Katalog

9ARALIK2005CUMA 4- CUMHURİYET E K Ö N Ö M F ekonomi(g cumhuriyet.com.tr 10 aylık dönemde sanayi üretimi geriledi, büyüme yavaşladı, cari açık yüzde 378 arttı Enflasyon düşüyorama...• Fiyat artışlan tek haneye inerken sanayi üretimi 10 aylık dönemde yüzde 5'in altına geriledi. Cari açık, ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 378 arttı. tstihdamda ise yaprak kıpırdamıyor. NECDETÇALIŞKAN Enflasyon yüzde 8'Iik hedefin altına in- di. 4 yıl önce yüzde 100'e yaklaşan faiz- ler yüzde 13'e kadar geriledi. Kamunun borç yükü azalırken özel sektörün hem içerde hem de dışardakı borçlanma mali- yetinde ciddi düşüşler kaydedildi. Ama ekonomide tehlike çanlan susmadı. Enf- lasyon ve faizlerdeki düşüşe karşın büyü- meninhız kesmesiyle birlikte gündemege- len temel olumsuz sinyaller şunJar: • Değerli TL nedeniyle ıthalattayaşanan patlama, dış ticaret açığını da rekor sevi- yelere taşırken istihdamda da düzelme sağ- lanamadı. 3 yıl önce yüzde 11.5 olan işsiz- lik oranı kemer sıkma polıtıkalan ve çift haneli büyüme rakamlanna karşın yüzde 9.4'e kadar düşürülebildi. • Istihdam cephesinde ıyileşme görül- mezken sanayi üretimi de "SOS" sinyali verdi. Geçen yılın ılk 10 ayında yüzde 10.5'e kadar ulaşan sanayi üretimindeki artış, bu yılın aynı dönemınde keskın bir düşüşle yüzde 4.7'ye kadar genledi. • Bankalann kredı verme yanşıyla bir- likte artan sendikasyon kredılerinin de et- kdsiyle yine bu yıl itibanyla özel sektörün dış borcu Türkiye tarihinde ılk defa kamu- nun dış borcunu aştı. 2001-2005 dönemin- de yüzde 75 artan özel sektörün dış borcu, 74 milyar dolan buldu. • Cari işlemleraçığı ekimdeyüzde 377.8 artarak dolar olurken yılın ılk 10 aylık dö- nemındekı açık ise yüzde 58.4'lüİc büyü- meyle 17.1 milyar dolara kadar yükseldi. Aylar itibanyla sanayi üretim artış oranları (y SANAYİ ÜRETİMİ TÖKEZLİYOR Sanayi Sektörü Üretim Artış Oranları | Iktisadi faaliyet kollan Toplam sanayi Madencılık sektörü tmalat sanayt sektoru Efektrık gaz ve su sektöru i— EKIM _ I 2005 2004 1 15 0 İ 6.5 7.9 Yûzde 0.8 ; 7.5 0.2 5.6 . 10 AY 2OO5 2004 l 4.7 13.1 4 1 7.2 10.5 | 3.3 | 11 2 7 1 Ödemeler Dengesindeki Gelişmeler Aylar (Milyon Dolat) Ocak-Ekım 2004 -10804 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Hazıran Temmuz Ağustos Eylül Ekim -1461 ^ -2265 tğprtfy -2464 ,/İgm "2541 ^ J * ' -2386 ı -2183 -1207 -1295 -428 -884 anayi üretimi, bu yılın ekim ayında yüzde 7 arttı. Üretim, geçen yılın ekim ayında yüzde 0.8 orarunda artış göstermişti. Sanayi üretimi yılm 10 ayında ise geçen yılm aynı dönemine göre yüzde 4.7 arttı. Bu artış oranı geçen yılm aynı döneminde yüzde 10.5 olarak belirlenmışti. Türkiye Istatistik Kurumu'nun (TÜlK), 2005 CARİ AÇIK HÂL SORUN ~¥~~y konominin "yumuşak ğ-İ karnı" olarak nitelendirilen / J can ışlemler açığı eldmde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 377 artışla 884 milyon dolar oldu. Merkez Bankası verüenne göre cari açık Ocak-Ekım dönemınde ise yüzde 58.4 artarak 17.1 milyar dolar seviyesıne yükseldi. Ekim sonu itibanyla son 12 aylık toplam cari işlemler açığı ise 22 milyar dolara yaklaştı. 2004 yılı Ocak- Ekım döneminde açık 10.8 milyon dolar düzeyındeydi. Ekım ayı sanayi üretim endeksi sonuçlanna göre, ekimde madencilik sektöründe yüzde 15, elektrik, gaz ve su sektöründe yüzde 7.9, imalat sanayiinde yüzde 6.5 artış yaşandı. Istanbul Sanayi Odası'nın (ÎSO) verilenne göre sanayi üretimindeki artışın ekonomide yarattığı katma değer de gittikçe düşüyor. 1992'de özel büyük kuruluşlarda varlık verimliliği yüzde 31.6 iken, 2004'te yüzde 16.8'e kadar geriledi. Büyük kuruluşlann bile kârlılığında keskin düşüşler gözlendiği bu süreçte, tekelleşme eğilimi de arttı. Geçen yıl itibanyla 500 büyük sanayi kuruluşunun toplam dönem kânnın yüzde 63 'ünü ilk 50 kuruluş elde etti. Dış Borç Stokundaki Kamu MB <w Toptam 48.1 24.3 43.1 1136 1 J rI Gelişme ı 2006 70.6 171 74 1 1618 1| ,— rdotar) 24.4 ' -72 309 481 ŞİRKETLER DEVLETİ SOLLADI TJ. şı Ldeki değerlenmeye paralel olarak dış borçlanmanm YTL cinsinden borçlanmaya göre daha avantajlı konuma gelmesi, şirketlenn dış borçlanmalannda patlama yarattı. Kamu ve özel sektörie bankalar bu yılın ilk 10 aylık döneminde 28.3 milyar dolarlık orta ve uzun vadelı dış borçlanma gerçekleştirdi. Kamunun, toplam borçlanması 7.1 milyar dolara inerken, şirketler kesiminin borçlanması 14.5 milyar dolara ulaşrı. Bankalar ise 6.7 milyar dolarlık orta ve uzun vadeli dış borç aldı. 2001 yıhndan sonra hızlı bir dış borçlanma sürecine giren özel sektörün dış borçlan 74 milyar dolan aştı ve ilk kez bu yıl kamu sektörünün borçlannı geçtı. 'Cari açık rekordüzeyde' ANKARA (CumhuriyetBürosu) - Maliye Bakanı Kema] l nakıtan cari açıkta artışm çok fazla olduğu- nu belirterek "Tarihimizin en yük- sek cari açığını görüyoruz" dedi. Unakıtan, cari açıgın yabancı ser- maye ile kapatılacağmı ileri süre- rek "Türkiye'ııinyatınm imkânla- nnı tanıtmakiçinyurtdışına çüayo- ruz. Kimseyabancı sermayeden ra- hatsc olmasnT diye konuştu. Unakıtan, Maliye'de düzenledi- ği basın toplantısmda "Ocak-Ka- sun Dönemi Bütçe Uygulama So- nuçJannı" da değerlendirdı. Una- kıtan geçen ay bütçenin 3.9 milyar YTL'lik fazla verdiğini, maliye ta- nımlı faiz dışı fazlanm da 6.6 mil- yar YTL olarak gerçekleştiğını be- lirtti. Vergi oranlanm istihdam için düşürdüklerini iddia eden Unakı- tan, "Yaünmcıkahcıtedbirkreba- kar. Mırtdışından büyük bir yaö- rmıcı bize böyle dedi 'Bız kalıcı tedbirlere bakanz' dedi Ontın için vergileri indirdik" diye konuştu. Unakıtan "Türk insanının Yann kriz mi olacak' endişesinekapdma- sma gerekyoktur." dedi. Unakıtan "en büyük sonın" diye nıtelendir- diği işsizliğe çözüm olarak yaban- cı sermayeyi gösterdi. ISTIŞARE KONSEYİ Ülker'de yeni oluşum Ekonomi Servia - Istişare Konseyi üyesi grup sözcüsü Metin YürdagüL 'fstişare Konseyi'nın ilk toplantısını Icra Kurulu Başkanı Murat Ülker'in katılımıylagerçekleştirdiğini belirtti. Ülker Grubu temel politıkalanmn oluşturulması, grubun faaliyetlerinin yansımalannın takip edilmesi gibi ça- lışmalar yapmak amacıyla oluşturu- lan konseyde şu isimler yer alıyor: NecdetBuzbaş, Dr. AlevCoşkun. Ga- Bp DemireL Rrfat Hassan, Dr AB Na- fl Kubah,P. Turhan Özer, Ottan Sun- guriu, Dter Türkmen, Rona YnTab, Metin YurdagüL Konseybaşkanlığını eski Adalet ve Milli Savunma Bakanı Oltan Sungur- lu sürdürecek. Türkiye'de uygulanan yanlış politikalardan bıkanlar komşuda istihdam yarattı 'Bulgaristan'da 2. Çorlu'yu kurdıık' EkonomiServia - Kısa sü- re öncesine kadar rekor üs- tüne rekor kıran ihracatçıla- n da gelecek endişesi sardı. Istanbul Hazırgiyim ve Kon- feksiyon Ihracatçılan Birli- ği (ÎHKİB) Başkanı Süley- man Orakçıoğlu. -2004'ün ilk dönemindeihracatyüzde 30 artnuştı. Bu oran 2005'üı ilk 6ayındayüzde 18'e, ikin- ci 6 avuda yüzde 8'e gerile- • İHKİB Başkanı Orakçıoğlu, ücret maliyetlerindeki vergi yükünün normale çekilmesi ve iş kapılannın açılması için bir dekJarasyon yayımlayarak uyanda bulıuıdukJannı ama cevap alamadıkJannı söyledi. di 2006'da gerileme görür- sek şaşırmayabjn. Bu gidiş tehlikeü" dedi. Kurumlar Vergisi'ndeki düzenlemele- ri olumlu bulan, ancak yatı- nm indiriminin kaldınlma- sını eleştıren Orakçıoğlu, "AsıJ işçilik malrvetlerinde indirim yapılmasını istiyo- ruz. yaparlarsa istihdam ar- tacak" diyerek şunlan vur- guladı: u istihdam ve sosyal banşın sigortası ounaya ta- liptik. Şu ana kadar bir şey obnadı. Birçokişjeriyüksek mahyeüeri karşılavamadıgı ve Çin'den gelen ara malla- nna karşı fiyat rutturamadı- ğı için kapanıyor. Vüksek malheöerden kaçanlann bir losmı Kapıkule'den BuJga- ristan'a girdikten 150 kUo- metre sonra ikinci bir Çorlu yarattı. Sana\i duruyor. Son üç yılda en çok parayı mali oyuncıüar ve ithalatçilar ka- zancu. Gidiş tehlikefi. İstih- dam ve üretim nıalryetkrin- deki yükseklik nedeniyle sı- kınüh günler kapıda." Türkderisi marka olmayolunda Ekonomi Servisi - Fındıktan sonra Türk derisinı marka yapma projesi başlatıldı. 4 milyon dolar bütçeli Deri Tanıtım Grubu (DTG), siyaset, ış, sanat, basın ve spor dünyasının ünlülerini ka- mera karşısına geçirdi. Turistlere tanıtım programı çerçevesinde Atatürk ve Antalya havalimanlannı Türk derisinin panolanyla donatan DTG, iç pa- zar ve yurtdışına yönelik tamtım faaliyetlenni hızlandıracak. DGT, dün, Kürşad Tüzmen, ls- hak Alaton, Tuncay Özühan, Cem BojTier, Şansal Büyüka,Er- can Saatçi,Hjncal Uluç,Ayşe Ar- man, Hüh a Koçyiğit,Demet Ak- bağ, Burhan Oçal, Kenan Doğu- lu, Gülben Ergen ve Ozcan De- niz'in yer aldığı reklam fümleri- ni basın toplantısıyla tanıttı. Dev- let Bakanı Kürşad Tüzmen, dün- ya deri ticareti içınde yüzde 5 pa- yı hedeflediklerini belirterek "Bu 5 milyar dolarhk deri ihra- caüdemektir"dedı DGT Başka- nı Ümit Zaim, ülkesiyîe özdeş- leşmiş 8-10 ürün oldugunu be- lirterek "tsviçresaati, FVansızşa- rabı, ttahan ayakkabısı... gibi Türkderisi dünyada ünlüdür. Üç aşamahkampanyayiaTürkderi- sini marka vapacagK" dedi. Burhan Öçal ve Ayşe Arman, Türk derisi için kamera karşısına geçenler arasında. LANCER. YENI MITSUBISHI NOTDEFTERt ZEKERİ\A TEMİZEL Kurumlar Vergisi fndirimi Kime Yarıyor? Türkiye yatınm indirimi istisnasını kaldırarak, ku- rumlar vergisi oranını yüzde 30'dan yüzde 20'ye düşürmeyi amaçlayan vergi düzenlemesini tartışı- yor. Bu düzenleme ülkeye ne kazandınr? Bu sorunun yanıtını vermeden önce, Gelir Ida- resi Başkanlığı'nın, internet sıtesinde yayımlanan, 2004 Yıllı Faaliyet Raporu'ndakı özet beyanname verilerinden yararlanılarak düzenlenen aşağıdaki tabloya bir göz atalım. Tablo: 2003 Kurumlar Vergisi Bilgileri 1 2003 Yılı Malı Kâr ve llaveler toplamı 1 1 Tıcan Bılanço Kârlan TrtfyonTL 67.844 53.778 1 2 Kanunen Kabul Edılmeyen Gıderier 14 076 2 Cari Yıla A/t Zarar ve Indınmler 2.1. Yatınm Indınmı 2.2. Mahsup Edılecek Geçmış Yıl Zararlan 2.3 3. Donem Safi Kurum Kazancı 4. Hesaplanan Kurumlar Vergisi 5 Hesaplanan Kurumlar Vergısımn Bılanço Kârlarına Oanı (Efektıf Oran) 6 Hesaplanan Kurumlar Vergısımn Malı Kârlar Toplamına Oranı 7 Yatınm Indmmının Kaldınlması ve % 20 Oranırtda Vergıleme Halınde Taha(*uk Edec«* Kjrumlar Vergisi (30 6' 6-10 060)' % 20 71 DönemKazarcÛzwnaer(30616'%2P) 7 2 Yatınm lidınmı Ûzerındef ,10 '3&0"%20J 8 Yatınm Indmm Istsras Kaldıiımadan Vergi Ka>t> f9 274 -6130 ı 10.060 14.650 30.616 9274 %18 %14 8.135 6<3O 2.020 3.154 Bu verilere göre, şirketler, 2003 yılında, 67.8 kat- rilyon lıra malı kâr, 53.7 katnlyon lıra tıcan bilanço kân elde etmiş, vergiye tabı dönem safi kurum ka- zancı da 30.6 katrilyon lıra olmuş. Bu kazanç üze- rinden 9.2 katnlyon lira vergi tahakkuku yapılmış. Tahakkuk eden verginın bilanço kârlarına oranı yüzde 18, toplam malı kârlara oranı ise yüzde 14. Tasarlanan düzenleme 2003 yılında yürürlüğe girse ve kazançlara yüzde 20 oranı uygulansaydı tahakkuk edecek vergi 8.1 katnlyon lıra olacaktı. Bu düzenleme sonucunda devlet bir katrilyon li- ra vergi kaybedecek, ancak bazı kurumlar daha fazla vergi öderken bazıları da daha az vergi öde- yecekti. Peki bu düzenlemeden kım kârfı çıkacaktı? Kimin kâriı çıkacağı, tablonun 7. ve 8. satırlann- da görülüyor: Yatınm indiriminden yararlanan sa- nayi işletmeleri, 10 katrilyon liralık yatınm indirimi üzerinden yüzde 20 oranıyla 2 katrilyon lira daha fazla vergi ödeyecek; ticaret, rant ve finans kesi- mi ise 3.1 katrilyon lira daha az vergi ödeyecekti. Daha basit bir anlatımla, devlet yatırımcıdan alacağı iki katrilyon liranın üstüne bir katrilyon li- ra daha koyarak ithalatçı ve finans kesimine ak- taracaktı. • • • Bir ülkede para ve maliye politikalan, yürütülen ekonomik sistemi destekleyecek şekilde uygula- nır. Bu politikalar sıyası iktidarın kime hizmet etti- ğini de tüm açıklığı ile ortaya koyar. Nüfusu hızla artan, her yıl işgücüne bir milyona yakın insan katılan (Bu rakam Fransa, Almanya ve Italya'da her yıl işgücüne katılan insan sayısının toplamından çok daha fazladır) bir ülke sanayile- şerek büyümek zorundadır. Bu durumda uygulanan vergi politikalannın sa- nayiyi teşvik edecek, sanayi üretimini ve ihracatı özendirecek hükümlere sahip olması gerekmek- tedir. Oysa yeni düzenlemelerle üretken yatınmlar ce- zalandınlırken, finans sektörü ile ticari faaliyetler ödüllendirilmektedir. Devlet ekonomik faaliyetler- den çekildiği gibi ekonomik faaliyetleri yönlendir- me ve özendirme işlevinden de çekilmekte, bu alanda en etkili aracı olan yatınm indirimini de terk etmektedir. Vergi düzenlemeleri, üreten bir ekonomide ya- tınmcıya değil, tüketim ekonomisinde rant, faiz ve ticari kazanç elde edenlere yaramaktadır. Uygulanan kur ve faiz politikası ile büyük darbe yiyen ihracata dönük sanayileşme politikası, yeni vergi düzenlemelenyle yıkılmak üzere. Bu ülkenin kayrt içerisındekı sanayicileri ise "Dur bakalım ne olacak" beklentisinde. temizelfe cumhuriyet.com.tr MAIİYE YAŞAMINDAN / MUSTAFA PAMLTKOĞLU pamukm(H supefonline.com Türkiye'de binlerce şirket gayri faal ola- rak tüzelkişiliklerini devam ettirmekte, ka- mu yükümlülükleri bakımından gereksiz sı- kıntılar ve sorunlar yaşamaktadıriar. özeJ- likle vergi işlemleri yönünden ciddi riskler taşımaktadırlar. Verilmesi unutulan beyannameler nede- niyle takdire gidilmekte ve sanki faaliyet varmış gibi vergi salınmaktadır. Bu vergi ve ceza faaliyetsiz olan şirketin sadece kanu- ni adres olarak göstermek zorunda kaldık- lan ve kimsenin olmadığı bir adrese gön- derilmekte, tebligat yapılamamakta ve so- nunda vergi ve ceza ilanen tebligat yapıla- rak kesinleşmektedir. Bu faaliyetsiz şirketlenn büyük çoğunlu- ğu ya gerekli sermaye arttınmı yapılmadı- ğından, ya organlan dağıldığından münfe- sih durumdadırvefiilen dağılmıştır. Bu du- rumda olan şirketlerin Vergi Usul Kanu- nu'nun 160. maddesi gereğince vergi da- iresinden mükellefiyet kaydı silinmekte ve vergi işlemleri sonlandınlmaktadır. Bu şir- ketler nasıl olsa artık vergiyle işim yok de- yip adreslerinde kimseyi bulundurmamak- ta ve uyuyan şirket, yani unutulan şirket moduna geçmektedir. Bu arada vergi da- Gayri Faal Şirketlerin Sorunları iresince daha önceki yıllaria ilgili bir vergi- leme söz konusu olduğunda adrese gön- derilen vergi ve ceza ihbarnameleri tebliğ edilememekte ve daha sonra ilanen tebliğ yapılarak belki haksız salınan vergi ve ce- za süreleri aşıldığından kesinleşmekte ve borç haline dönüşmektedir. Sanınz bu du- rumda bulunan ve bir kısmından henüz şir- ketlerin de haberi olmadığı vergi borcu olan birçok şirket vardır. Burada sorun mükellefiyetin terkin ed'ti- mesi nedeniyle şirketin vergi dairesi ile iliş- kisi kesilmesidir. Eğer mükellefiyet devam etse, ayda birde olsa şirket çalışanı muha- sebecisi vergi dairesine boş beyanname vermeye gidecek ve orada tebliğ edilmeyi bekleyen evraklann olup olmadığını öğre- necektir. Bu durumda olmayınca şirketin kanuni adresinde hergün birkişi bulunma- dığından muhtarlara yapılan tebligatların işlevsel olmamasından (bugüne kadar muhtarlann kendilerine bırakılan evrakla il- gili olarak tebligat yapılacak kişiye haber verdikleri herhalde vaki değildir) ilanen teb- liğlerin de okunmayan gazetelerde yapıl- masından dolayı şirketler ciddi vergi ve ce- za ile muhatap kalabiimektedirler. Burada yapılacak iş, vergi idaresinin bu sorunu çözecek, tasfiye edecek ve sırf sü- reden dolayı kesinleşmiş vergi ve cezala- nn haksfzlığını ortadan kaldıracak yasal dü- zenleme yapması gerekir. Bu bir vergi affı olmaz. Ihmalkâr Türk vatandasının haksız vergilemesini ortadan kaldırır Ote yandan ilanen tebliğlerin okunan gazetelerde yapıl- ması sağlanmalıdır. Şirket sahiplerine, muhasebecilerine, il- gililerine de birkaç tavsiyemiz var. 1) Şirketlerinizin ticari borçlan yoksa der- hal tasfiyeye girin ve sicilden terkin edin. 2) Şirketleriniz borçlan nedeniyle tasfi- yeye giremiyor veya sonuçlandıramıyorsa- nız, ilşkiniz olsun olmasın vergi daireleri, SSK, Ticaret Odası gibi ilgili olduğunuz ku- rum ve kuruluşlara giderek şirketinizin po- zisyonunu gözden geçirin. 3) Tebligat adreslerinizde kimseyi bulun- duramıyorsanız, "bilinen adres" olarak si- ze ulaşabilecekleri bir adresi ve irtibat tele- fonunu resmi olarak ilgili idareye bildiriniz. 4) özellikle muhasebe elemanınızı ayda bir vergi dairesine gönderiniz. Ne var ne yok, diye baksın. 5) Kamu alacaklanndan, kamu idareleri- nin san zarflanndan kaçmayınız. Evrakı al- mamak, şirketi uyumaya bırakmak, kamu borcundan kaçarak kurtulacağınızı sanma- yınız. 6) Kamu borcunuzun olup olmadığını il- gili idareden her üç ayda bir sorunuz. 7) Kamu borçlarının ödendiğine dair makbuzlannızı ve ilgili evraklannızı uzun yıl- lar saklayınız. Hayati önem taşıyan belge- lerin birkaç kJasörtutacağından bunlan dü- zenli olarak saklamaya üşenmeyiniz. Bu konuda Türkiye'de yaşadığınızı ve her an bir sürprizle karşılaşacağınızı unutmayınız. 8) Eğersermayeniniz anonim şirketlerde 50.000 YTL, limitet şirketlerde 5.000 YTL değilse bu yılın sonuna kadar sermaye art- tırmanız gerekiyor. 9) Bu yılın sonu 2000 yılının zamanaşımı süresinin de sonu. Bu yıl bitmeden mutla- kavergi dairenize uğrayın. Aralık ayında (bu ay) defter tasdiklerinizi yaptınnız. Koç Holding'in 9 aylık kân 432.5 milyon YTL • İSX4NBUL (AA) - Koç Holding'in, bu yılın 9 aylık bölümündekı konsolide net kân 432.5 milyon YTL oldu. Koç Holdıng'den Borsa'ya gönderilen 9 aylık konsolide bılançoda yer alan verilere göre, holdingın 1 Ocak-30 Eylül 2005 dönemindeki konsolide net dönem kân 432 milyon 464 bin YTL olarak gerçekleşti. ffiDEMİR'in kân 346.2 milyon • tSTANBLl. (AA) - Ereğli Demir ve Çelik Fabrikalan'nın, bu yılın 9 aylık bölümündeki konsolide net kân 347.2 milyon YTL oldu. ERDEMtRden Borsa'ya gönderilen 9 aylık konsolide bilançoda yer alan verilere göre. kuruluşun 1 Ocak - 30 Eylül 2005 döneminde net dönem kân 347 milyon 194 bin 543 YTL olarak gerçekleştı.