Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 HAZİRAN 2005 PAZARTESİ AB> Brükselzin>esindeTürkfye'denAnkamAnlaşması'nıKıbnsCumhuriyeti'nideiçinealacakşekildegenişletmesîniistedi Setbestdolaşımbaşkabahara6 Ekim AB Komisyon Raporu Türki- ye'nin Katılımı Yönünde lleriemesi Hak- kında 2004 yılı Düzenli Raporu, 17 Ara- lık Raporu ve 16-17 Aralık Brüksel Zir- vesi Sonuç Bildirgesi: 6- 1 Mayıs 20O4te Kıbns Cumhuriyeti bölün- müş bir ada olarak Avrupa Birliği üyesı olmuş- tur. Mayıs 2004'te Türkiye, AT-Türkiye Gümrük Birhğı'nin Kıbns dışında tüm yeni üye ülkele- re genişletilmesini öngören tüzüğü yayımlamış- tır. 17-18 Haaran 2004 Avrupa~Bırhği Konse- yi, Ankara Anlaşması'nın yeni üyeleri de dik- kate alacak şekilde uyumlulaştınlması konusun- da Türkiye 'yi komisyonla yürüttüğü müzakere- yi sonuçlandırmaya davet etmiştir. 17-18 Hazıran 2004'te Briiksel'de gerçekleş- tirüen zirve toplantısında yayımlanan sonuç bil- dirgesinin Türkiye (Kıbns) ile ilgili paragrafi şu şekilde ifade edılmiştir "Avnıpa Konsevi Tür- khe'yi tüm tophıluk ve 25 üye ülke adına komis- yonüe birukte,Ankara Anlaşmasr nın birlige ye- ni kaülan ülkelerin durumu da göz önünde tutu- brak ııyarianmasma ilk|.in miİ7akpnpfcri tamam. iamaya davet etmektednf 7-"Suur yönetimi birçok alanda AB uygula- malan ile u}iun içerisinde değildir. Örneğin, Scbengen uygıılamalannda sınır yönetimi için tek bir profesyonel otoritenin vaıiığına ihtiyaç duyulurken, Türkiye'de sınır yönetimi şu anda ordu,jandarma. polis ve sahil güvenlik arasında böfânmüştür. Bu kapsamda Türkiye 2003 yıhn- da müktesebat uyumunu sağlamakiçin asker ol- mayan profes>onel bir sınır polisi ohışturmayı taahhüt eden bir strateji betirkmiş ve şu anda da yasal ve kurumsal uyumun takvimini ve detay- lannı beiirieyen bir Uhısal Eylem Planı getiştir- mektedir. Bu plan, sınırlarda en yüksek düzeyde korumayi sağtamak için ekipman ve altyapımn nerelere dağıtünıaa gerektiğinive personelve eği- tim ihtiyaçlannı belirleyecektir." SINIRLAR HEMEN AÇILMAYACAK' 8-"Türkiye Schengen bölgesine AB'ye tam üye ohır ohnaz değfl, sınır kontrotü ve gözetimi alanmda Türkiye'nin kapasitesi ve uygulamala- n hakkında sıkı bir değerlendirme yapddıktan sonra. konsey tarafindan betirlenecek daha Ueri bir tarihte kabul edileccktir. Sonuç olarak, iç sı- mriarm kontrolü Türkiye'nin AB'ye tam üye ol- masıylaeşzamanh olarakkakhramavacaknr. Do- layısryla, Türkiye'den diğer AB üyesi ülkelere se- yahat etmek isteyen Türk vatandaşlan ile diğer AB vatandaşlan sınır kontroOerine tabi olacak- lar ve diğerAB üyesi ülkelere girerken pasaport- lannı veya kimliklerini göstermek zorunda ka- lacaklardır.Türkiye'den aynlan vediğerAB üye- si ülkelere giriş yapan üçüncü ülke vatandaşlan da göç kontrolİerinin tümüne tabi olacaklanhr." 9- "Türkiye'deki askeri kuvveder halen bir dizi gayri resmi yoüa etkisini devam ettirmekte- dir. Mevcut getişmelere rağmen, ordunun halen befli derecede özerktiğe sahip olmasuu sağlayan hükümler mevcuttur. Kurumsal çerçevede, shil sorummhık dışında kalan hukuki ve idari yapı- lanmalar kalmışür. ShiDer, bazı suçlar için aske- ri nıahkemelerde>'argılanabflmektedir. TSKay- nı zamanda, resmi obnayan baa mekanizmalar aracıhğryla da etkisini sürdürmektedir. Çeşitii vesüelerİe, MGK üyelerinin shasi, sosyal ve dış ilişkiler meseleleri hakkında medya kuruluşlan- na konuşmalar. brifingier veya demeçler \erdik- leri gözfemlenmiştir.'' 10-'Dina^ürtüğükoousunda.diniinananana- yasa aranda garanti alüna ahnmasına ve ibadet etme özgürlüğü bulunmamasına rağmen, Müs- lüman ohnayan cemaatkr hukuki kJşüik, rnülld- yet hakkı, din adamlaruun eğitimi, okullar ve iç idareye ifişkin konularda sorunlar yaşamaya de- vam etmektedir. Din adamlannm eğitimine iKş- kin yasakdevam etmektedir.Heybehada Ruhban Okulu henüz açılmamıştır. Türk vatandaşı ol- mayan din adamlannın Türkiye'de çahşabflme- si konusundaki zorluklar devam etmektedir." •HÂLÂ ÖNEMLİ KtSlTLAMALAR VAR' 11 - "Kürtçe dil kurslan açdmış ve Kürtçe, Arapça, Boşnakça gibi baa dillerde televizyon ve radyo yayınİan gerçekleştirilmiştir.Aynca Güney- doğu'daki kültürel faaKyetlerde Kürtçenin kul- lanılmasına yönelik daha fazla tolerans gösterü- miştir. Bu ilerleme önemti otmakla birükte, ya- yıncıhk ve eğitim alanlan dahil olmak üzere kül- türel haklann kullarulnıas] önünde hâlâ önemti kısıtlamalar vardır. Türk makamlanna göre, 1923 Lozan Anüaşması uyannca Türkiye'deki a/ınhHar yalmzca gayrimüslim cemaatierden ohışmaktadn-. Bununla bhükte Türkiye'de,Kürt- leri de içeren ve uluslararaa hukukçerçevesinde kendi kühiir ve dülerini koruma hakkına sahip olan başka azmhklar da yaşamaktadır. Bu bağ- lamda Türkiye'nin BM Medeni ve Siyasi Hak- lar Sözleşmesi'nin >anı sıra eğitim gönne hakkı ve azınhk haklanna iKşkin BM Ekonomik, Sos- yalveKültürel Haklar Sözkşmesi'ne koyduğu çe- ldnceler bulunmaktadır. Türkiye'de son dönem- de kaydedüen ileıiemelere karşın butipçekince- ler azınhk haklannın daha da getiştirümesini en- geüemek için kuüanılabüir. Türkiye,UhısalAzmlüdannKorunmasma lüş- kin Avrupa Konseyi Çerçe\e Sözleşnıesi vç Böl- gesel M k r ve Annhk DiDeri Avnıpa Şarü'nıim- zalamamıştır. Yüzde 10luk baraj nedeniyle azın- faklann paıiamentoda temsilini zorlaşbran se- çim sisteminde değişüdik ohnamışür. Sh asi par- tüerin Türkçe dışmda dil kuUanüması konusun- da kısıtlamalar mevcuttur. Son zamanlarda ka- yıpiarla sonuçlanan birkaç hadise gerçeldeşme- sine rağmen Güne\ doğu'nun giivenliği konusun- da 1999'dan beri çok önemli bir ilerleme kayde- dümemiştir." SURECİNDE GUVENLİK Emekli Orgeneral AytHÇ Y A L M A N 41. K a m Kuvvetieri Komııtam ~J Ulusal Azınlıklann Korunmasına llişkin Avrupa Konseyi Çerçeve Sözleşmesi ve Bölgesel Diller ve Azınlık Dilleri Avrupa Şartı'nı imzalamadığına dikkat çeken Brüksel Zirvesi'nde, "Yüzde 10'luk baraj nedeniyle azınlıklann parlamentoda temsilini zor- laştıran seçim sisteminde değişiklik olmamıştır" denildi. Askeri kuvvetlerin halen gayri resmi yolla etkisini devam ettirdiği ifade edilen bildiride din özgürlüğü konusunda eksikliklerin devam ettiği, Ruhban okulunun açılmadığı belirtildi. TÜRKİYE'NİN YAPMAYIONAYLADIKLARI TÜRKİYE'NİN BUGÜNE KADAR YAPTIKLARI Türkiye'nin güvenlik ve süahlı kuvvetlerle ilgili ulusal programla yapma\ı onayladığı hususlar: Türkiye 2001 yılında AB"ye beyan ettığı ulusal programda güvenlik ve silahlı ku\Tetlerle ılgılı olarak aşağıdaki hususlan yenne getıreceğiıu kabul etmiştir. 1- Tüıkiye Kıbns'ta taraflann egemen eşitliğine ve ada gerçeklerine dayalı karşılıklı olarak kabul edılebılu' bir çözüm kapsamında, BM Genel Sekreten'nin ıyı nıyet misyonu çerçevesindeki çabalarına destek vermeye devam edecektir. 2- Türkiye Cumhunyeti'nın resmi ve eğitim dili Türkçedir. Ancak bu vatandaşlann günlük yaşamlannda farklı dil, lehçe ve ağızlann serbest kullanılmasına engel teşkil etmez. Bu serbestlik a>Tilıkçı ve bölücü amaçlarla kullanılamaz. 3- MGK'nin yapısı ve işlevı orta vadede gözden geçirilecektir. 4- OHAL kaldınlacaktır. 5- Yasadışı göçün önlenmesi için AB müktesebatı ve uygulamalan kabul edılecektır. Sınır yönetimi güçlendinlmeye devam edilecek ve Schengen Sözleşmesf nın tam olarak uygulanması için hazu-lık yapılacaktır. Konuyla ilgili kanunlar gözden geçirilecektir. 1- Kıbns konusunda Türkıye birçok olumsuzluklarına rağmen Annan Planı'nı kabul etmiş, KKTC'dekı oylamada da "evet" den- mış. ancak Rum kesımı Annan Planı'nı reddetmiştir. 2- Başta Kürtçe olmak üzere, Türkiye'de konuşulan değışik dil, lehçe ve aği2İarın televizyon yaymlanna müsaade edılmiş, bu dil- lenn öğrenımi ıçın kurslar açürruş, konuşulması serbest bu^kılmış- tır. 3- MGK'nin yapısı değiştirümiş, ilave sivil üyeler aluıarak sivillerin sayısı askerlerden fazla hale getınlmiş, genel sekreter sıvilleştırilmış, kararlann hükümete "bildirümea" yerine "tavsrje edilmesi". MGK'nin bakanlıklarla ılışkıleri de dahil \ görev ve sorumluluklan yeniden belırlenmiştir. " 4- OHAL kaldınlmıştu-, 5- DGM'ler kaldınlmıştu". 6- YÖK ve RTÜK'teki askeri temsilciler çıkanlmıştu-. 7- Asken ve savunma harcamalannı şeffaf hale getiren ön- iemler alınmıştır. Askeri harcamalann sıvil yetkilıler tarafin- dan kontrol edilmesine ilişkin yasalar kabul edilmıştu-. Mayıs 2004 tarihinde kabul edilen anayasa paketi ile TSK'nin elınde bulunan dev'lete ait binalar da Sayıştay'uı denetimuıe tabi tutulmuştur. 8- Asken mahkemelerin yetkilen suurlanduılmıştır. 9- Savunma harcamalan azaltılmış ve GSMH'nin yüzde 2.59'una ındirilmıştir. Brüksel Zirvesi Sonuç Bildirgesi'nde "Müslüman olmayan cemaatler hukuki kişilik, mülkiyet hakkı, din adamlannın eğitimi, okullar ve iç idareye ilişkin konularda sorunlar yaşamaya devam etmektedir" denildi. MÜZAKERE SÜRECİ Avrupa Ocalan 'a ve PKK'ye af isteyebilir M üzakere süresince Tüıkiye'den gü- venlik ve silahlı kuvvetlerle ilgili neler ıstenebileceği: AB'yle müzakere süresüıde güvenlik ve silahlı kuvvetlerle ilgili olarak aşağıdaki hususların gündeme gelebileceği değerlen- dirilmektedir. a. Kıbns Rum kesimiyle Gümrük Birliği an- laşmasının unzalanması talep edilmiştir. Kıbns sorununun çözümü veya Güne\' Kıb- ns'ın Kıbns Cumhuriyeti olarak tanınma- sı, Türk askerinin adadan çekilmesi, Tür- kiye'nin Güney'e göç etmış Rumlara taz- minat ödemesi. b. Ermenistan'la diplomatik ilişki kunılması, sınır kapılanrun açılması. sözde Ermeni soykınm ıddialannın kabulü. c. Sınırlann korunmasının silahlı kuvvetler yerine özel bir birim tarafindan yapılması. ç. Azınlık haklannın genişletilmesi, Kürtlere daha geniş özerklik verilmesi, Kürtçe dil- de eğitim yapılması. d. Istanbul'dakı Patnkhane'ye ekümenlik sta- tüsü verilmesi ve Ruhban Okulu'nun açıl- ması, kiliselerin yasal statülerinin iyileşti- rilmesı, e. Müslüman olmayan azınlıklann hukuki ki- şilik, mülkiyet hakkı. din adamlannın eği- tim ve yayın haklannın genişletilmesi. FIRAT VE DİCLEYE ULUSLARARAS1 YÖNETİM f. Türic askerinin Kuzey Irak'tan çekilmesi. g. Yunanistan'la. Ege Denizi'yle ilgili kıta sa- hanlığı. karasulan ve hava sahası problem- lerinin çözülmesi ve gerektiğüıde Ulusla- rarası Adalet Divanı'nagitme>i Türkiye'nin kabul etmesi ğ. PKK'ye Abdullah Öcalan dahil genel af çı- kanlması. h. Fırat ve Dicle nehirlerinin ve bunlarla ilgi- li altyapı projelerinin uluslararası yöneti- mi. l. Türk Silahlı Kuvvetieri'nin etkınliğinin azal- tüması ve sivil kontrolünün güçlendirilme- si, bu kapsamda; 1 - MSB 'nin etkinliğinın arttınlması ve Genel- kurmay başkanının MSB'ye bağlanması. 2- MGK'den kuvvet komutanlıklannın çıka- nlması. 3- İç Hizmet Kanunu'nun 35 ve 85'inci mad- delerinin değiştirilmesi. 4 - Profesyonel askerliğe geçiş. 5- Askeri Ceza Yasası'nda ilave değişiklikler. 6- Savunma bütçesinin hazırlık ve harcama- lannda shdl otoritenin yetkilerinin arttuıl- ması. 7- OYAK'ın kaldınlması veya etkinliğinın azaltılması. 'Ihmb Islaııı^ Tiiridye için geriye gidiş ohır V arşova Paktı ve Sovyetler Birli- ği'nin dağılmasıyla Avrupa'ya yö- nelik konvansiyonel askeri tehdit kalmamışnr. Bunun sonucunda Av- rupa ülkeleri savunma harcamalannı azalt- mış, silahh kuvvetlerim küçülterek yeniden ya- pılandırmaya başlamışlardır. Küreselleşme- nin de etkisiyle güvenlik anlayışı ülke toprak- lannı savunmaktan, ülke çıkarlannı uzaktan korumaya dönüşmüştür. Bu kapsamda ülkelerin ekonomik, siyasi ve sosyal menfaatlannı tehdit edebilecek mik- ro milliyetçilik, bölücülük, u-kçılık, radikal dincilik. terorizm, kitle imha silahlannuı ya- yıhnası, yasadışı göç ve uyuşturucu trafiği ile insan ticareti güvenlik mülahazalan olarak ortaya çıkmıştu-. Nitekim 1990'dan bugüne kadar ABD, N'ATO ve AB topraklan dışında birçok askeri harekât yaparak veya bunlara iş- tiıak ederek güvenliklerini uzaktan koruma- ya yönelmişlerdır. Bu genel yaklaşun Türkiye için de geçerli olmakla birlikte, ülkemizüı güvenlik mülaha- zalan Avrupa'ya nazaran önemli farklılıklar göstermektedu- . Bunların başuıda Türkiye'nin komşulany- la problemlerinin halen devam etmesi gel- mektedır. Yunamstan'la olan problemlerin AB'yle müzakere süresince çözüme kavuştu- rulması ihtımal dahilindedir. Ancak, çözüm- lerin Türkiye'nin aleyhıne olma olasüığı da yük- sektir. Öte yandan Ermenistan'la ilişkiler her an krize dönüşebılecek mahıyettedir. Irak'ta- ki gelişmeler burada bir Kürt devletinin ku- rulmasına doğru gıtmektedu-. Iran ve Sun- ye'yle ilişkiler kmlganlığını muhafaza etmek- tedir. GUÇLÜ ORDU $ART Öte yandan içeride bölücü ve jıkıcı terörist faaliyetler devam etmektedir. Önümüzdeb 15-20 yıl içinde Türkiye'de terörün yeniden gü- venliği tehdit edecek boyutlara ulaşmayaca- ğını kimse garanti edemez. Zira teröre neden olan faktörlenn bu süreçte tamamen ortadan kaldınlmasuu beklemek fazla i>ım- serlik olur. Bu faktörlerin başında zayıf ekonomı, fakırlik ve ge- lır dağılımındaki adaletsizlik gelmektedir. Diğerleri etnık ve dıni'mez- hep aynhklan, coğrafı mevkı, komşu ülkelerdekı antıdemokra- tik yapı ve bunlann terör ortamı yaratması, Türkiye'ninjeostrate- jik yapısı ve dış güçlerin ügi alanında yer al- ması ve Türkiye'yi kontrol etme arzulan, bu- nun sonucunda zayıfbırakma çabalandır. Tüm bu faktörlerin önümüzdeb 15-20 yılda orta- dan kalkması güç olduğundan yıkıcı ve bölü- cü terör Türkiye'de daha bir süre var olacak- tır. ABD'nin BüjükOrtadogu Projesi, Kafkas- lar ve Orta Asya'daki emeüeri nedeniyle, Tür- kiye-ABD ilişkileri her zaman uyum içinde ol- mayabilır. ABD ve AB'ninenerjikaynakla- nnı ve bu kaynaklanna sahip ülkeleri kontrol etme arzusu, Türkiye'nin yasa dışı göç, uyuş- turucu trafıöi konulannda önemli bir mevki- de yer ahnası Türkiye'yi kendi isteğı veya ıs- teğı dışında silahlı güç kullanmaya eörürebi- lir. Bütün bu muhtemel gelışmeler Türkiye'nin ulusal bütünlüğünü korumak için silahlı mü- cadele etmesini gerekrirebilir. Bu nedenle Tür- kiye'nin önümüzdeki en az 20 yıl güçlü bir si- lahlı kuvvetlere ıhtiyacı vardır. Özellikle Cumhuriyerin ilanından bu yana de\"am edegelen irticai tehdit güç ve şiddeti- nı arttırarak devam etmektedir. Kuşkusuz tehdit değerlendirmesi irdelenirken ılunlı-Islam modeli ile Türkiye'nin laik yapısı ara- sındaki çelişkiye ilişkin prob- lemlerin giderilmesi için sü- ratle Laik ve demokratik bir bölgesel güç olarak derhal GOP'un temel unsurlarmdan biri sıfatıyla müzakerelere müda- hil olmak ve planlama faaliyetin- de etkin bir stratejik güç olarak laik kımliği- nin korunması için çalışmahdır. ABD'NİN İSTEKLERİ ARTACAK Amerika Birleşik Devletleri, hem soğuk sa- vaş dönemı yöntemleri hem de Türkiye'deki iç politika dinamikleriyle uyumlu götürmek istediği dış siyaseti açısmdan, "ıhmh Islam" modelini bugünkü Türkiye için desteklediği- ni belirten sinyaller vermektedir. Irak'uı işgaluıden sonra Türkiye ile komşu olanAmerika acısından Türkiye"ninönemi kuş- kusuz daha da artmıştır. GOP, bu önemi bir kez daha vurgulayacak bir proje olarak görünmektedir. Bu durum dış politikadaki stratejik tercih- ler açısmdan Türkiye üzerindeki Amerikan beklentilerini ve etkisini arttıracak nitehkte- dır. Oysa özellikle Kuzey Irak bölgesinde ve Türkiye 'dekı bölücü etnik terör açısmdan Tür- kiye ile Amerika arasında görüş ve uygulama farklılıklan vardır. Öte yandan Türkiye, Avrupa Birliği ile üye- lik müzakerelerinde yeni sonınlarla karşılaşa- cak, yeni ilişkılerin temellerini atacaktır. Burada akılda tutulması gereken bir başka konu da Türkiye'nin bızzat GOP ülkeleriyle ikilı ilişkilerinm varlığıdır. Bu ilişkiler de Türkiye'nin bölgedeki stra- tejik konumu açısmdan büyük önem taşıyan niteliktedir. Bütün bu hususlar dikkare ahndığında, GOP'un Türkiye açısmdan hem iç hem de dış sorunlar doğurması kaçınılmaz görünmek- tedir. Amerika'nın "Dımh tslam" yaklaşımı her şeyden önce Türkiye'nin toplumsal ve siyasal yapısı ve iç politikası açısmdan sakıncalar taşımaktadrr. Bir Islami diktatörlükte, demokratik açılun sayılabilecek olan "HımhtdanT yaklaşımı, laik ve demokratik bir rejime sahip Türkiye için hiç kuşkusuz bir geriye gidiş, demokrasiden ödün veriş anlamını taşımaktadır. SÜRECEK