Katalog

SAYFA CUMHURİYET 8 EKİM 2003 ÇARŞAMBA OLAYLAR VE GÖRÜŞLER AÇI IMUMTAZ SOYSAL Alnınuzda Ne Yanyor? BİRİNCİ tezkere oylamasının ardından Anka- ra'daki yabancı diplomatların, hem de yalnız AB'li- lenndegilÜçüncüDünyalılarındasöylediklerişuy- du: Bu oylama, Türkiye devletinin, yalnız bağımsız olmakla kalmayıp aynı zamanda gerçek bir "demok- nasi" olduğunu da ortaya koymuştur. Avrupa, Ingiltere ve Ispanya dışında genel ola- rak pek sıcak bakmadığı bir Amerikan girişimine Ankara'nın da bulaşmamtş olmasına, yine kendi stan- dartlan açısından olumlu not vermişti. Üçüncü Dün- yalılarve özellikle Araplarda, Ortadoğu işlerineAt- lantik ötesinden karışanların yanına Türklerin ek- lenmeyişinden memnun olmuşlardı. Şimdi, Ankara'daki karar vericiler, sorumiuluğu- nu da yüklenerek Irak'a asker göndermeyi ken- di açılarından doğru ve yararlı buluyor olsalar bile, bazı noktalara dikkat etmek zorundadırlar. Birincisi, ne ad verilirse verilsin, bu giriş, görün- tü ve öz olarak, bir işgal ortaklığından başka şey değildir. "Istikrar ve güvenliğe katkı" gibi sözler kimseyi kandırmaz. En başta da, Irak halkını ve özellikle direnişçileri. Ikincisi, oğullarını bu girişe gönderecek olan Türk halkı, alınan kararın sivil iktidar ve asker gözünde birbirinden farklı iki gerekçeye dayandığını çok iyi bilmektedır: Siviller, ABD'yle ilişkilerini düzeltip VVashington'ın siyasal ve parasal desteğini yeniden kazanma peşindedirler; askerier ise, Habur-Bağ- dat arasında şöyle ya da böyle bulunup şu ya da bu durumdan yararianarak PKK ileyanm kalmış he- sabı tamamlamak isterter. Bunlarda, göze alınmış can kaybına değmeyen bir başarısızhk, karar alıcılann her ikisini de halkın gözünde yaralamış olacaktır. • şın dış politikadaki öbür davranışlara yansıma- I sı gereken iki yönü var. Bir kere, hem bu kararı almak hem de şu sırada Israil'le sıkı fıkı olmak, Ankara'nın Arap ülkeleri gö- zündeki imgesini daha da zedeler. Her şeye karşın yine de bir Ortadoğu ülkesi olan Türkiye'nin böy- le bir lüksü yok ve olmamalıdır. Sonra, böyle bir kararın ardından, AB'yle ilişki- lerde belirmişe benzeyen umutları aynı ölçüde sür- dürmek ve hele boş beklentilere kapılıp gereksiz ödünler vermek kadar büyük yanlış olamaz. Belli ki, Türkiye'nin tam üyeliği konusunda AB'de bili- nen itirazcı çevrelerin kuşkulanna şimdi bir de Irak konusundaki Ankara-VVashington işbirliğinin ya- rattığı tepkiler ve kuşkular eklenecek. Dolayısıyla, kimilerinin akıllarından geçen "Kıbns'ı verir, Ege'de de yumuşarsak AB kapılan açılır" düşüncesi artık büsbütün hayaldir. Bunu böyle bilip o konularda da- ha sıkı durmanın, daha iyi pazarlık etmenin zama- nıdır şimdi. Yoksa, Bağdat kapılannda beyhude canlar, Av- rupa kapılarında gereksiz ödünler verip sonra da cascavlak ortada kalmak büyük hata olur. Bu ulu- sun alnında herhalde "enayi" yazmıyordur. Cumhuriyet ve Cumhuriyetçilik Cumhuriyetçi öğreti kamu yarannı, kamu adaletini ön planda tutar. Cumhuriyet halkın kayıtsız şartsız egemenliğini benimser ve devlet otoritesinin laik olma zorunluluğundan ödün vermez. Prof. Dr. SlUia KİLİ Boğaziçi Cniversitesi C umhuriyetimizin 80. yıldönü- mokrasiyi de öldürürsünüz. Ancak eğer münü kutlarken Cumhuriyet cumhuriyet ve cumhuriyetçi değerler hâlâ ve cumhuriyetçilik kavramla- nnı ana hatlanyla inceleyerek hem cumhuriyet ve demokra- si ilişkisi üzerinde durmak ve hem de "ne- den cumhuriyetçi'' olduğumuzu açıklamak istiyoruz.. Oncelikle belirtmek gerekir kı, Çiçero'nun tanımladığı gibi "Cumhuriyetier, ortak ada- let anlayışınL kamu yaranıu yaratmak için insanlaiın bir araya «elnıesini sağlayan, hal- ka ait devletier"dir. Öte yandan, Roma dö- neminden bu yana cumhuriyetçi hukuk sis- temi hep halkın egemenliği görüşüne dayan- mıştır. Gerçekte halkın egemenliği özgür- lüğün ve kamu yarannın temelinı oluşturur. Önemle belirtilmelidir ki "ulusun kayıtsız şartsız egemenBğine''dayanan 1921 Anaya- sası daha Kurtuluş Savaşı dönemınde cum- huriyet doğrultusunda kesin bir adım atıl- dığının kanıtıdır. Cumhuriyet rejimı gücün temelde halkta olduğunu benimseyerek ulu- salcıhğı ve katılımcılığı öngörür. Unutma- mak gerekir ki, demokrasi, cumhunyet an- layışından doğmuştur. Yine unutmamak ge- rekir ki, Iran örneğinde olduğu gibi, bir ül- ke kendini öyle tanımlıyor diye cumhuriyet olamaz. Ciinkü cumhuriyet olabilmek için bazı temel konulann yerine getırilmiş olma- sı gerekir. Örneğin halkın, ulusun kayıtsız şartsız egemenliği ve siyasal otoritenin "Ia- ik" bir temele oturması gibi. Regis Debray dıyor kı: "Demokrasi özel çıkarlan \ e bencilliği destekleyebilir, suıırsız maddeciüğe, 'bölgeciklerin' ortaya çıkma- sına olanak verebilir, özel çıkariara, dinsel- Hğe hoşgörü ile yaklaşabilir. Cumhuriyet ise kendini 'bütüne" adamışür.bircumhuriyet- te devlet tünı dinsel etkiden bağımsızdır. Cumhuriyetteözgürlük'us' un (akıl) bir fet- hidir. Bu nedenledir ki, cumhuriyet laikliği benimsemiş, laikliğe adannuştır. Cumhuri- yetçi olan öncehkle 'onurlu bir devlet', top- İuma hizmet eden bir devlet ister." (1) Demokrasi en yüce değerleri savunduğu gibi, en bencil, en özel, en hoşgörüsüz de- ğerleri de savunabilir. Oysa cumhuriyet ken- dini bütüne, kamu yaranna, eşıtliğe ve yurt- taşlık anlayıçına adamışhr. Cumhunyeti yok ederseniz, halkın kayıtsız şartsız egemen- liği, kamu yaranna bağlılık gıbı değerler- den ve uygulamalardan uzaklaşırsanız, de- yaşıyorsa demokrasiyi yeniden canlandır- mak olanaklıdu". Cumhunyetçi öğretiye (doktrin) göre dev- let ve yasalar bir ülkenin insanlanna, yurt- taşlarına hizmetle yükümlüdür. Cumhunyet- çilik özel çıkarlan, özel kazançlan destek- leyen siyasalardan uzak durur. Demokrasi sosyal eşitsizliğı yaratan gırişımlere açık olabilir. Ancak cumhuriyet olamaz. Cum- huriyetçilerözel kesimi yadsımazlar. Ancak cumhuriyetçi öğreti ortak kamu yaran üze- rine oturur. Cumhuriyetçilik çeşitlilik ve çoğulculuğu yadsımaz. Ancak adalet ko- nusunda ortak bir görüşe varmadan, kamu yaran doğrultusunda işbirliği yapmadan özel yaşamda güven olamaz. Cumhuriyet hükümetinin temel anlamı kamu yaranna işleyen bir sistem ve yasala- nn halkın yaran için yapılmasıdır. Kamu ya- rannı düşünmeden özgürlüklerden söz et- menin fazla anlamı olamaz. Cumhuriyet hükümeti dışında hukuk devleti olamaz ve hukuk olmadan da özgürlük olamaz. Öte yan- dan cumhuriyetçi gelenek özgürlüğün eşit yurttaşlık gerektirdiğini vurgular. Bu ne- denle kişisel çıkarlar, keyfi hükümet yap- tınmlanyla kamu özgürlüğünü tehdit eden- lere karşı cumhuriyetçıler, cumhunyet ilke- leri adına bu durumlara karşı çıkmaktadır- lar. Bu hem ülkemiz ve hem de birçok dev- let için geçerli bir olgudur. Örneğin, ABD'de özellikle Reagan döneminden bu yana cum- huriyetçi ilkelen çiğneyen uygulamalara karşı büyüyen bir muhalefet vardır. Unut- mamak gerekir ki, cumhuriyetçi hukuk sis- temi halkın egemenliği, hukuk devleti ve ba- ğımsız yargı erki aracıhğıyla adalete ve ka- mu yaranna hizmet eder. Duyarh ve karariı Cumhuriyet, Türk Devrimi'nin en güçlü ve en yol açıcı ilk büyük adımıdır. Bugü- nün Türkiye'sinde çoğulcu demokratik dü- zenin uygulanması, bu uygulama içinde za- man zaman ortaya çıkan açmazlara, diren- melere karşın, gelişmenin, çağdaşlaşmanın tümüyle durdurulamaması, yeni Türk dev- letinin "Cumhuriyet" temelı üzerine otur- masından kaynaklanmaktadır, Cumhunye- timizin özgün bir kuruluşu var. Cumhuri- yetimiz yalnızca bir ad, bir terim değildir. Cumhuriyetimiz yok edilmek istenen bir ulusun yeniden dirUişini simgeleyen bir re- jinıdir. Cumhuriyetimizikuran güçlerden bi- ri de askerdir, ordudur. Bu nedenledir ki or- du Cumhuriyetin ve cumhuriyetçi değerle- rin korunması ve sürekliliği konusunda du- yarlıdır, karartadır. Demokrasinin gelişme- sine engel olarak askerin gösteriknesi yan- lış bir teşhisnr. Esas konu özellikle 1950"ler- den bu yana sivil politikacının rejimi demok- ratikleştirme konusunda pek başanlı olma- dığı gerçeğıdir. Örneğin, insan haklanna öncelik veren, demokrasimizin yeşermesi- ne olanak tanıyan 1961 Anayasasf na kar- şı koyuş sivillerden, özellikle bazı siyaset adamlanndan gelmiştir. Öte yandan, 12 Ey- lül Anayasasfmn öngördüğü siyaset yasa- ğının kaldınlması konusunda bazı siyaset adamlannın nasıl karşı koymaya çalıştığı- nı biliyoruz. Cumhuriyetçi öğreti kamu yarannı, kamu adaletini ön planda tutar. Cumhuriyet hal- kın kayıtsız şartsız egemenliğini benimser ve devlet otoritesinin laik olma zorunlulu- ğundan ödün vermez. Bu görüşler Atarürk- çü düşünce sisteminin bazı temel özellik- lerini de oluşturur. Cumhuriyetçi anlayış çağdaşlıkla eş anlamlı değerlendirilmiş, Atatürk devnmlen bu anlayış içinde uygu- lanmıştır. Bu nedenlerie Atatürkçülük aynı zamanda cumhuriyetçiliktir. Fransa örneğinde olduğu gibi cumhuriyet- çi öğreti ülkenin ve ulusun bölünmez bütün- lüğünü savunur ve bir ülkenin ulusal bir di- li olduğu görüşünü benimser. Demokrasi- yi kullanarak ülkeyi bölmeyi. parçalamayı, hatta şeriatı getirmeyi amaçlayabilirsiniz. Cumhuriyeti "mımaralayarak", cumhuriye- ti kendi özgün felsefesinden uzaklaştırma- ya çabalıyabilirsiniz. Kısacası, bölücülüğü, parçalamayı, Sevr'i, cumhuriyeti numara- lamayı, şeriatı getirmeyi hep demokrasiyi kullanarak ve demokrasi adına yapabilirsi- niz. SosyaJ adaleti yok eden, toplumsal den- gesizlikleri körükleyen denetimsiz küresel- leşmeyi de savunabilirsiniz. Ancak tüm bu girişimlere cumhuriyetçi anlayış yansız ka- lamaz. Laik cumhuriyet otontesini yok et- me girişimlerine direnme, cumhuriyet ve cumhuriyetçilik adına direnme en doğal hakkımızdır. Kuşkusuz aslolan Cumhuriyetimizin da- ha da demokratikleşmesidir. Ancak bunu cumhuriyeti öldürmeden yapmalıyız, yap- mak zorundayız. (1) Regis Debray, "Etes- Vous democrate ou republicain? " ("Demokrat mı voksa cum- hurhetçi misiniz? ") Le Nouvel Observate- ur, 30 Kasım-6 Aralık 1989. PENCERE Farz mı, Siinnet mi? Fıkranın tadını verebilmek için iki sözcüğün hak- kını vermekte yarar var... Farz.. Ve sünnet.. Islamda farz yapılması zorunlu Tanrı buyru- ğudur, sünnet Hazreti Muhammet'in alışkan- lık haline getirdiği uygulamalara verilen addır... Gerçekte bu konu çok geniştir; ama, bu ka- darı bizeyeter... • Bektaşi ile softa bir kervanda birlikte seyahat ediyorlarmış... Konaklama sırasında softa demiş ki: - Namazkılayım.. Bektaşi uyarmış: - Imanım, kervan toparlanmaya başladı, sün- neti bırak da yalnız farzı kıl!.. Softa, Baba Erenlerin sözünü tutmuş, ama, ertesi sabah da sitem etmiş: - Dün, demiş, bana sünneti kıldırmadın, ge- ce rüyama Peygamber Efendimiz girdi. Bektaşi: - Ulan, demiş, daha ne istiyorsun?.. Farzı da bırak da riıyana Allah girsin. • Bizim AKP Müslümanları bu satırların yazıl- dığı saatlerde Meclis'te toplanacaklar, Müslü- manların üstüne Müslümanları işgal ordusu gi- bi yollamak için karar verecekler... Farz mı bu?.. Sünnet mi?.. Yoksa günah mı?.. Fısk mı, cürüm mü?.. Ampul partisi Müslümanlığını pazarlaya pa- zarlaya iktidara geçti, şimdi şu yaptığı işe ba- kın!.. Bir softa yolda Bektaşi Babasını çevirip akıl danışmış: - Efendi ayakyolunda sakız çiğnemek caiz mıdir?.. Bektaşi ne desin: - Caiz olmasına caizdir de bir gören olursa bok yediğini sanır. Meclis kutsal bir mekândır. Meclis'te sakız çiğnenmez... • Ne söylesek boş... Siz bu satırları okurken tezkere Meclis'ten geçmiş olacak... Müslümanlığı siyaset için kullanan politikacı- ların Müslümanlığı koltuk çıkarlan için sattıkla- rı tariheyazılacak... Amerika'nın Irak işgaline destek ve asker ve- ren bir parti daha Islam dünyasında var mı?.. Tayyip-Gül-Annç üçlüsü tezkereyi idam hük- mü gibi göğüslerine asıyorlar. T a t s ı z t a t i l l e r e , p a h a l ı t a t i l l e r e , t a t i l s i z g e ç e n y ı l l a r a s o n ! Kalacağınız yer : "tatıie abone" dostlarımızın kalacakları Otel Yücelen Gokova Körfezi'nde denızle iç ıçe... Naıl Çakırhan'ın Ağahan Mimar/ık Ödülü'nü aldığı Akyaka yöresinde... Türk mımarisıyle Avrupa konforunun bir bileşimi.... Kalacağınız oda 3 kışılık, klımalı. banyolu, balkonlu, televizyon ve minıbarlı...Ayrıca, otelin restoranı, özel kumsalı, yüzme havuzlan, çocuk bahçesi... Fitness center, Jakuzi, sauna... Masa tenisi, sörf, kano olanaklan.... Hepsi sizin için! Tatile abone olun!.... 10 ay ödeyin, 10 yıl tatil yapın. Bir hatta, iki hafta... Bir ay, iki ay... Ne kadar isterseniz... temmuzda ya da mayısta... Ya da ekimde, hatta şubatta... Ne zaman isterseniz... Nerede mi? Gökova — Akyaka'da, Yücelen Otel'de... Artık 10 yıl abone olacağınız süre bojoınca, tatiliniz güvence altında... Artık tatile gıdememek dıye bir sorununuz olmayacak... Dilediğiniz kadar 'tatile abone' olduktan ve 10 ayda ödedikten sonra, her yıl elinizi kolunuzu sallayarak gidip tatilinizi yapacaksınız. (Hem de kolayca anlaşıp dost olacağınız Cumhuriyet okurlanyla birlikte...) Ne kadar mı ödeyeceksiniz? 'tatile abone' olmadığınız zaman ödeyeceğinizin çok alünda. (Doğal olarak, fiyatlar temmuzdan şubata doğru kademeli olarak düşüyor.) Lütfen, daha aynntdı bilgi almak, 'tatile abone' olmanın size sağlayacağı pek çok avantajı ve inanmakta güçlük çekeceğiniz fiyatlan öğrenmek için bizi arajin. Dilerseniz avantajlara birkaç örnek verelim: 1. Başka bir devre-tatil sisteminde olmayan bir avantaj: Kahvaltı fıyatlann içinde. 2. Dilediğinizde tam panshon kalma seçeneği: Bu durumda, kişi başına (yaz ya da kış, fark etmez) öğle ve akşam yemekleri için günde çok düşük ve abonelik süreniz boyunca değişmeyecek bir ücret ödeyeceksiniz. 3. Dh-elim, şubat apnda bir hafta tatile abone oldunuz, ama temmuzda tatil yapmak istediniz. Yer olduğu taktirde, aradaki fîyat farkını (yalnızca o yıl için) ödeyerek yapabiürsiniz. 4. Ya da tatile aboneliğiniz temmuz ayında ve şubatla değiştirmek istıyorsunuz.Yine yer varsa değiştirebilir ve bir hafta yerine daha uzun süre tatil yapabilirsiniz. 5. Yalnızca Yücelen Otel'de bulabileceğiniz bir avantaj: Dilerseniz, tam donanımlı Yücelen Hastanesi'nde size özel fiyatlarla çekap olanağı Dikkat Yapacağınız tatile abonelik' sozleşmesi Tuketiciyi Koruma Yasası ve 2003 Hazıran ayında çıkanlan Devre Tatil Yönetmenliğine uygundur. YAPI-C "Tatile abone eder" İstanbul Merkez: Türkocağı Cad. Basın Sarayı No: 1 Kat: 4 (GazeteciJer Cemiyeti üstü) Cağaloğlu-Istanbul Tel: (0212) 520 21 91-92, (0212) 522 49 26 Faks: (0212)520 50 23 (Cumhuriyet Gazetesi) (0212)512 05 05/550-561 www. yapic.com.tr YAPI-C Bir Cutnburiyet Vakft Kuruluşudur.