Katalog

2MAYIS2003CUMA CUMHURİYET SAYFA DIŞHABERLER dishab@ cumhuriyet.com.tr 11 KKTC'de iç hukuk yolu açılarak Rum başvurulannın AİHM'de sonuçlandınlmaması planlanıyor Loizidou'yakoşullu evetSERKAN DEMtRIAŞ ANKARA - Türkiye, başta Avrupa Birliği (AB) olmak üzere uluslarara- SM platformda sık sık karşısına çıkan "İoiadou davasma" 875 bin dolar- lıJc tazminatı ödeyerek son noktayı koymaya hazırlanıyor. Tazminatı ödemek için koşullar ge- tiren Türkiye, Avnıpa Konseyi'nden "uygulanan karann flerisi için örnek ysratmaması ve diğer Rum yurttaşla- rmm AİH M başvurulannın sonuçlan- dınlnıamasıgüveneesi" istıyor. Bulu- nan foraıüle göre KKTC, yasa çıka- rarak Rumlann kamulaştınlan mal- lan için tazminat olanağı sağlayacak. AİHM de, KKTC'nin yaratacağı yo- lu "etkiniç hukuk yohıgörerek" Rum başvurulannı geri çevirecek. KKTC'nin adada geçişleri serbest bLrakması ve GKRY'nin de Türklere dönük bir paket açıkladığı dönemde • Türkiye, Loizidou karannın gereği olan 875 bin dolarlık tazminatı ödemeye hazırlanıyor. Tazminatı "400 diğer davanın sonuçlandınlmaması ve bunun ilerisi için örnek yaratmaması" koşuluna bağlayan Ankara, girişimlerde bulunuyor. dou'ya tazminat ödenmesi duru- munda diğer davalann da gerekle- rinin yapılması gerekecek. Türkiye bu nedenle, Loizidou'ya tazmina- tuı ödenmesi için "bekleyendavala- nn sonuçlandırılmamasj ve uygula- manın örnek oluşturmaması" ko- şullannı öne sürdü. • Bulunan formül: Düşünülen for- mül şöyie: KKTC Anayasası'nın 159. maddesi 1974 sonrası Rum mallan- nın kamulaştınlmasını öngörüyor, an- cak tazminat yolunu kapahyor. Taz- minat yolunun açılması için KKTC'nin bir yasa çıkarması öngürülüyor. Ya- sa, Rumlann kamulaşurmadan kaynak- lanan kayıplannm ödenmesini içere- cek. Bunu da, bağımsız üyelerden olu- Türkiye de, Kıbns sorununun önem- li unsurlanndan Loizidou davasmda önemli adım atıyor. TitianaLoizidou, 1974 harekâtı sonrasmda Girne'deki büyük miktardaki mülküne ulaşımı- mn Türk Silahlı KuvvetlerTnce en- gellendiğini öne sürerek Türkiye aley- hine AÎHMde dava açmıştı. AİHM, 1998de Türkiye'yi 875 bin dolar taz- minat ödemeye mahkûm etmişti. Türkiye ise karann muhatabının KKTC olduğunu ve karan uygula- masuun ciddi siyasi sonuçlan olaca- ğım belirterek tazminat ödemeyece- ğini AvTupa Konseyi'ne (AK) bildir- mişti. Loizidou sorununun çözümü hem Türkiye'nin AB ile müzakere- lere geçmesi hem de AK'nin presti- ji açısından önemli.Türkiye ve KKTC, Loizidou davasını gündemden düşür- mek için Avnıpa Konseyi'nin bilgisi dahilinde çalışma başlattı. Türkiye'nin 875 bin dolarlık tazminatı ödemesi- ni içeren çalışmanın unsurlan şöyle: • 400 başvuru sırada: Annan pla- nının çökmesinin ardından Türki- ye'ye dönük Loizidou baskısının ar- tacağı öngörülüyor. Bunun Türki- ye'nin önünde bir engel olmaktan çı- kanlması gerektiği değerlendirilme- si yapıldı. Türkiye aleyhine yapılan Rum başvurulannın sayısı 400. • AİHMiçtihadı: Loizidou kara- n ile AİHM de bir içtıhat oluştu. 400 başvurunun da benzer kararla so- nuçlandınlması bekleniyor. Loizi- şacak bir kurulla gerçekleştirecek. Böylece, KKTC'de "etidn bir iç hu- kukyotu" oluşturulmuş olacak. AİHM de başvurulan "iç hukuk yoflantüke- tibnediğr için geri çevirecek. • Namibya örneği: En önemli so- runlardan biri KKTC'nin tanınma- ması. Ancak hukukçular, Namibya örneğini vererek tanınmayan bir ül- kenin hukuk yollannın uluslararası yargı tarafından dikkate alındığını anımsatıyor. GKRY için durum daha kanşık. KKTC'yi tannnayan Rumla- nn KKTC'deki kurula başvurmalan GKRY'nin işine gelmiyor. AİHM'nin kabul ettiği iç hukuk yoluna başvu- rulmaması durumunda ise Rumlar, gelir kayıplannı karşılayamayacak. Ancak hukukçular, GKRY'nin geçen yülarda aldığı karan anımsahyor. Ka- rarda GKRY, KKTC'nin iç hukuk yollannın olmamasını eleştiriyor ve bu yolun kuruhnasını özendiriyordu. BDuNTV sunucusu • ABl DABİ (AA) Irak'ın eski BM Büyükelçisi Muhammed El Duri, Dubai merkezli El Arabiye televizyonunda politika programı sunacak. Yapılan açıkJamada, El Duri'nin "Irak'ın Siyasi ve Yasal Görünüşü" adlı programı sunacağı kaydedildi. ABO'li yaralı • LONDRA (AA) - Irak'uı güneyinde meydana gelen bir patlamada, bir îngiliz asker öldü. Reuters ajansının haberine göre, îngiltere Savunma Bakanhğı, aynntılı bilgi vermediği patlamada ölen askerin 7. Hava Taburu'ndan olduğunu açıkladı. Öte yandan, Suudi Arabistan'da, Kral Abdülaziz Deniz Üssü'nde bir Amerikalı işçi açılan ateş sonucu yaralandı. çocukları n a a «• •• • AMMAN (AA) - Irak'ta hergün 3-4 çocuğun kara mayınlan yüzünden hayatını kaybettiği bildirildi. BM'nin Irak'taki insani işlerlerden sorumlu sözcüsü Ali Hamati, Amman'da düzenlediği basın toplantısında, Irak'ın kuzeyindeki Kerkük'te yapılan incelemelerin sonucuna göre günde 3-4 çocuğun öldüğünün ortaya çıkhğmı söyledi. Povvell'a protesto • MADRÜ) (AA) - Ispanyol gazeteciler, Amerikan askerlerinin Irak'ta öldürdüğu meslektaşlan için ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell'ı protesto ettiler. Powell'ın, Madrid'de düzenlediği basın toplantısuıda kameramanlar öldüriilen Ispanyol kameraman Jose Couso'nun adı ve fotoğrafi ile "Katledildi" yazısı arkasmda ise "Cevap istiyoruz" yazısınuı olduğu beyaz tişörtler giydiler. İsrail'in düzenlediği saldınlarda aralannda bir bebeğin de bulunduğu 14 kişi öldü Yol haritasına karşı tanldar • îsrail ordusu, Gazze'de bir Hamas liderinin evine saldın düzenledi. Bina, içindeki üç kişiyle birlikte havaya uçuruldu. Dış Haberler Servisi - Ortado- ğu'da çözümü hedefleyen "yol haritasının" öncekı akşam Isra- 11 ve Filistın'e sunulmasından birkaç saat sonra, Îsrail ordusu- nun Gazze Şeridi ve Batı Şe- ria'ya düzenlediği saldınlarda, aralannda bir bebeğin de bulun- duğu en az 14 kişi öldü. BM, AB, ABD ve Rusya tara- findan hazırlanan ve Ortadoğu'da kalıcı banş sağlanmasını öngö- ren yol haritası önceki gün Filis- tin Başbakanı MahmudAbbas ile îsrail Başbakanı Ariel Şaron'a sunulmuşru. Bu gelişmeden bır- kaç saat sonra, dün sabaha kar- şı İsrail ordusu Gazze kentine operasyon düzenledi. Hehkopter desteğindeki 60 tank Gazze kenti yakınlanndakı Şica- iye'ye baskın düzenleyerek Hamas örgütü liderlerinden Yusuf Ebu Heyn'in evini kuşattı. Sabaha kar- şı başlayan operasyon 15 saat sü- rerken öğleden sonra operasyo- nun hedefi 38 yaşındaki Ebu Heyn'le birlikte kardeşleri 30 yaşındaki Ey- men ile 29 yaşındaki Mahmud da öl- dürüldü. Operasyonda aralannda 2 ya- şuıdaki bir çocukla 15 ve 17 yaşlann- daki iki gencin de bulunduğu toplam 12 kişi öldü. Filistinli kaynaklar, îsrail askerleri- nin evdekilere binayı terk etme çağ- nsında bulunduklannı, ancak istekle- rinin reddediknesi üzerine çatışma başladığnu belirtti. Saatlerce süren ve çok sayıda kişinin öldüğü şiddetli çatışmalann ardından İsrail askerleri binada mahsur kalan onlarca Filistin- liyi dışan çıkarttı. Askerlerdaha son- ra. binayı içindeki 3 kardeşle birlikte Gazze'deki saMında çok sayıda Filistinli öldü ve yaralandı. (Fotoğraf: REUTERS) dinamitleyerek havaya uçurdu. doktorkardeşi FadıL 4 katlı binanın sa- Gün boyu süren operasyonda, 2 ya- atlerce ateş altında kaldığını, bina dı- şındaki EmirAyad başından vurularak ölürken 15 ve 17 yaşlanndaki iki genç de yaşamını yitirdi. İsrail ordu kay- naklan, 7 askerin yaralandığını belirt- ti. 12 Filistinlinin öldüğü çatışmalar- da 3'ü ağır 14 Filistinli de yaralandı. Ağır makineü silahlar kullanıldı Kuşatılan binada oruranlann Ebu Heyn'in ailesi olduğunu belirten Filis- tinli kaynaklar, yoğun çatışmalarda İs- rail ordusunun tank mermileri ve ağır makineli silahlarla ateş açtığını, Filis- tinlilerin elinde ise sadece piyade rü- fekleri olduğunu söyledi. Ebu Heyn'in şına çıkamadıklannı söyledi. Binamn 3. katında mahsur kalan bir kadın telefonla ulaştıgı yakınlanna şun- lan anlattı. "Tanklar binaya sürekH mermi aüyor. Askerler her yöne defi- ler gibi ateş ediyor. Binada çok yaran var ama cankurtaranlar gelemiyon" îsrail'in, önceki gece Batı Şeria'daa düzenlediği operasyonda da 2 Filistin- li öldürüldü. Filistinli Bakan SaibEra- kat, îsrail'in "yol haritasına" yanıt ola- rak tanklannı Gazze'ye gönderdiğini belirterek "tsrail saldmh, katliam yap- n.lTuslararasıtojjtulukIanbunasonver- mesini istivoruz" dedi. ÎSRAİL'DEKİ EYLEM ukyabancı intihar komandosu Dış Haberler Servisi - İsrail'in Tel Aviv kentinde önceki gün bir kafeye saldm düzenleyen intihar komandosuyla, üzerindeki bombalan patlatmadan olay yerinden kaçan ikinci saldırganın, îngiliz pasaportu taşıdıklan bildirildi. İsrail polis sözcüsü, saldırganlann, îngiliz vatandaşı olduklannı ve Israil'e Gazze üzerinden girdiklerini kaydetti. Bir saldırganın, üzerindeki bombalan patlattığını belirten sözcü, "Diğer saldırgansa, üstüne bağh patlayıcuan çözdü ve atarak kaçü" dedi. İsrail televizyonu, Asif HanifileÖmer ŞeriTuı pasaportlannı yayunladı. 21 yaşındaki Hanif İsraıl'de intihar saldınsı düzenleyen ilk yabancı eylemci oldu. Tel Avi'v'de ABD Konsolosluğu'na yakm bir kafenin önünde önceki gece geç saatlerde düzenlenen eylemde, saldırgan dahil 4 kişi ölmüş, çoğunluğu genç 65 kişi de yaralanmışh. Saldınyı El Aksa Şehitleri Tugayı ve El Kasım Tugaylan üstlenmişti. İhgiUz Independent gazetesine konuşan Hanif i tanıyan bir kişiyse, bombacının, Pakistan asıllı olabileceğini kaydetti. Londra, konuyla ilgili tsrailli yetkililere bilgi verdiğini bildirdi. Asif Hanif. IRAKTA DIŞLANIYORLAR Kürtler masada Türkmenler seyirci AYHANŞtMŞEK ANKARA - ABD, Irak'ın yeni rejimi için Kürt gruplar- la işbirliğine giderken, Türk- menleri dışanda bırakıyor. Washington'ın öncülüğünde Kürt gruplann katılımıyla, "yeni mecHs ve geçki hükü- met" kurmak amacıyla kuru- lan "5'B gnıba" Türkmenler almmadı. Kerkük'ün yöneti- mi için kurulan 24 kişilik ko- mitede 6 kişi ile temsil edil- meleri gereken Türkmenlere yalruzca 1 temsilci önerildi. Irak Türkmen Cephesi (TTC) geüşmelere tepki gösterdi. ITC Türkiye Temsilcih'ği, ABD'ye "Türkmenlere karşı sorum- luluklannıa unutmayTn" çağ- nsmda bulundu. Açüdamada şu bilgilere yer verildi: • Peşmergeler Musul ve Kerkük'ü ilhak ediyor: ABD nin Irak'ı ışgalinin ar- dından Kerkük ve birçok Türkmen bölgesi Kürtler ta- rafmdan işgal edilerek fiili durum yaratılmış ve bu böl- geler Erbil ve Süleymani- ye'de yasadışı olarak kurulan Kürt yönetimine ilhak edil- meye çalışılmaktadır. • Kerkük'te komplo: Türkmenlerin, Kerkük'ün yö- netimi için kurulan 24 kişilik komitede 6 kişiyle temsil edil- meleri gerekirken 1 kişi ile temsil edilebilmeleri için oyunlar tezgâhlanmaktadır. • 5'K gruptan dışlandık: ABD öncülüğünde Bağdat'ta süren toplantılardan Türk- menler dışlanmaktadır. Ken- dilerini Beşli Grup olarak ta- nıtan ve ağırlığmı Kürt grup- lar KYB ve IKDP ile Irak Is- lam De\Tİmi Yüksek Konse- yi'nin oluşturduğu grup çahş- malanna başlamıştır. Amaç geçici hükümet kurmaktır ve Türkmenler bu çalışmalardan dışlanmaktadu". sakmkriABD askericrine yöneUk protestokumı siirdürû\T)r. (Fotoğraf"AP> ABD askerine el bombalı saldın Dış Haberler Servisi - Irak'uı Felluce kasabasında iki kişinin Amerikan askerlerine el bombasıyla düzenlediği saldı- nda, 7 askerin yaralandığı bil- dirildi. 82. Hava Indirme Tü- meni'nden Yüzbaşı Frank Ro- senblatt, askerlerin bulundu- ğu, eskiden Baas Partisi'ne ait olan binaya, gece yansı kim- liği belirlenemeyen iki kişinin el bombası arması sonucu 7 askerin yaralandığını belirtti. Amerikan askerlerinin Fel- luce'de ABD karşıtı gösteri dü- zenleyenlere açtığı ateş sonu- cu bugüne kadar 21 kişi öldü. Felluce kasabası sakinleri, ABD askerlerince öldüriilen Iraklı- lann ailelerine sahip çıküması gerektiğini, çünkü bu kişilerin intikam amacıyla saldın dü- zenleyebileceklerini kaydettiler. Kasabadaki ABD askerleri- nin, beton barikat ve dikenli tellerle korunan geçici birkam- pa taşmdıklan bildirildi. BIÇAK SIRTI EROL MANİSAU "Dışsallıklar" Iktisadın Kimyası Değil mi? Iktisatta iki artı iki dört etmediği zaman "iktisa- dın kimyası" işin içine girmiş demektir. Hatta bi- raz daha ileri giderek, "Iktisadın kimyası her za- man vardır" diyerek ortaya koyarsak hiç de yan- lış söylememiş oluruz. Zaten bu nedenle az geliş- miş ülkelerde iki artı iki, dört değil, üç hatta iki bu- çuk eder. örneğin Tünkiye'de eğitilmiş insan var- dır, para vardır, teknoloji vardır, deneyim vardır ama bütün bunlar arasında bütünleşme sağlana- rak "ekmek" yapılamaz. - Para dışarıdaki bankalara gider, hatta Maca- ristan'da fabrikaya, Florida'da eve dönüşür. - "Aydın", kendi toplumuna değil "dışanya" ba- kar. Ingilizin, Amerikalının, Almanın ne "matah bir şey olduğunu" yirmi dört saat tekrarlar durur. Rad- yolar, televizyonlar, gazeteler Türkçeyi boş verip tarzanca konuşmaya ve yazmaya başlariar. - Izmirli bir sanayici kendisine gerekli olan mal- ları Izmir'deki "yerli" sanayiciden değil de Ati- na'daki işadamından alır. - Medya olaylara kendi halkının gözü ve çıkan ile bakmaz, dışardaki güç odaklannın istekleri yö- nünde eğilir. Bazı büyük sermaye çevreleri 70 mil- yon yerine Brüksel'i ve New York'u gözlerler. - Ankara'daki bazı siyasiler, bürokratlar sorun- lanmızı, "çiftçimiz, işçimiz, ulusal ekonomimiz, politikamız olarak görmezler", VVashington gü- cenmesin, Brüksel alınmasın, önemli olan onlar- dır, içerdekileri nasıl olsa hallederiz, başkaldıracak halleri yok ya diye bakarlar. - Işte o zaman da iki artı iki Türkiye için dört değil dördün "altında" değer alır. Burada dışsallık "eksi" çalışıyor demektir. Sızıntı vardır, kovada delik vardır, ekonomi "su kaçınyor" demektir. Onun için iki artı iki dört etmez; kaçak su "kaçan su" demektir. - Dışanya götürülen paradır. - Gereksiz yere dışardan alınan maldır, hizmet- tir; kendi toplumumuz yerine "diğer toplumlaraya- rar sağlamaktadır". Oysa iktisadi olarak gelişmiş toplumlarda dış- sallıklar "artı" çalışır; iki artı iki dört değil beş, hat- ta altı eder. "İşin kimyası" devreye girer. Belki de "biyoloji" demek daha doğru olur. Alman, Ame- rikalı, Fransız kendi sanayiini, ekonomisini "ko- rur". Bunu niçin yapar? İki artı iki üç etmesin, beş etsin diye yapar. - Ulusal sanayiini, teknolojisini geliştirmeye ça- lışır. - Dış dengesini düzeltmeye, iyileştirmeye çalışır. - Dışan bağımlı olmak yerine dışandakini ken- dine bağlamaya çalışır. Politikası, bürokrasisi, düzeni buna göre ayar- lanmıştır; iki artı iki dördün altında kalmasın, hat- ta beş, altı etsin diye hesaplar yapılır. Somut örnekler mi? - Davos'ta AKP hükümetinin bakanı, "AB'nin pa- ra sistemine ve Euro'ya, AB dışında olsak da gi- relim" demekte, "iki artı iki bizim için üç etsin, hiç önemli değil" dediğinin farkında olmuyor. Aynı sözleri zamanında Kemal Derviş de söylemişti. - Ege'de bir sanayici aynı malı Izmir'den alaca- ğına, Yunanistan'dan ithal ediyor. Televizyon ek- ranlannda, "yabancılarulusal tesisleri satın alsın- lar, hiç önemli değil" diyebiliyor. - Türkiye 1995'te gümrük birliği ile dışanya tek taraflı bağlanırken, "iç düzen ve sistem, toplum- salçıkarian koruma refleksi gösteremiyor". Ülkede öyle bir iç ve dış ilişkiler düzeni kurulmuş ki Türkiye için iki artı iki dört değil üç ediyor. Tür- kiye kendi ampul fabrikalannı kapatıp ampul ithal ediyor. Bu örneği bütün sektörlere hatta elmaya, keke, maden suyuna kadar götürebiliriz. O zaman biz azgelişmiş ülke oluyoruz. İki ile iki- yi topluyoaız, sonuçta üç çıkıyor. Siyaset, iktisat, kültür, eğitim olarak bindiğimiz dalı kendi elimiz ile kesiyoruz. Ve sonra, niye geri düştük? Kim düşürdü bizi di- ye suçlu anyoruz. Suçluları önce içimizde arama- mız gerekiyor. - Dışansı ile siyasette, iktisatta, kültürde işbiriiği yapıp içeriyiçökerten "işbirfikçileri"görrnemizvesi- yasi olarak onları "tasfiye" etmemiz gerekiyor. - Dışanya her alanda bağımlı bir "elit" yaratıp 70 mityonu da bağımlı hale getirmek isteyen çevre- leri 70 milyona teşhir etmemiz gerekiyor. Dışarıdan icazet, nasihat hatta emir alanlarla "idare edilen " ülkeler azgelişmişlikten kurtulamaz- lar. Bu ülkelerde iki artı iki mırtlaka, dördün altın- da bir sayıda kalır. Aradaki fark da dışanya giden bir kayıptır. - Bazen dolar veya Euro cinsinden bir değer, - Bazen dil, kültür, din, - Bazen de "biryurt toprağı" ve insan kanı ola- rak görülür. Onun için iktisadın kimyası olan "dışsallıklan"'iyi anlamamız gerekiyor galiba... www.istanbul.edu.tr/iictisat/emanjsali Borsa kuruiacak Irak'a serbest pazar ekonomisi NEWYORK(AA)- Washington yönetimi- nin Irak'ta, Amerikan modeli bir serbest pa- zar ekonomisi kurulma- sı için plan hazırladığı bildirildi. Wall Street Journal gazetesinin ha- berine göre, bu bağlam- da devlet denetiminde- ki bazı sanayi sektörle- ri ve petrol endüstrisi kısmen özelleştirilecek, vergi reformu yapıla- cak, elektronik işlem yapabilecek bir borsa kurulacak. Habere gö- re planın ana hatlan şöy- le: Petrol şirketleri da- hil devlete ait kuruluş- lar özelleştirilecek. Bağ- dat borsası modernleş- tirilecek. Merkez Ban- kası ve ticari bankalar reformu yapüacak. Özel sektör yeni krediler ve eğitim yoluyla canlan- dınlacak. Vergi refor- mu ve tarife sistemi ye- niden düzenlenecek. Serbest pazar ekono- misine geçiş konusunda sadece danışmanlıkhiz- metlerinin ilk yü mali- yetinin 70 milyon dolar olacağı belirtiliyor. Ha- berde Irak'ta yeniden yapılanmayı koordine eden USAID kuruluşu- nun gelişim planlannı kısmen BearingPoint Inc şirketine ihale etmeyi planladığı da yer aldı. Şirket Afganistan'da benzeri bir işi 40 mil- yon dolara üstlenmişti.