Katalog

21 EYLÜL 2009 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DİZİ 9 CMYB C M Y B - AKP’nin sunduğu “de- mokratik açılım” projesi , Kürt sorununa çözüm ola- bilir mi? Söz konusu açõlõm bir devlet açõlõmõdõr. İçte ve dõşta yaşanan gelişmeler AKP’yi-devleti böy- le bir açõlõma zorlamaktadõr. İç- te Kürt ulusal demokratik mü- cadelesinin geldiği aşama, dõş- ta ise Irak’õn işgali ile başlayan süreçte bölgede yaşanan ge- lişmeler Kürt sorununun eski haliyle devamõnõ imkânsõz ha- le getirmiştir. ABD bölgede enerji güvenliğini de içeren bir istikrar arayõşõndadõr. Bu is- tikrarõn yolu da Türkiye Cum- huriyeti ile Irak devleti dola- yõsõyla Kürt federe devleti ara- sõnda bir entegrasyon sürecinin geliştirilmesinden geçmekte- dir. Bölgede istikrarõn sağlan- masõnõn yolu PKK’nin silah- sõzlandõrõlmasõnõ ve sorunun “demokratikleşmeyle” aşõl- masõnõ zorlamaktadõr. AKP’nin yürüttüğü çalõşma- lar bu gelişmelerden bağõmsõz değildir. Açõlõmõn nedeni ne olursa olsun sorunun bu dü- zeyde ele alõnõyor ve tartõşõlõyor olmasõ olumludur. Ama bu olumluluk sorunun karmaşõklõğõ ve derinliği göz önüne alõndõ- ğõnda temkinli bir noktada dur- mayõ gerektirmektedir. ÖDP, sorunun bu aşamasõnda akan kanõn durmasõ, gençlerimizin, kardeşlerimizin ölmemesi, bir arada yaşamõn zeminlerinin tahrip edilmemesi, daha kalõcõ çözüm imkânlarõnõn geliştiril- mesi için atõlacak olumlu adõm- larõ destekleyecektir. ‘Anahtar sorun’ - ÖDP Kürt sorununu na- sıl tanımlıyor ve çözüm öne- rileri nelerdir? Kürt sorunu, kültürel, sosyal, ekonomik boyutlarõ olan siya- sal bir sorundur. Sorunu asayiş ve ekonomik sorununa indir- geyen yaklaşõm sorunun çözü- münü imkânsõzlaştõrmaktadõr. ÖDP, Kürt sorununu Türki- ye’nin demokratikleşmesinin anahtar sorunu olarak görmek- tedir. ÖDP, devletin demokra- tikleştirilmesinin yanõ sõra top- lumun demokratikleşmesinin sürece katkõsõnõn daha fazla olacağõnõn bilincindedir. Bu nedenle toplumun demokra- tikleşmesine engel olarak gör- düğü milliyetçi önyargõlarõn üzerine gitmeyi görev olarak görür. Bu çerçevede ÖDP, si- yasi partiler ve seçim yasasõnõn değiştirilmesini, demo- kratikleştirilmesini, seçim barajõnõn kaldõrõlmasõnõ ve temsilde adaletin sağlan- masõnõ talep ediyor. Keza anadilde eğitim hakkõnõ, düşünce ve ifade özgürlü- ğünün güvence altõna alõn- masõnõ talep ediyor. Türki- ye’deki etnik temeli, dini, di- li, kültürü, mezhebi ne olur- sa olsun herkesin anayasal yurttaşlõk temelinde eşit hak- lara sahip olmasõnõ, bu an- lamda her kesimin kendi kül- türlerini yaşatmasõ ve geliş- tirmesinin güvence altõna alõn- masõnõ talep ediyor. ‘Silahsızlanma programı yapılsın’ ÖDP, koruculuk sisteminin derhal kaldõrõlmasõnõ, toprak reformuyla beraber bölgeye kamu eliyle ekonomik, sosyal yatõrõmlarda öncelik verilme- sini, eşitsizliği ortadan kaldõ- racak önlemler alõnmasõnõ isti- yor. ÖDP, demokratikleşmeye hizmet etmesi açõsõndan ye- rinden yönetim ilkesinin doğ- rudan demokrasi temelinde ge- liştirilmesini, merkezin yetki- lerinin yerel yönetimlere dev- rini kapsayan düzenlemeler gerçekleştirilmesini talep edi- yor. Dağdaki silahlõ güçlerin toplumsal yaşama katõlõmõ için bir silahsõzlandõrma programõ belirlenerek herkesi kapsayacak bir genel affõ da zorunlu görü- yoruz. ‘Tarihsel eşik’ - Siyasetin sağında ve so- lunda birçok aydının “Açılım Türkiye’yi böler” kaygısı ger- çekçi midir? Tarihsel bir eşikteyiz. Ya iki halkõn eşit, özgür, kardeş- çe yaşadõğõ bir ülke inşa ede- ceğiz ya da kapõda bizi bekle- yen bir iç çatõşmadõr, iç sa- vaştõr. Bugün sorunun geldiği aşamada demokratik bir çözüm iradesi geliştiremezsek çatõşma eskisinden daha şiddetli ve daha farklõ olarak dağda değil ekonomik krizin de etkisiyle Batõ’da metropollerde Kürt- Türk çatõşmasõna dönüşebilir. Sorunu bu hale getiren inkâr- cõ, anti-demokratik yaklaşõm- lar, baskõlardõr. Kürt sorununun demokratik çözümü bölünme getirmeyeceği gibi bugün as- lõnda parçalanmõş toplumsal yaşamõ birleştirecek ve bir arada yaşamõn zeminlerini güç- lendirecektir. AKP’nin kamuoyuna sunduğu ve “Demokratik Açılım”, “Kürt Açılımı”, “Milli Birlik Projesi” ve “Demokratik Hak ve Özgürlüklerin Genişletilmesi” gibi isimler verdiği, her geçen gün farklõ bir boyut kazanan tartõşma, TBMM’de grubu bulunan ana muhalefet partisi CHP tarafõndan içeriği belli olmadõğõ gerekçesiyle kuşkuyla karşõlanõyor. MHP ise açõlõma sert bir şekilde karşõ çõkõyor. İçişleri Bakanõ Beşir Atalay tarafõndan iki ayrõ zamanda düzenlenen basõn toplantõlarõnda açõlõmõn içeriği somut olarak ortaya konamamasõna karşõn, toplumun çeşitli kesimleri de bu sürece dahil edilmeye çalõşõlõyor. Cumhuriyet olarak, parlamento dõşõnda kalan sol partilerin ve sosyalistlerin bu konudaki düşüncelerini kamuoyuna yansõtmak istedik. Bu kapsamda, Türkiye’de örgütlü sol, sosyalist partilerin liderlerinin, “Kürt sorunu”na ilişkin görüşlerini ve çözüm önerilerini aldõk. Kürt sorununun çözülmesi konusunda hemfikir olan sosyalistlerin ağõrlõk kazanan kaygõlarõ ise “Açılımın AKP’nin Kürt sorununa çözüm üretmek amacıyla değil, ABD’nin bölgedeki enerji yolunu güvenlik altında tutma amacını taşıması ve iktidar ile muhalefetin söylemlerinin ‘siyasi rant’ hedefine yönelik olması.” İşte Kürt açõlõmõna yönelik soldaki sosyalist partilerin liderlerine yönelttiğimiz sorular ve yanõtlar... - “Demokratik açılımı” nasıl değer- lendiriyorsunuz. Kürt so- rununa çözüm olabilir mi? Kürt açõlõmõna ilişkin tartõşmanõn başlamõş olmasõ bile hem barõş sü- recine hem de ülkemizin demokra- tikleşmesine ciddi katkõ yapacaktõr. Demokratik açõlõm projesinin içinin henüz doldurulmamõş olmasõ Kürt sorununun çözümünde önemli bir başlangõç yapõldõğõ gerçeğini de- ğiştirmez. Kürt sorununun çözü- müne dair AKP’nin mevcut po- zisyonunu ne kadar koruyabi- leceğinden de emin değiliz. Ordu, muhalefet ve büyük sermayeden gelen tepkiler karşõsõnda hükümetin içine girdiği ürkeklik hali beklen- ti ve umutlarõ giderek azaltõ- yor. Oysa barõş, somut adõm- lara olduğu kadar tutarlõlõğa ve kararlõlõğa da ihtiyaç duyar. Başka türlü güven yaratmak ve umut vermek mümkün değildir. Çözümü hedefleyen bir açõlõm ancak asõrlõk tabularõn ve yönetim yanlõşlarõnõn terk edilmesiyle olur. - Yeşiller Partisi bu konuya ilişkin bir de rapor yayımladı. Yeşiller Partisi Kürt sorununu nasıl tanımlıyor ve çö- züm önerileri nelerdir? - Kürt sorunu siyasal olmasõnõn ötesin- de bir vicdan ve insanlõk sorunudur. So- run çatõşma alanõndan çõkarõlmalõ, acil ola- rak tartõşma alanõna çekilmelidir. Yeşiller Partisi olarak Kürt sorununun çözümün- de geliştirilmesi gereken yaklaşõmõn şid- detsizlik, derin devletin tasfiyesi, yerel de- mokrasi ve ekoloji gibi dört başlõğõ mut- laka kapsamasõ gerektiğini düşünüyoruz. Önce şiddetsizliği benimsemek ve milli- yetçiliğin çizdiği sõnõrlarõn dõşõna çõkmak zorundayõz. Kültürü ve diliyle bir topluluğu yok saymak en temel şiddettir. Bu örtük şiddet sona ermeden Kürt sorununun çö- zümü mümkün değildir. Yerinden yönetim vurgusu Ergenekon davasõnõn en önemli sonuç- larõndan biri Fõrat’õn doğusuna kararlõlõk- la geçilerek bölgede yaşanan JİTEM faa- liyetlerinin ve yargõsõz infazlarõn aydõn- latõlmasõ ve toplu mezarlarõn ortaya çõka- rõlmasõna devam edilmesi olmalõdõr. Av- rupa Yerel Yönetimler Şartõ’na koyduğu çekince kaldõrõlmalõ, yerinden yönetimi ha- yata geçirmelidir. Seçim ve siyasi partiler yasalarõ demokratikleştirilmeli, yüzde 10 seçim barajõ kaldõrõlmalõdõr. İnsanlarõ gö- çe zorlayan, kültürleri yok eden, doğayõ tahrip eden, savaşõn yarattõğõ ekolojik yõ- kõmõ daha da arttõran baraj projeleri dur- durulmalõdõr. Sorunun çözümünde Kürt halkõnõn meşru ve seçilmiş temsilcilerinin, yani bölge milletvekillerinin ve belediye başkanlarõnõn görüşleri öncelikli olmalõ, ay- rõca bölgedeki sivil örgütler yoluyla hal- kõn geniş ve etkin bir şekilde sürece ka- tõlmasõ sağlanmalõdõr. Şiddetsiz çözüm için PKK en kõsa zamanda silahlõ mücadeleyi reddettiğini ve silahlarõ tamamen bõraktõ- ğõnõ açõklamalõ, bunun için gerekli ortam devlet tarafõndan sağlanmalõdõr. Aynõ an- da güvenlik güçleri de silahlõ operasyon- larõ durdurmalõ, bölgedeki asker sayõsõ ve yoğunluğu barõş durumunda olmasõ gere- ken miktara düşürülmeli, koruculuk sistemi ve zorunlu askerlik kaldõrõlmalõdõr. Boş- altõlan köy ve mezralara geri dönüş sağ- lanmalõ, değiştirilen Kürtçe yer isimleri ge- ri verilmeli, bu yerlerdeki eğitim ve sağ- lõk kuruluşlarõ tekrar oluşturulmalõ, yay- lacõlõk, hayvancõlõk, tarõm ve diğer eko- nomik faaliyetlerin tekrar başlamasõ için devlet desteği sağlanmalõdõr. Kürtçe eği- tim, akademik çalõşma ve yayõn hakkõnõn önündeki son engeller de kaldõrõlmalõdõr. Halkõn tüm kesimlerinin etkin katõlõmõy- la yazõlacak özgürlükçü, sosyal ve ekolo- jik yeni bir anayasa, çokkültürlülüğü, anayasal vatandaşlõğõ, yerinden yönetimi, şeffaf ve denetlenebilir bir idari yapõlan- mayõ ve adil temsili garanti altõna alarak Kürt sorununun çözümünde de kalõcõ bir adõm oluşturmalõdõr. Türkiye’nin Avrupa perspektifini korumasõ Kürt sorununun çö- zümü için de önem taşõmaktadõr. - Siyasette aydının “Açılım Türkiye’yi böler” kaygısı gerçekçi midir? - Son yüzyõlda Kürtlerin bölgedeki pek çok ayaklanmasõnõn şiddetle bastõrõlmasõ soruna çözüm getirmediği gibi yarattõğõ ağõr travmalarla, çözümün hep ertelen- mesine de neden oldu. Gelinen noktada Kürt sorununu çözme yolunda adõm atõl- mamasõ ve çatõşmalarõn devam etmesi bir arada yaşamanõn koşullarõnõ da gide- rek ortadan kaldõrabilir. Bölünmeye sü- rükleyecek asõl tehlike çözümsüzlükte õs- rar etmektir. Tekliğe ve terbiye etmeye da- yalõ ulus-devlet yaklaşõmõ iflas etmiştir. ‘PKK de fark etti’ - PKK’nin sürece ilişkin tavrını de- ğerlendirir misiniz? - Kürt coğrafyasõna giden kişiler PKK’nin bölge insanõ üzerindeki etkisini rahatlõkla gözlemleyebilir. Dolayõsõyla tavrõ sürecin nasõl bir seyir izleyeceğini ta- yin edecektir. PKK’den gelen açõklamalara bakõldõğõnda, silahlõ mücadelenin anlamõnõ yitirdiğini, kazanõlacak bir şey olmadõğõ- nõ fark etmiş görünüyorlar. Devlet savaş sürecine kan davasõ ya da kõsasla yakla- şamaz, acõlar çift taraflõ yaşandõ. Yapõlmasõ gereken siyasi düşünce suçlarõnõ kapsayan genel afla sürecin siyasal alana taşõnma- sõdõr. Bu durumda da muhatap kurum ve kişileriyle bütün Kürt halkõ olacaktõr. ÖDP lideri Taş, açılımın önceliğinin demokratikleşme değil, ABD’nin enerji hattındaki güvenlik kaygısı olduğunu belirtti SÜRECEK ‘Sorun Meclis’te çözülmeli’ B A Ş L A R K E N ‘ÇÖZÜM SÜRECİNDE DTP TEMEL AKTÖR’ - PKK’nin sürece ilişkin tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz? PKK’nin sürece karşõ açõk tutum almasõ açõlõmõn sonuçsuz kalmasõna yol açar. Gördüğümüz kadarõyla şu ana kadar PKK’nin açõlõm sürecine karşõ kesin olumsuz bir tavrõ söz konusu değildir. Aksine sürecin ilerlemesi için özen gösterdiklerine dair emareler var. PKK’nin de gelinen aşamada daha fazla ilerleme şansõ yok. PKKde bunun farkõnda. - Çözüme yönelik “yol haritası”nın İmralı’dan gelmesi, süreci baltalar mı? Türk ve Kürt yurttaşların hassasiyetleri dikkate alındığında, Öcalan sürecin neresinde yer almalı? Sürece etkin olarak dahil mi edilmeli, yoksa tamamıyla dışında mı tutulmalı? Sorunun çözüm zemini parlamentodur. Bu nedenle bizce sorunun çözümünde özel öneme ve role sahip olan parti DTP’dir. DTP sorunun çözümünün demokratik temel aktörüdür. Öcalan’õn, Kürt hareketi üzerindeki etkisi ve konumu dikkate alõnarak sürecin tamamen dõşõna itilmesi çözümsüzlüğe yol açacak bir tutum olacaktõr. Ancak toplumsal duyarlõlõklar, dikkate alõndõğõnda doğrudan bir muhataplõk ilişkisi de doğru olmaz ve bu süreci ilerletmez. Birçok kişinin de önerdiği gibi Öcalan’õn bu sürece katkõsõ dolaylõ biçimde mutlaka alõnmalõdõr. ÖDP Genel Başkanı Alper Taş koruculuk sisteminin derhal kaldırılmasını, toprak reformuyla beraber bölgeye kamu eliyle ekonomik, sosyal yatırımlarda öncelik verilmesini, eşitsizliği ortadan kaldıracak önlemler alınmasını istediklerini söyledi. - Çözüme yönelik “yol haritası”nın İmralı’dan gelmesi, süreci baltalar mı? Türk ve Kürt yurttaşların has- sasiyetleri dikkate alındığında, Öca- lan sürecin neresinde yer almalı? Sürece etkin olarak dahil mi edilmeli, yoksa tamamıyla dı- şında mı tutulmalı? - Öcalan Kürtler nezdinde önemli bir figürdür, örgütü de en etkin güç olarak hâlâ ona bağlõ. Mevcut koşullarõ göz önünde bu- lundurulursa sürece tamamen dahil olmasõ mümkün gözük- mediği gibi sürecin dõşõnda tu- tulmasõ da gerçekçi değil. Ön- celikle silahlarõn susmasõyla ya- ratõlacak õlõmlõ zeminde karşõlõklõ güven ortamõnõn oluşmasõnõ sağ- lamak gerek. Zaman içerisinde karşõlõklõ hassasiyetlerin azal- masõ söz konusu olabilecektir. Olaya gerçekçi bir perspektiften bakõlmalõ. “Çatışma sürecinin devam etmesinde hangi poli- tikalar ya da hangi devlet yö- neticileri sorumludur” şeklin- de tersinden bir soruyu da sormak gerek. Hangi güç odaklarõ sorunun ve çatõşmalarõn devam etmesinden yarar sağlõyor? Dikkatlerin biraz da bu yöne çevrilmesi gerekiyor. Sorunun çö- züm yolu bugüne dek yapõldõğõ gibi bir- takõm sembollerden, kelimelerden, bunlarõ kabul edip etmemekten ya da kullanõp kullanmamaktan geçmiyor. Sorunun çözüm yolu adil, gerçekçi, işe yarar önerilerin hõzla somutlaştõrõlma- sõndan geçiyor. ‘KARŞILIKLI GÜVEN ORTAMI OLUŞMALI’ Çatışma tartışmaya dönüştürülmeli Bilge Contepe. Yeşiller Partisi Eşsözcüsü Bilge Contepe, PKK’nin silah bõrakmasõ, TSK’nin de operasyonlarõ durdurmasõ gerektiğini söyledi