Katalog

16 TEMMUZ 2005 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER ABDÜLCANBAZ TURHAN SELÇUK Rusya Federasyonu Enerji ve Sanayi Bakanı Hristenko, Avrasya Ekonomik İşbMiği'ni kurmak istediklerinisöyledi e karşıbölgeselleşme' LEYLA TAVŞANOĞLU Rusya Federasyonu Enerjı ve Sana- yı Bakanı ve Turk-Rus Hükümetlera- rası Karma Ekonomik Komısyonu (KEK) Eşbaşkanı Vıktor Hristenko, Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen' ın da- vetlısı olarak geldı. îstanbuTda KEK toplantısına, ardından DEtK bünye- suıdekı Türk-Rus Iş Konseyı'nnı ça- lışma yemeğıne katıldı. Bu özel konuş- mayı da o sırada yaptık Bakan Hns- tenko, enenı boru hatlannı çeşıtlendır- meden yana olduklarını söylerken bu boru hatlannın ekonomik olmalan ge- rektığının altını çızerek "Biz Rusya olarakBakû-Ceyhan'da yokuz" dıyor ve bu hattı desteklemedjden mesajı- nı venyordu. Öte yandan da Boğaz- lar'dan geçışı rahatlatmak ıçın Türkı- ye'yle ortaklaşa önlemleraldıklannı be- lırtmeden de geçemıyordu. Hnsten- ko, bunlann dışında küreselleşmeye karşı şöyle buyaklaşım gelıştınyordu: "KüreseUeşmeninrisklerinekarşıböK gese&eşmek çok önemll Onun için de Avrasya Ekonomik İşbirliği'ni kur- mak Jstiyoruz." KISKANANLAR OLABİLİR' - Rusya Federasyonu Devlet Başka- mVladunır Putın'inTürkiyezryaretin- de, üd ülke arasmda periyodik olarak Karma EkonomikKomisyonu (KEK) toplanülan yapüması karan ahnmış- û. Buayaretinizin amacı KEK toplan- bsuıa mı kanhnak? HRİSTENKO - Türkıye çok güzel bırülke Havada çok güzel. Neden gel- meyeyım? Ama cıddı konuşmak ge- rekırse, Sayın Putın'in ziyaretı sıra- suıda KEK toplantılan yapılması dı- şında eşbaşkanlann da düzenlı olarak görüşmeler yapmaları kararlaştınlmış- tı. Bu çerçevede eşbaşkanlar görüş- mesi de bugün yapıhyor. Bu görüş- menın yapüması ıçin de fazlasıyla ne- den \ r ar. -Nasûsebepkr? - Çok ıyı sebepler. Bırıncisı, Türki- ye'yle Rusya arasındakı ılişkiler çok hızhbıçımde gelışmektedir. Bu ıhşki- lenn dınamiğını de pek çoklan kıska- nabılır Öraeğin bu yıl büyük olası- lıkla ıkılı tıcaret hacmımız 15 mılyar dolan aşacaktır. Üç-dört yıl önce bu hıç düşünülemeyecekbirrakamdı. Şu anda ıhşkılenmiz sadece ticarı yönden gelışmıyor. Aynı zamanda yatınm ış- bırlığı de çok ciddı bıçımde gelişıyor. Bılıyorsunuz kı yatınm ışbirlığı gele- cekteb ilışkılenn temehdıı. BOĞAZLAR İÇİN TÜRKİYE İLE İŞBIRLİÖINE HAZ1RIZ -Yannm işbirBgi derken,petrol, ener- ji boru hatian konusu Türkiye ve Rus- ya arasmda nasü getişiyor? Aynca da Rusya Bakû-Tıflis-Ceyhan boru hattı projesine nasü bakıyor? - Petrol boru hatlanyla ılgili Türki- ye'yle Rusya arasında şu anda bir ilış- kı yok. Rusya, güney bölgesı dışuıda kuzey ve doğu bölgelen boru hatian ınşaatlanyla ilgüenıyor. Güney bölge- sınde Rus petrollerinın taşıması çok dengeli biçimde sürüyor. Boğazlar'dan da petrolün Avrupa'ya deniz yoluyla taşunacılığı sistemı bızı memnun edi- yor. - Sia memnun ediyor, ama bu taş> macıhk Boğazlar'u, özellikle de tstan- bul'u ciddibiçimdetehditederdurum- da.Dolayısrylada Türkiye'yibiç mem- nun etmiyor. Bu dununda ne olacak? Nasü bir çözüm üretilecek? - Türkıye'nın bu endışesını bılıyo- nız. Şu anda da ıkı alanda ışbııhğı yapmaya hazınz. Bınncısı denızler- den ve Boğazlar'dan geçışlerde nsk- len en azına ındırecek önlemlenıı akn- ması konusunda ışbuiığı, ıkmcısı de bo- ru hatlannın kullanılması yoluyla Bo- • Rusya Federasyonu Enerji ve Sanayi Bakanı Viktor Hristenko Boğazlar'dan geçişi rahatlatmak için Türkiye ile işbirliğine hazır olduklannı söyledi. Bakû-Ceyhan-Tiflis projesinde olmadıklannı ifade eden Hristenko, "Boğazlar'dan petrol taşımacılığını by-pass etmek için şu anda 10 tane boru hattı projesi var. Bunlann üçünün Türkiye üzerinden olması düşünülüyor. So- nuç itibanyla hangi hattın kullanılacağını petrol şirketleri belirliyor" dedi. Hristenko, Avrasya Ekonomik Işbirliği girişimiyle bölge ülkelerinin sosyal ve ekonomik istikran sağlayacağım belirterek "Bu küreselleşmenin yarattığı risklere karşı da en iyi yol bölgeselleşmektir. Avrasya Ekonomik îşbirliği de bu amaçla kuruluyor" diye konuştu. Leyla Tavşanoğlu'yla konuşan Vıktor Hristenko, "Türkiye ile Rusya arasındakı ilişkiler çok hızlı gelişiyor. Bu ilişkilerin dinamiğini pek çoklan kıskanabilir" dedi. (Fotoğraflar: VEDAT ARIK) ğazlar'dakı trafığın azaltılması. Şu an- da Rus şırketlen Burgaz-Dedeağaç boru hattı güzergâhında çalışıyorlar. Burgaz-Dedeağaç boru hattı projesi memorandumunun ımzalanmasında ben de vardım. Ama sonuçta bunun ıçın son sözü de şırketler söyleyecek. Çün- kü buraya parayı petrol şirketleri ya- tınyor. Dolayısıyla petrolün hangı hat- lardan geçeceğinı de bu petrol şirket- len behriıyoriar - Bu Burgaz-Dedeağaç petrol boru hatü daha bir fikirken, Yunan tarafin- da bu işin miman olan işadamıNıkos Gngoryadıs'in boru hattuun mutlaka Türidye'ye de sapünlması gerektiğin- de israr ettiğini bifiyorum. Bu konuda herhangi bir düşünce ohıştu mu? - Boğazlar'dan petrol taşımacıhğı- nı by-pass etmek ıçın şu anda 10 tane boru hattı projesi var Bunlann üçünün Türkiye üzerinden olması düşünülü- yor. Hepsi de belırh aşamalarda görü- şülüyor. Sonuç itibanyla da hangısı ekonormkse o hayata geçınlecek. Bu- rada önemli olan boru hatlannın tam kapasıteyle çalışabılmesı ıçın yeterlı petrol akışının sağlanmasıdır tkıncı önemhhusus da tabıı kı ekonomik ola- rak kârlı taşımadır. Boru hatlanyla ta- şımacıhğın ekonomik olarak denız ta- şımacıhğıyla kıyaslanabılır ölçüde ol- ması gerekıyor Petrol şırketlen şu an- da çalışmalannı ve değerlendırmele- rını bu alanda yürütüyorlar Şu anda söyleyebıleceğım projeler Samsun- Ceyhan ve Saros Körfezı projelen. RUSYA, BAKÜ-T1FLİS- CEYHAN'PA YOK - Ya Bakû-Tiflis-Ceyhan projesi ko- nusunda ne düşünüyorsunuz? - Rusya şu anda bu projeye katılmı- yor. Bız bukonulara pragmatık olarak bakanz. Sonuçta her şey ekonomiye bağlıdır Ekonomik olan neyse o olur. Petrol taşımacıhğı konusunda Rusya olarak bız yönlenn mutlaka çeşıtlen- dınlmesınden yanayız Bir güney gü- zergâhı var. Yenı başlatacağımız bir güzergâh da Pasıfık Okyanusu'na doğ- ru olan. Bu güzergâh Doğu Sıbır- ya'dan Pasıfık'e ulaşacak olam. Bu 4000 km'den uzun bir boru hattı. Bu boru hattı Asya, Pasifık bölgelen ve Amenka'ya uzanacak. Öte yandan bir de bıldığıniz Batı'ya, Avrupa'ya uza- nan bonı hatian var. O yüzden hıç korkmayın, petrolün hepsı Karade- nız'den, Boğazlar'dan geçmeyecek; dolayısıyla Boğazlar'da da petrol tan- kerlen trafiğı yoğun olmayacak. AVRASYA ENTECRAŞYONU R1SKLER1 AZALTABİLIR' - Türkiye'ııin çok önem verdiği Av- rasy* Ekonomik Işbirliği girişimi var. Ancak Avrasya bölge ülkelerine bak- bğumzda çoğunda siyasi istikrarsızhk var. Siyasi istikrarsızhk olunca nasü ekonomik istikrar sağlanacak? - Isterseniz bir de tersten düşüne- lun. Siyasi ıstıkrarsızlığın altında o ül- kelenn sosyal ve ekonomik durumla- nnın ıyı olmaması yatıyor. A\Tasya Ekonomik Işbirliği gınşımıyle bu ül- kelenn sosyal ve ekonomik ıstıkrarla- n sağlanacaktu:. Bızun de esas amacı- mız budur. Böyle bır gelışme de yine bu ülkelerde siyasi ıstikrann güçlen- dınlmesını sağlayacaktır. Bugün bu- ralarda siyasi ve ekonomik istikrar- sızhk vardır Avrasya entegrasyonubu nsklen azaltabılır. - 2001 yıhnda sizin önayak olduğu- nuz bir girişimi bUhorum. Esas ola- rak üçüncü dünya ülkelerini bir araya getiren Northern Dimension Forum (Kuzey Boyutu Fonımu) adta bir gjri- şün başlattmız. Küreselleşmenin dun- yadaki kötü etkileri nedenivie üçüncü dünya ülkeJeridüsüncesiyoksa\ıeniden mi canlandmhyor? - Bu sorunuza somut bır olaya de- ğuımeden cevap vermek ıstiyorum. Küreselleşmenin bırtakım avantajlan var. Örneğm, yasalar bırleştınlıyor, ona göre bır serbestleşme söz konusu oluyor. Ancak bu avantajlann yanı sı- ra nsklen de var. Bu küreselleşmenin yarattığı risklere karşı da en ıyi yol bölgeselleşmektir. Avrasya Ekonomik Işbirlığı de bu amaçlakuruluyor. Şang- hav Grubu kuruldu. Yıllardır AB var. 'Türkiye'nin Avrupa Birliği uyeliği taktiklere kalır' - Peki, siz Türkhe'nin AB üyeliğine nasü bakryorsunuz? HRİSTENKO - Öncelıkle önemli olan, Türkıye'nın ve AB'nin konuya nasü baktıklan. Bız bunu Tür- krye'nın kendıne koyduğu çok büyük ve önemh bır hedef olarak görüyoruz. Türkıye'nın bu hedefe ulaşabıhnesı ıçm sadece siyasi değıl, ekonomik ve sosyal alanlarda da pek çok değışıklık yapması gerekecektır Şu anda bıldığımız kadany- la Türkiye bu konuda çok başanlı. Bu hedefuı konulması zaten bu hedefe ulaş- manın teş\ıkıdır. Ama ondan sonra mesele taktiklere kalır. Dolayısıyla o nüanslara girmek benım ıçın doğru olmaz. - Sizin aiknizin IJkrayna kökenli olduğunu biliyonım. l kravna'nın gelecek AB uyeliği ya da işbirtiklerifirsabya da olasüıklan nedir? HRİSTENKO - Dediğınız gıbı aıle köklenm Ukrayna'da. Bu konuda bıraz çekımser da\Tanıyorum. Bu çekımserliğım -, sadece AB yönünde gehşme düşüncesınden kaynak- lanmıyor. - Nerden kavnaklanıyor peki? HRİSTENKO - Hem AB'dekı, hem Ukrayna'daki durumu bıhnekten kaynaklanıyor. Burada önemli olan hayalperest ohnamak, gerçekçı olmaktır. Çün- kü fazla hayalperest olursanız normal hayatmızı sür- dürmekte sorunlarla karşılaşabılırsınız. Yanı her zaman ayaklannızı yere basmanız lazımdu'. Fazla uçmak doğru değüdır. GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERİNÇ Tekere Çomak Sokanlar(i) Türkiye pek çok konuda olduğu gibi özelieştir- me konusuna da "istim arkadan gelsin" ahşkan- lığı ile yaklaşılan bir ülke durumundadır. 1980'li yıllarda "liberalleşme", onu izleyen dö- nemde de "küreselleşme" tanımlan, kimi çevre- lerin gözbebeği kadar önem verdikleri ve tutkuya dönüştürdükleri başlıca konu olmuştur. Kamu malı olarak elde ne varsa satıp-savmak, olanaklıysa bu işlemi ahbap-dost ilişkilen kapsa- mında götürerek ucuz fiyatla çok para kazandır- ma yöntemine dönüştürmek özelleştirmenin baş- lıca amacı haline getinlmıştir. "Küreselleşme" kavramının öne çıkarak geçer- li olduğu dönemde de özelleştirmenin yabancıla- ra rant sağlama aşamasına ulaşılmıştır. ERDEMıR veTürkTelekom'un özetleştiriimesi için uygulanan yöntemler bu anlayışın tipik örnekleri- ni oluşturmaktadır. Her iki kuruluş da Türkiye'de tekel konumundadır ve stratejik önemdedır. Kamu Ortaklığı Yüksek Ku- rulu 6 Mayıs 1994 tarihinde dönemin Başbakanı Tansu Çiller'ın başkanlığında yaptığı toplantıda, "amaç, ilke ve öncelikleri" belirlemıştir. Bakanlar Kurulu'ndan Murat Karayalçın, A. Aykon Doğan ve Prof. Dr. Onur Kumbaracıbaşt'nın da bulundu- ğu kurulun belirlediğı ılkelerden bir bölümü şöyledir: • Mülkiyetin yaygınlığının yanı sıra yönetım sorumluluk ve yetkılennı üstlenebilecek tecrübeli ortak grubunun teminı. • özelleştırmede devlet tekelının ya da devlet mül- kiyetının kaldınlmasının özel sektör kuruluşlannın te- kelcı biryapı oluştunmalarına ve kamu çıkannı olum- suz yönde etkılemelerine neden olunmaması. • Stratejik konularda "Altın Hisse" uygulanması. • özelleştirme uygulamalannda -kuruluşun özel- liğıne göre- yerel gırışımcilere öncelik verilmesi ve özel teşvik ve destek sağlanması. • Tanmsal imalat sanayıının özelleştirilmesinde, eğer varsa genış tabanlı kooperatiflere, koopera- tif biriıklenne ve üretici birliklerine öncelik verilme- si ve özel teşvik ve destek sağlanması. • Tabii kaynaklann mülkiyetinin değil, kullanma hakkının özelleştirilmesı. • özelleştirme sonrası yeni yatınm ve istihda- ma ilişkin taahhütlen ıçeren tekliflerin özellikle de- ğerlendırilmesi. Buna karşılık yasaya şu ılke eklenmiştir: "özel- leştirme uygulamalanndan elde edılecek gelirte- rin genel bütçe harcama ve yatınmlannda kulla- nılmaması." Ancak bu ilkelerin büyük bölümü, özelleştirme uygulamalannın düzenlenmesine ilişkin olarak 21 Kasım 1994 günü kabul edilen 4046 sayılı yasaya alınmamış, alınanlar da birkaç sözcükle geçiştiri- lip yoruma açık duaıma getirılmiştir. Aradan geçen 6 aylık sürede gözlenen görmez- den gelmenin nedenlerini her halde sorumlu po- litikacılanmız açıklayacaklardır. • • • ERDEMlR'in özelleştirilmesi ilgınç bir aşamaya gelmiştir. Türkıye'nın tekelı nitelığındekı demir-çelik üretımi- nın yabancı tekele dönüşme tehlıkesi karşısında ye- rel sermaye grupları ilk kez bır araya gelmışlerdir. Bu girişimin kimi çıkar gruplannı Kızdırdığı med- yanın yayınlanndan anlaşılmaktadır. Başbakan Erdoğan bile, satıcısı olduğu ERDE- MlR'in "pislikiçinde olduğunu, siyasi arpalığa dö- nüştüğünü" söyleyıvermiştir. Bu sayede müşteri kızıştırmanın yenı bır uygula- masıda özelleştirme tarthımıze not düşülmüştür. önümüzdeki günler hayli heyecanlı geçeceğe benzemektedir. oerinc@cumhuriyet.com.tr. I Istanbul Haber Servisi - Tecnde karşı başlatılan ölüm orucu eylemını sona erdırmek amacıyla 19 Arahk 2000'de eşzamanlı gerçekleştirilen "hayata dönüş" operasyonunun ardmdan Ümramye Ceza- evi'nde bulunan tutuklu ve hükümlüler hakkında açılan davaya Üsküdar 1. Ağır Ceza Mahkeme- si'nde devam edıldi Duruşma sonrası açüdama yapan TAYAD üyelen de "Operasyonlarda yarala- nan, işkence gören evlatlanmız bugün, sanki 'Siz neden ölmedinız" denırcesme yargılanıyor" dedi. Avrupa ADO'den CHP'ye destek • tstanbul Haber Senisi - Avrupa Atatürkçü Dü- şünce Derneğı Başkanı Dursun Atılgan, CHP Ge- nel Başkanı Denız Baykal'ın "Lozan Antlaşma- sı'na ve Cumhunyetımıze Sahip Çücanlar Amtka- bır'e!" çağnsmı destekledığını belirtti. Atılgan, AKP'nin, Türkiye'nin bilim, yargı kurumlanm, üniversitelerini siyasetin, sıyaseti ise dının emnne venne konusunda bir iç pohtıka izledığıni belirtti. 68'liler toplanıyor • Istanbul Haber Servisi - 68'liler Birliği Vakfi, başkanlar kurulu toplamyor. Vakfin geçmişinde ve halen başkanlık görevim üstlenmiş üyelerden olu- şan başkanlar kurulu üyelen, bugün Türkiye Gaze- teciler Cemiyetı'nin Cağaloğlu'ndaki lokalinde toplanacak. Çeşitlı ülke ve dünya sorunlanmn ko- nuşulacagı başkanlar kurulu toplantısuıda, Türki- ye'nin gündemındekı acıl sorunlan da görüşecek. Uyuşturucu opepasyonu • tSTANBUL (AA) - Yurtdışından Istanbul'a eroın getırildığı bılgısını alan emniyet güçleri, Güneşli"deki biı depoya operasyon düzenledi. Operasyonda, yabancı plakalı bir minıbüsle yurtdışma gönderilmek istenen paketler halinde 295 kilo eroin ele geçınldi. Olaya ilişkin, 3'ü Mersin'de, toplam 13 kişi gözaltına alındı. Ana uçagı satılacak • İSTANBUL (AA) - Türk Hava Yollan, 'TC ANA' tescilli uçağını Başbakanlık'a satacak. THY'den Borsa'ya gönderilen açıklamada, Özel- leştirme Idaresı Başkanlığı'nm onayı alınmak kay- dıyla uçağın Başbakanlık'a satılmasına, satış söz- leşmesıyle ışletme ve bakım sözleşmesine ilişkin müzakereler tamamlanarak sözleşmelenn ımzalan- ması ve ışlemlenn ıkmalı konusunda genel müdür- lüğün yetkilendınlmesıne karar venldiğı bildırildi.