Katalog

4 OCAK 2004 PAZAR CUMHURİYET SAYFA MUZIK AHLÂK ARANIYOR ••••ı -• TURHAN SELÇUK M * DÜHÜST TA5İATLT ÎSTASBlJL MACIRAIAEI KISIH Karadeniz ezgilerine flamenko tınıları katan Konak, 'Sanatçı devrimci ve yaratıcı' olmalı diyor Onun müziği Volkan' Ustadan gelecege miras: Ali Murtaza Dede'den deyişler Kalan Müzık, günümüzde giderek azalan bır lcuşağın son temsılcılennden AB Murtaza Topal Dede'nın sesı ve sazıyla yorumladığı deyış ve semahlan "Bu Bir Sevdadır SCTdiğün" adıyla yayunladı. Çalışmak ıçın gıttığı Fransa'da uzun yıllardır yaşayan Ali Murtaza Dede"nın okuduğu eserler Mahmutve Françoise Demir tarafindan2001 yılında Pans'te kaydedılıp R\TtCETUNCER Karadeniz müzığı, Flamenko ve şıir.. Voi- kan Konak'ı tam olarak anlattnasa da çağnş- tıran sozler Geleneksel Karadeniz müzığıne Latın ve tspanyol tınılan katarak kendıne öz- gü bır tarz yaratan Konak, yenı albümü Ma- randa'da yine şıır okuyor. flamenko müzığı- nı hıssettınyor Konak'la sohbetımız Maç- ka'dan başlayıp Karadenız'e ulaştı, Türkıye'yı dolaşıp yenıden Maçka'ya geldı. Ilk ve ortaöğrenımını Maçka'da gören Ko- nak, tstanbul Teknık Umversıtesı Türk Musı- kısı Devlet Konservatuvarrnı 1988'de bıtırdı. îstanbul Teknık Ünrversıtesı Sosyal Bılımler Enstıtüsu'nde mastırını tamamladı. Gayrette- pe'dekı Sıcak Bar'da 5 yıl çalışan. daha sonra Maltepe'dekı kendısıne aıt Şımal Bar"da sah- neye çıkan Konak, programlannda hep şııre yer verdı "Biz anne-babaıun fotokopisiyiz so- nuçta. Babam güzel türkü söyierdi. Annemin babası Reşat Karahasanoğlu Maçka'dalöyıl CHP'den beledhe başkanbğı yapü. Bizi yayla- larda dolaşOnr, Fransız şairlerinin şürterini Fransızca okurdu. Ispanyol Lorca'yı ilk kez dedemden duydum. Edebiyat yönümün ona benzedigini düşünüyorum." QELİR MİSİN BENİMLE? "EnılinT albumuyle 1993'te çıkış yapan Konak, 1994 te "Gefir misin Benimle" albü- munu yayımladı Üçuncu albumu "Volkanik ParçaJarB dan sonra 1998 "de kendı şırketı "KnzeyMÛ2İkPn)düksiyon'< dan "PedaKza" albümunu çıkardı Konak'ın "Şimal Rüz- gân" albumü 2000 yılında, "Maranda" albûmu de geçen hafta DMC enketiyle pı- yasaya sunuldu Karadenızlı müzısyen olarak tanınmasına karşın müzığınde ke- mençe ve tulumdan çok gıtar kullanıyor "Önce yöreseüik. sonra ulusalhk. daha sonra da evrensellik köprüsüne inanan bir insanım. Doğduğumuz bölgenin ritmi, müziği. Mirgulan DYVnuzda var. Bunu eğitimle birieştirince daha akademik, daha bir evrensel çahşmalara açılabüirsin. Kökün- den kopma olnnnor. Belkirenktebir açdnta olu- yor ama yine o rengi taşnorsun. Kendi yöre- min insanı beni" Kemençeyı. tulumu az kulla- nıyorsun' diye eJeştimor. Tam Karadeniz de- ğfl. Laz müziği de değfl, Karadeniz rengi olan Volkan'ca özgür müzikler yapıyorum. Sanat- çı devrimci. v arancı, >enilikçi. doyumsuz. ara- yışlar içerisinde olmalı ve on yıl sonra ne yapa- cağmı daşjmdiden pianlamah. O yüzden bu top- raklardan ohnayan tınılan kullandığımızda çok ekştiri aldık TRT"de de sonın oldu ama şimdi aşük. Yerellikte kalmak bana sığ geldL Evrensel saz nedir? Gitardır. piv-anodur, bun- lara uyarladık. Flamenko müziğinin makam- sal ve ritim ve vurgu olarak Karadeniz müzi- ğineyakın okluğunu fark ettim. Orhan Gence- bay 'la çahşnuşük, o da çok flginç buhnuştu." ĞIN İNSANLARI... Albümlennde anonım eserlerden çok Kara- deniz Bölgesı'nden tınılar taşıyan bestelere yer veren Konak, böylece kendinı daha özgür hıssedıyor- "Karadeniz müziğinin ritmi güçhi- dür ama melodik \-apisi çok geniş değildir. Ka- radeniz'de değişik kültürlerin izierine rasda- nz. Ordu \-e Giresun'da bağlama gelenegi var- dn; Trabzon \eRize farkhdır..\rtvin daha fark- khr. Laz müziği daha çok Pazar.Ardeşen, Hem- şjn taraflanndadır, daha durağan müziklerdir. Bırol Topaloğlu, Kazun Koyuncu bu müzik- lerden örnekler \eriyor. Beste formunda çahş- malar vapınca \ öre şair \ e ozanlannı da i^eye- bilKorsun. Sadece halk ozanlanmızı değil Su- nay Akın. Bedn Rahmı EvTaboğlu, Yaşar Mı- raç gibi şairlerin şürierini de besteleyebilme imkânımız oldu. Müziğimizde, Karadeniz ünı- a \*ar ama çağın insanımn alguavabileceği şe- kflde vıorumhıvoruz." KARADENİZ FİLMİ ÇEKECEK Karadenizlileri, siyaset, ekonomi ve sporda kendilerini geliştirirken kûltürterine yatnm yapmamasınm "karikatürize bir Karadenizli tipi" yaratıkrtasına neden olduğunu düşünen Konak, bir Karadeniz filmi çekmeyi pianlıyor. "Siz kendi kültürünüzü antatmazsanız başkalan çıkar sizi o kadar anlabr. Fatih'in almak zorunda kaldığı, Mustafa Kemal'in mitli mücadeleyi başlatmak için ayak bastığı bölgedir Karadeniz. Trabzon 1850'lerde kadınlann ptyano çaldığı, 1900'lerin başlannda ikisi Fransızca yedi yerel gazetenin çıktığı bir yerdir. Ama 1950'lerde kemençe çalmak ayıpt. Köyün delisi kemençe çalardı. Karadeniz müziği 'Çayeli'nden Öteye', 'Maçka Yollan Taşlı'da kaldı. Aleviler müziklerini ibadet edercesine yaptıklan için geliştirdiler. Başka yerierde doyuma büyüklerimiz ulaşınca sanatta başanya pek ihtiyaç hisetmedi. Şimdi bir diriliş var." MEMLEKET SEVDASI VE NÂZIM HİKMET Konak, albümünde Nâzım Hikmefin "Vasiyet" şiirini kendi müziği eşHğinde okuyor "Universrte yıllannda sabaha kadar Nâzım okurduk. Memleket sevdasını Nâzım'dan aldığım kadar kimseden almadım. Karadenizlinin Kurtuluş Savaşı'ndaki mücadelesini de Nâzım anlatmıştır. Gaziantep, Kahramanmaraş büyük mücadele vermiştir ama Karadenizli de takasında hamsi taşımamtftr, cephane taşımışör." muyor "Insanmbir köşesinde kimliğinin obna- a hoş bir şe\. Yaşar Kemal Çukunna'da bir buğ- day başağına konan kelebeği üç savfada betim- lemiş. Uzmanlara göre on üç yaşına kadar bir bölgede yetişmişsen arûk orayi unutman veya özlememen mümkün değflmiş. Bedri Rahmi EyuboğJu da resimlerinde Karadeniz motifle- ri, takalar, lacivert tonlan kullanmıştır. Sunay Akm da Maçkahdır; şfirlerinde Hmanı. bey^ız gemhi anlanr. Köklerinden kopmaymca daha samimi. daha sıcak olursun. Vazodaki çiçeğin ömrii bir haftabkbr ama köktekinin ömürlük- tür." I^IYASLAMA KOKLERDEN KOPMAMAK Volkan Konak, Türkiye"de yalnızca Kara- denizli sanatçılara "böige" \-urgusunun yapıl- dığını düşünüyor, ama bundan rahatsızlı1 ' ^uv- Konak, bırkaç yıldır esen *Karadeniz rüz- gân"nın etkısıyle neredeyse her gün yenı bır popçunun "Karadeniz şhesi ve ritmiyie" şar- kılar söylemesını "hemşeriHk" adına eleştırmı- yor, zengınlık olarak değerlendinyor: "Tekno, pop yapanlar oluyor. Demek ki > aşanmaa ge- reken bir süreçti. yaşamyor. Kahnlar yukanda kalacak.incelereienecek,Müzikalite olarakba- na bir şey ifadeednezsede genç arkadaşlanmız- dır. Gençlerin duygulannı hiçbirzaman patak- layarak alaşağı etmenı. Daha önce bana yapan- lar oldu. içinıde bir ah \ardi. Bu yüzden genç- tere yardımcı olurum. On beş çeşit müzik olsun. insanlar kr>aslama imkânı bulsiın. Ben her za- man üretmeve, yazmaya ûıanıyorum. Yazdığm sürece kabrsın. Ben ezbere konuşmayısevmem. Birinin\^pögınıbeğenmhorsan dahaiyibir ça- hşma kov ortaya. Çok da umutsuz değüım. Te- leviz>t>n kültürüyie. dinle>ici kültürü farkhdır. Para>a krvip auna>-a kalknğuıda seçkidir. Çok dasorgulamamaklazun. Sonuçtabanka boşalt- mıyoıiar. adam öldümıüyorlar. Ben müzikle uğraşanlan masum buluyorum. Meslektaş- laruna inanınm. korurum." POPÜLERLİK Konak, geçen hafta çıkan ve bır dağ çıçeğının adını \ erdığı "Maranda" al- bümünu eskılenyle kıy asladığında ye- nı bir aşamada bulunduğuna ınanı- yor. "Erulim bir popüleriik getirdü ama ben o kadar popüler müzik yapmak istemiyordum. O bana fazla mesleki tatmin getinnedi. Ben müzik adamı obnava çahşıyor- dum. Ondan sonra müzikaliteye ağffhk \erdinı. Ama Pedahza ve Şimal Rüzgân'nda müzikalite olarak kunsenin hata bulama- yacağmı iddia edh-orum.Ma- randa'da derin bir armoni kuDanmadan, anlaşıhr mü- zflder üretipflamenkoağr- hkhçakşmayapOk. Her ge- çen gün çahşrvoruz, enst- rümanunızL, armoni bil- günizi, teknik bilgimizi geliştiriyoruz. Maran- da'nın aranjör veyönet- ıneni oldum. bunu eski- den ha> al bile edemez- dim." ONEBILIR?.. Konak. Maranda"dakı "Che" şarkısı Yaşar Miraç'ın "Uşak Kara Takaj-a" adlı şi- innın Ispanyol çe\insınden bes- telemış. "Herkesin Bir Derdi V^ar-Cerrahpaşa" ise gelenek- sel bır ezgıye ablasının yazdı- ğı sozlerden oluşuyor "Biz- ler acımızı bu şekflde dile ge- tirtyonız, Babamın lakabı Demirağa'ydL Kara>oDarmda şofördü ama koru>an bir insan oJ- duğu için ağa derlerdi, yürek ağası>dı yani Ba- bamı bu şekilde yaşat- mak \e anmak istedik. Babam Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde ame- Hyat olnıuşru. Birebir yaşannuş bn- ölüm hi- kâyesl Burada' Dok- tor da ne bılır cığerun acisını" derkendok- torlan eleştinniyo- ruz. Hasta psikolo- jisini dile getiriyo- ruz." H ER ŞEYE ÂŞIK OLACAKSIN •'FJaEla Leose" şarkısı Trabzon da büınen bır Rum melodısine Konak'ın yazdığı söz- lerden oluşuyor Trabhıs TraHus" ıse Lib- ya'da oğlu öldürülen bır annenın feryadı. Konak "Feriğrnı" şarbsırıın ıçınde oku- duğu sıırde "Bir tek gözlerinı değjşmedi" di- yor "Ilksevdadepreminflksarsmnsıdır.Son- rakOer artçıdır. İlk aşkımla yirmi\il sonra bu- luşruğumuzda bana yaşlandığunı söyledi. İn- san yaşlansa bfle bak^lan değişmez.Onuniçin yazdım o şarkıyı. Aşk insana yaşama sevinci verir, her şeje âşık olacaksm." yayına hazırlandı. Françoise Demır, albüm kartonetındeki yazısında kayıt sürecını şöyle aktanyor "Albümü Memiş Ocakh Ali Murtaza Dede'nin vasiyeti gibi görmek de mümkün. Yaşh ve son derece hasta olan sanatçı geçen yüzyıhn şartlan dola\isr>1a ka>-bohna>r a itilniiş ve eUmizden giden evrensel bir kültür nurasuu aktarmak için son gücünü kullanmaktadır. Baa verlerde hanzası vetersiz kalıyor, sözleri kanşünyor. du>gu>1a sesi kırüryor. Önce stüdyoya gitmek için yatağnıdan çıkmak istemeyen Dede. sazmı eune aldığı anda eski canhhğuıa \e güçlülüğüne \eniden kaMişuyor. Hayann tadını sanki \eniden buluyor. Koca bir ömrün sevdasını ve mücadelesini anlatmak için-T Geleneksel cem ayını sırasının takıp edıldığı albumde şundıye kadar hıç kayda alınmamış Hatayi, Pir Sultan AbdaL TesSm AbdaL Tlırabi. Edip Harabi gıbı Ale\ı-Bektaşı edebıyatının ozanlannın eserlen bulunuyor. Amasyalı Fedai Baba'nın "Vücutname"sının yanı sıra Aşık Mücrimi'nın semahının yer aldığı albumde, Ah Murtaza Dede son olarak "Kırklar Semahı"nı seslendınyor. Bırçok halk müziği sanatçısına kaynaklık etmış bır usta olan Ali Murtaza Dede'nın kendı sunuşu ıse şöyle: "Esas memleketimiz Elazığ'ın Keban kazasının Berh'an Köyü. Dedem Ali Dede, babam yedi yaşında iken Kahramanmaraş memleketine geüp, yerieşmiş. Orada büyümüş ve evtenmiş, adına Murtaza Dede derier. Murtaza Dede'nhı oğlu, Fatıma'dan doğma 1922 doğumlu Ali Dede derier bana. DedeUk görevinde bulundum ve uğraştun. Büyük cemiyetierde oturdum, alim msanlan dinledinı. âşık-ı sadıklann bestelerinL, deyişlerini deriedim ve şimdi de sazunla birlikte halkunıza bu besteleri veriyorum. Yahıız aldığım gibi verijorum, kâr haonı koymuyorum." 1985'ten bu yana 19. albüm Grup Yorum'dan G rup Yorum, 19 albümlen "Yürüyüş"ü bır yıllık çalışmanın sonucunda tamamladı. 1985 yılında kurulan ve değışen elemanlanna karşın geleneğını sürdüren Grup Yorum'un günümüzdekı kadrosu solıst Özcan Şenver, kavalda thsan Cibetik, vokalde Beril Güzel, bağlamada Cihan Keşkek, flut ve kavalda Ali AracL, klasık gıtarda Muharrem Cengiz, bas gıtarda Hakan Alak, vurmah ve tuşlu çalgılarda Inan Atan ıle UftıkLükerden oluşuyor. On beş şarkının yer aldığı albumde söz ve müzığı Grup Yorum'a aıt yedi şarkı ve ıkı enstrümantal eser bulunuyor. Yorum, "Önce Analar Düşer" şarkısını F tıpı cezaevlennın kapatılması ıçın olum orucu yapan tutuklu ve hükumlülere destek ıçın küçükarmutlu'dakı evlennde gırdiklen ölüm onıcunda yaşamlarını yıtıren Şenay Hanoğlu ve Gülsüman Dönmez ıçın yazmış Yürüyüş'te NâzunHikmet'ın "Bu Vatana Nasıl Kıydılar" şıınnden Grup Yorum'un besteledığı parçanın yanı sıra 1948 yılında tsrail tarafından kuşatılan Cenın'ın bır köyünde dırenen on savaşçı ıçın yakılmış bır Fılıstin halk türküsüne yer verilmiş. Albumde, cezaevınde yazdığı şıırlenyle Grup Yorum'a katkıda bulunan Umit Ilter'nı sözlerini yazdığı "Bu Ulkeyi Yangın Sarar"ın yanı sıra Erzıncan'dan "Yastadır Ey Deü Gönül" türküsü de yorumlanıyor.