Katalog

19 TEMMUZ 2003 CUMARTESt CUMHURİYET SAYFA HABERLER Kumkapı, Nevizade ve Çiçek Pasajı günlük yaşamın sıkıntılanndan biraz olsun kurtulmak isteyenleri bekliyor EğlenceninistanbuPdakiadresi% f aklaşık 25 yıl önce oto tamırcısi, \ f mangal komürcüsü, kahvehane, JT kuru temızlemecı, Ermeni m cenazecısının arasında ılk meyhanenın açılması ıle başlıyor Nevizade Sokağı'nın öyküsü. Bugun Istanbul'un pek çok kişi için alternatıfsiz sayılan eğlence merkezlerınden bırı olan Nevizade Sokağı'nda hafta son\an "ınsan trafiğı" sıkışıyor. ALPERtZBUL Çıçek Pasajı ve Nev ızade Sokağı meyhane- len Istanbul'da eslameye yuz tutan meyha- ne kulturunu yaşamak ısteyenJenn başlıca uğ- rak noktası Akşam ış çıkışı yorgunluğu atmak, nezıh bır ortamda sohbet etmek, bır- ıkı kadeh parlatmak ya da ozel bır geceyı kutlama ha\asında >aşa- mak ısteyenlenn buluştuğu, geçmışten gunu- muze ızler taşıyan ıkı ozel alan Banker HrisfakiZografos Efendı tarafından 1876 yıhnda "Cite de PfenT adıyla vaprınlan bına, 1917'den sonra Beyoğlu'nda guzel Rus kızlannın çıçeklennı sattığı mekân halını alın- ca "Çiçek Pasajı" dıye anılır olmuş 1940 'lar- dan sonra çıçekçılerın arasında açılma>a baş- Ianan ve kısa surede sayıca çıçekçılen geçen meyhaneler, Çıçek Pasajı nın ışlevını tama- men değıştırmış Çıçek Pasajı tstanbul'un eğ- lence ve ıçkı kulturunun temel taşlanndan ol- muş Bır zamanlar pasajın ıkıncı katında bu- lunan Edebıyatçılar Lokalı'nın başkanlığını yapan HaJdun Taner, Çıçek Pasajf nın eskı ha- lını şoyle betımlıyor "Müşterilerin hepsi birbirinden renkli. can- b vedeüşkendi. Iflah buhnazesrarkeşle snob a\- dın, sıntık turistle karamsar sanatçı, ipini koparnuş aylakla çiçeği burnunda asistan, dejenere mirasyedi De ağır işçi burada dir- sek dirseğe kafa cflalartardi." Pasajda geçen blr yaşam... 11 Mayıs 19 7 8'de bır bolumu eskımış- iıkten dolayı çoken Çıçek Pasajı'nda bu- gun yer alan meyhanelerde eskısı gıbı otu- rak v e masalan oluşturan bıra fiçılannın yenm, tahta, ortulu masalar v e tek tıp kıya- fetlı garsonlar almış olsa da pasajın ışle- vını yıtırdığını soylemek mumkun değıl Hafta sonlan halen mudavimlennın ve ara sıra dışanda yemek yemek ısteyenlenn akınına uğruyor Çıçek Pasajı'nın zengın tanhı ıçensın- de onemlı bır yen olan Huzur Restoran'm sahıbı Cavit Güneş, namı dığer "Entelek- tüel Cavit" neredeyse yaşamının tamamı- nı pasajda çahşarak geçırmış Çıçek Pasa- jı'nda ılk açılan bırahane olan "Seviç Bi- rahanesi"nde garson olarak 1943 yılın- dan ıhbaren 30 yıl çalışan Entelektuel Ca- vit. 1973'te "Huzur Restoran"ı açarak kendı ışının başına geçmış Yıllar boyun- ca ağırladığı bırçok aydınla yaptığı sohbet- lerle kendıru gelıştırdığını anlatan Cavit Gu- neş, kendısıne "entelektüeT >akıştırması- nı 1958 yıhnda Doğan Nadi'nm yaptığını anlatıyor Çeyrek asırlık tarlh Nevizade' Istanbul'unpek çok kışı ıçın ozellıkle yaz mev- sımınde açık ha\ada yer alan masalan ıle al- ternatıfsiz eğlence mekânlanndan bın sayılan Nev ızade Sokağı 'nda hafta sonJan "insan tra- f^jT sıkışıyor Sağlı sollu mevhanelenn dızıl- dığı sokağın gınşınde, tanhı Nevizade Me> ha- nelen tabelası çeyrek asırhk bır tanhı yansıtı- yor Balık Pazan ve Balo Sokağı bırbınne bağla- yan v e 23 meyhanenın yer aldığı Nev ızade'de oğrencıden ışadamına, avukattan kaptana, ga- zetecıden bankacıya farklı meslek gruplanndan ınsanlar, akordıyonuyla şarkı soyleven Ma- dam'uı, çıçek satan gençlenn, fasıl yapan he- yetlenn. buzlu bademcılenn ve fotoğraf çeken şıpşakçılann uğradığı masalarda ıçkılennı me- zelen eşlığınde yudumlayarak sohbet edıvor- lar Sokaktakı mekânlann en eskı ve en gozde- len, tmroz, Sanat, Boncuk, Sakı, Kadır ın \e- n v e farklı atmosfenyle Mını Meyhane Artık kadınlar da gellyor' Krepen Pasajı'nın el değıştırerek yıkılmasi ve buradakı meyhanelenn Nevızade'ye taşın- masıyla başlıyor "meyhaneler sokağı"mn o> - kusu 1941 yıhnda Tanas ıle tspiro ustalann kur- duğu ve fstanbul 'dakı Rum v e Ermeni mev ha- nesı geleneğının tek tuk kalnuş temMİcılenn- den "İmroz"un bugunku sahıplennden Yorgo Okumuş, sokağın meyhaneler oncesı halını, "Mangal kömürcusü. kuru temizJemeci, Er- meni cenazecisl oto tamircisi gibi birkaç işye- rinin bulunduğu karanhk, çamurlu, insanlann uğramadığı bir sokaktT dıve anlatıyor 83 yaşındakı Okumuş, Be>oğlu"nun tanhı- ne tanıklık eden Istanbul Rumlan 'ndan Alt- mış yıl me> hanelerde garsonluk yaptıktan son- ra 1980'de Imroz'un sahıbı olan Okumuş, Ne- vizade Sokağı'nın bugunku halının, Turkı- ye'dekı kulturel değışımın karutı olduğunu sov - luyor "Krepen Pasajı zamanında me> hanele- re kadm gelmezdi Va da yüda bir-iki kadın »i>- rürdük. Içerisi hep erkek okluğu için her lafın sonuna bir küfiireldenirdL \nıa şinıdi öyle nıi? Sokaktaki her dükkânda muşterilerin en az ya- nsı kadın. İşte bu da Türkjye'nin modernleşti- ğûıi, çağdaşlaşüğını gösteriyor. Çok gûzel ol- K umkapı meyhanelerı geçmışını ozlese de, yenılenen şekliyle, fakat daima özüne sadık kalarak rakı-balık-ince saz kültürünü yaşatmaya devam ediyor. Kumkapı 1989 yılında meyhanelenn bulunduğu sokağın trafiğe kapanmasından sonra değiştı. İnsanlann balık yediğı, sohbet ettığı meyhaneler, Sulukule'den gelen müzısyenlerın çaldığı mekânlara dönüştü. eanker Hrıstakı Zografos Efendi tarafından 1876 yılında "Cıte de Pera" adıyla yaptırılan bına, 1917'den sonra Beyoğlu'nda güzel Rus Kızlannın çıçeklerıni sattığı mekân halını alınca "Çıçek Pasajı" dıye anılıroldu. 1940'lardan sonra çıçekçılerın arasında açılmaya başlayan ve kısa surede sayıca çıçekçılerı geçen meyhaneler, Çıçek Pasajı'nın ışlevını tamamen değıştırdi. r~ • Nevizadedeki ^ ; ^ ^ k "lmroz"un &£%& . \ sahiplerinden JŞjm- K Yorgo MtmİLl \ Okumuş, s İ | \ sokağın ^ 9 E i k l meyhaneler Î ^ J ' B M ^ , J Jî« • halini, f^^^E:.- ^#r a "Mangal ^ ^ ^ H p ^ y ^ # komürcüsü, ^^Hfcj'Ûir X kuru T » P ^ ^ ^ temizlemeci, ^ f f ^ ^ r Ermeni cenazecisi, ^ V * ^ ^ ^ oto tamircisi gibi birkaç ışyerinin bulunduğu karanlık, çamurlu, insanlann uğramadığı bir sokaktı" diye anlatıyor. Krepen Pasajı zamanında meyhanelere kadın gelmezdi. Ya da yılda bir-iki kadın görürdük. Içerisi hep erkek olduğu için her lafın sonuna bir küfür eklenirdi. Ama şimdi öyle mi? • Çiçek Pasajı'nın zengin _ * \ tarihi içerisinde #7 \ önemli bir yeri J H L , mk olan Huzur ^ H | ? *' / JB Restoran'm j^RT( fJ Âm sahibi Cavit ^ H | ^ ^ " B Güneş, namı | ^ P \ | diğer w\ ~. f*»^ J "Entelektuel ^ J / Cavit" / neredeyse \ M yaşamının \ . ^ ^ r tamamını pasajda ^^^m^^ çalışarak geçirmiş. Çiçek Pasajı'nda ılk açılan birahane olan "Seviç Birahanesi"nde garson olarak 1943 yılından itibaren 30 yıl çalışan Entelektuel Cavit, 1973'te "Huzur Restoran"ı açarak kendi işinin başına geçmiş. Güneş yıllar boyu ağırladığı bir çok aydınla yaptğı sohbetlerle kendini geliştirdiğinı söylüyor. • Mustafa Alişir ^ ^ f l f e p ^ iyı bır rakı ^ ^ ^ H f e ^ V masasını şöyle ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ f c \ anlatıyor Sm V \ "Peynır, •HS,- ^ P \ pastırma,dil ^BUf'f 1 söğüş, ^ ^ B « ^ > / 1 beyin, çiroz, ^ ^ • ^ ^ j / 1 karıdes, ^ ^ ^ H N n ^ ^ m lakerda, wB?/4İİh>. m somonfüme, ^ p ^ 'jB " m pilaki, mantarlı jm M mıdye pilakisi jK ^^r mutlaka bulunurdu. ^ ^ S ^ ^ Zeytinyağlı enginar, karnabahar salatası ve zeytinyağlı kereviz de vazgeçilmez tatlardandı. Kıdemli masalarda mutlaka pavurya da olur ve pavurya yiyene şöyle bir dönüp bakılırdı. Ara sıcak olarak da gümüş balığı alınırdı. Sonra da ana yemek olarak ısteyen istedıği balığı seçerdi. du" dıyen Okumuş. meyhane kulturunun ye- nnı bıra kulrurune bıraktığı ıddıasını da kabul etrruyor "Btdnımüşterik'riniKdeğişnıedLMe>- hane kültürü güzeOeşerek, kadınlann katktsı fle zenginJeşerek devanı ednor. fstanbuJ'da bira içmek istevenler için birahaneler eskjden de \ardı şimdi de var." Eyvah! Bira, rakıya yetişiyor "Boncuk ResJoran^n sahıbı Bekir Aııık, 1956 yılında 150 kuruş yevmıye ıle komı ola- rak ışe başlamış 1992 yılında Boncuk'u açan Anık, meyhanelerde bıra tuketımının rakıya >etı^tığınj anJatarak, bu durumdan hoşnut ol- madığını dıle getınyor Osmanlı'da \aygin olan şarap tuketımının 1850'lerden bu yana yennı rakıya bıraktığı v e 150 vılı aşkın bır suredır Turkıve'de "rala" kulturunun hukum surdugu duşunulurse, Anık'ın rahatsızlığı daha ı\ı anlaşılıyor "Bira, rakının yerini alırsa, ne meyhane ka- lır ne mevhane kültürü. Temelinde içkinin \a- nında güzel vemeklerin, mezelerin yendigi bir kültür vatan meyhanelere gelen gençler, arnk iki meze iie nasıi daha çok içki tüketebilirinı di- whesap>apı\or" dıye konuşan Anık. Beyoğ- lu'nun eskı gunlennı de ozlemle anıyor •'Eskiden Bevoğlu'na kravatsız çıkmak, çıp- lak çıkmak gibrvdi. İnsanlarbirbirine sav gılı ve zarifda\Tanırdı. 1958}Thnda Tmanon Lokan- tası'nda komi iken krav atını olmadığı için su aJ- ma>a kimsdere gorunmeden ara sokaİdardan giderdün™" Sokağın en vuksek kapasıtelı v e eskı sayıla- bılecek mekânlanndan "Sanat Restoran"ınşef garsonu olan 50 yaşındakı Mustafa Alişir de mes- leğıne 17 yaşında Çıçek Pasajı nın karşısında- kı "Doğu İşkembecisi"nde başlamış Hem garson hem psikolog "İnsanlaryaptıklan işi profes\onelce yapar- larsa başanlı ve kalıcı olurlar" dıven Alışır, ı>ı bır garsonu, "Bir psikolog, bir aşçı, bir doktor" dıye tanımlıv or Alışır "Benvebirçokeskigar- sonTurizm Bakanlığı kurslanv la kendimizi ge- Kşririrdik. \rük garsonluk İstanİHil'a veni ge- len birının biraz para kazanıp durumunu dü- zeltinceye dek vapacağı bir iş olarak göriilü- yor" dıyor Krepen"ın kapanması ve Kumka- pı 'da v aşanan olumsuzluklar nederuyle son yıl- îarda sokağa olan talebın ıyıce arttığını \ e ta- lebı karşılamak ıçın de art arda meyhaneler açıldığını anlatan Alışır "1992'den sonra 7>il işimi vTirtdışında sürdürdüm. Döndüğümde sokağı tanjjamadım'' dıve konuşuyor Parayı loımarda kaybettim... Yaşamı boyunca ışını yaparken Zeki Müren, YılmazGüneygıbı bırçok unlu ısımle karşıla- şan Alışır, Yılmaz Gunev 'le ılgılı bıranısını an- latıyor "\ ılmaz Günev gece geç saatlerde Doğu tş- kenıbecisi'ne geldi. Güne> 'e servis yapbktan sonra arkadaşlaıia bırakacağı bahşiş konusun- da iddiav^ girdik. Ben. aranuzda' manda gozu' diye tabir edilen ve gunumuzun 20 mihon lira- sma denk gelen 2 buçuk lira alacağımı iddia et- tinı. Ama Güney vemeğin ardmdan sadece 50 kuruş bıraktı. Durunıa bozulduğumu ve olavm bir iddia nedeni olduğunu oğrenince de,' Aslın- da olsa 2 buçuk lıra bırakırdım ama ustumde- kı butun parayı kumarda kaybettim' dedi." L I Bahk buğulama, kiremitte bahk, fuzda bahk, Rum ıısoİD balık çorbasu tercvağında karides Kumkapı'ıun spesh-aUeri .UMKAPI Rakı, balık ve ince saz ERHAN KEMAL ÖZ>IE> Meyhanesız, meyhanecısız, meysız ve tum bunlann sonucunda ortaya çıkan mu- habbetsız bu hayatı duşunemeyenlenn me- kânı Kumkapı Kumkapı meyhanelen geç- mışuıı ozlese de şartlara uygun olarak ye- nılenen şekliyle. fakat daıma ozune sadık kalarak rakı-balık-ınce saz kulturunu ya- şatmaya devam ediyor KörAgop, Minas, Yorgo ve ÇamurŞo- ket gıbı ısımler, 1950'lı yıllarda oturak meyhanesı tabır edılen mekânlar açarak Kurnkapf ya onculuk ediyor 1970'lerden sonra oturak meyhanelen, koltuk meyha- nelenne donuşuyor Bu donuşumle yuka- ndakı ısımlere Rıza'nın Yeri, Nihat'ın Ye- ri gıbı mekânlar eklenıyor Kumkapı asıl buyuk değışımı 1989 yılında meyhanele- nn bulunduğu sokağın trafiğe kapanma- sından sonra yaşıyor Bu donemden son- ra ınsanlann gelıp balık yedıklen, sohbet ettıklen meyhaneler Sulukule'den gelen muzısyenlerle masa muzığı yapılan mekân- lara donuşuyor Kumkapı 'da 35 yıldır ça- lışan ustalardan Yahya Dündar bu değışı- mı şoyle anlatıyor Kumkapı müzlğe tesllm -Kumkapı'da eskiden bahk kültürü var- dı, şimdi burası müziğe tesüm oldu. Çalgı- cılar Kumkapı'v ı ele geçirdiler. Müşteıüer de, biz de bu durumdan rahatsızız. İnsan- lar bura>a sohbet edip vemek yemeve ge- HrdL Her masada a>n telden çâhnan mü- zik insanlar arasmdaki güzel muhabbeti öldürdü. Esld günkri özlüyoruz." Eskı ustalardan Mustafa Kara da Kum- kapı'nm yaşayan bır kultur olduğunu be- lırterek "Burası kendmeözgii bir yerdir. Bu- rada çalışmak için çekirdekten yetişmek gerekir. Çunku müşteri önce nıutfağa ge- hr, bizimle konuşur. Çoğu zaman ne >ije- ceğmi bize bırakır. Kumkapı'da masalâra göremeze haznianır. Bu kültürü >aşatamaz- sanız, Kumkapı öhîr" dıye konuştu Kumkapı'ya yıllannı veren ve hâlâ De- nız Lokantası'm ışleten \ihat Turan ıse "Kumkapı tstanbul'un AvTupa'va açıian yü- zü"dedı Turan, Istanbul'a gelen her ontu- nstten dokuzunun Kumkapı'yı bıldığme dıkkat çekerek "Kumkapı'nın ruhuna sa- hip çıkmak ruriznıe sahip çıkmakür" şek- lınde goruş bıldırdı Örgütlü meyhanecller Kumkapı esnafı var olan kulturu koru- mak ve bırbırlenyle ıletışım kurarak değı- şıme ayak uydurmak ıçın 1983 yılında Kumkapı Turistik Restaurantlan ve Es- naflanDayanışmaDerneği nıkurmuş Der- neğın şımdıkı başkanı ErolBaştürk. "Der- nekolarak Kumkapı kültürünün korunma- sı ve dışardan gelen esnafa doğnı aktard- masını anıaçhyoruz" dedı Başturk, yurutrukJen çalışmalan şöyle sı- raladı "Gekn muşterilerin rahat dolaş- masıiçin öncelikle çığntkanhgın önüne geç- meyi amaçhvoruz. Kurduğumuz Özel Gü- vemik birimiyie konuklanmıznı huzuriçin- de eğlenmelerini sağbyonız. Kumkapı'da çahşan tum personeü perryodik aralıldar- la sağhk kontrolünden geçirivoruz." Kumkapı, halen çalışmakta olan 34 lo- kantasıyla 5 bın kışıyı aynı anda ağırlama kapasıtesıne sahıp Kurnkaprya gıden bır kışı 25-40 mılyon lıra arasında değışen bu 1 bedelle. guzel bır akşam geçırebılıyor