Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 HAZİRAN 2008 CUMA OLAYLAR VE GORUŞLER MERAMI daha iyi anlatabilmek için bile olsa, "trenden inmek" gibi az çok çağdaş sayılabilecek bir imgenin kullanıl- ması ilginçtir. Pe- kâlâ, inançlara daha uygun düşsün di- ye, "kervandan ayrılmak" sözü kullanı- labilirdi. Ama, şöyle ya da böyle, bu çeşit söz- lerin edilmeye başlanması iktidar parti- sinde uç vermiş olan dağılma eğilimle- rinin açık kanıtı sayılmalıdır. Şimdilik, "kimler, ne zaman iner" türünden soru- ları bir yana bırakıp Türk siyasal yaşa- mının başka dönemlerinde de görüien bu çeşit dağılma eğilimlerini biraz ir- delemek yararlı olabilir. Son zamanlarda laiklik karşıtı ve din ağırlıklı gruplaşmalarda Özal döne- minden beri sıkça görüien ortak bir özellikvar: Gruplaşmalarsonucu kuru- lan partilerde, asıl niteliği kamufle etmek için, inançları aynı ölçüde güçlü sayıl- mayan kişilere de kapı açıp onları par- lamentoya taşımak, bir çeşit takıyye ola- rak yararlı görülmekte. Ama, koşullar zorlaşıp işler çetinleşince o çeşit insanlan aynı parti içinde tutmak gitgide sorun ol- maya başlıyor. Süreç genellikle şöyle: Şimdi yaşan- makta olan durumda da görüldüğü gi- bi, partinin özünü oluşturan ve hataları yüzünden eleştirilmeye başlanan asıl çe- kirdek, kendi, tutarlılığını ve tutunmuş- luğunu sürdürebilmek için dışa karşı sert ve radikal bir söylem benimseme gere- ğini duyuyor. Bu söylem, çekirdeğin içi- ni ve yakın çevresini memnun etse de, aynı koyu inanca sahip olmadıkları hal- de vitrine konanları pek memnun etmez; AÇI MUMTAZ SOYSAL İnişler ve Çıkışlar çünkü onlar söy- lemin başlangıç- taki gibi ılımlı ve toparlayıcı kal- masını isterler. Baştakilerin söy- lemleri keskinleş- tikçe onların yal- nızlıkları, içe kapanışları artar. Ara sıra, grup toplantılarını "canlı" veren televiz- yon yayınlarında, "lider" kürsüde gürler ve salon alkıştan yıkılırken, onlan durgun, suskun, başı elleri arasında görürsünüz. "Ne işim varburada" diye düşünür hal- leri vardır. Süreçte asıl sorun, yönetim hataları- nın kapalı oturumlarda tartışılması- na, hafiften hafife suçlamalara ve hesap sorma kıpırtılarına sıra gelince başlar. 411 oyu arkasına alıp anayasa değiş- tirmekle övünürken yargıdan darbe yi- yen ve kapatılma olasılığıyla burun bu- runa gelen AKP'de şimdi yaşanan bu- dur. Dışa sızan haberlere göre, bugünkü sı- kıntılann geçen baharda ortaya çıkan "bi- rimizi cumhurbaşkanı seçme" sorunuy- la başladığına inananlar, "karizma "sına taptıkları Erdoğan'ın Gül-Arınç Ikill- since oyuna getirildiğini ve Gül'ü Çan- kaya'ya çıkarma uğruna bir yığın "mu- sibet"\e uğraşmak zorunda kaldıklarını ileri sürmektedirler. En tepede bu ko- nuyla ilgili olarak çok yüksek sesli tar- tışmaların yapıldığı bile söylenmekte. Laiklik karşıtı radikallikten doğduğu halde, 22 Temmuz listelerindeki vitrin de- ğişikliğiyle "merkez partisi" gibi görün- mek isteyen bir partinin, daha önceki benzer trenler gibi, yine raydan çıkmakta oluşu ibret verici değil mi? [email protected] Önleyici İletişim Denetlemesi Hailldİ Yaver AKTAN Yargıtay 8. Ceza Dairesi Üyesi H aberleşme özgürlüğünü ve haberleşmenin gizli- liğini düzenleyen Ana- yasa (nı.22/1) anılan öz- gürlüğün kısıtlı bir alan- da sınırlanabilcceğini öngörmektir. Gerçekten de Anayasanın 13. madde- sine göre özgürlüklerin "ancak kanunla sımrlanabileceği" hükmünden hare- ketle anayasa koyucu, milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin ön- lenmesi, genel sağlık ve genel ahlakın veya başkalarmın hak ve özgüıiükle- rinin komnnıası sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne gö- re verilmiş hâkim karan olmadıkça; yi- ne bu sebeplere bağlı olarak gecik- mesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılıranış nıerciin yazı- lı emri bulunnıadıkça; haberleşmenin engellenemeyeceğini ve gizliliğine dokunulamayacağını düzenlemiştir. ( m.22/2) Öte yandan Avmpa tnsan Haklan Sözleşmesi'nin (AtHS) 8. maddesinin 1. fırkasına göre de "herkes özel ha- yatına, aile hayatına, komıtıına ve ha- berleşmesine saygı gösterilmesi hak- kımı sahipür." Maddenin 2. fıkrasın- da sınırlama sebepleri olarak ulusal gü- venlik, kamu güvenliği, ülkenin eko- nonıik refahı, dirlik ve düzenin ko- runınası, suç işlenmesinin önlenme- si, sağlığın veya ahlakın veya başka- larının hak ve özgürlüklerinin korun- ması sayılmaktadır. Hemen ifade edilmelidirki Avrupa tnsan Haklan Mahkemesi'ne (AİHM) göre özel hayat bütün unsurlanyla ta- nımlanamayacak ölçüde geniş bir kav- ramdır. Ancak, 16Aralık 1992 ta- rihli Niemietz - Almanya Davası'nda ifade edildiği üzere özel hayat, mah- remiyet hakkından da daha geniştir ve herkesin özgür olarak kişiliğini oluşturması ve geliştirmesini sağlayan bir alanı içerir. Ozel hayatı, bireyin ki- şisel hayatını istediği gibi yaşayacağı bir içalan'la kısıtlı tutmanın aşın sı- nırlama olacağını belirten AİHM, di- ğer insanlarla ilişki kunnak ve söz ko- nusu ilişkileri geliştirmek hakkının da bir ölçüde özel hayat kavramının içinde değerlendirilmesi gerektiğini kabul etmektedir. Genişlettiği bu ba- kış açısından hareketle telefon dinle- melerini özel hayatla ilişkilendiril- mekdir. 23 Kasım 1993 tarihli A- Fransa Davası'nda, Komisyon'un bir görüşmenin kamu çıkarını ilgilen- dirmesinin, görüşmenin özel olma özelliğini yitirmesine neden olmadığı biçimindeki gerekçesine mahkeme de katılmıştır. Kolluğa yasalarla suçu önleme gö- rev ve yetkisi verilmiştir. Buna göre kolluğun önleme yetkisi, suç işlen- mesini önlemek ve böylece olası teh- likelere karşı daha baştan önlem alın- masını sağlamaktır. Bu da suç işle- Turkıye nm Bankası ndan milyon karneye* milyon kitapİş Bankası, 1 milyon ilköğretim öğrencisine "Alice Harikalar Diyarmda" kitabı hediye ediyor. Haydi çocuklar, karnelerinizi İş Bankası şubelerine getirin, kitaplarmızı alın. ninceye kadarki evreyi kapsar. Bu ne- denle henüz bir suç işlenmeden, ha- berleşme özgürlüğünün özüne doku- nacak ölçüde önleme amaçlı denetle- me yapılması olanaksızdır. Çok sınır- lı bir alanda ve özgürlüğün özüne do- kunulmadan, birtakım bulguların var- hğı haHnde iletişim, önleme amaçh ola- rak denetlenebilmelidir. AtHM'nin benimsediği gereklilik ve toplumsal gereksinim bulunmalıdır kı andan denetleme yapılabilsin! Normatif düzenlemede, sınırlı suçlar yönünden kabul edilen iletişimin önleyici de- netlenmesinde kolluğun yaptığı çalış- ma sonucu istihbarat bilgilerinin de- ğerlendirilmesinde tehlike olasılığı- nın mevcudiyetinin nesnel verilcrle desteklenmcsi durumunda zorunlu toplumsal ihüyacın doğduğu kabul edilmelidir. Kuşkusuz ki bu da soruş- tumıa öncesini kapsar ve ileride adli dinleme gerekecek ise bunu önceleyen evrede önleme denetlenmcsi yapıla- bilecektir. İletişimin tespiti, dinlenmesi, sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi ve kay- da alınmasına ilişkin önleme denetle- mesine karai" verilirken yargıç veya yet- kili merci karannda, hakkında tedbir uygulanacak kişinin kimliği, iletişim aracının tüıoi, kullandığı telefon nu- maralan veya iletişim bağlantısını tes- pite imkân veren kodu, tedbirin türü, kapsamı ve süresi ve tarih ve saatinin belirtilmesinin yanı sıra (Yönetmelik m.9/a-b-d) "tedbire başvurulmasını gerektiren nedenlerin" de (Yönetmelik m.9/c) açıklan- ması zorunluluğu bulunmak- tadır. Önleme amaçlı iletişimin denetlcnmesi tcdbirinde, ad- li denetlemedeki gibi başka yollardan kanıt elde edileme- mesi ölçütü aranmamakta ve bu husus haklı olarak elcşti- rilmekte ise de yargıç, tedbir karannı verirken, haberleş- me özgürlüğünc müdahalenin zoı-unlu ve toplumsal ihtiya- ca uygun olup olmadığını, öze dokunma yasağının ihlal edilip edilmeyeceğini göz önünde bulundurarak değer- lendirme yapmakla yüküm- lüdür. Denetleme karan veri- lirken ya da verilmiş karar onaylanırken özellikle Ana- yasanın 13. ve Avrupa tnsan Haklan Sözleşmesi'nin 8. maddesinin öngördüğü öl- çütlcre uygunluğun yanında birey özgürlüğü ile suçun ön- lenmesindeki dengeye yani orantısallığa da özen göste- rilmelidir. tletişimin denetlenmesine elverişli suçlarla sınırlı ve de- netlemenin usul ve esaslanna göre hareket edilmemesi ha- linde elde edilecek bulgularm değerlendirilmesi olanaksız- dır. Bu nedenle yargıç karan zorunlu/gerekli olmakla bir- likte içerik olarak da düzen- lemelere uygun yeterlikte ol- malıdır. Kararda; kapsam genişle- miş, sırurlar aşümış, kanun/lar ve yönetmelikteki usul ve esaslara uyuhnamış ise adli dinleme evresine de geçile- meyecektir. Katalog suçlann dışına çıkılmış ya da kata- log suçlar kapsamında fakal yönetmeliğin öngördüğü sı- nırlayıcı/emredici kuralları aşümış ise yargıç karannın varlığının bir önemi bulun- mamalıdır. Yargıç karan ancak nor- matif alanın içinde kalmakla birlikte, düzenlemenin biçim ve esaslanna uygun olması halinde hukuki değer taşır. Düzenlemelerden, önleme amaçlı iletişimin denetlen- mesi aşamasında işlenmiş bir suç ve dolayısıyla şüpheli veya sanık yani kişi bulun- madığı için genel bir denet- leme olacağı aıılamı çık- makta ise de hukuk dcvlctin- de özgürlük lehinc yorum vc uygulama yapmak esas ol- duğundan denetlemenin yine belli kişilerle ilgili kabul edil- mesi kaçınılmazdır. Kaldı ki Yönetmelik de (m.9/a) "hak- kında tedbir uygulanacak ki- şinin kimliği "nden söz et- mektedir. Yargıtay da belirsiz kişileri kapsayacak biçimde karar verilemeyeceğini belirtmiştir. Gerçekten de 4.6.2008 tarih ve 2008/474 esas ve 2008/7160 sayıh iletişimin önleme amaçlı denetlenmesi alamndaki ilk kararda, 9. Ce- za Dairesi "amacı ne olıırsa olsun hiçbir kııruma, demo- kratik bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti 'ndeya- şayan insanlar şüpheli gö- rülerek ülke genelini kapsa- yacak şekilde" yetki verile- meyeceğini ve yargıcın da coğrafı alan sınırları dışında etkili olacak biçimde hüküm kuramayacağı içtihadını ver- miştir. CÜNEYT AKAUN BOUVAR'DAN CHAVEZ'E LATİN AMERİKA . Cüneyt Akalın; Lalin Amerika'daki siyasi gelipelere "mazlunı milletler" açısından bakarken bu uzak kıtanın Mustafa Kemal'i Simon Bolviar'ın ğeçmişte başlattığı bağımsızlık hareketinı giinümiizde ıiuğo Châvez'le sMrmesine antîemperyalist yorumlar getirlyor. SEVGİ ÖZEL DİLLERİDZDN r ' Sevgi Özel dilimizi kullanmadaki özensizliğin hem giiliinç hem de acıklı ğöriinlülerini belgeleriyle sergiliyor; aydınımsıları aydın sanmanın sonuçlarını irdeliyor. AlKİA, ALFA 19fll|-Ul|IUI UACİITIM Cumhuriyet Kitapları www.cumhuriyetkitaplari.com Prof Nurellin Mazhar Öklel Sokak No- 2 Şişli Tel: 0 212 343 72 74 tmmm M n k ı c Ankara Şube: Alalürk Bulvarı No: 125 Kal: 4 Bakanlıklar Tel: 0 312 419 50 20 IzmirŞube: H.Ziya Bulvarı 1352. Sokak No: 2/3 Pasaport Tel: 0232 441 1220 DİYESİ LİĞİ Cumhuriyet Kitapları etkinlikleri 11-I5 Haziran 2008 ÜMİT ZİLELİ •n: 15.30-17.00 Teşvikiye Mahallesi Akkavak Sokak Mıstık Parkı Nişantaşı - Şişli \