Katalog

30 MART 2004 SALI CUMHURİYET SAYFA KULTUR kulturfe cumhuriyet.com.tr 15 c\^ ek operasının, dolayısıyla müziğinin önemli bestecilerinden Leos Janacek'in 'Jenufa' operası, yerel ezgilerle örülmüş ve bestecinin yurdu Moravya'dan esinlendiği en ünlü yapıtıdır. Aytaç Manizade'nin sahneye koyduğu 'Jenufa', îstanbul Devlet Operası tarafından, orkestrayı da yöneten Serdar Yalçın'ın çevirisiyle, Türkçe oynanıyor. Çek müziğinin üç büyüğünden biri Janacek'in evrensel yapıtı 'Jenufa' bu akşam AKM'de Müziğin büyüleyici dünyasıHAYATİ ASILYAZICI Çek operasının, dolaylı olarak mü- ziğinin üç büyük bestecisinden bıri- sidir Leos Janacek (Leoş Yanaçek). Dokuz operası var. Ulusal ve evTen- sel alanda ünlü olan "Jenufa" ope- rasıdır. Janacek'in (1854-1928) ya- ratma gücü opera, çalgı müziği (enst- riimantal). dinsel besteleri ve koro yaratılan, orkestra besteleri, oda mü- ziği. yaylılar için müzik, keman so- natı. piyano parçalan ve bir de bale yapıtı var. "Jenufa" operasında An- tonin Dvorak'ın etkisini arayanlar olmuştur. Oysa kendine özgü bir mü- zık yaratmıştır; özellikle bestelerin- de halk ezgılerinden esinlenerek tö- re \ e geleneklere bağlı olduğu söy- lenebilır. Dvorak'ın on operası var, çalgı müziğinin dışında Janacek'i et- kileyen bir başka besteci de Bedrih Smetanadır. Herıki besteci Dvorak (1841-1904) \e Smetana (1824- 1884) çalgı müzıgınde ona esin kay- nağı olmuşlardır. Janacek'in "Jenufa" operası, ye- rel ezgilerin sanatsal niteliklenne bağlı, yurdu Moravya'yı esın kayna- ğı olarak seçmiş bestesidir. Smetana ve Dvorak Bohemyalı, Janacek ise Moravyalı diye bılinırler. Janacek, aslında Rus edebiyatı ve müziğiyle ilgilendi, iki kez Rusya'ya gitti. Özellikle Mussorgkiy'e ilgisi var- dı. Yaşamının son yirmi yılında Fransa müzik okulundan etkilendi. Türkçe sözlerl başarılı Janacek, "Jenufa"da operarun ka- lıcılığını, görsel sanatlann birbileşi- mi olduğunu iyi biliyordu. Müzığın sahneye konuluşta ve yorumlanışta görsel ve işitselin teatral öğelerle sağlanacağına inanırdı. Müziğin so- lo parçalan, orkestra düzenlemesi, izleyici açısından görsel özellik ya- nında, çağnşımlar uyandırma gücü- nün de oluşmasını sağlamış Müzi- ğinde, operasında kalıcılık özelliğı belirgin, ezgilennin uyumu zengin birbestecinin yapıtı. Hem Sokrat'm güzellik tanımına uyuyor "Jenufa", hem de Aristo'nun estetik anlayışı- na. "Jenufa"da sağlam libretto üstü- ne kurulu bir müzik dınledik. Çağn- şımlan uyandıncı olan müziğiyle, konusuyla, tiyatrodaki gıbı karaİcter betimlemeleriyle. imge gücü yük- sek, duyum uyandıncı müzıkle örtü- şüyor. Sanatçılar, konunun da etkı- siyle müziğin büyüleyici dünyasına gıriyorlar "Jenufa"da. Böyle bir kavrayış ortamında, hem orkestra, hem soloyapan sanatçılartarafından müziğin yorumu benımseniyor ve Türkçe pianosimolar, aryalarla renk- li müziksel duyurulara ulaşıyordu. Türkçe operayı uzun süre oynama- yan bir topluluğun (Kiss me Kate, Deli Dumrul dışında) çevın bir ope- rayı bu denlı başanlı oynaması. üze- rinde durulacak bir konudur. Geçen dönem "Prens tgor"u Rusça oyna- madı mı? "Jenufa" operasının çevi- risinı Serdar Yalçın, Almancadan yaptı. Türkçe söylenen operada "prosodie" (hecelenn vurgu, çıka- nîış bakımından müzikle uyum sağ- laması. söz-ses uyumu) başanyla Türkçeleşhnlmış Serdar Yalçın ta- rafından. Orkestrayı yönetmesinde, her yapıtı yorumlayışında aşamasını görüyoruz. "Jenufa"nın librettosu; Slovak kadın yazar Gabriela Preis- sovanın "Üvey Kızı" romanından kendisi tarafından hazırlandı. Bir tö- reyı, bir geleneği, böylece gerçeklı- ği yansıtan. romantik kurgusuyla il- gi çekıcı bir yapıt "Jenufa" Opera olarak dramatık örgüsünü bozmadan sahneye koymuş Aytaç Manizade. Biraçıdan irdelendiğinde töresel kıs- kacın, sevinın aşabıleceğini de iyi yorumlamış Manizade. Bilınmeyen. sonra açığa çıkan gerçekleri ıçeren bütüncül bir operanın yorumuna ula- şıyor. Dü;le gerçeğin keslşmesl Leos Janacek, besteci olarak top- lumsal bir olayı olağanüstü bir mü- zikle; düş \e gerçeğin kesiştiği bir operaya dönüştürmüş. Ulusal ve ev- rensel boyufuyla "Jenufa" operası 1916da Prag, 1918de Vıyana'da ve başka ülkelerde. 1966'da Ankara'da ADOBda. 2004'te iDOB'da oynan- dı. Artık bütün dünyanın opera kent- lerinde oynanıyor. tDOBdakı iki kastlı gösteriyı de izledim; her iki gösterinin de başanlı olduğunu gör- düm. Bu da operamızın başansını gös- tenyor. Her iki "Jenufa"yı oynayan Burçin Çilingir ve Sema Tüzün'ü başanlı buldum. "Laca"da Hakan Aysev'ı \e Hüseyin Likos'u da; "Steva"da Ari Edirne, "Starek"de Levent Bakırcı, Önay Günay ve di- ğer rollerdeki sanatçılar profesyonel- liğin içıne giriyorlar; elbette ki olum- lu bir gelişme. "Kostelniçka"da dramatık soprano olarak Jaklin Çarkçı. oyunu ve yorumuyla, mez- zo rollennden başka yeni bir alan aç- tı kendine YıldızKünutku'nunko- rosu da renk kattı *Jenufa"ya. Si- mon Caba'nın dekoru, Ayşegül AJev'ın gıysileri, "Jenufa"nın yo- rumuna katkı sağlıyor; Sibel Kas- apoğlu'nun koreografisi de... Fotoğrafevi Koç Allianz Galerisi'ndeki 'Yaşamın Içinden' ve 'Küçük Şeyler' adlı sergiler 16 Nisan'a dek sürecek Yaşamın içinden kareler USTA İKİLİ YARIN CRR'DE Dünü bugüne taşımak • Ressam Günseli Kato ve Esin Afşar, Ahmet Yesevi, Mevlana ve Yunus Emre'nin şiirlerinden oluşan dinletide ilk kez bir araya gelecek. Kültür Servisi - Esin Afşar'ın Ahmet Yesevi, Mevlana ve Yunus Emre'nin şiirlerinden oluşan konseri yann akşam saat 19.30"da Cemal Reşit Rey Konser Salonunda gerçekleşecek. Afşar'a konserinde ressam Günseli Kato renkleriyle eşlik edecek. 'Misrik Esintiler' adını taşıyan bu ilk gösteride Kato ve Afşar ilk kez bir araya gelecekler. Bu performansta ikili 12. \e 13. yüzyılı 21. yüzyıla taşıyacak. Bugüne dek Nâzım Hikmet, Yunus Emre, Âşık Veysel gibi önemli isimlerle ilgili çalışmalara imza atan Afşar, bu yıl Ahmet Yesevi / m r ^7 CD'si hazırladı. 4 - ' '"f '& ***,'", i Bugüne dek • * dünyanın pek çok yerinde konser veren * Esin Afşar'ın Yunus Emre ı kasetini Prof. 1 Talat Halman ın ' îngilizceye çevirmişti. Bugüne dek dünyanın pek çok yerinde sergi açan Günseli Kato, 1983 yılından bu yana Japonya'da açtığı kendi ckulunda Türk minyatürü üzerine dersler ^enyor. 1994'te Asahi Gazetesi Kültür Merkezi'nde Günseli Kato Türk Minyatürü sınıfı açıldı ve sanatçı yılda ki kez bu okula giderek dersler veriyor. Günseli Kato son olarak 2003-2004 yıllan arasında Maya Uptovvn"da 'Yansımalar' taşlıklı bir sergiye ımza atmıştı. Küçük Şeyler, Melih Arıcan'ın 1995 yılında başladığı uzun soluklu projesinin ikinci sergisi. YILD1Z TEKNİK ÜNİVERSİTESİ'NDEKİ ETKİNLIK BUGÜN Edebiyatımızda Oktay Akbal Kültür Servisi - Yıldız Teknik Üniversitesi, Türki- ye Yazarlar Sendikası'nın 30. yılı etkinlikleri kapsa- mında bugün 'Oktay Akbal Günü' düzenleniyor. Geçen yıl '80. Yaş'ı TYS'nin etkinlikleriyle kut- lanan Oktay Akbal için bu yıl da Yıldız Teknik Üniver- sitesi'ne kıtaplannı bağışla- ması nedeniyle Türkiye Ya- zarlar Sendikası'yla birlikte usta yazar için özel bir gün hazırlandı. YTÜ'nün Beşik- taş'taki oditoryumunda ger- çekleştirilecek olan etkinlik 14.00'tebaşlayacak. Tiyatro sanatçısı Güisen Tuncer'in sunacağı etkinhk- te Türkiye Yazarlar Sendika- sı Başkanı Cengiz Bektaş, gazetemiz Imtiyaz Sahibi İl- han Selçuk ve Yıldız Tek- nik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ayhan Alkış'ın ya- pacağı açılış konuşma- lanndan sonra Oktay Ak- bal'ın yaşamından kesitlerin sunulacağı belgesel film gösterilecek. "Anılarda Oktay Akbal" başlıklı ko- nuşmada Sami Karaören ve Mehmet Akbal usta yazar- la ilgili anılannı anlatacak. Hikmet Altınkaynak'ın yö- neteceği "Edebiyatımızda Oktay Akbal" başlıklı ko- nuşmaya Demirtaş Cey- hun. Demir Özlü veAdnan Özyalçıner katılacak. Ko- nuşmalann ardından Müjdat Gezen Sanat Merkezi Tiyat- ro Topluluğu'nun canlandı- racağı bir öyküyle bu özel gün tamamlanacak. Gösteri- nin ardından Oktay Akbal'a teşekkür plaketi sunulacak. • Melih Zafer Ancan'm 'Küçük Şeyler' sergisi siyah beyaz soyut doğa fotoğraflanndan oluşuyor. 'Yaşamın İçinden' adlı karma sergiye ise her fotoğrafçı kendi bakış açısı ve kendi tekniğiyle hazırladığı fotoğraflarla katılıyor. Kültür Servisi - Fotoğrafevi Koç Allianz Galerisi 'Yaşamın lçinden" ve 'Küçük Şeyler' başlıklı iki ser- giye ev sahıpliği yapacak. 16 Ni- san'a dek sürecek olan Melih Za- fer Arıcan'ın 'Küçük Şeyler' ser- gisi sıyah beyaz soyut doğa fotoğ- raflanndan oluşuyor. Ancan bu ça- lışmasını şu sözlerle niteliyor; "Bu sergi, günlük hayatta her yerde karşılaşılabilecek sıradanhkta olan görüntülerin içindeki esteri- ği keşfe bir davettir. Belki farklı bir açıdan, belki daha yakından, belki de içini görmeye çalışarak a- ma temelde gözümüzle değil ru- humuzla görme duyarlıhğıyla..." Küçük Şeyler, Melih Arıcan'ın 1995 yılında başladığı uzun soluk- lu projesinin ikinci sergisi. ilk ser- gi olan 'Cantatas' 1996 yılında San Francisco'da açılmıştı. Melih An- can. özellikle Amerika'da oldukça yaygın bir fotoğraf tarzı olan pür form geleneğinin bir örneği olan bu çalışmaya halen devam ermektedir. Mannara Üniversitesi Güzel Sanat- lar Fakültesi FotoğrafBölümü Yük- sek Lisans öğrencilerinin, hocalan Prof. Güler Ertan öncülüğünde çevrelerine ve yaşama bakışlannı anlatıyor. Her fotoğrafçının kendi bakış açısı ve kendi tekniğiyle ha- zırladığı fotoğraflardan oluşan 'Ya- şamın İçinden' adlı sergide, ağır- lıkla deneysel teknıkler kullanıldı. Sergi Ajda Alçın, Ali Fuat AJtın, Banş Urunlu, Deniz Dinçkök, 1b- rahirn Göksungur, tsmail Gökçe, Mehtap Us Terzi, Mustafa Bilge Saktın ve Nevin Azakoğlu'nun ka- tılımıyla gerçekleştiriliyor. Sergi 1- 16 Nisan arasında görülebilir. Nedim Gürsel'e Fransa'dan ödül • Kültür Sergisi - Nedim Gürsel Fransa'dan ödül aldı. Comite France-Turquie tarafından Fransızcaya çevirilen ve bir Türk yazanna venlen France- Turquie ödülünü bu yıl 'Balcon Sur La Mediterranee' adlı öykü kitabıyla Nedim Gürsel aidı. Alexandre Jevakof başkanlığında Frederic Mıtterand, Kenize Mourad, Venüs Ghoury Ghata, Ali Kazancıgil ve Gaye Petek'ten oluşan seçicı kurul, ödülün Gürsel'e Fransızca basılmış olan öbür kitaplannın da göz önüne alınarak venldiğıni belirtti. Balcon Sur La Mediterranee ülkemizde Öğleden Sonra Aşk adıyla basılmıştı. Gürsel'e ödülü haziran ayında Paris Yazarlar Evi'nde düzenlenecek bir törenle verilecek. Hem oyun hem sergi I Kültür Servisi - Tiyatrotem ve îstanbul Fransız Kültür Merkezi'nın ortak yapımı olan Alem Buysa Kral Übü adlı tiyatro oyunu ve sergisi Fransız Kültür Merkezi'nde sanatseverlerin beğenisine sunulacak. Absürd tiyatronun öncüsü sayılan ünlü Fransız tıyatrocu Alfred Jarry'nin 'Kral Übü' oyunu Tiyatrotem tarafından gölge oyunu, tekerleme ve anlatı geleneklerinin bir bırleşimi olarak tasarlanıp uyarlandı. Alem Buysa Kral Übü adlı sergi ise bugün Fransız Kültür Merkezı'nde açılıyor. Şehsuvar Aktaş ve Ayşe Selen'in tasarladığı deri ve karton tasvir çizimlerinin yer aldığı ve oyunun bütün çalışma aşamalannı gösteren sergi nisan ayı boyunca görülebilir. 19. yüzyılın İstanbul'u... • Kültür Servisi - Osmanlı Bankası Müzesfnde düzenlenecek olan '19. Yüzyılda îstanbul Kartpostallan" konulu sohbet toplantısının konuğu koleksiyoner Tahsin îsbiroğlu olacak. Isbiroğlu, yann saat 18.30'da gerçekleşecek toplantıda, imparatorluktan cumhuriyete geçişin olanca hızıyla yaşandığı ve dönüşümün tamamlanmaya yüz tuttuğu döneme tanıklık eden kartpostallar aracılığıyla, 19. yüzyılın Istanbul'unu anlatacak. (0 212 334 22 70) Yıldız Çitçi sergisi • Kültür Servisi - Yıldız Çitçi'nin 'Arkası Yann II' adlı, resim ve heykel çalışmalanna yer verdiği kişisel sergisi 7 Nisan'a kadar îstanbul Devlet Güzel Sanatlar Galerisi'nde sanatseverlerle buluşuyor. Çitçi. bu sergisinde, çeşitli aşamalarda tamamlamadan bıraktığı yapıtlanna da yer veriyor, bunlann tamamlanmış halleri, ileride gerçekleştireceği sergilerinde yer alacak. Bu, Çitçi'nin yapıtlaruu oluştururken resmin oluşturulma sürecinin farklı aşamalanna tanık olmasını sağlayarak, izleyıciyle oynadığı bir oyun. Çitçi Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Bölümü'nden mezun olduktan sonra Mımar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nde Prof. Dr. Devrim Erbil'in atölyesinde yüksek lisans yaptı. Genç bestecilerden yapıtlar • Kültür Servisi - Borusan Kültür ve Sanat Merkezi etkinlikleri çerçevesinde bugün, Italyan Kültür Merkezi'nde saat 19.00'da gerçekleştinlecek olan konserde üniversitede öğrenim gören bestecilerin eserlerine yer verilecek. Mart ayı başında yitirdiğimiz Can Tanyeli'nin bestelerinin de yer alacağı konserde Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konser\atuvan ve îstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvan kompozisyon bölümleri ile Yıldız Teknik Üniversitesi Sanat ve Tasanm Fakültesi Müzik ve Sahne Sanatlan Bölümü Duysal Tasanm Programı 'nda öğrenim gören 18 genç bestecinin yapıtlan seslendirilecek, bestelerinden örnekler sunulacak. (0 212 292 06 55) BUCÜN ICEMAL REŞİT REY KONSER SALONU'nda 19.30 da 'Kent Orkestrası- Oya Eldemir' konseri. (0 212 232 98 30) •AJKBANK KÜLTtTR SANAT MERKEZİ nde 20.00'de 'Piyano Günleri' kapsamında Zeynep Üçbaşaran konseri. (0 212 252 35 00) •TARIK ZATER TUNAYA KÜLTÜR MERKEZİ'nde 19.00'da'Ne>-zen Bestekârlar' adlı mini konser. Solistler: Özer Özel (tanbur), Kemal Karagöz (ney). Aslıhan Özel (kemençe). (0 212 293 12 70) •BİLGİ ÜNtVERSİTESİ DOLAPDERE KAMPUSU'nda 14.30-19.30'da 'Saatler' ve 17.00-21.30'da 'Frida' adlı fılmlerin gösterimi. (0 212 293 50 10)