Katalog

SAYFA CUMHURİYET 5 AĞUSTOS 2006 CUMARTESİ 12 EKONOMİ YENİ DÜZENLEME Çokuluslu şirketlerin içyüzünü gözler önüne seren ‘Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları’nın yazarı John Perkins: İtinayla borç tuzağına düşürülür! NECDET ÇALIŞKAN KARTET’e özel ÖTV indirimi Ekonomi Servisi Hükümet, ihraç edilecek elektrik üretiminde kullanılan dört ayrı çeşit fueloilin tesliminde ÖTV’yi sıfıra indirdi. Bakanlar Kurulu böylece, sadece, Türkiye’nin tek elektrik ihracatçısı KARTET’i ilgilendiren bir karar almış oldu. Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararıyla, ihraç edilecek elektriğin üretiminde kullanılacak her bir fueloil çeşidi için ton başına sırasıyla, 237 YTL, 476 YTL ve 204 YTL tutarındaki ÖTV alınmayacak. Irak’a elektrik satan, Karadeniz Holding bünyesindeki KARTET’in satışla ilgili sorunlarının çözümü için daha önce de şirkete özel yasal düzenleme yapılmıştı. Görevleri azgelişmiş ülkeleri borç batağına düşürmek. En ‘‘sihirli’’ araçları ise gayri safi milli hasıla fetişizmi ve azgelişmiş ülkelere pazarlanan kalkınma(ma) stratejileri. Üçüncü dünya ülkelerini dolandırmak için özel olarak eğitildiklerini ve bunun karşılığında ‘‘devasa’’ paralar kazandıklarını itiraf eden ve mesleğini ‘‘Ekonomik Tetikçi’’ (ET) olarak özetleyen ABD’li yazar John Perkins ile ABD’de çoğu yayınevinin yayımlamaktan kaçındığı ‘‘Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları’’ kitabı üzerine konuştuk. ‘‘Görevimiz, ülkelerin hiçbir zaman ödeyemeyecekleri borçların altına girmelerine yardımcı olmak. Bu amaca ulaşmak için ise kullandığımız araçlar arasında sahte finansal raporlar, hileli seçimler, rüşvet, zorbalık, seks ve cinayet bulunuyor’’ diyen Perkins, dünya ekonomisi ve siyasetinde ET’lerin rolüne dikkat çekerken üçüncü dünya ülkelerinin 2.5 trilyon dolara yükselen dış borcunun ve bu borcun 375 milyar dolara ulaşan faizinin altını çiziyor. 26 yaşında MAIN adlı mühendislik firmasında ekonomist olarak göreve başlayan ve 1980’de istifasına kadar olan süreci anlatan Perkins, çokuluslu şirketlerin ‘‘tuzağına’’ düşmemek için Chavez, Morales ve diğer Latin Amerikalı liderlerin örneklerini izlemek gerektiğini söylüyor. Irak’taki savaşı bir ‘‘ET başarısızlığı’’ olarak yorumlayan Perkins, ‘‘Çünkü Saddam, Suudilerin kabul ettiğine benzer bir anlaşmayı kabul etmedi’’ diyor. Türkiye’de April Yayıncılık tarafından yayımlanan kitabı yazmaya karar verdikten sonra aldığı tehditlerden ve rüşvet tekliflerinden bahseden Perkins, gelecek yıl çıkacak olan yeni kitabında Bush ailesi ve Suud hanedanı arasında tanık olduğu ‘‘özel’’ ilişkileri de ayrıntılarıyla itiraf edeceğini belirtiyor. Perkins ayrıca gelecek kitabında kendisi gibi ET’lerin öykülerine de yer verecek. Ekonomik Tetikçi (ET) kimdir? Ne BİR ÜLKE EKONOMİSİ NASIL ÇÖKERTİLİR? KİTAPTAN... ‘ yapar? Kısaca özetleyebilir misiniz? Bir ET’nin görevi, dünyanın ilk gerçek anlamda küresel imparatorluğunu yaratmaktır. En tipik metot şudur: Bizim (ABD) şirketlerimizin isteyeceği kaynaklara sahip (ör. petrol gibi) bir üçüncü dünya ülkesi belirle ve Dünya Bankası’ndan büyük bir kredi ayarla bu kredi aslında o ülkeye değil, o ülkede büyük altyapı projeleri gerçekleştirecek bir ABD şirketine gider. Bu projeler sadece o ülkenin en zengin ailelerinin işine yararlar ve ülkeyi geri ödeyemeyeceği bir borcun altında bırakırlar. O zaman da ET geri gider ve o ülkeden, kaynaklarını şirketlerimize ucuza satması, bir sonraki Birleşmiş Milletler (BM) oylamasında bizim istediğimiz yönde oy kullanması, Irak’a asker göndermesi gibi taleplerde bulunur. ET doğrudan veya dolaylı olarak yaptıklarının ve sonuçlarının ne kadar farkında? ‘‘Hayır’’ deme şansı şansı yok mu? Benim gibi bazılarımız olayların son derece farkında, yanımda çalışanlar gibi bazılarımız ise o kadar farkında değil. Eğer ‘‘hayır’’ dersek derhal kovulur ve belki de yok ediliriz. Sizin dışınızda ET’lerden örnek verebilir misiniz? Baba Bush (George Bush), başkan olmadan önce CIA’nın başındaydı. Onun ve George Schultz, Donald Rumsfeld ve Dick Cheney gibi diğerlerinin inkâr edeceğine eminim, ama geçmişte yaptıklarını ve şu anda yapmaya devam ettiklerini düşünecek olursanız, bundan sadece bir sonuç çıkarabilirsiniz. Son zamanlarda darbeler, silahlı mü dahaleler ve savaş gibi ‘‘yöntemlerle’’ artan bir sıklıkla karşı karşıya kalıyor olmamızın nedeni, ET’lerin bu ülkelerde artık başarılı olamayışları olabilir mi? Bu tür olaylar çok fazla oluyor. Chavez ve diğerlerinin başarılı olmalarının ardındaki nedenlerden birisi de, ABD’nin, gücünün oldukça önemli bir bölümünü Irak’ta bağlamış olması. Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları’nı nasıl bir kitap takip edecek? Evet, yakın geçmişteki ET aktivitelerini ortaya döken ve tüm bunları değiştirmek ve çocuklarımızın Amerikan, Türk, Nijeryalı, tüm çocukların bizden miras almaktan gurur duyacakları bir dünya yaratmak için hepimizin neler yapması gerektiğinin ayrıntılarına giren bir devam kitabı. Ekonomik tetikçiler, yerküre üzerindeki ülkeleri trilyonlarca dolar dolandıran yüksek ücretli profesyonellerdir. Dünya Bankası, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı ve diğer yabancı ‘yardım’ kuruluşlarından büyük şirketlerin kasalarına ve gezegenimizin doğal kaynaklarını kontrol eden birkaç varlıklı ailenin ceplerine para akıtırlar. Kullandıkları araçlar arasında sahte finansal raporlar, hileli seçimler, rüşvet, zorbalık, seks ve cinayet bulunmaktadır. Oynadıkları oyun imparatorluklar kadar eski olmasına rağmen, günümüzdeki küreselleşme sürecinde yeni ve korkutucu bir boyuta ulaşmıştır... Nereden mi biliyorum; ben de bir ekonomik tetikçi idim. ... Ekvador’daki yağmur ormanlarından çıkarılan her 100 dolarlık ham petrole karşı, petrol şirketleri 75 dolar elde ederler. Kalan 25 doların dörtte üçü dış borç ödemelerine gider. kalanın da çoğu, askeri ve diğer devlet harcamalarına gidince, sağlık, eğitim ve yoksullara yardıma yönelik diğer programlar için yaklaşık 2.5 dolar kalır. AVRUPA’YA YÖNELDİLER Biyodizelciler ihracata başladı ANKARA (AA) Alternatif Enerji ve Biyodizel Üreticileri Birliği (ALBİYOBİR) Genel Başkanı Tamer Afacan, mevzuat düzenlemelerindeki gecikme nedeniyle iç pazardan umudu kesen firmaların Avrupa’ya ihracata başladığını söyledi. Afacan, kayıt dışılığı önlemek amacıyla 156 firmanın toplu lisans başvurusunda bulunduğunu ancak şartları yerine getirmek için verilen 90 günlük sürenin çok az olduğunu, geçici lisans da verilmediğini vurguladı. Biyodizelde ÖTV istisnasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararının yaklaşık 3 aydır çıkmadığına işaret eden Afacan, bunun üzerine firmaların, fason üretimle Avrupa’ya açıldığını bildirdi. İzmir’den bir firmanın ilk biyodizel ihracatını 29 Haziran’da Avusturya’ya yaptığını açıklayan Afacan, Almanya’dan da büyük miktarlarda talep geldiğini söyledi. ‘Bu öykü mutlaka anlatılmalı’ Yazdıklarının ekonomik bir reçete olmadığını, sadece itiraf olduğunu belirten Perkins, yine kişisel olarak yapılması gerekenler konusunda şu tavsiyelerde bulunmaktan geri kalmıyor: ? Kişisel benzin harcamanızı azaltın. ? Canınız alışverişe gitmek istediği zaman onun yerine bir kitap okuyun, egzersiz veya meditasyon yapın. ? Evinizi, gardırobunuzu, arabanızı ve hayatınızdaki diğer birçok şeyi küçültün. ? Serbest ticaret anlaşmalarını ve küçük imalathanelerde çalışan insanları sömüren veya çevreyi talan eden şirketleri protesto edin. Perkins şu noktalara dikkat çekiyor: ‘‘Dolar basma olanağımız, bize (ABD) inanılmaz bir güç sağlamaktadır. Bu, hiçbir zaman ödenmeyecek borçlar vermeye devam edebileceğimiz ve kendimizin de yüksek miktarlarda borca girebileceğimiz anlamına gelir.’’ ‘‘OPEC, standart para birimi olarak dolar yerine Avro kullanmaya karar verirse, bu şirketokrasiyi temelinden sarsar. Böyle bir şey olur da bir veya iki büyük alacaklı, borçlarımızı Avro cinsinden ödememizi talep ederse, bunun etkisi büyük olur.’’ ‘‘Şirketokrasi diye tanımlanan ve küresel imparatorluk amacına ulaşmak için kullanılan yöntemlerle ekonomik tetikçiler, üçüncü dünya ülkelerini 2.5 trilyon dolar borç batağına sürüklüyor ve verilen borç miktarı o kadar fazla oluyor ki, borçlu ülke birkaç sene sonra ödemelerini yapamaz hale geliyor. Bu durumda, şirketokrasi mafya gibi diyetini istiyor.’’ ‘‘Suudi Arabistan, petrodolarlarını ABD devlet tahvili almak için kullanacak, karşılığında ise bu tahvillerden elde edilecek faiz geliri ABD Hazine Bakanlığı’nca Suudi Arabistan’ın modern ve sanayileşmiş dünyaya adım atmasını sağlamaya yönelik olarak kullanılacaktı... Kendi hazine bakanlığımız bizi, Suudi parası ile tüm Arap Yarımadası’nda altyapı projeleri ve hatta komple şehirler yapmak üzere işe alacaktı.’’ John Perkins ’ 6.2 MİLYAR DOLAR Otomotivin yüzde 75.6’sı AB’ye satıldı BURSA (AA) Otomotiv sektörü, yılın 7 ayında ihracatının yaklaşık yarısını, İtalya, Almanya, Fransa ve İngiltere’ye gerçekleştirdi. AA’nın, Uludağ İhracatçı Birlikleri (UİB) verilerinden derlediği bilgilere göre Türk otomotiv sektörü, ocaktemmuz döneminde gelişmiş Batı ülkeleri başta olmak üzere 5 kıtada toplam 163 ülke ve özerk bölge ile 13 serbest bölgeye ihracat yaptı. Toplam 8 milyar 627 milyon 136 bin dolarlık otomotiv ihracatının, 6 milyar 201 milyon 422 bin dolarlık kısmı, Türkiye’nin geleneksel olarak en büyük ticari partnerleri konumundaki AB ülkelerine gerçekleştirildi. AB ülkeleri arasında İtalya, Almanya, Fransa ve İngiltere’ye yapılan ihracat, 4 milyar 292 milyon 957 bin dolar ile toplam otomotiv ihracatının yaklaşık yarısını oluşturdu. Aday ülke konumundaki Romanya ve Bulgaristan da eklendiğinde, birliğin pazar payı yüzde 75.6’yı buldu. Yıllarca Endonezya, Ekvador, Panama, İran, Suudi Arabistan, Venezüella ve Irak gibi ülkelerde çokuluslu firmalar adına ‘ekonomik tetikçilik’ yapmış olan John Perkins, 2000’li yıllarla birlikte daha önce ET olarak görev yaptığı Amazon’un derinliklerine tekrar dönüp rehberlik yapmaya başladı. Maaşların arttırılmasını isteyen organizasyon, internet üzerinde örgütlendi WalMart’a isyan büyüyor Ramstore Kazakistan’da Ekonomi Servisi Migros, yurtdışında 6. ülke olan Kırgızistan’da Ramstore’u hizmete açtı. Migros’tan yapılan açıklamaya göre, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te açılan Ramstore, ülkenin en büyük alışveriş merkezi olan Vefa Center’da hizmet verecek. Açıklamada, toplam 13 kasayla hizmet verecek olan Ramstore’un, Bişkeklilerin alışverişle eğlenceyi bir arada bulacakları ve aynı zamanda sosyal buluşma yeri olacağı alışveriş merkezine ilginin yoğun olmasının beklendiği bildirildi. Bişkek Ramstore ile Migros Türk’ün çeşitli formatlarda mağaza sayısı yurtiçinde 770’e, Ramstore ile birlikte toplam mağaza sayısı ise 839’a ulaştı. Ekonomi Servisi Dün ? Çalışanların haklarının genişletilmesi üzerindeki olumsuz etkisinin farkına yanın en büyük perakenamacıyla ABD çapında açılan varmalı. Toplum ihdecisi WalMart’ın başı, kampanyanın sloganı, ‘‘WalMart’ı mal edilemez’’ diye Uluslararası Gıda Sendideğiştir, ABD’yi değiştir’’. konuştu. Kampankası’nın da desteklediği, firmadaki maaşların düzeltil aşların arttırılması ve çalışanla yayı ‘‘siyasi’’ olarak nitelendimesini isteyen bir organizas rın haklarının genişletilmesi ren WalMart’ın sözcüsü Daiçin ABD çapında bir kampan vid Tovar ise firmanın her yıl on yonla dertte. binlerce kişiye iş sağladığını wakeupwalmart.com inter ya başlattılar. Bir ay boyunca özel olarak belirterek ‘‘Yanlış firmaya saldınet sitesi üzerinden örgütlenen katılımcılar, WalMart’ta ma hazırlanan bir otobüsle ABD’de rıyorlar’’ dedi. WalMart, bek19 eyaleti gezecek ve 35 ayrı lenen performansı gösteremeWalMart’taki noktada bilgilendirme toplan yen Almanya’daki mağazaları‘kötü’ çalışma tısı düzenleyecek olan grubun nı, ülkenin en büyüğü olan koşulları Sosloganı da ‘‘WalMart’ı değiştir, Metro’ya satma kararı almıştı. uthpark adlı ABD’yi değiştir’’. Şirket, mayıs ayı sonunda da çizgi dizide wakeupwalmart.com’un ile yerel rakiplerle rekabet baskısısert bir şetişim direktörü Chris Kofinis, na dayanamayarak Güney Kokilde eleşti‘‘WalMart bizim bütçelerimiz re pazarından çıkmıştı. riliyor. ÖİB VERİLERİ 7 ayda 8 milyar dolarlık özelleştirme ANKARA (ANKA) Özelleştirme İdaresi (ÖİB), 2006’nın ilk 7 ayında 8 milyar 7 milyon dolarlık özelleştirme işlemini tamamladı. ANKA’nın ÖİB’den aldığı bilgiye göre 2006’nın ilk yedi ayında; THY’de iki ayrı halka arz, TEKEL’in Kaldırım, Yavşan ve Kayacık Tuzlaları, TÜPRAŞ’ın yüzde 51 hissesi, Büyük Ankara Oteli, TEKEL Başmüdürlük Binası, ERDEMİR’in yüzde 46.12 hissesi, Büyük Efes Oteli, Kızılay Emek İşhanı, Başak Sigorta, Büyük Tarabya Oteli ve Karadeniz Bakır İşletmesi’nin satış ve devir işlemleri tamamlandı. Merkez Yayın Holding halka açılacak Ekonomi Servisi Merkez Yayın Holding, sermayesinin 13 milyon 943.4 bin YTL’lik kısmını halka açmak için Sermaye Piyasası Kurulu’na başvurdu. Holding, ortaklarının yeni pay alma haklarını kısıtlayarak arttırılan 12 milyon 253.5 bin YTL’lik sermayesini temsil eden paylarla, Park Yatırım Holding’e ait 1 milyon 689.9 bin YTL nominal değerli payların halka arz edilmesi için SPK’ye başvurdu. TMSF’den, 327 bin YTL’lik tekne satışı Ekonomi Servisi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), muhammen bedeli yaklaşık 327 bin YTL olan M/Y True Dream’ı satışa çıkardı. TMSF’den yapılan açıklamaya göre, TMSF, Can Yatçılık Turizm San. ve Tic. AŞ’nin borçlarına karşılık haczettiği M/Y True Dream isimli tekneyi 24 Ağustos 2006 tarihinde gerçekleştirilecek ihale ile satacak. Tekne, muhammen değerin yüzde 75’ini ve satış masraflarını geçmesi kaydıyla açık arttırmada en çok arttırana ihale edilecek. Tekneye alıcı çıkmaması veya verilen bedelin muhammen değerin yüzde 75’inden az olması halinde, teknenin ikinci satışı, 31 Ağustos 2006 tarihinde gerçekleştirilecek. Garanti kârını yüzde 61 yükseltti Ekonomi Servisi Garanti Bankası, 2006’nın ilk yarısında net kârını yüzde 61.1 arttırarak 508.5 milyon YTL ’ye yükseltti.Garanti Bankası, 30 Haziran 2006 tarihli bilançosunu açıkladı. Bankanın aktif büyüklüğü 46.7 milyar YTL ’ye ulaşırken, aktif kârlılığı yüzde 2.45, özkaynak kârlılığı ise yüzde 26.04 olarak gerçekleşti. Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen, olumsuz piyasa koşulları ile artan faiz oranları ve döviz kurlarına rağmen, yılın ikinci 3 aylık döneminde, ilk çeyrekten daha yüksek bir kâr elde ettiklerini söyledi. Garanti’nin krediler aracılığıyla reel ekonomiye olan desteğini sürdürdüğünü belirten Özen, toplam kredilerin yüzde 40.4 artarak 35.2 milyar YTL ’ye ulaştığını vurguladı. CUMHURİYET 12 K