Katalog

SSAYFA CUMHURİYET 22 TEMMUZ 2004 PERŞEMB ENERJI Eaerji Bakanı: Türkiye'de nükleer santral kurulması için TAEK ve EÜAŞ'ye yetki verilecek Güler'den özel sektöre yeşil ışıkEBFüTOKTAR AVKARA-Enerji ve: Tabii Kaynak- lar Btkanı Hilmi GüKer, Türkiye"de *nüüe«renerji *e teknotoji programT öngcıduklenni vurguJayarak "Olay sadeee bir santrahn ihaalesi ya da itha- BdegF'dedi. Güler, Ba^bakan'ın Fran- sa'yEyaptığı "nükleer enerjideişbir- fiğp rıerisini de değerllendırdı. Fran- sa'nn nükleerde büyiisk bir teknolo- jik bmkime sahip oldiütunu, bu yüz- den de işbiriigine gidilefcileceğını kay- deden Güler, "Üretid SDceterden bü- yük bir ilgi var projemize. Bu konu, Fransa'da değil birçok yerde de gün- deme gelebffir" dedi. Hükümet, nükleersantrala ilişkin ha- zırlıklannı hızlandırdı. Yürütülença- lışmalar konusunda Cumhuriyet'e bügi veren Enerji Bakanı Güler, özel sektörün nükieer santral kurmasına da yeşil ışık yaktıklannı açıkladı. Gü- ler, ilk aşamada devletin santral yap- mak için ihaleye çıkacağını belirtir- ken "Şu anda TAEK çahşmalan yü- rütüyor. Nükleer santrahn kurucusu iseEfektrikÜi¥tiınAŞ(EÜAŞ)oiacak, Yani çabşmalan Enerji Bakanhğı yü- rütüyor, ama özel sektöre de açık ola- cağız" dedi. Bu noktada yenı bir ça- lışma yaptıklannı söyleyen Güler, "Özelsektörün de nükleersantralknr- masını arzu ederiz. Yani bizim yapö- ğunız çahşma oldukça geniş kapsam- h" diye konuştu. Güler. nükleer enerjiyi bir bütün olarak ele aldıklannı, "radyasyondan korunma, nükleer giivenük" konu- sunda bağımsız olarak denetleme ve düzenleme yapacak birimlenn güçlen- dinlmesini hedeflediklerini açıkJadı. Kısa dönemli eylem planı hazırla- dıklanıu, yakında Bakanlar Kuru- lu'nun nükleersantral kurulması için Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TA- EK) ve EÜAŞ'ye yetki vereceğini bil- dıren Güler, "Biam çok beffi bir prog- ram içindetakvimi ortaya konulan bir çanşmamızvar" dıye konuştu. Güler, nükleer santraldan elde edilen radyo izotoplann tanm, hayvancılık, mü- hendislik ve tıptaki kullanım alanla- nna dikkat çekti. Güler, santralın "halkarağmende- ğihalkiçinoiacağını" vurguladı. Nük- leer santralda yerii hammadde kulla- nılacağını belirtirken Türkiye'dekı zengin toryum yataklanna işaret eden Güler. "Bu kontıda AR-GE çabşma- lan yürütüyoruz. Önemli aşamalar elde ettik" dedi. Güler, nükleer sant- ralın yapılacağı yerlere ilişkin etüt ça- lışmalarının sürdüğünü, kendilerini Akkuyu ile sınırlamadıklannı belirtir- ken Türkiye'deki deprem haritasını dikkate aldıklannı vurguladı. Çahşma- lara göre en az 2-3 santrala gerek- sinim olduğunu bildiren Güler, bu konuda da etüt yapıldığını açıkladı. Dünya vazgeçiyor,Türkiye ısrarediyor AKP hükümeti en az üç nükleer santralyapümasını isterken ABD başta olmak üzere Kanada, Almanya gibi ülkeler santralları kademeli olarak kapatıyor H ükümetin, nükleer tasanlan geri getirerek çevreyi, insanlan ve Türk ekonomisini tehlikeye attığını vurgulayan çevreciler, nükleer atıklann hâlâ sorun olduğunu vurgulayarak bunlardan bazılannın 250 bin yıl daha var olacağına dikkat çekiyor. Türkiye koşullannda nükleer atıkları yok etmenin çok zor olduğunu vurguiayan çevreciler, rüzgâr, güneş, hidrolik gibi yenilenebilir enerji kaynaklan açısından zengin olan Türkiye'nin, bu potansiyeli kullanması gerektiğini söylüyor. Çevresel, ekonomik ve toplumsal maliyeti ço< yüksek olduğu için dünyanın vazgeçmeye başladığı nükleer enerji santrallan, AKP hikümeti tarafindan yeniden Tüıkiye gündemine soculdu. Hükümet en az 3 santral yapılmasını istrken başta ABD, Kanada, Almanya olmak üzere pek çokülke nükleersantrallannı kademeli olaak kapatıyor. Rüzgâr, güneş, hidrolik gibi yeıilenebilir enerji kaynaklan açısından zengin olaı Türkiye'nin, bu potansiyeli kullanılamıyor. jüvenli ve temiz teknolojiJer sıraiamasının bajinda gelen hidrolik, termik teknoloji ve rüıgâr santrallan açısından Türkiye oldukça zeıgin bir potansiyele sahip. Ancak bu ka/naklara dönük hiçbir çahşma yapılmazken ri&li teknolojiler arasında birinci sırada yer alaı nükleer santrallar, 30 yıh aşkın bir süredir. ererji açıklan bahane edilerek ülke gündemine tasnıyor. Elektrik Mühendisleri Odası Istanbul Şıbe Başkanı Erol Celepsoy, Türkiye'nin eıerjiyle ilgili hiçbir politikası olmadığını vınjulayarak "Hükümetlerin enerji poütikalan, br yCTİeri birilerine peşkeş çekmekten ibaret Tırkive bir an önce antinükleer poütikayı beıimsemeir dedi. ENERJI SIKINTISI YOK Fürkiye'nin, elindeki alternatif enerji k&nakları dururken nükleer teknolojiye gçmemesi gerektiğine dikkat çeken Celepsoy, tün kayıplara ve kullanılamayan kaynaklara krşm Türkiye'nin şu an enerji sıkıntısı yşamadığmı ifade etti. 1999 yılında Ödtelli'de ysanan Cobalt 60 kazasını anımsatan Celepsoy, şc/le devam etti: 'Cobalt 60 izotopuyla baş edemeyen Enerji BkaıüığL TAEK, nükleer santralla nasıl baş eecek? Nükleer aûklan yok etmek Türkiye şrüannda çok zor. Her hükümet döneminde nkieersantrallar mudaka gündemegetir. Önce a sık elektrik kesintileri yaşanır. Ve 'Enerji vaniyor, nükleer santrala ihtiyaç var' denir. Qatürkiye'nin nükleersantrala ihtiyacı yok. B konu gündeme geidiğine göre, önümüzdeki gnkrde>inedektrikkesnüleri yaşanzherhalde* de konuştu. Celepsoy, önümüzdeki süreçte tnçevreci oda, dernek, vakıf veplatformlarla Akuyu Nükleer Santrah'na karşı yürüttük- lâne benzer bir antinükleer kampanya (slatacaklannı söyledi. ÇEVRE TEHLİKEYE ATILIYOR jieenpeace Basın-Iletişim Sorumlusu Ertan fcfcinsoy dahükümetin, nükleer tasanlan geri gnerekçevreyi, insanlan ve Türk ekonomisini dikeye attığını vurguladı. Keskınsoy, nükleer adann hâlâ sorun olduğuna dikkat çekerek hlardan bazılannın 250 bin yıl daha var ccağını ifade etti. Enerji Bakanlığı'nın 2020 m baz alarak nükleer santrallan gündeme tdıgıru anlatan Keskınsoy. "Bakanlık. somut «itrsunmuyor. Düm adaki durumu gözönüne fs»k 2020 yıhnda nükleer enerji tamamen •dan kalkacak gibi görünüyor. Avrupa bu «•lojiden vazgeçtLBirkaçAsya ulkesidtşında ıdterteknok>ii'sipariaveren \ük'"dıve konuştu. - V-w f *^L "V" ~*£2î^: tngiltere'nindoğusundakiCaster'da rüzgâr enerjisiyieelektrik üretenyeldeğinneııleri yenidençabşünldL Türkiye'nin yenilenebilir enerji kaynaklannda da rüzgâr ilk sırada. Ama kullanıfanıyor. (AP) Alternatif enerji çok kuHanan yok riirkiye'nin, enerjiihtiyacını "gü- venli" birşekilde karşılayabilmesi için sonsuz, tükenmeyen, temiz ve dışa bağımlı olmayan, yenilenebilir enerji kaynaklanna yönelmesi gerekiyor. Türkiye 'deyenilenebilir enerji kaynaklan potansiyeli açısından rüzgâr birinci sırada yer alıyor. İşletme maliyeti sıfır olduğu için en ekonomik enerji kaynağı olan rüzgâr enerjisinin Türkiye'de potansiyeli yıllık 83 bin megavat Bu, yıllık 300 milyar kilo- vat/saatlik kapasite anlamına geliyor. Veri- ler, Türkiye'deyılda tüketilen elektriğin en az iki katının rüzgârdan karşılanabileceği- ni gösteriyor. Izmir, rüzgâr elektriği gücü- nünyüzde 54'ünü bünyesinde banndınyor. İzmir 'iyüzde 18 ile Balıkesir, yüzde 12 ile Çanakkale, yüzde 9 ile Manisa izliyor. GÜVENLÎKIÇÎN ALTYAPI YOK Insanlığın kâbusu nükleer santral 1950, CüNES ENERJİSİ Türkiye 'de birim alana düşen güneş enerjisi, 1500 kilovat/saal Bu rakam, Avru- pa ortalamasının iki katından bilefazla. Ancak dışa bağımlıpolitikajar nedeniyle bu potansiyel kullanılamıyor. İsveç gibi güneşi çok az gö'ren bir ülkede bile sıcakhk -4 de- receyken güneş toplayıcısından 70 derece su elde edilebilivor. 4 HiDROLİK SANTRALLAR Türkiye 'nin 125 milyar kilo- vat/saatlik hidrolik potansiyelinin sadeceyüzde 30'u kullanılabiliyor. Türkiye, yenilenebilir enerji kay- naklan arasında sadece suyu ciddi biçimde kullanabüiyor. BîYOKÜTLE ENERJİSİ Organik atıklar ne enerji olarak ne de gübre olarak ciddi bir şekilde kullanılabiliyor. Türkiye, yüksek düzeyde biyokütle rezervine sahip. Ülke topraklarının yüzde 20 'si ço- rak ve yüzde 35 7yüksek erozyon riski altın- da. Bu alanların bir bölümü bitkilendirile- rek biyolojik kökenli enerji elde edilebilir. J E O T E R M A L ENERJİ Elektrik enerjisi olarak yarar- lanılabilecekjeotermal potansiyelimiz, 2 bin 450 megavat, yani 16 milyar kilovai/saat Bunun ancakyüzde 2.97'si kullanılabiliyor. Türkiye 'de Denizli, Kütah- ya, tzmir-AHağa benzeri bölgelerdejeoter- mal enerji kaynaklanndan konut ısıtma ve elektrik üretimi verceklestirilebHivor. l e r d e lemeyecekkadar ucuz" slogan- lan ile tanıtılan nükleer eneni, bugün insanlı- ğın kâbusu haline geldi. Soğuk Savaş dönemi- nin sona ermesiyle nükleer silah teknolojisi ge- rilemeye başlayınca atıklar ortada kaldı. Dev- let, atıklan satın almaktan vazgeçince radyoak- tif atıklann güvenli bir şekilde depolanması sağlanamadı. Ortada kalan nükleer aüklar, fe- laketin en önemli boyutunu oluşturdu. Özellik- le 1986'da yaşanan Cemobil faciası da nükle- er karşıtı harekete ivme kazandırdı. KuRTULMAK DA ZOR Elektrik Mühendisleri Odası Istanbul Şube- si'nce hazırlanan rapora göre riskleri, radyas- yon ve aük sorunlan, geri dönüşü olmayan ka- zalan bir tarafa bırakılırsa nükleer santral, dün- yanın enpahalı teknolojisi. "Geüşmekteoianül- keteri baöran enerji tercihi" olarak nitelenen nükleer santrallar ıçın kâğıt üstünde hesaplanan ve tekliflerde düşük gösterilen enerji birim fı- yatlan hiçbir zaman gerçekleşemedi. Dünya Bankası uzun inşaat süreleri ve güven- lik sisteminin kurulma maliyetleri nedeniyle Türkiye'de kurulması planlanan nükleer sant- rallara kredi vermedi. Bu maliyetlere Cemobil reaktöründe yaşanan kazadan sonra, lisanslama maliyetleri de eklendi. Nükleer santrallara lisans almak için alınacak önlemlerin maliyetleri, en az santralın maliyeti kadar tutuyor. ABD'deki Maine-Yankee reaktörünün kuruluş maliyeti 280 milyon dolarken sökülüp bertaraf edılme- sinin maliyeti 2 milyar dolar. Yani bir nükleer santraldan kurtulabilmek için kuruluş maliye- tinin sekiz katıru ödemek gerekiyor. DüNYADA DURUM Türkiye"ye nükleer teknoloji satmaya çalışan ABD'de 1978, Almanya'da 1982, Kanada'da da 1978 yılından beri nükleer santral inşa edil- miyor. Fransa 1997 yılından itibaren 2010 yı- lına kadar olan nükleer programını askıya aldı. Ispanya, yapmayı planladığı 56 nük- leer santraldan sa- dece 8 tanesini bi- tirip geri kalanını iptal etti. 1984'te hükümet yüksek maliyetli olduğu için projelendiri- len 5 santrah dur- durdu. Italya'da 1987 yıhnda yapı- lan referandum so- nucunda 3 santral kapatıldı. Isveç, 1980'de yapılan ÇernobilhâlâunutulamadL referandumla 2010 yıhndan son- ra nükleer santrallannı tasfiye etme karan al- dı. Ingiltere, Cemobil kazasından sonra yapı- nu süren 3 santrah iptal etti. Isviçre, 15 yıldır hiç nükleer santral yapmadı. Almanya'da yapı- lan kamuoyu araştırmalanna göre halkın yüz- de 69'u nüİdeere karşı. 1986'dan sonra 4 sant- ral kapatıldı. PlanJanan bir santraldan vazgeçil- di. Avusturya ve Filipinler, tamamlanmış olan nükleer santrallannı çalışürmıyor. Avustralya, Izlanda, Irlanda, Danimarka, Norveç, Portekiz ve Yeni Zelanda antinükleerpohtika uyguluyor. PERŞEMBE ORHAIN BURSALI Yeter Söz Milletin! Şüphesiz çok iyi bir gazete köşe başlığı olabilir bı "logo", Nitekim Yalçın Bayer, Hüniyet'te bu başlığı ta- şıyan köşesinde. basındaki bir geleneği başanyla sür- dürüyor. Okurun, halk/n eleştirilertne, dileklerine, dü- şüncelerine... yer vererek okura nefes alacağı bir alar açıyor ve gazete-okur ilişkisini canlı tutuyor. Fakat "YeterSöz Milletin!" sloganı, esas siyasal içe- riğiyle köşemize misafir bugün: "Tutucu" yazariar, re- jim tercihlerini, genellikle bu sloganla yüceltryorlar. Aynca yine bu sloganla, hem Mustafa Kemal Cum- huriyeti'ni (1938'e kadar!) hem de Cumhuriyetçi de- mokratJan siyasal ve toplumsal olarak "alt etmeye" çalışıyorfar. "Yeter Söz Milletin" ile neyin kastedildiği belli: Oy! Sandıktan çıkan! Oradan ne çıkarsa bahtına! Bu, De- mokrat Parti'nin sloganıydı! Şimdi de AKP'ye yama- nıyor. Türban üzerine tartışmalarda da "Söz milletin" deniyor... Millet böyle istiyor, deyince akan sular durmalı, dağ- lar yıkılmalı, deprem hattı kent sınırlan dışına çıkanlma- lı! • • • "YeterSöz Milletin!" sloganında iki önemli öğe var. Biri açık seçik: Millet öğesi... Diğeri ise gizli: Sandıkta- ki sonuç. Millet, yani burada oy veren kesim. Bu, nasıl bir mil- let? Türkiye manzarası, hem düzenin hem ulusun nite- liksel durumunu gözler önüne senyor Töre cinayetle- ri, aşiret düzeni, yıllarca işsiz milyonlar, okula gönde- rilmeyen kızlar, aşiret reislerinin kulluğunu aşamamış yüz binlerce köylü... ekmegini yüzlerce mafyanın ya- nında çalışarak kazanan başka bir büyük kitle. Üniver- siteye giremeyen 1 milyon öğrenci. Adam başına mil- li geliri 2 bin dolartarda seyreden bir ülkenin yurttaşla- n. Soruyorum: Ülkemiz seçmenlerinin kaçta kaçı Bl- REYolabilmiş durumdadır? Bu soru, oy kullanan seç- menin niteliği konusunda bir fikir verir. Modern devle- tin (ulus devletin yani!) en belirgin özelliği, bence, yurttaşının gerçek anlamda bırey olabilmişliğidir. Birey olabilmek ne demektir? Şu kjstası koyabılirmiyiz: Siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel olarak kendi başına karar alabilecek özerk kişilik geliştirebilme ve bu kişiliğe göre özerk davrana- bilme?!. Birey olabilmek, ülkemiz ınsanının yüzde kaçına na- sip olmuştur? Örneğin, erkekleri, kocalan, babalan, erkek kardeşleri ve çevreleri tarafindan başlan türban- lanan kadınlar "birey" olabilmiş midir? Aşiret reislerinin etegi altındaki yüz binler, bu anlam- da "birey" midir? Yoksulluk sınınnda yaşamaktan anası bellenmiş olan ve seçim zamanı kendisine yapılan yüklü yardımlann, oylannın rengini belirtediği milyonlar, "birey" midir? Işsizlikten ve yoksulluktan biyolojik variığını sürdü- remeyecek kınlma noktasında bulunan milyonlar, si- yasal şarlatanlann peşine takılsa, onlar "birey" midir? Biıieşmiş Milletler'in "Insani Kalkınma Raporu"na göre, Türkiye 88. sırada! Bu rapor, ülke insanlannın ge- lişmişlik düzeylerini dikkate alıyor. Aslında bu rapordaki kriterler, bence tam da birey olabilmenin, uluslann bireyselleşebilme düzeyinin öl- çüleri sanki: Ülke insanlannın "Eğitim düzeyi", "Sağ- lıkhizmetlerindenyararianma olanaklan", "Yaşam sü- releri", "Cinsiyetlerarasındaki eşitlik derecesi", "Kişi başına düşen milli gelir"... Insani gelişmişlik durumumuz, Bulgaristan'dan ge- ri! "Milletin Durumu" raporudur bu. Bence, Türkiye ulusunun önemli birkesimi henüz ulus olmayı tamamlayamamış, yani bireyliğini kazanama- mıştır. Işin acıklı yönü, ulusu oluşturan fertlenn birey olma- sının engellenmiş olmasıdır... Acaba bu engelleyici- ler kimlerdır? Hangi tarihsel, siyasal çizgiyi savunan- lardır?!. • • • Burada "Yeter söz milletin"d\ehn iki paradoksu var: Birisi günceJ: Bu nitelikteki "ulusun" karanna "ta- pınmalan" Diğeri ise tarihsel: Ulusun özerk bireyler olarak ortaya çıkmalannı bizzat kendilerinin engelleme- leridiri Yani, alçakça bir çevrim (hayat döngüsü) kurulmuş durumda. Milletin mümkün olduğunca geniş kesimi- nin gelişmişlik düzeyini en alt düzeyde, kul-köle aşa- masında tutan polrtikalar izle... Sonra da "Yeter Söz Milletin!" diye afra tafra sat! • • • Ben buna paradoks maradoks dedim... Aslında düz konuşup muhafazakârlığın siyasal ah- laksızlığı mı demeliydim, bilmiyorum... Okurum, daha iyi bir tanımlama yapabilir! obursalif a cumhuriyet.com.tr Nükleer santral rüsvet olmaz! Çevreciler harekete geçti EMREDÖKER İZMİR - Başbakan Erdoğan'ın Fransa te- maslanndagündemege- tirdiği nükleer santral ya- pımı, nükleer karşıtlan- nı yeniden hareketlen- dirdi. Duyarlı kesimler, ülke kaynaklannın Avru- pa ülkelerine peşkeş çe- kiÜTiesine izin vermeye- ceklerini vurgularken AKP'nın de iktidara gel- meden önce verdiği söz- leri unuttuğuna dikkat çektiler. Elektrik Mühendisle- ri Odası (EMO) Genel Başkanı Kemal Ulusa- ler. "Şuan nükleersant- ral siparişi veren çok az ülke var. Dola>isıyta pa- zar sıkıntısı var. Türki- ve'ye baskı yapıyorlar. İhtnaçolmamasına kar- şuı bunu yapıjorlar" di- ye konuştu. Nükleer santral lobisinin sık sık Enerji Bakanı HifaniGü- ler'in "Yerfi kaynaklar 2020'de yetmeyecek" sözlerini kullandığını beürten Ulusaler, ''Ener- ji Bakanı Güler, bir ay öncesine kadar bir nük- leersantralaçacagmı sö\- lüyordu. Şimdi birkaç firma dahaortavaçıkm- ca' Üç tane açacağız' de- meye başladı" dedi. Greenpeace Akdeniz Enerji Kampanyası Sf rumlusu Ozgür Gürbüz de, AB 'den "evçt" almak için 70 milyon kişinin yaşamını tehlikeye at- maya kimsenin halda ol- madığım söyledi. EMO Genel Merkez üyesi Arif Küner de. AKP'nin AB'ye girmek için artık her yolu dene- di|ini söyledi. 3