Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 14 EYLÜL 2002 CUMARTESİ
HABERLER
CHP'de işçi, AKP'de işveren egemen. 'Seçilebilir' kadın adaylann sayısı düştü
Eğitim düzeyiyükseldiBÜLENTSARIOĞLU
EBRUTOKTAR
ANKARA(CumhuriyetBürosu)-Si-
yasi partilerin 3 Kasım seçimleri için
YSK'ye bildirdiği milletvekili aday
listelerinde, geçmiş seçimlere oranla
yüksekokul mezunlannın sayısındaki
artış dikkat çekiyor. AKP ve ANAP'ta
en fazla başvuruyu işadamı ve tüccar
kökenliler oluşfururken, CHP'de sen-
dikacılar, DSP'de esnaf ilk sırada yer
alıyor. En fazla üniversite mezunu 480
adayla AKP"de bulunuyor. Yaklaşık
11 bın adayın yer aldığı listelerde ka-
dın adaylann sayısı 300'ün altında ka-
lıyor. Parlamentoda halen 22 milletve-
kili bulunıırken, yeni parlamentoya gi-
recek kadın sayısuıın bu rakamın da
altında kalacağı tahmin ediliyor.
Cumhuriyetin yaptığı araştınnaya
göre, 3 Kasım seçimlerinde milletve-
kili adaylannın en belirgin özelliğini,
eğitim düzeyinin geçen yıllara göre
önemli ölçüde yükselmesi oluşturdu.
• Aday başvurulannda ilginç yaklaşımlar dikkat çekiyor. 51 AKP'li
meslek hanesine 'milletvekili' yazdı. Kamuda, hâkim, savcı ve üst düzey
bürokratlar, mesleğini 'idarecilik' olarak gösterdi. CHP, 90 adayla
sendikacılann en fazla temsil edildiği parti.
Yeniden aday olan milletvekillerinin
ise, "meslek" hanesine "miDetvekfli''
yazması dikkat çekri. AKP'den aday
olan eski TBMM Genel Sekreteri Va-
hit Erdem ise meslek hanesine "siya-
setçj" yazdı. Genel başkanı kadın olan
DYP'de ise Tansu ÇiDer ile birlikte
liste başında 3 kadın aday yer alabil-
di. Milletvekili aday listelerinden ba-
zı partilerin "aday profiB'' şöyle:
CHP: Adaylann 445'i yüksekokul,
66'sı lise, 22'si ortaokul, 17'si ilkokul
mezunu. Listede 90 sendikacı, 30
emekli, 3 sanatçı, 4 gazeteci, 1 lokan-
ta işletmecisi bulunuyor. Adaylann
yüzde 75 'i daha önce parti teşkilatla-
nnda çalışan isimler. Daha önce mil-
letvekili olan isimler, toplam adaylar
içinde yüzde 6.9 oranında yer tutuyor.
Adaylar arasında işadamlantıın oranı
yüzde 19.5, mühendislerin oranı yüz-
de 15.5, avukatlann oranı yüzde 14.4,
ekonomistlerin oranı yüzde 4.5 ve dok-
torlann oranı yüzde 6.5.
Tüzuk gereği Parti Meclis'nde ka-
dın kotası uygulayan partinin millet-
vekili aday listelerinde kadınlann çok
azı seçilme şansı olan sıralarda yer al-
dı. CHP'nin listesinde 39 kadın mil-
letvekili adayı yer alırken, bu adaylar-
dan yalnız 8'i üst sırada bulunuyor.
DSP: 43 kadın adaya yer verilen
listede, sadece Devlet Bakanı Tayyi-
be Gülek ile Bilecik Milletvekili Se-
bahat Vardar liste başı olabildi. DSP
listelerinden 89 esnaf aday olarak ba-
şı çekti. Esnaflan sırasıyla 66 mühen-
dis, 60 eğitimci, 43 iktisatçı ve işlet-
meci, 38 avukat, 28 muhasebeci, 19
doktor, 15 işçi, 13 gazeteci, 12 mimar,
11 çiftçi, 9'areczacı veveteriner, 7'şer
emekli asker ve bankacı ile 6 ev ha-
nımı izledi.
AKP: Adaylann 480'i yüksekokul,
65'i ortaokul ve lise, 4'ü ilkokul me-
zunu. AKP listesinde, işadamlannın
yoğunluğu dikkat çekiyor. Adaylardan
104'ü işadamı, 70'i mühendis, 55'i
avukat, 37'si doktor, diş hekimi veya
veteriner, 26'sı eski bürokrat, 20'si
öğretim üyesi, 17'si eğitimci veya öğ-
retmen, 18'i emekli, 9'u eczacı, 7'si
mimar, 6'sı gazeteci, 2'si sanatçı, 1 'i
kabzımal, l'i emekli büyükelçi, 4'ü
daruşman, 3'ü çiftçi. 100 dolayında-
ki isim de iktisatçı, işletmeci veya ser-
best meslek sahibi. AKP milletvekil-
Siyasette değişim isteyen çok sayıda işadamı listelerde yer aldı
Iş dünyası siyaset arenasmda
• Siyasette değişim
isteyen iş dünyasının
atağı bu yılki seçimi
geçmiş yıllardan farklı
kılarken daha çok
sayıda sanayici ve
borsacuıın yer aldığı
listelerde iş
çevrelerinden ünlü
isimler de yer aldı. Memduh Hacıoğhı. NurGer. CengizKaptanoğhı. OkanOğnz.
Ekonomi Servis -îş dünyasuıdan
yüzlerce isim siyasi partilerin lis-
telerinde kendine yer bulabildi.
CHP, AKP, DYP, ANAP, MHP ve
SP'nin listesine çeşitli illerden ve
sıralardan toplam 749 işadamı gi-
rerken listeierin birinci sırasmda yer
alan işadamı sayısı 81 'e ulaşü.
CHP'de adaylann mesleklere gö-
re dağılımında işadamlannın yüz-
de 19.5 'lık oranla ağırlığı oluştur-
ması dikkat çekti. 9 işadamının bi-
rinci sırada olduğu CHP listele-
rinde 65 işadamı kendine yer bul-
du. Toplam 115 işadamının liste-
lerinde yer aldığı AKP, 9 kişiyi de
ilk sıradan aday gösterirken 139 işa-
damının olduğu DYP 18 işadamı-
na ilk sırayı verdi. ANAP'ta da 13
işadamı ilk sırada olmak üzere top-
lam 103 kişi listelere girdi.
MHP'den aday olan 94 adaydan
12'si ilk sırada yeralırken 109 işa-
damının olduğu SP'de 12 işadamı
ilk sırada yer aldı.
Siyasette değişim isteyen iş dün-
yasının atağı bu yılki seçimi geç-
miş yıllardan farklı kılarken daha
çok sayıda sanayici ve borsacuıın
yer aldığı listelerde iş çevrelerin-
den ünlü isimler de yer aldı. Ak-
kökGrubu Murahhas Azası Sdçuk
ErginCHP'nin Yalova listesinde 1.
sıradanmilletvekili adayı oldu. Is-
tanbul Sanayi Odası eski başkan-
lanndan Memduh Haaoğhı CHP
Istanbul 2. bölge 4. sıradan aday
olurken Yapı Merkezi Başkaru Er-
smAnoğhı yine CHP'den Istanbul
2. bölge 5. sıradan milletvekili ada-
yı oldu.
İş dünyasının tarunmış simala-
nndan Türkiye Giyim Sanayicile-
ri Derneğı eski başkanlanndan Nur
Ger, CHP Istanbul 2. bölge 10. sı-
radan, Tekser Yönetim Kurulu Baş-
kanı luğrol Eridn yine CHP'den
2. bölge 11. sırada listelerde ken-
dine yer buldu.
Meilland Temsılcısi Emin Şirin
AKP'den 1. bölge 12. sıradan, Is-
tanbul Menkul Kıymetler Borsa-
sı'nın eski başkanlanndan Muhar-
rem Karsh, Deniz Ticaret Odası
Başkanı Cengiz Kaptanoğlu
AKP'den aday olurken eski Türki-
ye îhracatçılar Meclisi Başkanı
Okan Oğuz DYP'den Istanbul 1.
bölge 1. sırada yer aldı. İşadamı Se-
im Yaşarda DYP'den Izmir 1. böl-
ge 4. sırada yer alırken Giyim Sa-
nayicileri Derneği Başkanı Hik-
met Tannverdi DYP'den Malatya
1. sıradan aday olarak listeye gir-
di. lzmir Ticaret Odası Başkanı
Ekrem Demirtaş Yeni Türkiye Par-
tisi'nden lzmir 2. bölgede 1. sı-
radan milletvekili adayı oldu.
lerinden 51 'i de meslek olarak "mfl-
letveküKğuıi" gösterirken, adaylar ara-
sında, birçokkişinin "siyasetçi,idare-
ci, vöneticT gibi unvanlan meslek ola-
rak yazması dikkat çekti. AKP liste-
sinde yalnızca iki aday "ilahiyatçı"
olduğunu yazdı. Ancak 5'i bilinen
isimler ohrîak üzere bazı ilahiyatçılar
gerçek mesleklerini gizledi. AKP lis-
tesinde yer verilen 25 kadın adaydan
yalnızca 2 veya 3'ünün seçilme ola-
sılığı bulunan sıralarda yer alması dik-
kat çekti.
ANAP: Adaylardan 12l'i serbest
meslek sahibi veya tüccar, 73'ü mü-
hendis, 46'sı işadamı, 44'ü avukat,
36'sı işletmeci veya ekonomist, 29'u
öğretmen, 20'si emekli, 11 'i eczacı,
10'u mimar, 10'u ev hanımı, 9'u çift-
çi, 3'ü gazeteci, 8"i eski bürokrat, 1 'i
çevirmen, 1 'i şoför ve 1 sendikacı.
Adaylardan 74'ü kadın. Başvuranlar-
dan 336'sı üniversite, l'i lise, 14O'ı
ortaokul ve 36'sı ilkokul mezunu.
SP: AdayHstesinde 76 tüccar, 75 mü-
hendis, 37 avukat, 21 doktor, 16 ila-
hiyatçı ve din görevlisi ile 12 öğretim
görevlisi bulunuyor. Adaylann 375'i
yüksekokul, 131 i ortaokul ve lise,
22'si ilkokul mezunu. SP'nin aday gös-
terdiği 6 kadından 3'ünün türbanlı ol-
duğu öğrenildi. Türbanlı adaylann se-
çilme olasıhğı bulunmayan sıralara
kaydınlması dikkat çekti. Kadın aday
olarak yalnız Oya Akgönenç Ankara
1. bölge 1. sırada, avukat Aynur De-
miray Kütahya 1. sırada partileri ba-
rajı geçerse seçilebilecek sırada bulu-
nurken, diş hekimi Hüyla Ünüvar Ada-
na 8. sırada, filolog Banu Atabay An-
kara 2. bölge 11. sırada. avukat Şük-
ran Kaplan Denizli 3. sırada, avukat
Sıdıka Oya Çolakoğlu Yenişar Izmir 2.
bölge 4. sırada yer aldı.
DYP: Bu partide çoğu aday, eğitim
düzeyi ya da mesleğini belirtmedi.
DYP'nin ilk 5 sıra adaylannın meslek-
lerine göre dağılımı ise şöyle oldu:
Mühendis 43, avukat 39, serbest tüc-
car 37, ekonomist 26, müteahhit 26.
DYP'li adaylann 32'si de meslek ha-
nesine "yönetici-idareci" yazdı. DYP
listelerindeki 30 kadın adaydan ancak
Ciller dahil 3 'ü liste başı olurken, 3 'ü
de 2. sırada yer aldı.
MHP: Adaylann 22'si ilkokul, 55'i
ortaokul, 473'ü de yüksekokul mezu-
nu. MHP adaylannın büyük bölümü-
nü mühendis ve öğretim üyeleri oluş-
turdu. Adaylann 73'ü mühendis, 50'si
öğretim üyesi, 25'i bürokrat, 33'ü öğ-
retmen, 29'u doktor, 45'i işadamı, 5'i
emekli subay ve 2'si emekli komiser-
den oluştu. 16 kadm adaya yer veri-
len listede, adaylann seçilemeyecek
sıralarda gösterilmesi dikkat çekti.
3 Kasım seçimleri için siyasi partilerin sürpriz adaylan örgütlerin içinde depreme neden oldu
İzmir'deithaladay şaşkınlığıSERDARKIZIK
İZMÎR - tzmir'de siyasi partilerin
adaylan, örgütlerinde adeta deprem
yarath. Sürpriz isimlerin yanı sıra se-
çilecek sıralara yerleştirüen ithal aday-
lar örgütleri kanştırdı.
Izmir'de en beklenmedik liste
CHP'de belirdi. Bazı adaylann kim-
liğinden bırakm örgütü, il yöneticile-
ri bile habersiz. Ülke çapında nitelik-
h, birikimli birkaç adayın önemli sı-
ralara yerleştirileceği beklense de açık-
lanan üsteler, büyük ölçüde sürpriz ol-
du.
Ök sürprizi, listenin bu denli Bay-
kalcı olamayacağmı düsünenleryaşa-
dı. Ikinci sürpriz, ithal ve örgütte ta-
nınmayan isimlerle ortaya çıktı.Ör-
neğin 1. bölge 2. sırada yer alan DİSK
Oleyis Sendikası Genel Başkaru En-
ver Öktem beklenmedik bir isimdi.
Ûktem'in aynca ağır cezada usulsüz-
lük ve dolandıncılıktan yargılamyor
ohnası, bu durumun Genel Merkez
tarafindan bilinmesine karşın dikka-
te ahnmaması da şaşırtıcı karşılandı.
Aynı bölgede Ydmaz Kaya, Abdül-
rezzak Erten, Nail Yüce, Zafer Yapı-
a örgütün tanımadığı isimler. Sırala-
maya sokulmayan birçok aday adayı,
bu isimler için "Herhalde has Bay-
kalcKnrlar" değerlendirmesini yapı-
yor.
Ikinci bölgede de benzer bir tablo
söz konusu. 2. bölge 1. sırada PM
üyesi Prof. Dr. Hakkı Akahn yer alı-
yor. Diğer adaylar Mehmet Ansoy ile
Kemal Cengizoğlu'nu tanıyan o den-
li az ki. Bu tabloya karşın üste çıkma
çabalan da yok değil. Ankaralı müte-
ahhit Abdülrezzak Erten, kendisinin
iki dönem önce parti disiplin kurulun-
• Izmir'de en beklenmedik liste CHP'de belirdi. Bazı adaylann kimliğinden bırakın örgütü, il yöneticileri
bile habersiz. Ülke çapında nitelikli, birikimli birkaç adayın önemli sıralara yerleştirileceği beklense de
açıklanan listeler, büyük ölçüde sürpriz oldu. ilk sürprizi, listenin bu denli Baykalcı olamayacağmı
düşünenler yaşadı. Ikinci sürpriz, ithal ve örgütte tanınmayan isimlerle ortaya çıktı.
da yer aldığını belirterek "Kabahat
bendedeğfl,partiningenelmerkez or-
ganlannı tanımayan partililenk'' di-
yebüiyor.
Heryerdetepki
Izmir'de diğer partiler de aynı so-
runlarla karşı karşıya. Özellikle önse-
çim yapan DYP'de ilk sıralara ithal
adaylann yerleşfirilmesi, örgütü al-
tüst etti. DYP'nin Izmir'de iki sürpri-
zi oldu. Illri, Beyaz Enerji Operasyo-
nu'nu sürdürdüğü sırada görevden alı-
nan Savcı TalatŞalk ın 2. bölge 3. sı-
ra adayı yapıhnasıydı. DYP'yle se-
çim ittifâkı yapan DTP'nin Genel Baş-
kanı MehmetABBay'ar'ında son an-
da 2. bölge 1. sıra adayı yapılması
ikinci sürpriz oldu. Yine DTP konten-
jarundan 3. suaya getirilen Ayşe De-
ner'e örgüt tepki gösterdi. Eski il baş-
kanlanndan, Çiller'in eski danışma-
nı SonerGökseL başta ANAP'tan ge-
len ve 1. bölge ilk sıraya yeıieştirilen
G.DOĞU ANADOLU'DA 6 ÎLDE PARTÎLER KADIN ADAY GÖSTERMEDİ
Taşrada kadının adıyok
Necüe Çokay.
DlYARBAKIR/SAMSUN (Cumhuri-
yetBSrosu)-Doğuve Güneydoğu Anado-
İu bölgelerindeki illerden 6'sında hiçbir
siyasi partinin, kadın adaya yer vermedi-
ği ortaya çıktı. Diğer kentlerde ise kadın-
lar seçilemeyecek sıralarda. Karadeniz
Bölgesi'nde ise CHP'nin tek kadın adayı
Samsun 7. sırayakonuldu. DEHAP dışuı-
da AKP, ANAP, BBP, CHP, DSP, DYP,
LDP, MP ve SP, Doğu ve Güneydoğu Ana-
dolu bölgelerindeki 6 ilden hiç kadın aday
göstermedi. 10 ilde listelere giren kadın
adaylar ise seçilemeyecek sıralarda yeral-
dı. DEHAP dışındaki parölerin Diyarba-
kır, Şırnak, Van, Muş, Kars, Ağn, Iğdır,
Hakkâri, Şırnak, Şanhurfa, Malatya, Ela-
zığ, Erzurum, Batman, Siirt, Elazığ Uste-
lerinde, kadınlann sayısı yok denecek ka-
daraz. Doğuve Güneydoğu'dayer alan 16
il arasında seçilebilir sıradan kadın aday
gösteren tek parti ise ANAP oldu. ANAP
MKYK üyesi Makbule Yaşar, Tunceli'de
birinci sıradan aday olurken LDP Şır-
nak'tan Tülay Tosun'u, YTP ise Fatma
Gâltekin'i aynı yerden aday olarak göster-
di.DEHAP ise YSK'ye verdiği listelerde
Batman 1. sıradan Nurhayar Alran'a, Si-
irt 1. sıradan AyselTuğhık'a, Ağn 1. sıra-
dan Ferah Diba Ergün'e, Mardin 2. sıra-
dan FatmaKurtulan a yer verdi. Karade-
niz Bölgesi'nin 7 kentinde ise CHP liste-
lerine erkekler egemen oldu. CHP'nin Art-
vin, Rize, Trabzon, Giresun, Ordu, Sam-
sunve Sinop'tan gösterdiği 37 aday arasın-
da sadece birkadınvar. Samsun'da 7. sıraya
konulan dişhekimi NecfeÇokay, 25 yü SSK
Samsun Hastanesi'nde görev yaptıktan
sonra Bursa SSK'ye sürülmüştü.
Süha Tanık olmak üzere, ithal aday-
lar için "Tansu Hanım vefasızve den-
gesizdir. Teşkflat bu adamlan bağnna
basmaz" yorumunu yaptı. Yine eski
il başkanlanndan Kani Aydoğdu lis-
teler için "Dağ fare dofurdu'' dedi.
Izmir'de beklenmedik gehşmelerden
biri de ANAP'ta yaşandı. Partinin ku-
ruluşundan bu yana önde gelen isim-
ler arasında yer alan Işn Çetebi, liste
dışında bırakıldı. Çelebi sonuca sez-
siz kalmayı yeğledi. Vakıfbank Genel
Müdürlüğu'nden istifa edip 1. bölge
3. sıraya getirilen Altan Koçer de it-
hal isim. Diğer partilerden MHP de
benzer sorunlarla yüz yüze. Eski Ül-
kü Ocaklan Başkanı SuatBaşaran it-
hal aday. AKP'ye gelince, seçilebile-
cek sıralardaki adaylardan Zekeriya
Akçan Balıkesir"den getirildi. Örgüt
Akçan'ın kim olduğunu soruyor. Mer-
kez yoklamasında üst smılarda yeral-
malanna karşın MüjdatBıçakçının lis-
te dışı kalması ve DSP kökenü Isma-
il San'nın 9. sıraya yerleştirilmesi de
ilginç karşılandı. Bu manzaraya kar-
şın DSP, yapısından kaynaklanan özel-
liğinden ötürü sakin bir süreç geçiri-
yor. Her ne kadar 1. bölge ilk sırada-
ki AtiDaMuönan soğuk karşılansa da
Suat Çağlayan, Şükrü Sina Gürel ve
eski Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı
Viıral Savaş, tabanın olumlu karşıla-
dığı isimler arasuıda gösteriliyor.
Parti yönetimleri bu sürpriz aday-
lan tabanlanna nasıl anlatacak? Elbet
gelecek günlerdefirananınhızı bugün-
kü gibi ohnayacak, ancak özellikle
bazı adaylann örgütlerde kabullenil-
mesi de oldukça güç görünüyor. Oy
kaymalarmı beklemek gerçekçi bir
yaklaşım olabilir.
ClMARTESt
YAZILARI
ATAOL BEHRAMOĞLU
6-7 Eylül Utancı...
Yakın tarihimizin en utanç verici olaylanndan bi-
ri ve belki de en onde geleni, "azınlık" diye adlan-
dınlan Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlanna karşı 1955
yılı 6-7 Eylül tarihlerindeki yağma, çapul, kundak-
lama saldınlan ve linç girişimleridir. Ülkenin tüm yurt-
taşlan gibi yasaların güvencesi aftındaki bir yurt-
taş topluluğuna karşı işlenmiş bu suçların "derin
devlef'm bilgisi ve kışkırtmasıyla gerçekleştiği o
günden bugüne bilinmektedir. Rum, Ermeni, Mu-
sevi kökenli binlerce Türkiye yurttaşının mailannı
mülklerini yağma, çapul ve gaspa terk ederek ül-
keden aynlmak zorunda kalmalanyla sonuçlanan
6-7 Eylül olayları, çağdaş Türkiye için bir utanç le-
kesi olmayı sürdürmektedir...
• • •
Birkaç gün önce tam da 6-7 Eylül'ün yıldönü-
müne rastlayan günlerde, şair arkadaşım Roni
Margulies'le bir uçak yolculuğunda birlikteyiz.
Günümüz Türk şiirinin değerli ve özgün şairierin-
den Margulies, aynı zamanda doktora diplomalı bir
iktisatçıdır. Musevi kökenli Türk şairine 6-7 Eylül
olaylanna ilişkin değerlendirmesini soruyorum. Bı-
yıklan, eski Istanbul kenar mahalle delikanlısı ça-
lımıyla benden daha "Türk" Roni, özlü ve kıvrak
Türkçesiyle, kestirmeden yanıtlıyor: "Sermayenin
Türkleştirilmesindeki üç aşamadan biridir. llki Er-
meni kıyımı, ikincisi Varlık Vergisı, üçüncüsü de
6- 7 Eylül olaylandır..."
• • •
Roni'yle söyleşiyi bu kez edebıyat alanında sür-
dürüyoruz. Diyelim kı bir gün yapıtlarına Nobel
Edebiyat ödülü verilse, Musevi kökenli bir yurtta-
şının bu büyük edebiyat ödülünü kazanmasını Tür-
kiye nasıl algılayacak? "Derin devlet"\n bu konu-
da tutumu ne olacak? Roni Margulies, onun gibi
Musevi kökenli bir yazarımız Mario Levi; "Gâvur
Mahallesi"n\n değerli yazan, Ermeni kökenli Türk
yazarı Mıgırdıç Margosyan Listeyi uzatabili-
riz... Yapıtlanyla dihmizi zenginleştiren farklı etnik
kökenlerden bu çağdaş yazarlanmızdan herhan-
gi birine uluslararası bir büyük edebiyat ödülü ve-
rilse, ödülü bir Türk yazan mı, yoksa bir Rum, Er-
meni ya da Musevi yazar mı almış olacak? "Derin
devlet"\n bu konudaki yorumunu veyanıtını doğ-
rusu merak ediyorum...
• • •
Değindiğim bu sorunu şimdi birazdaha ileri gö-
türmek istiyorum. Yukarda adlannı andığım yazar-
laryapıtlannıTürkçeyazjyoıiar. Roni'ninanadili, bil-
diğim kadanyla, Türkçedir. Sanınm Mario'nunki
de. Diyarbakırtı Margosyan'ın Türkçeyi ve Erme-
niceyi, aynı süreçlerde, iki anadil gibi öğrendiğini
tahmin ediyorum. Bu bakımdan, "derin devlef'm
canı istemese de, bu yazarianmızı farklı etnik kö-
kenlerden Türk yazarlan olarak kabul etmekten
başka çaresi yok... (Saroyan'ın Ermeni kökenli
Amerikalı yazar olması gibi...) Fakat, Kürtçe yazan
TC yurttaşı Mehmet Uzun'a, ya da Türkçe dışın-
da herhangi bir dilde yazan ya da yazacak olan yurt-
taşımız bir başka yazara uluslararası bir edebiyat
ödülü verilirse, ödül hangi ulusun edebıyatına ve-
rilmiş olacak? Kürt gerçekliğini Kürtçe yazan Kürt
kökenli Türkiye (ve sanıyorum ki aynı zamanda Is-
veç) yurttaşı Mehmet Uzun örneğinde doğru ve hak-
kaniyetli çözüm, birileri hoşlanmasa da, şöyle ol-
mayacak mı: "Türkiyeli Kürt yazar..."
* • •
Yılmaz Güney'i kaybettiğimizde ben de Fran-
sa'daydım. ölüm haberini bir Fransız TV kanalı
aynen şöyle duyurdu: "Kürt sinemacı Yılmaz Gü-
ney öldü." Bu büyük bir haksızlıktı. Büyük bir sı-
nema sanatçısı, ait olduğu ülkenin ait olduğu sı-
nemasından, edebiyatından kopanlıyor, "etnik"
kökeniyle (ya da bu kökenin bir bölümüyle) anılı-
yordu... Yakından tanıyanlar için Fransızlann ya
da başka Batılılann bu çirkın ve haksız saptırma-
cılığında şaşılacak bir yan yok. Ama onların ülke-
mizle ilgili çarpıtmalanna bizim "derin devlet"\vn\z
kendi yurttaşlanna karşı aynmcı tutumuyla çanak
tutmuyor mu?
• • •
Yakın süre önce tanıştığımız Mıgırdıç Margos-
yan'la aramızda bir kardeş yakınlığı oluştu. Onun
güneydoğu güneşi ve rüzgârıyla kavrulup esmer-
leşmiş yüzünde, şark çıbanında, azıcık hüzünlü
ve sevecen gülüşünde, bana yine kardeş yakınlı-
ğındaki Ahmed Arif'ı, Bekir Yıldız'ı, Tahsin Sa-
raç'ı, Dursun Akçam'ı, Adnan Binyazar'ı görü-
yorum... Birkaç gun önce bu kez onunla, Büyüka-
da'da bir kardeş sofrası söyleşimizde, o azıcık hü-
zünlü gülümseyişiyle anlatıyor: Bu yaz gittiği Boz-
caada'da, kendi zevki için şarap yapmak hevesiy-
le küçük bir toprak parçası satın almaya niyetlen-
diğinde, adı Mıgırdıç (Roni, Mario vb...) olan TC yurt-
taşlannın bu satın alma işlemi için önce "Ankara'öan
izin almalan gerektiğini öğrenmiş...
• • •
6-7 Eylül olaylanndan yaklaşık yanm yüzyıl son-
ra da Türkiye bu utancın lekesini alnında taşıma-
yı sürdürüyor... Uzak ya da yakın bir geçmişin
utanç lekelerinden kurtulmak yerine değişik bi-
çimlerde yenilerini taşımaktaki bu ısrar, çok sesli-
liğin, çok renkliliğin, çok kültürlülüğün beşiği ülke-
mize yakışmıyor...
ataol b(S cumhurlyet.com.tr.
Faks:(0212)513 85 95
VEFAT ve BAŞSAĞLIĞI
Değerle üyernız, esh Kûcaeli Milletvekili,
BasınŞerefKartı sahibi
AHMET SÜREYY4
SOFÜOĞLUnu
yıtirdik. 11 Eylül 2002 Çarşamba günü Kocaeli'nde vefat
eden A Sûreyya Sofuoğlu. Atatürkaıaştırmalan ile
tanınıyordu. Soruoğiu, Kocaelı Sütçü Imam
Ünıversitesi'nde de öğretim üyeliğa görevini
sürdürmekteydi. 73 ya^ında vefat eden A. Süreyya
Sofuoğlu"nun cenazesı 13 Eylül 2002 Cuma günü Izmit
Yenicuma Camii'nde kılınan ıkindi namazınm ardından,
Bahçecik Mezarlıgrnda toprağa verildi.
A. Süreyya Sofuoğlu'na Tann"dan rehmet.
kederli ailesine ve üyelerimıze başsağlığı dileriz.
TÜRKİYE GAZETECtLER CEMÎYETİ