Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 ARALIK 2005 ÇARŞAMBA 14 KULTUR kuttung cumhuriyefccom.tr Büyük yenilikçi, 'Hürriyet Şairi', eylem adamı 165 yıl önce bugün doğmuştu NamıkKemaTidüşünüıkenATAOL BEHRAMOGLU Dün (20 Aralık) Aziz JSesin'in doğum günüy- dü... Bu gün (21 Aralık) Vamık KemaJ'ın 165 yıl önce, 184O'ta. Tekirdağ'da doğduğu gün... fki toplumcu yazar, düişünce ve eylem adamı, aydınlanma savaşçısı... Birlikte düşünüîdüğünde, yaşamlan arasında sanki yuzlerceyıllık bir zaman farkı varmış gi- bi geliyor, öyle değil mi"? Oysasadece75yıl... Şöyle bir hesap yaptırm: 1888'de sadece 48 yaşnnda yaşama veda eden Namık Kemal birkaç yıl daha yaşasa, 20. yüzyı- la (1900'e) 60 yaşında a;yak basmış olacaktı... Ve80'lıyaşlannı dagö»rebilse, çocuk AzizNe- sin'le ya da delıkanlı Nâzım Hikmet'le karşılaş- mış olabilecelderdi... Bunu düşünmek insanj şaşırtıyor... Çünkü tarihimizden kopmuşuz... Çünkü Tür- kiye sadece günü yaşayan bir topluma dönüşmüş. Çünkü Namık Kemal gibî sadece bizim toplumu- muzda değil, herhangi bir toplumda ender yeti- şen bir yenilikçiyi, gelmiş geçmiş en büyük dü- şünce ve eylem adamlarırmzdan ve edebiyatımı- zın birçok alanında ilk ve bizim edebıyatımızda çığır açmış örneklen veren bir şair ve yazanmı- zı tarihin tozlu sayfalanıma terk etmişız... Namık Kemal "müstalıak'' mı bu terk edılı- şe, unuruluşa? Ya da, bir "anıfa. ders kitaplannda öğrenci- ye angarya gibı sunulan birkaç dizeye indırgen- meye? Bir süredir elimde Şükran Kurdakul un çok emek ürünü kitabı, "Nanaık Kemal" var. Satırlann altlannı çizerek yaşamını, düşünce- lerini, yapıtlanndan parçalan okurken, sankı gü- nümüzde yaşamakta olan bir çağdaşımın yapıt- lanru, düşüncelerinı okuyor, yaşamına tanıklık ediyorum... Namık Kemal elle tunulurcasına yakmımız- da... 1863-1873 yıllan arasında Tasviri-ı Efkâr, Muhbir, Hürriyet. tbret, Diyojen vb. gazete ve der- amık Kemai gibi sadece bizim toplumumuzda değil. herhangi bir toplumda ender yetişen bir yenilikçiyi, gelmiş geçmiş en büyük düşünce ve eylem adamlanmızdan ve edebiyatımızm birçok alanında ilk ve bizim edebiyatımızda Ciğır açmış örneklen veren bir ^air ve yazanmızı tarihin tozlu sayfalanna terk etmişiz... Namık Kemal "müstahak" mı bu terk edilişe, unuruluşa? Ya da, bir "anıt"a, ders kitaplannda öğrenciye angarya gibi sunulan birkaç dizeye indirgenmeye? gılerde yaklaşık 500 makale yayımladığı saptan- mış... Toplumun çok Herlslnde görüşler Bunlarda dış politikadan anayasal düzene. sa- nayı toplumuna dönüşmek gereğinden tanmın so- runlanna, hukuktan aıle yaşamına, ülkesıni ılgı- lendıren her konuda, o dönemdeki Osmanlı top- lumunun belki yüzyıl ilerisinde görüşler var "İstikbaT adlı makalesinde, Osmanlı De\ letı 'nın Avrupa devletlennden genlığinı, ekonomık gen- lığe ve doğal kaynaklann işletilmemesine bağla- >TŞI bugün bize yeni bir görüş gibi görünmese de. o dönem icin bir de\ nmdir. "tdarece Muhtaç CMduğumuz Islahat" başlık- lı bir başka makalesınde. "kapitülasyonlar bela- sTndan kurtulma gereğını dıle getırerek ülkenin Avrupa endüstrisınin bir tüketicısı olmasından, İs- tanbul"da hazinenin Galata bankerlennın tekelın- de ve tüm ticaretın belki yüzde doksan dokuzu- nun yabancılann elinde oluşundan, taşrada bu ti- carerin hemen hemen yoklugundan, olduğu ka- dannın da "sahfflmte birkaç vüz ecnebi tacirine bir kazanç definesi" olmasından yakınarak, "•zi- raat, ticaret ve endüstrinin ilerlemesi, yabancı fir- malaıia rekabet edebüecek fabrikalann ve deniz işletmeciliğinin kurulması" konulannda öneriler- de bulunuyor... Ve bu satırlann yazan, aynı zamanda bir ede- biyat adamı. Sami Paşazade onun edebiyatçı kimliğini şöy- le değerlendiriyor: "Avrupa edebiyatının çoktandırtanKuğı li\atn> lar, şiirler, romanlar, vatan fikirkri. toprak aşkla- n. birdenbire edebhannııza bu akülan durduran zekânın gayretiyle gjrdi." Ömer Seyfettin şöyle söylüyor "Bana canfahk zevki veren, ryiye, doğruya,güzele samimrvetleala- kadar eden Namık Kemal"dir_" Şıınyle ilgılı olarak Tanpınar'ın bir değerlen- dirmesini birlikte okuvalım: "~Asıl onun şahsKerini sert vurulmuş bir mü- hür gibi taşryan kelinıe hürriyet kefimesidir.(_) Başka hiçbir nıe/heri olnıasa sırf bu ketimeyi ilk defa olarakbircemiyetin içinde bu kadar aşlda,bu kadar gür sesle ve bu kadar sık oiarak kullanmış olmasL onu tarihimizin en büyük ve en istisnai ha- diseierinden biri yapmağa kifayet eder. Vatan Ka- sidesi nıilB hayata bir başlangıçtm-" Okumakla. düşünmekle, üretmekle, eylemle ve çoğu kez de Istanbul dışında (yurtdışı ya da yur- tiçi sürgünlerde) geçmiş bir yaşam... 48 yaşında dünyadan aynlmasının nedenlerin- den başlıcası, bu insan üstü çalışma yoğunluğu ve özellikle son yıllarda sağlığını yıpratan sürgün koşullan olsa gerek... Bunlan daha çok, yakın arkadaşı Abdulhak Ha- mit Tarhan'a mektuplarından öğreniyoruz. Kur- dakul'un değerli kitabındaparçalar okuduğum bu mektuplann tümünü okumak için sabırsızlaruyo- nım. Bunlardan birinde, şu satırlardaki alçakgö- nüllülük beni özellikle duygulandırdı: "Edebiyat için pek çok kişhie uğraşnuş klinı. Halbuki şimdi o hirazcılardan bazıian yine beni edebiyaün yeni- Bkçikrinden addedip dunıyoriar. VenüikçiBk hak- kı ise Şinasi'nin, vahut senindir. Ben arada bir ulaşma çbgisr\im_" "Cefalettin HarzemşalT adlı oyununun önsözün- de ise şu satırlan okuyoruz: "Bendeniz de Son Pişmanhk adı ile bir hikâye vazmış veIVlaarif rarafindan adı İntibah oiarak de- ğiştirildikten sonra \ aymıını sagla\abümiştim. Hi- kâ>e, dilin mahiyetinin o yoldaki yeteneklerini de- neme yoiunda düzenlenmişse de tasm'Mir ve tas- virde bir güçiuğe düşmemek için komısunu gayet sade rutruğum hakle, \ine de yetenek aztağı nede- nh le gönlümün istediği dereceje götürenıedirru." Sı\asetten edebiyata, heralanda yaşamakta ol- duğunıuz kıbir. cehalet, kendinı beğenmişlik, ya- lan ve utanmazlık ortamında, sadece kendi döne- mi bakımından değil, her zaman "eşsiz" sayılma- sı gereken bir düşünce, eylem ve edebiyat adamın- dan, ınsanlık dersi sayılabilecek satırlar... Doğumun 165. yılında Namık Kemal "ı saygıy- la, sevgıyle, mınnetle anıyorum... Onu düşünmeyi sürdüreceğım... I Genç sanatçıların yorumuyla klasikler Giuüa Ciara'nın Pera Mu/nı'nde sergilenen yapıü. Kültür Senisi - fstanbul Pera Müzesı, 5 Şubafa dek adını "ıkiz esin perilennden' alan 'Gemine Muse' uluslarası tasansı çerçeve- sınde Remco Stewart, Giuüa Ciara ve Hayal İncedoğan'ın yapıtlan- na e\ sahıplığı yapıyor. Avrupa Birliğı Avrupa Komis- yonu'nca 9 Avrupa ülkesınden 37 müzenin katılımıyla düzenlenen 'Gemine Muse 2005' kapsamın- da, 108 genç sanatçı, bu müzele- nn koleksıyonlanndan seçtikleri yapıtlan yeniden yorumladılar. Bu yıl ülkemızden Pera Müze- si de Fuha Erdemci küratörlüğün- de bu tasanya katıldı ve ağustos ayında kapılannı sanatçılara açtı. Tasanya katılan 3 genç Türk sa- natçısından Elmas Deniz Hollan- da"nın Amstelkring ,Müzesi"nde, Hümeyra Erkmen Italya'nm Cas- telk) di Raccogini INlüzesi'nde. Ha- yal İncedoğan ise Jstanbulda Pe- ra Müzesınde çalıştı. Pera Mü- zesinde çalışan diğer iki sanatçı ise Hollanda'dan Remco Stevvart ıle Italva'dan Giuüa Ciara. Sanatçılann yapıtlan çalışrıkla- n müzelerde sergileniyor. Küratör Fulya Erdemci, "Pe- ra Müzesi'nin bize sunduğu bu ulanakla, A\ rupa çapında sanat- çı değişim ve ağırlama tasansına katılma şansını elde etmiş olma- mızı ve Pera Müzesi'nde sergile- nen koleksiyonlarta Türk sana- ünın Avrupa'nın seçkin kentle- rinde ve müzelerinde tanıtılmış oünasını çok önenısiyorunı" di- yor. (0 212 211 41 00) Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) tarafından organize edilen 5. ULUSAL TARIM KONGRESI 23-24 ARALIK 2005 tarihlerinde Ankara Ticaret Odası Toplantı Salonunda toplanıyor. Türk tanmının sorunlanna ilgi duyan tüm kişi ve kurumlar davetlidir. BİRİNCİ GÜN (23 Aralık 2005) 10.00-10.05: Açılış 10.05-10.15: Sineviz>on Gosterimi 10.15-! 0 30- TZD Gcne! Başkam Ibrahim Y'etkitûn Açılış KonuşmaM 10.30-12.30: IÇonuklann Konuşmalan 12.30-13.30: ÖğlcYemeği 13.30-! 7.00- Yerel Zıraat Odaları, Oretıcı Birlıklen. Yerel çjftçi Derneklerı ve Türkiye Ziraatçılar Derneji şubeierinin olu^turdukian yerei komisvonlar adına Creııci Temsilcilerimn Tebliğienni sunmalan (Ana Tcma: Tarım Sektörünün ve Üreticinin Günccl Sorunları, Çözüm önerileri) Tebliğler 1. Vfikdat ÇAKfR (Pankobirlik Genel Miidüriîı 2. Şinasi TUROGLL" (Kcx:aeli Zıraat Odası Başkanı) 3. MitfafTer TL'RKOGLU ıPolath Ziraat Odası Başkanı) 4 Ya\wTEZCAN (Ceyhan Zıraat Odası Başkanı) 5. Cumali DOGRU (Adana Çiftçiler Bırligi Başkanıl 6. Selami KAYHAN (Kanıan Zıraat Odası Başkanı) 7. Hulusı TANMAN (Ege Çiftçiler Demeği Ba^kanı) 8. Nazmı 1L1CAL1 (D. .An. Tar. Üreticıler"ve Besıcıler Bır Yon Kur B>k ) 9. Hasan ATAGCN (Et Bahk Kururau Gcncl Müdürü) 10 Müslüm ÖSÜN f TZD ŞanJıurfa Şb. Başkanı) 11 Hikmct KARABAY1R (Sakarya Ziraat Odası Başkanı) 12. Özer AKRAŞLI (Gıreiun Zıraaı Odası B İKİNCİ GÜN (24 Aralık 2005) 10 00-10.05: Açılış 10 05-10.15: Sineviz>'on Gösterimı 10.15-10.35: Açılış Konuşması 10.35-13.OO' IConuklann K.onıu>malari 13.00-13.30: Öğ!e Yemeği 13.30-15.30- Tarım.sai Sanayı Kurulu^lan vc Tanm Satış Kooperatıflen Tcmsılcilcrinm Tebliğienni Sunmalan (AnaTema:AB ile Rekabet Sûrecinde Tarımsal Sana\inin Sorunlan. Çözüra Önerileri} TebUğler Recep KONUK (PANKOBİRLİK ve Kon>a Şeker Fabnkası A.Ş Yönetım Kurulu Başkanıl Ca\it ANCIN IİARİŞ Pamuk Bırlıği Yönetim Kurulu Başkanı) Günüör ŞARMAN (TARlŞ Zeytın \e Zeylinyaeı Tanm Satış Kıx>p. Bırhği (jenel Müdürü) Rafet SEZEN (TRAKYABİRLİK Yönetim Kurulu Başkanı) Refi TAVİLOGLU (MARMARABIRLİK Yönetim Kurulu Başkanı) Sahh ERDE.M (FİSKOBİRLİK Yönetim Kurulu Başkanı) Tülav ÖZARMAN (Tek Gıda lş S«ndikası Genel Sekraer Yrd ) 15.30-17 00-RANEL (Konu: Tarımsal Kredilerin Yaygınlaştırılmasu Etkinleşririlmesi ve Tarım Sigortalarının l vgulanmasına İlişkin Sorunlar) Panel Yönetıcısi: Doç. Dr. Bülent Gİ LÇL'BLK Panehstler: (Tsnfer DİNLER Tarım Sigortaları Vakfı Uenel Müdürü. A\şe \ ILAIAZ Akbank Tarım Takım Yönetıcısi. Hüsatnetfin GÜLHAV Zıraai Bankası Gcncl Müdiir Yrd.: Törkiye Tanm Kredı Kooperatıflen Merke? Bırliği ve Deni/bank temsılcılerı.) Şimdi sıra stand-up'ta... Almula Merter 'İçimden Geldiği Gibi' başlıklı yeni gösterisiyle yann akşam Muammer Karaca'da NENAÇALtDİS "\ajina Monologian', Ha- mam\ 'Dö\ıne' gibi oyaın- larla adını duvııran tıyatro sanatçısı .Almula Merter, şimdi içimden Geldiği Gi- bi' adlı stand-up gösterisiy- le sahnede. Gösteri 22 Ara- hk Perşembe günü saat 20.00'de Mumammer Kara- ca Tıyatrosu"nda. Sanatçı. büyük yankılar uyandıran üç ovoınuyia in- sanlann kafasında yereden "eü maşah, özellikle erkek- lere kötü davranan kadın" imgesini bu göstenyle de- ğiştıreceğinı söylüyor 'İçimden Geldiği Gfti' ad- lı göstensınde sanatçıya se- sıyle Semra Sarpkayu dans- lanyla zenne Alex \e ritim- de de Göknur Onur eşlik ediyor. Almula Merter stand-up yapma sürecını şöyle anla- tıyor: "Bu gösteri de tiyat- royla ilgili. Tiyatroda genel- deçok iddiab işleryapom ve bu işler bana saygınhk ka- zandırmanuı vanı sıra Mirt- şe\1er vapavını dedim. Tıyat- royu da, kadınlan da kurtar- maktan >azgeçtim artık." İzleylcllerden katkı bekllyor LTkemizde pek çok şeyin ka- lıplaştığından şikâyetçi olduğu- nu söyleyen sanatçı, gösterisi- ni farklı alanlara taşımayı dü- şünüyor. Şimdilik Muammer Karaca Tiyatrosu ile Şişli Kül- tür Merkezi'nde sahneleyece- ği gösterisinin bundan sonra- kı durağı bar ve kafeler ola- cakmış. Gösterisinin interaktif ola- cağını da ekleyen Merter, izle- yicilerinin başlanndan geçen olaylan yazıp web sitesine gön- dermelerini istiyor, çünkü on- lann başından geçenlerde gös- terisinin bir parçası olacakmış. içimden Geldiği GibL.' 28 Aralık Çarşamba günü saat 15.00 ve 20.00'de Muammer Karaca Tiyatrosu'nda iki kez daha buluşacak izleyiciyle. Bu gösterinin bir özelliği de 'Ka- dınlar Matinesi' olması diyor Merter: "O günkü gösterime . . .AlmulaMerter"egösterisindesesh1eSeınraSarpka\a,dans- . . . .. dışında konuşulmamı da sağ- lamla zenne Alex ve ritimde de Göknur Onur eşlik ediyor. kadınlar pastalan, çoreklenyie ladı. Sonuçta, geriye döniip baktığımda Türkiye'de rJyatro adı- na hiçbir destek almadığımı gör- düm. Boşa kürek çektim, ciddi mad- di ka>ıplanm da oldu. Geçen yıl bir tiyatro açünı. Bugünkü aklım olsa açmazdım."Vajina Monologlan 'nı bile sahneleme/dim. Hayarımda ilk kezyaptığnn şe\ leriçin" Keşke yap- masaydım' diyorum." Saygınlığa ihtıyacı olmadığını. artık para kazanmak ıstediğını söy- leyen sanatçı sözlenne şunlan ek- lıyor: "Bu gösteride 2.5 yıl içinde başundan geçenleri anlatacağım in- sanlara. Niye kadınlar şov \apma- sın. Kiifîir etmekmi pnoMem,zaten ben günlük hayatında küfiir eden, argo kullanan bir kadınım. Belki se- yirci başta bundan rahatsız olacak. "Stand-up' ı sadece erkekler yapar di- ye bır kural yok, kadınlar da yapar" diyorum. Gösterimde kadnı özellik- leri taşıyan siyah mini bir elbise gi- yeceğim. Türkiye'de her şey mizahi yaşanryor. Trviatroculargene bana kı- zacaklar, bunu bilivorum: hiç ol- mazsa se\eceğim ve eğleneceğim bir gelecek; hep birlikte vijip eğle- neceğiz." Almula Merter bir de karar al- mış, daha önce sahnelediği hiçbir oyunu bir daha sahnelemeyecek. u Bu sa\ede sıkıldığım imajdan kur- rulacağım. aynca popçu Yaşar'la birlikte bir müzikal tasarun \ar. Ge- reken sponsorlar bulunduğunda he- men başlayacağız." Almula Merter'in birkaç ay ön- ce yayımlanan 'KadınlaraOzel' ad- lı kıtabmın ıkincisi de gelecek ay ki- tapse%erlerle buluşacak. (0 212 478 06 00] DEFNE GOLGESt TURGAY FİŞEKÇt ÇokÇiğÇağ' Son günlerde yaşananlar size neler düşün- dürüyor? Gazetemize yapılan bayağı saldırılar. Çıkarıldığı ilk duruşmada beraat eden ama bu nedenle aylarca tutuklu kalan üniversite rektö- rü. Sivri düşünceleri nedeniyle yargılanmaya ge- len yazarı mahkeme kapısında tekme tokat hır- palama girişimleri. Şurada içilir, burada içilmez tartışmaları. Bütün bunlarda pay sahibi olanlara toz kon- durmamayarışı... Behçet Necatigil, 1957'deyazdığı "Kilim"ş\- irinde, "çok çiğ çağ" diye tanımlamıştı, yaşa- dığı çağı. Bugünlere ne demeli? Necatigil bu dünyadan ayrılalı yirmi altı yıl ol- du, ardında çağdaş şiirimizin en önemli toplam- larından birini bırakarak. "Ev, aile ve çağın dar sınırian içinde bunalan çoğu orta tabakadan in- sanlann günlük yaşantı ve acılanna tanıklık et- ti" biçimindeki kolay ve yaygın yaklaşıma sığın- dı onu değerlendirenlerin çoğunluğu. Yüzeysel bu görüntünün ardında çağın karan- lığını, insanlık dışı toplum düzenini anlattı Ne- catigil. Beşiktaş'ta bir evin odasında şiirler yazar- ken, çağını anlayabikniş, onunla hesaplaşma- ya girişebilmiş bir yeryüzü şairiydi karşımızda- ki. Üstelik sorguladığı dünyanın gelmişini geç- mişini, mitolojisini, edebiyatını, çarşısını paza- rını bilen, çağdaş uygarlığı, insanlık tarihi için- de yorumlayan şiirler yazıyordu. 1958'de Ara- da kitabıyla başlayıp Dar Çağ'\a süren, sonra- ki bütün kitaplarına da damgasını vuran, bu ça- ğından huzursuz insanın sorgulayıcı tavnydı. Belki de bu yüzden, çağın dehşeti karşısın- da dili tutulmuş gibi, kesik kesik söyleyişlerle kurmuştu şiirlerini. Sebzeler, bitkiler, tahıllar toz Bu sahte simya çorbamda Meyvalar, yemişler hışır, tatsız Püskürtük ilaçlar soframda. Etler etlikten çıkıyor Bir çiriş kabı aş çanağım. Içim dışım kir pas Hangi kurnalarda annacağım? öte yandan bir süreklilik ve ısrar vardır yaz- dığı bütün şiirlerde. Çünkü neredeyse dünya- nın ve uygarlığın sonunu görür, insanoğlunu içine düştüğü bu yozluk dünyasından uyandı- rabilmenin sorumluluğunu duyumsar üzerin- de. Yoksullar açlar hastalar sürünürken Kentlerin göbeğiride, kuytu köşelerinde; Hıncını alamamış sanki insanlardan Uygarlığı zalim, daha da azıtıyor Atom bombalannda, uzay füzelerinde Şu dünyada insanca yaşamak da yoksa Ne kalıyor geriye, yüzyıllardan? Benzer duyarlıkta şiirler yazmış şairler, çağu? büyük yaratıcıları olarak bütün dünyada oku- nurken Necatigil'i kapatıldığı "ev-aile şairi" dar kalıplanndan kurtarmalı, çağın şairi gözüyle ye- niden okumalıyız. turgay <' fisekci.com Liseler filmleriyle yarışıyor • Kültür Servisi - Bu yıl 3. kez düzenlenen 'Istanbul Lisesi Liselerarası Kısa Film Yanşmasf için baş\r urular başladı. Önümüzdeki aylar içensınde yapılacak olan atölye çalışmalan ile genç sinemacılann kendilerini profesyonel anlamda geliştirmelerine olanak tanıyan lise düzeyindeki tek yanşma aynı zamanda Türkiye'deki lise festivallerinde yapacağı film gösterimlen ile çahşmalann gösterilmesini sağlayacak. Yanşmaya son katılım tarihi 12 Mayıs olarak belirlendi. Bilgi için: w\v\v.ielsinema.com K Ü L T Ü R # Ç İ Z İ K K  M İ L M A S A R A C I