde 17’si Kuzey Irak’a, yüzde 83’ü kalanına gidecek hükmü uyarınca merkezi hükümetle Anlaşma, Bölgesel Yönetim ile sözleşme imzalayacağız. Petrol geliri, Irak adına Türkiye’deki bir kamu Türkiye’nin önerisi kabul görürse kamu bankasında biriken para daha sonra Bağdat merkezi yönetimi ve Kuzey Irak yönetimi tarafından paylaşılacak. bankasına yatırılacak. Her iki taraf dekontu görecek. Merkezi hükümet ve bölgesel yönetim anlaşıncaya kadar bu hesaplar bloke edilecek. İki taraf anlaştığında verilecek.” TEC’in bloklardan 7’sinde arama iznini tek başına, diğerlerinde ortaklı yapacağını anlatan Bakan Yıldız, ABD’nin tutumunun sorulması üzerine “Ne onlar, ne de Irak kendi içinde bu sistemi kuramadı” dedi. Bu arada ABD’nin İran şirketlerine yönelik ambargolarının Türkiye’yi bağlamadığını sadece BM’nin tanınacağını söyleyen Türkiye’nin, Washington’a uyduğunu ilk defa Bakan Yıldız kabul etti. Buna göre, Türkiye, kendisi için bağlayıcı olmasa Ambargolu İran’dan alım azaldı da, ABD’nin yaptırım kararlarını inceledi. Tüpraş daha önce İran’dan günlük 130 ila 140 bin varil petrol ithal ediyordu, ancak ABD’nin yaptırımı nedeniyle bu miktar günlük 105 bine kadar indi. Yıldız, İsrail ile enerjide işbirliği yapılabileceğini ancak siyasi durumun buna engel olduğunu belirtti. Türkiye’de yeraltı kaynaklarının kullanılması için, tabiatın yok edildiğinin anımsatılması üzerine Yıldız, “dinazorların yattığı yeri belirleyemeyiz” dedi. Yıldız, “kızlıerkekli” tartışmaları konusundaki soruları da femen grubunun eylemlerini örnek göstererek yanıtladı. “FEMEN de çıplak eylem yapıyor. Dünyanın her yerinde bu yasak. Kişisel özgürlüğüdür diye buna izin mi verilecek?” diyen Yıldız, kişilerin özgürlüğü ile diğerlerinin güvenliği arasında yönetim tarafından korelasyon kurulmasının doğal olduğunu söyledi. Yıldız, “Bu benim bedenimdir diyor, sergiliyor. Ben mahcup oluyorum. Sen bedenini paylaşmak istiyorsun ama bakalım toplum paylaşmak istiyor mu?” diye konuştu. Kartla dakikada Ekonomi Servisi Türk halkı 154.2 milyon kredi kartı ve banka kartı ile dakikada yaklaşık 780 bin lira, günlük de 1.1 milyar liralık işlem yaptı. AA’nın haberine göre; yılın ilk dokuz ayında kredi kartı ile toplam 288 milyar 438.3 milyon lira, banka kartıyla da toplam 18 milyar 17.7 milyon liralık işlem gerçekleştirildi. Kredi kartında işlem başı ortalama 146.6 lira harcandı. Kredi kartı ile yapılan alışverişlerde market, alışveriş merkezleri, benzin ve yakıt istasyonlarından elektrikelektronik eşya, bilgisayar, giyim ve aksesuar ve çeşitli gıda alışverişleri başı çekiyor. Kişi başına 1.3 kredi kartı, 0.75 de banka kartı düşen Türkiye’de 2.3 milyon POS cihazı, 40 bin 500 de ATM bulunuyor. Enflasyon tahmini yine yükseldi Ekonomi Servisi Merkez Bankası’nın kasım beklenti anketinde, yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi yüzde 7.39’dan yüzde 7.71’e çıktı. 2013 yılı cari işlemler açığı beklentisi, bir önceki anket döneminde 58.8 milyar dolar iken, bu anket döneminde 59.1 milyar dolar oldu. Doları/TL beklentisi ise bir önceki anket döneminde 1.98 TL iken, bu anket döneminde 2.02 TL’ye yükseldi. r i b e d z e k r e Emla m k sektörü tek Türkiye’nin ilk sabit emlak fuarı olarak tasarlanan her gün açık olacak R’Estate Center, 1 Şubat’ta açılıyor. Astoria’da açılacak merkezde kiralar metrekare başına aylık 200 Avro’dan başlıyor. Ekonomi Servisi Türkiye’nin ilk sürekli emlak tanıtım ve satış merkezi olan R’Estate Center; Esentepe Astoria’da kapılarını açıyor. TURYAp, Demos Fuarcılık ve ITCO işbirliği ile hayata geçirilen merkezde 100 inşaat şirketinin satış ofisi yer alacak. Astoria’da 5 bin metrekarelik bağımsız bir katında yer alacak R’Estate Center; emlak arayanların ilgilendikleri projeleri zaman kaybetmeden, tek bir noktadan incelemelerine olanak sağlayacak. Başta inşaat şirketleri olmak üzere finans, banka ve sigorta şirketleri, markalı emlak pazarlaması yapan şirketler, sektörde yer alan dernek, kurum ve kuruluşlar, gayrimenkul değerleme şirketleri, ikinci el emlak pazarlaması yapan şirketler aynı 10 bin konut satılacak çatı al tında yer alacak. Bir metrekaresi aylık 200 Avro olan satış ofisleri, vatandaşa kapılarını 1 Şubat 2014’te açacak. Merkez; TURYAp tarafından aylık 125 bin dolara kiralandı. Yaklaşık 10 bin konut satışta olacağı projenin tanıtım toplantısında konuşan Turyap Yönetim Kurulu Başkanı Azmi Sarıbay proje için yatırım ve tanıtım maliyeti olarak 6 milyon Avro harcadıklarını söyledi. Sarıbay, şu an da merkezde doluluk oranının yüzde 70’e ulaştığına dikkat çekti. Sarıbay, binasını dönüştürmek isteyen yurttaşın, müteahhit firmaya ulaşmasının kolaylaşacağını belirtti. Sarıbay “Her gün açık kalacak olan R’estate Center’daki her proje kendi satış ofisinde proje maketi sunacak merkezde Kiptaş, Sinpaş, İş GYO, Dumankaya gibi birçok şirket yer alıyor. Türkiye finans, İNG Bank, Yapı Kredi Bankası, Finansbank ise müşteriye kredi desteği sunacak. Yabancı yatırım da davet edilecek. Uluslararası emlak acentalarıyla entegrasyon sağlanacak” dedi. ar ay ag eldi 780 bin lira harcandı KISA... KISA... 4 Moody’s Goldman Sachs, Morgan Stanley ve JP Morgan gibi ABD’nin dev bankalarının notunu düşürdü. 4 Avrupa Birliği’nde enflasyon ekimde son 4 yılın dibini gördü. Avro bölgesinde ise Kasım 2009’dan bu yana görülen en düşük seviyeye indi. 4 Barclays İngiltere’de bulunan şubelerinden 1700 kişiyi işten çıkaracağını bildirdi. 4 ABD’de sanayi üretimi artış beklentilerine karşılık ekimde yüzde 0.1 geriledi. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı ise yüzde 78.1’e düştü.