Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28 ARAUK 2005 ÇARŞAMBA 10 [email protected] Üyelik görüşmeleri, sıkı pazarlıklann ardından ve Türkiye'den istenenlerin vurgulanmasıyla 3-4 Ekim'de başladı Miizakereler başladı,ama...T" ~T~ ükümet, muhalefetin yoğun eleştirilerine karşın Ek 3—i Protokol'e imza attı. Bunu yaparken yayımladığı Kıbns _/. A. deklarasyonu, AB ile ilişkilerde ciddi sıkıntı yarattı. Sıkı pazarlıklann ardından Türkiye-AB müzakereleri, 3-4 Ekim gecesi Lüksemburg'da resmen başlatıldı. AB yetkilileri, tam üyeliğin otomatik olmadığını, "Kıbns Cumhuriyeti"nin tanınmasının katılım sürecinin bir parçası olduğunu vurguladı. B, Türk tarafinın Annan Planı'nı kabul etmesine, Rumlann ise reddetmesine rağmen, Kıbns Rum Kesimi'ne desteğini sürdürdü. Rumlar, AB'nin Kıbnslı Türklere verdiği sözleri yerine getirmesini yıl boyunca engellediler. Pamuk davasına yoğun ilgi gösteren AB'den AKP'li belediyelerin içki yasağını genişletme eğilimine ve "kırmızı bölgeler" oluşturma planlanna yönelik tepkiler geldi. Üyelik için sürekliyeni koşullar öne süren AB 'den Türkiye'yeyönelik eleştirileryılsonunda arttı 2005, irrişli çıkışlı biryılolduELÇtN POYRAZLAR BRÜKSEL - AB, 17 Aralık 2004 doruğunda Türkiye ile 3 Ekim 2005 tarihinde müzakerele- re başianacağı yönünde karar almasının ardın- dan 2005 yılında Ankara-Brüksel hattında yo- ğun bir siyasi trafik yaşandı. 2005 yılında Tür- kiye-AB ilişkileri açısından önem taşıyan olaylar kronolojik olarak şöyle gelişti: • 1 Ocak: Lüksemburg AB Dönem Başkan- lığı'nı Hollanda'dan devraldı. Lüksemburg 6 ay- lık görev süresüıde 2007-2013 AB bütçesi, Liz- bon süreci, istikrar paktı, genişleme ve AB ana- yasası konulannda çalıştı. • 5 Şllbat: YazarOrhan Pamuk îsviçre'nin Tages-Anzeiger gazetesine "Bu topraklarda 1 mOyon Enneni, 30 bin Kürt öldürüldü. Kimsesöy- temiyor, bari ben söyleyeyim'' şeklinde konuştu. • 21 ŞUbat: ABD Başkanı George Bush Avnıpa turuna Brüksel 'den başladı. Bush ABD ve Avrupa arasında işbirliği çağnsında bulundu. • 4 Mart: AB içinde Türkiye'nin reform- lar konusunda "rehavete" düştüğü yorumlan ya- pıldı. AB Komisyonu Genişleme Komiseri ODi Rehn, 17 Aralık sonrası Türkiye'nin reformlan- na ivme kazandırması gerektiği mesajuu verdi. t/ 6 Mart: 8 Mart Dünya Kadınlar Günü do- layısıyla tstanbul 'da yürüyüş yapan kadın göste- ricilere polis aşın şiddet kullanarak müdahale etti. AB kamuoyu olaylan tepkiyle karşıladı. Ko- nu AB raporlanna yansıdı. • 1 NlSan: Yeni Türk Ceza Yasası'nın yü- rürlüğe konması ertelendi. • 5 Nlsan: Avrupa Parlamentosu Cinsiyet Eşitliği ve Kadın Haklan Komisyonu raportörü Hollanda milletvekili Emine Bozkurt, Türkiye'de kadın haklanna yönelik olarak hazu-ladığı taslak raporunu sundu. Raporda kadın haklanna yöne- lik iyileştirmelerin kâğıt üzeıinde kaldığı ve uy- gulamada büyük eksiklikler olduğu belirtildi. • 7 Nlsan: AP Yeşiller Partisi Orhan Pamuk'a karşı ülkede başlatılan "nefret ve şiddet kampan- yasının" son bulması için Başbakan Recep Tay- yip Erdoğan'a mektup gönderdı. • 1 8 NlSan: AB, KKTC Cumhurbaşkanlı- ğı seçimlennde Mehmet AB Talat'ın seçilmesı- ni memnuniyetle karşıladığını açıkladı. • 2 6 NİSan: AB, Lüksemburg'da yapılan AB- Turkıye Ortaklık Konseyi toplantısındâ Türk ta- ranna "Rumlaria ilişkileri normaDeştirme" çağ- nsında bulundu. Dışişleh Bakanı Abdullah Gül Kıbns sorununun çözümünde adım atması ge- reken tarann Türkiye olmadığcı mesajını verdi. • 1 4 MayiS: AB Komisyonu Rum Kesi- mi 'nin taraf olduğu Ankara Anlaşması 'ndan do- ğan ek protokol metnini onaylanmak üzere AB Konseyi'ne iletti. • 2 3 MayiS: AB Dönem Başkanı Lük- semburg, KKTC'nin izolasyonunun kaldınl- ması için hazırlanan serbest ticaret ve mali yar- dım rüztiklerinde ilerleme sağlamak için görüş- meleri hızlandırdı. • 2 5 MayiS: Istanbul'da yapılması plan- lanan "Imparatorhığun Çöküş Döneminde Os- manlı Ermenileri: BUimsel Sorumluluk ve De- mokrasi Sorunlan" konulu lconferans 23 Ey- lül'e ertelendi. • 2 6 MayiS: AP Cinsiyet Eşitliği ve Kadın Haklan Komisyonu raportörü Emine Bozkurt'un Türkiye'de kadm haklanna yönelik olarak ha- zırladığı rapor AP'de kabul edildi. • 2 9 MayiS: Fransa'da yapılan referandum- da AB Anayasası yüzde 57'lik bir oranla redde- dildi. Brüksel'de AB projesinin darbe aldığı yo- rumu getirildi. t/ 1 Hazlran: Fransa'nın ardından Hollan- da'da da halkmyüzde 6l.6'sı A B Anayasası'na hayır dedi. AB büyük bir belirsizlik sürecine gir- di. Yeni Türk Ceza Yasası yüriirlüğe girdi. • 13 Hazlran: Lüksemburg'da AB dışışle- ri bakanlannı bir araya getiren Genel Işler ve Dı- şilişkilerKonseyi'nde Ankara Anlaşması ekpro- tokolü onaylanarak imzaya hazır hale geldi. • 16 Hazlran: Fransa ve Hollanda referan- dumlannın arduıdan AB'de Kriz Doruğu başla- dı. AB liderlerinin anayasayı dondurmasının ya- nı sıra bütçe konusunda görüş aynlıklan kriz başlattı. Devlet Bakanı AHBabacan ilk defa baş- müzakereci sıfatıyla Brüksel'e gitti. • 2 0 Hazlran: Anayasa v e bütçe krizleri- nin aşılamadığı AB doruğunun ardından yaşa- nan belirsizlik ortamının genişlemeye ve özellik- le Türkiye'nin müzakere sürecLne etkileri kulis- lerde tartışıldı. • 29 Hazlran: AB Komisyonu Türkiye'nin müzakerelerde "yol haritası niteliğindeki Müza- kere Çerçeve Belgesi'ni tamaml.ayarak üye ülke- lerin onayı için AB Konseyi'ne gönderdi. Belge- de Güney Kıbns'a hava ve demiz lımanlannın Görüşmelerin 3 Ekim'de başlayabümesi için saatler sembolik olarak 23.59'da durduruldu. Krizin aşılmasıyla birlikte Rehn, Stra-vv, Gül ve Babacan basına bol bol poz verdL Basın toplaüsuıda Türkçe konuşan Abdullah Gül, "Türkçe de arük bir Avrupa dilT dedi (Fotoğraf: AP) açılması, ilişkilenn normalleştirilmesi, müzake- relerin ucunun açıkbğı ve AB'nin hazmetme ka- pasitesi gibi unsurlar yer aldı. • 1 TemmUZ: Ingıltere AB Dönem Baş- kanlığı'nı Lüksemburg'dan devraldı. Ingiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw, "Avrupa'nın smır- lan Türkrve'nin doğu sınırlandu-" dedi. %/ 7 TemmUZ: Ingiltere'nin başkenti Lond- ra'da bombalı saldınlar düzenlendi. Saldınyı El Ka- ide üstlendi. AB Terörle Mücadele Eylem Plaru'nı en kısa zamanda uygulamaya sokma karan aldı. • 11 TemmUZ: Türkiye'nin Ankara An- laşması ek protokolünü imzalarken "Kıbns Cumhuriyeti'ni" tanımadığı yönünde yayımla- yacağı deklarasyon AB tarafinda rahatsızlîğa ne- den oldu. AB Ankara'ya karşı bir deklarasyon- la yamt vermek üzere çalışmalara başladı. • 18 Temmuz: Avusturya AB Dışişleri Bakanlan toplantısındâ Türkiye'nin müzakere çerçeve belgesine tam üyelik dışındaki seçenek- lerin konması gerektiği- ni söyledi. • 29 TemmUZ: Tür- kiye'nin AB ile müzake- relere başlama önkoşulu olan Ankara Anlaşması ek protokolü gece geç sa- atlerde Ingiltere'nin AB Büyükelçisi John Grant ve Türkiye'nin AB Da- imi Temsilcisi Büyükelçi Oğuz Demiralp tarafın- dan Brüksel'de imzalandı. Türkiye ek protokole "Kıbns Cumhuriyeti'ni'' tanımadığı yönündeki deklarasyonunu ekledi. • 31 AğUStOS: AB Konseyi Hukuk Bürosu üye ülkelere Türkiye ile müzakerelerin 3 Ekim'de açılmasıyla Kıbns Rum Kesimi 'nin Ankara ta- rafından kaçmılmaz olarak fiilen (de facto) ta- nmacağı yolunda hukuki görüş sundu. Türki- ye'nin müzakerelere başlayabilrnesi için "Kıb- ns Cumhuriyeti'ni" resmen (de jure) tanıması gerekmediği görüşü de iletildi. • 13 EylÜI: AB Komisyonu Genişleme Ko- miseri Rehn, AP'de yaptığı sunumda "Kıbns Cumhuriyeti'nin resmen veyasalolaraktanmma- sı müzakerelere başlanması için bir önkoşul de- ğüdö" dedi. Rehn, Orhan Pamuk davasının 16 Aralık'taki AB doruğu sırasında yapılacak olma- sını "bir provokasyon" olarak niteledi. • 18 EylÜI: Âlmanya'da yapılan erken ge- nel seçimlerde ana muhalefetteki Hıristiyan Bir- hkPartileri yüzde 35.5'lik oranla birinci oldu. Baş- bakanlık görevi Angela Merkel'e verildi. • 21 EylÜI: AB üyeleri arasında üzerinde tartışmalann yaşandığı AB 'nin karşı deklarasyo- nu resmen onaylandı. Rum taleplerinin geniş bir biçimde yer bulduğu deklarasyonda Güney Kıb- ns'a hava ve deniz limalannm açılmaması du- rumunda müzakerelerin bütününün etkilenece- ği belirtildi. Belgede aynca tanımanın katıüm sü- recinin bir parçası olduğu ifadeleri de yer aldı. • 24 EylÜI: "tmparatorluğun Çöküş Döne- minde Osmanh Ermenfleri" konulu konferans bir gün gecikmeyle Bilgı Oniversitesi'nde yapıldı. AB Komisyonu konferansın tekrar durdurulma- sını "başka bir provokasyon" olarak niteledi. • 2 8 EylÜI: AP ek protokolün onaylaması- nı erteledi ve Türkiye'nin AB üyeliğine yönelik olarak "Ermenisovtanmırutanıma" önkoşulu ge- tiren karar tasansmı kabul etti. AP Türkiye'nin ek protokole eklediği deklarasyonu eleştirdi. • 29 EylÜI: Avusturya'nın "imtiyazlıortak- hk" talepleri müzakere çerçeve belgesi görüşme- lerini kilitledi. Avusturya, Uluslararası Savaş Suç- lulan Mahkemesi ile işbirliği yapmadığı gerek- çesiyle Hu^atistan'la ertelenen müzakerelerin başlamasını Türkiye'nin çerçeve belgesi görüş- nielerinde pazarhk konusu yaptı. • 2 Ekim: AB Dışişleri Bakanlan Türkiye'nin Müzakere Çerçeve Belgesi görüşmelerini ta- mamlamak üzere Lüksemburg'da bir araya gel- di. Görüşmeler A\-usturya'nm "imtiyazh ortak- lık" ısrarlan yüzünden kilitlendi. • 3 Ekİni: Türkiye'nin müzakereleri konu- sunda krizin eşiğinden dönen AB Dışişleri Ba- kanlan Avusturya'nın "imtiyazlıortaklık" talep- lerini geri çekmesiyle geç saatlerde belge üzerin- de uzlaşıya vardı. AB Dönem Başkanı tngiltere Türkiye'nin müzakere sürecinin başladığını ilan etti. AB müzakerelerin gece saat on üdden son- ra başlayacağını öngörerek saati sembolik olarak 23.59'da durdurdu. Basın toplatısında Türkçe ko- nuşan Dışişlen Bakanı Abdullah Gül. "Türkçe de arük bir Avrupa düF dedi. AB Dışişlen Ba- kanlan toplatısında Hırvatistan'la da müzakere- lere başlama karan alındı. • 4 Ekim: Olli Rehn, 20 Ekim'de bilim ve araştırma dosyasıyla başlayacak Türkiye'nin ta- rama sürecinin 1 yıl süreceğini açıkladı. Rehn ay- nca "Türkiye KıbnsCumhurijeti'ni ne kadarer- ken tanırsa o kadar ryi oiur" dedi. ^ 2 0 Ekim: Türkiye'nin AB ile müzakere- lerinin ilk adımı olan tarama süreci bilim ve araş- nrma başlığıyla Brüksel'de başladı. • 9 KaSim: AB Komisyonu Türkiye'nin Öer- leme Raporu ve Katılım Ortaklığı Belgesi'ni (KOB) yayımladı. İlerle- me Raporu"nda ifade öz- gürlüğü, shil-asker iliş- kileri, yargırun bağımsız- lığı ve Güneydoğu'daki durum gibi konularda uya- nlar yer alırken KOB'de Türkiye'nin kısa vadede ek protokolü uygulaması ve Kıbns Rum Kesimi'yle ilişkilerini normalleştir- mesi istendi. • 23KaSim.Başmü zakereci Babacan'ın da ka- tıldığı Türkıye-AB Kar- ma Parlamento Komite- si'nin AP'deki orurumun- da Roj TV gerginliği ya- şandı. Babacan "Burada AP koridorlannda terör örgütlerinin açık destekçi- lerinin rahathkla dolaşogH nıgöruyoruz" şeklinde ko- nuşmasmı bazı AP üyele- ri protesto etti. • 15 Arallk: Pamuk davasında Türkiye"nin yar- güanacağını söyleyen Genişleme Komiseri Rehn, "Yeni Ceza Yasası'nın 301. maddesi ifade özgür- Kiğü konusunda yetersiz" dedi. ^ 16 Arallk: AP üyelerinin gözlemci ola- rak katüdığı Pamuk davası srrasında olaylar ya- şandı. Dava 7 Şubat 2006 tarihine ertelendi. AB Komisyonu ertelemeye yönelik olarak "Türki- ye'nin bir firsati" kaçırdığı yorumunu getirdi. • 25 Arallk: KKTC'nin izolasyonunun kal- duıhnasnıa yönelik hazu-ladığı mali yardım ve serbest ticaret tüzükleri konusunda ilerleme sağ- lanamadı. KKTC'ye söz verilen 259 milyon Av- ro'luk mali yardım tüzüğünün yıl sonuna kadar kabul ediknemesi nedeniyle yardnnın 120 mil- yon AvTo'luk bölümü kullanılamaz hale geldi. AB tüzükleri şimdilik rafa kaldırdı. • 1 Ocak 2006: Avusturya Dönem Başkan- hğını Ingiltere'den devTalacak. rürkiye 2005 boyıınca, tarihinin en sorunlu yılını geçiren Avrupa Birliği'nin gündeminde önemli bir yer tuttu. Türkiye'nin AB'ye katılım müzakereleri, sıkı bir pazarlık sürecinin ardından başlatıldı. Ancak Türkiye, yılm son aylannda ifade özgürlüğü sorunlan nedeniyle AB'nin yoğun eleştirilerine maruz kaldı. Kıbns konusunda ise, Rum engeli aşılamayınca kayda değer bir ilerleme sağlanamadı. Bu yıl Fransa ve Hollanda'da anayasa referandumlanndan çıkan "hayır"lar, AB'de genişleme, ortak dış politika ve savunma stratejisi, kamuoyuyla ilişkiler gibi alanlarda "düşünme sürecini" başlattı. Brüksel'de 17 Aralık 2004'te yapılan AB zirvesinde buluşan devlet ve hükümet başkanlan, Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin 3 Ekim 2005 tarihinde başlatılmasını kararlaştırdılar. Liderler, Ankara'dan, bu tarihten önce, Ankara Anlaşması'm Kıbns Rum kesimine de genişleten protokolü imzalamasım istemişlerdi. Muhalefetin yoğun eleştirilerine karşın Ek Protokol'e imza atan Ankara'nın, bunu yaparken yayımladığı Kıbns deklarasyonu, AB ile ilişkilerde ciddi sıkıntı yarattı. Ek Protokol, TBMM ve Avrupa Parlamentosu'nda hâlâ onay bekliyor. Kıbns sorunu çözülmeden adada yapılan referandumlarda, Türk tarafırun Annan Plam'nı kabul etmesine, Rumlann ise reddetmesine rağmen, Kıbns Rum kesimirii bünyesine alan AB sıkıntılı günler yaşadı, ancak Rum kesimine desteğini sürdürdü. Rumlar, AB'nin referandum öncesi ve sonrası Kıbnslı Türklere \erdiği sözleri yerine getirmesini yıl boyunca engellediler. Çerçeve Belgesi onayiandı AB Komisyonu Müzakere Çerçeve Belgesi'ni hazırlayarak üye ülkelerin onayına sundu. Komisyon üyesi Olli Rehn, Türkiye'nin "çok kati koşullan" yerine getirmesi çerçevesinde katılım müzakerelerinin 3 Ekim'de başlayacağmı, "çokzorlu ve uzun bir sürecüı'' söz konusu olacağını, 2014'ten önce katılım öngörülemeyeceğini, müzakerelerin sonucunun garantı edilmediğini, bu müzakerelerin komisyon önerisi veya üye ülkelerin üçte birinin talebi üzerine, Konsey tarafından askıya alınması olasılığı bulunduğunu belirtti. Rehn, hedefin tam üyelik olduğunu, ancak bu sonucun garanti edılemeyeceğiru ifade etti. Rehn, katılım müzakerelerinde son sözü komisyonun değil, AB üyesi devletlerin söyleyeceğini hatu-latarak, AB üyesi Rumlann etldli olacaklarmı ima etti. AB ülkeleri, Müzakere Çerçeve Belgesi'ni onaylamakta zorlandılar. Rumlann çeşitli baskılannm yanı sıra Avusturya'nın belgeye "ûntiyazh ortakhk" seçe,neğıne ilişkin ıfadeler sokturmak istemesi sorun yarattı. Belge, son anda onaylandı. Türkiye'nin AB'ye katılım müzakereleri, 3-4 Ekim gecesi, Lüksemburg'da, hararetli saatlerden sonra resmen başlatıldı. AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, "Elbette, tam üyefik, tüm diğer aday ülkeler için ounadığı gibi, Türkiye içuı de otomatik vej'a garanti değüdu-" dedi. Olli Rehn, müzakerelerinin başlatılmasını "tarihi bir karar" olarak nitelendirdi. Rehn, "Kıbns Cumhuriyeti"nin tanınmasının katılmı sürecinin bir parçası olduğunu vurguladı. İfade özgürlüğü tartısması AB Komisyonu, müzakerelerin başlamasınm ardından, 9 Kasım'da onayladığı Katılım Ortaklığı Belgesi'nde (KOB). Türkiye'den öncelikli beklentilerini yansıttı. Rehn, Türkiye'de reformlann pratik uygulanmasmda bu yıl bir yavaşlama hissedildiğini söyledi. İfade özgürlüğü tartışmalan sürerken AKP'nin kontrolündekı bazı belediyelerin içki yasağını genişletme eğilimini göstermeleri ve "kırmızı bölgeler" oluşturma planlan AB'deki lcuşkulan iyice çoğalttı. Pamuk davasının ilk duruşması sırasında yaşanan olaylann etkisi sürerken Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu Başkam Joost Lagendijk'in, "Ordu,PKKfle savaşmayı se\iyor" yolunda bir ifade kullanması yeni bir tartışma yarattı. Türkiye-AB katılım müzakereleri kapsamında tarama toplantılan süratle başlatıldı. Tarama sürecinin 2006 ilkbahannda tamamlanması ve müzakerelere somut geçiş yapılması öngörülüyor.