Katalog

SSAYFA CUMHURİYET 31 MART 2004 ÇARŞAMBA DIŞ HABERLER dishaba cumhuriyet.com.tr ttzbekistan'da çaöşma: 23 ölil • TAŞKENT(AA)- 0>zbekıstan"ın başkenti TTaşkent'te. Cumhurbaşkanı İslam Iderimov'un ikametgâhı yıakınlannda teröristlerle p*clis arasında çıkan ç.atışmada 23 kışinin öüldüğü bıldirildi. Ulusal Giüvenlık Servısi"nden b i r yetkilı, polisin bir a:racı durdıırduğunu ve airaçta bulunan 2 kişinin b«ellerine sardıkJan bNombalan patlattıklannı söyledi. Olayda, 2 irıtihar komandosu ile 3 p o h s ölürken, 5 polis de yaralandı. Içişleri Bakanhğf ndan bir yetkili de, 16 terör zsnlısının dldürüldügünü belirtti. 3 i r başka yetkili ıse, olay yerinden kaçan 4 kişinin sığındıklan evde öldürüldülderini söyledi. Özbekistan'da pazar ve pazartesi günleri gerçekJeştirilen iki ıntihar saldınsında toplam 19 kışi ölmüşrü. Devlet Başkaıu tslam ICenmov. olaylardan aşın dincıleri sorumlu tutmuştu. Alman ordusu küçülüyop • BERLİN(AA)- Almanya Savunma Bakanı Peter Struck, silahlı kuvvetlenn küçültülerek daha etkilı hale getırileceğini söyledi. Struck, silahlı kuvvetlerde yapılacak yeniliklerle ilgili olarak Genelkurmay Başkanı Wolfgang Schneiderhan ile birlikte dün Berlin'de düzenlediği basın toplantısında, "Silahlı kuvvetler, çatışmalann önlenmesi ve krizlerin üstesinden gelinmesi konusunda daha etkili kıhnacak" dedi. Alman silahlı kuvvetlerindeki tasarruf önlemleri çerçevesinde, 2010 yılına kadar asker sayısının 250 bine, sıvil görevlilerin sayısının 75 bine düşürülmesi öngörülüyor. Çin'den parmak izine misilleme • PEKİN(AA)-Çin yönetimi, ABD'ye giren Çinlilerin parmak izlerinin alınmasına itirazın sonuç vermemesi üzerine yeni uygulamalar başlattı. Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Çin'e gelen Amerikan vatandaşlanna yeni vize uygulamalanna geçildiği bildirildi. Yeni vize uygulamalan. kişisel amaçla Çin'e gelen diplomarik pasaport ve hizmet pasaportu sahibi Amerikan vatandaşlanna, anıaçlanna uygun vize uygulanmasını ve vize masraflannın alınmasını öngörüyor. Fiipinler'de saldırı önlendi • MANtLA(AA)- Filipinler'de îsjanya'da yapılan saldınlar düzeyinde biyük bir terörist sddınnın önlendiği bidirildi. Filipinler Htevlet Başkanı Goria Macapagal AToyo. devlet tdevizyonundan yıyımlanan asıklamasında, "vlanila netrosundaki trenleri v alışveriş nerkezlerini tombalamak için lüllanılmak istenen 36 3g. TNT'yi ele gçirerek başkentte îladnd düzeyinde bir aldınyı önledik" dedi. / A ABD 31 yıl önce Vietnam'dan çekildi. Amerikalılar o zaman da aynı sloganı atıyordu: Askerler evedönsün'GAMZE ERBtL ABD tarihindeki tek büyük yenilgi olan Vietnam Savaşı, herhangi bir çatışmada işler kötü gittiğinde Amerikalılann aklı- na gelen ilk konudur. 31 yıl önce 29 Mart 1973 'te, son savaş- çı ABD birlikleri de, ıki ay öncesinde Pa- ris'te imzalanan banş anlaşması doğrul- tusunda Vietnam'dan çekilmek zorun- da kalmıştı. Bugün ABD'nin Irak sava- şı, yaz aylannda olduğu gibi, ABD işga- linin ortaya çıkardığı direnış nedeniyle de- ğil, başkan adaylannın "vatansevertiğT üze- rinden Vietnam'ın hatırlanmasına vesıle oluyor. Ancak. yine de ABD'nin Viet- nam yenilgisini anımsatmak gerekiyor. ABD Başkanı George Bush'un Irak'ta "zafer ilan ettiğj" tarih olan 1 Mayıs'tan sonra ortaya çıkan tabloda, ne Irak'ta ol- duğu ıddıa edilen kitle imha silahlan ne de ülkeye "götürülecek" olan demokra- si vardı. Irak ve Vietnam kayıplan Sonrakı aylarda daha belırginlik kaza- nan ve bugün başka bir bıçime bürün- müş olsa da hâlâ süren Irak direnişi, 30 yıl öncekı Vietnam Savaşı'm akıl- lara gennyordu. Geçen Kasım'da, Re- uters'in verdiği bir haber ise savaşın kayıplannı hatırlatıyordu: ABD'nin Irak'ta yitirdıği asker sayısı, Vietnam Savaşı'mn ilk 3 yıhndaki kayıplann sayısını geçmişti. Habere göre, savaşın res- mi olarak başladığı tarih kabul edilen 11 Aralık 1961 'den 1964 sonuna kadar öldü- rülen asker sayısı 392 idi. O dönemde ABD'nin Çinhindinde 17 bin askeri bulunuyordu. Irak'ta ise 130 bin ABD askeri bulunuyordu ve savaşın başla- dığı 20 Mart'tan itibaren ölen asker sayısı Kasım 2003 ortalannda 397'ye ulaşmıştı. \Jn yıldan fazla süren Vietnam Savaşı'nın sonunda ABD ağır yenilgi aldu "Askerler eve dönsün " sloganı atan Amerikalılar ise zafer kazandu Kendi kaderini belirleyen Vietnam halkı da... Bugün ABD deyine aynı slogan aülıyor, savaşmayı reddeden ABD askerlerinin sayısıyine artıyor. Cstelik bunlann yandan fazlası, "zafer ila- nı"ndan sonra kaybedilmişti. Irak'ta bugün. ölen asker sayısı 600'ün üze- rinde. ABD'de, asker ailelerinin ağırlığını oluşturduğu büyük bir savaş karşıtı hareket var. Benzer bir durum ABD'nin Vietnam Sa- vaşı sırasında kayıplannın yoğunlaşmaya başladığı 1968 sonrasında da yaşanıyordu. Peki, ABD'yi yine Vietnam'dakıne ben- zer bir yenilgi mi bekliyor? Öncelikle ulus- lararası koşullann Vietnam Savaşı döne- mindekinden farklı olduğunu ve özellikle iki kutuplu dünya gerçeğinin ortadan kalktığı- nı hatırlamak gerekiyor. Bugün ABD'nin karşısında, onu herhan- gi bir savaş projesmden caydıracak başka bir güç bulunmuyor. Yine de, ABD'nin Viet- nam'da 1970'lerdeyoğunlaştırdığı "kirnsa- vaş" yöntemlerinin Irak'ta da devreye so- kulmaya başlanması bile, kendı başına sa- vaşın Washington yönetimi için daha de- zavantajlı bir hale gelebileceğinin işareti ola- rak görülebilir. Hatırlanması gereken yenilgi Vietnam Savaşı'nda CIA'nm daha faz- la rol üstlenmesi ve ABD'nin "her tür- lû yöntemi" devreye sokarak dehşet ve- rıci nitelik ve nicelikte savaş suçu işle- mesı. Vietnam Savaşı'na dünyanm gös- terdiği büyük tepkide önemlı bır etken ol- muştu. Bugün Irak'ta, bölgenın sosyo-po- litik yapısından kaynakJanan "kirli sa- vaş" senaryolannın devreye sokulduğu- nu görüyoruz. Etnik ve dınsel farklılıklann, düşman- lık kaynağı olarak kullanılması, emper- yalist politikalann yüz yıldır baş vurdu- ğu bır yöntemdır ve Irak'ta da aynı yön- tem kullanılıyor. Bölge halklannın, dünyanın dığer güç- lerinın ve ABD'dekı muhalefetin bu ge- lişmeleri ne kadar görmezden geleceği- ni zaman gösterecek. ABD sıyasetinde Vi- etnam Savaşı son günlerde, "vatan- severlik" temalarıyla hatırlansa da ağır bir yenilgi olduğunun akıldan çıkanlmaması gerekiyor. Evet, 29 Mart 1973'te son savaşçı ABD birliğı de Vietnam'ı terk eder- ken Kuzey'deki Amenkan savaş esir- leri de serbest bırakılıyor ve "asker- ler evlerine dönüyordu." ABD'nin resmi olarak 12 yıl müdahil ol- duğu Vietnam Savaşı'nda aldığı yenilgi, bu- günküne benzer bir biçimde "askerler eve dönsün" sloganıyla mücadele eden banş hareketinın zaferi oluyordu. Elbette, kendi kaderini belirlemek iste- yen ve Komünist Parti iktidannı seçen Vi- etnam halkının da. BD ÎLEİLÎŞKÎLER 'Dünyaya açılan' Vietnam ABD ile Vietnam arasındaki ilişkilerin yumuşama tarihi, BiD Clinton dönemine denk geliyor. Clinton'ın iktidara gelişiyle başlayan görüşmeler, 1994'te Vietnam "a uygulanan ticari ambargonun kaldınlması ve 1995'te iki ülke arasında diplomatik ilişki kurulmasıyla yeni bir yola girdi. Clinton, iki ülke arasında imzalanan kapsamlı ticaret anlaşmasının "Vfetnam'ın dünyaya açıhşmı hızlandıracağını" söylüyor. Bu anlaşmanın Vietnam'ın Dünya Ticaret Örgütü'ne (WTO) üyeliğinin önünü açacağı düşünülüyor. Bundan sonra, Vietnam'da ilk menkul kıymetler borsası açılıyor ve ülkenin "•dünyaya açılması" olarak nitelenen kapitalistleşme yönündeki reformlar, hızh adımlarla ilerliyor. 2000 yılının Kasım ayında büyük bir işadamlan topluluğuyla Vietnam'ı ziyaret eden Clinton, ziyaretinde "insan haklan" ve demokratik özgürlüklerden sıkça söz etmeyi ihmal etmedi. Vietnam yönetimi ticaret anlaşmasını Clinton'ın ziyaretinden tam bir yıl sonra onayladı. Ve Aralık 2001 'de de, özel sektöre ekonomik ve hukuki mevzuatta kamu sektörüyle eşit muamele görme hakkı tanıyan anayasa değişikliği gerçekleştirildi. Son olarak geçen yıl mart aymda yapılan 13. Asya tşbirliği Konferansı'nda Vietnam Başbakan Yardımcısı Vu Khoan, "çok sektörlü ekonomi, piyasa mekanizması ve uluslararası bütünkşmedeki reformlarda ısrarh olunacağmı" açıkladı. Khoan, tüm ticaretin piyasa kurallanna göre işleyeceğini. devletin sadece hukuk ve vergi politikalan yoluyla makro düzeyde devreye gıreceğini belirtti.Vietnam'daki kamu işletmelerinin sayısının, 2002'de 12 binden 5 bine düştüğü, bu sayının 2005 yılında 3 bine inmesinin beklendiği kaydediliyor. SAVAŞIN MASUM KURBANLARI Vletnam Savaşı'nın enmasum kurbanlan. Vietnamh çocuklardı. ABD askerleri kendilerini dahi çüdırtacak kattiamlara imza atarken savaşın tanığı çocuklarbu psikolojik etkikrden uzunyıllar kurtulamadı. Savaşta kullanılan silahların verdiği zararuı yanında 'kuUanılamanuş olan' bombalar da hâlâ çocukJar için bir tehdit oluşturuyor. 1972'deVletkong geriDalaruu hedef alan napalm saldınsından kaçan bu çocuklann resmi hafizalardan silinmivor. • Vietnam ile ABD, ilk kez Clinton döneminde ilişki kurdu. Bu tarihten sonra ülkede 'reformlar' hızlandı. Bombalar hâlâ öldürüyorVietnam Savaşı'nın kalmtılan, bu ülkede hâlâ can almaya devam edi- yor. Savaştan kalan bomba ve mer- miler, Vietnamlılar için 30 yıl son- ra bile tehdit oluşturuyor. Daha geçen ay başında, savaş- tan kalan bir top mermısi, bir ki- şinin ölümüne neden ol- du. ABD ve BM, ülkede savaş- tan kalan ve her yıl onlarca ço- cuğun ölümüne yol açan 3.5 mil- yon mayın olduğunu tahmin edi- yor. Roketlerden misket bomba- lanna kadar geniş bir yelpazede- ki diğer patlayıcılann miktan bi- linmiyor. ABD, Vietnam Savaşı'nda 5 mil- yon ton bomba ve havan topu kul- lanmıştı. Son 25 yılda, savaştan kal- ma bombalar ve mayınlar yüzün- den 40 bin kişinin öldüğü bildiri- KERRYNİN SEÇİM KOZU VİETNAM MADALYALARI Associated Press (AP) ajansı tarafindan geçen hafta düzenlenen anketlere göre kasımdaki başkanlık seçimleri öncesinde Cumhuriyetçi Başkan George Bush ve Demokrat Parti'nin adayı Massachussetts Senatörii Jotan Kerry arasındaki fark 3 puana düştü. Bush ve Kerry arasında ABD'nin savaşçı politikalanna ilişkin olan ayrım ise hayli bulanık. Başlangıçta Irak savaşını destekleyen Kerry, önseçimlerde konumunu güçlendirdikçe, Irak polıtikasının yanlış olduğunu savunur hale geldi. Kerry, son olarak saldırının 1. yıldönümünde orduyu zayıflathğı ve müttefiklerinin ABD'yi yalnız bırakmasuıa neden olduğu gerekçesiyle Irak politikasını eleşrirdi. Şubat başlannda, Demokratlar, Irak savaşıyla ilgili Bush'un temel seçim propagandasmı dayandırdığı "vatanseverfik" temasına karşı bir kampanya başlattı. John Kerry, Bush'un Vietnam Savaşı sırasında ailesinin yardımıyla, Texas Hava Ulusal Muhafiz Gücü'ne katılarak vatana hizmetten kaçhğını öne sürdü. Bunun üzerine Bush, Vietnam Kerry savaş gazisL belgelerinin açıklanması emrini verdi. Beyaz Saray tarafindan açıİdanan belgelerle, Bush'un o dönemde "görevini yapmış olduğu" ve görev birliği olan Ulusal Muhafiz Gücü'nden para aldığı "kamfJandı". Ancak açıklanan belgeler, kimseyi tatmin etmedi. Demokrat Partililer, Bush'un Ulusal Muhafiz Gücü'ne savaştan kaçmak için girdiğini ve para aldığını gösteren makbuzlann ise "snurh" bir döneme ait olduğunu savundular. Orduya 1965'te kaydolan Kerry, Amerikan askerlerine ateş açan bir Vietnamhnın öldürülmesine yardım ettiği için Gümüş Yıldız, bunun hemen arkasından, hayat . kurtardığı için Bronz Yıldız madalyası almış ve savaş sonunda ufak yaralar yüzünden 3 Mor Kalp madalyası ile ödüllendirilmiş. Kerry'nin savaştan döndükten sonra "savaş karşıü" harekete katıldığı yönündeki bilgilerin değil de sa\aşta kazandığı madalyaların ön plana çıkanhnasının tercih edildiği bu kampanya, şimdilik ABD seçimlerinde savaş karşıtlığının prim yapmadığının işareti olarak okunabilir. liyor. Savaşın ülkedeki bir başka güncel yansıması, ABD ordusu ta- rafindan savaş sırasında ormanla- ra serpilen Portakal Ajan (Orange Agent) olarak adlandınlan kimya- sal maddenin yol açtıgı hastalıklar. Şubat ayında bu maddeden hasta- landığını söyleyen 3 Vıetnam- lı, Portakal Ajan üreticisi fir- malara dava açtı. Zehrin en büyük üreticile- ri Dow ve Monsanto Kimya firmalan daha önce Ameri- kalı askerlerin açtığı davalar- da, askerlere 180 milyon do- lar tazminat ödemeyi kabul etmişti. Korkunç zarar verdi ABD, bitki öldürücü mad- deyi 1962-1975 arasında ko- münist gerülalara karşı kul- landı. Vietnam yönetimi, 3 milyon kadar kişinin, Por- takal Ajan'ın yol açtığı has- talıklara maruz kaldığını söy- lüyor. Binlerce hektar vah- şi ormana dökülen bu zeh- rin, sakat doğumlara. kanse- re. çeşitli sinir hastalıklan- na, düşükJere ve zekâ geri- liklerine yol açtığı, doğaya da korkunç zararlar verdiği belirtiliyor. SAVAŞIN KİRLİ TARİHİ • Vietnam'da Amerika Birleşik Devletleri, tarihinin tek ve en ağır yenilgisini alırken kullandığı her türlü savaş taktiği başansızlıkla karşılaşacaktı. Vietnam'a 20 yıl dolaylı askeri yardımlar yapan ABD, 11 Arahk 1961'de Başkan John F. Kennedy döneminde ilk birliklerini bu ülkeye gönderdi. 1964'te Güney Vietnam'da ABD'nin kurduğu kukla dev let dağılırken Başkan Lyndon Johnsou, Kuzey Vietnam'ın bombalanması emrini verdi. Bir yıl sonra Kuzey Vietnam'ın buna yanıt vermesiyle birlikte ABD kendini topyekûn bir savaşın içinde bulacaktı. Johnson'un emriyle, bölgedeki birliklerin sayısı 300 binin üzerine çıkanlırken ABD tarihinin en ağır bombardıman saldınsı başlatıhyordu. 1968'de komünistlerin Tet taarruzunun ardından ABD'nin bu eşitsiz savaşta bile galip çıkma umutlannı yitirdiği ve farklı yöntemlerle savaşı sürdürme eğilimlerinin güç kazandığı biliniyor. Johnson ise "Vietnam üzerinden ülkede bir bölünme yarattıgı ve bunun sorumhısu olduğu" gerekçesiyle yeniden seçilmeyi istemediğini açıklayacaktı. 1969"dahem ABD içindeki protestolar hem de savaşın "Vletnamlaştınlmaa" olarak tanımlanan süreç yoğunlaştı. ABD'nin asker sa>ası 550 bine yaklaşırken, Pentagon ve CIA'nın, özel savaş taşeronlannın da desteğiyle, insanlık dışı katliam ve siviUeri hedef alan terör saldınlannda büyük bir artış oldu. Yine aynı yıl, ABD bir yandan da bölgeden asker çekmeye başladı. Sava; yayılıyor Son bir taktik, yine Nfaon tarafindan denenen ve "düşmanm aldığı yardımlan engellemek" ile gerekçelendirilen, savaşın Kamboçya ve Laos'a yayıhnası oldu. Savaşın yayılmasının hiçbir olumlu sonucu olmazken, bu adımla birlikte ABD'nin içinde ve dünyanın çeşitli bölgelerindeki savaş karşıtı protestolar çoğaldı. Sonuç olarak Ocak 1973'te ABD'nin, Kuzey ve Güney Vietnam'ın ve Vietkong'un temsilcileri, Paris'te ABD'nin Vietnam Savaşı'na doğrudan askeri müdahalesini sona erdiren bir banş anlaşması imzaladılar. Anlaşmada, Vietnam'da ateşkes, ABD birliklerinin çekihnesi, savaş esirlerinin serbest bu^kılması ve Kuzey ile Güney'in banşçı biçimde birleşmesi öngörülüyordu. ABD, son savaşçı birliğini 29 Mart'ta ülkeden çekti. vietnam'da kaybeden 30Nisanl975'teGüney Vietnam'daki son Amerikalılar da ülkeyi terk ederken komünistler Saygon'u aldılar. Aynı gün, Güney Vietnam'ın ele geçirildiğini açıklayan komünist Albay Bui Tîn, 10 yıldan fazla süren savaşın geldiği noktayı özetliyordu: "Korkacak bir şey yok. Vktnamhlar arasında kazanan ve kaybeden yoktur. Yahuzca def edilen Amerikalılar vanhr." ABD tarihinin en uzun ve en yasadışı savaşı olan Vietnam Savaşı, ABD için yanm rrilyon dolar ve 58 bin ABD'ünın yaşamına mal olan, Vietnam için ise 2 miryonu asker olmak üzere 3 milyondan fazla kayıp verilen ve ABD'nin "def edildiği" bir savaş oldu.