Katalog

2 5 HAIİRAN 2002 SALI CUMHURİYET SAYFA kultur(âcumhuriyet.com.tr 15 François Daireaux'nun 'Gri Baskıresimler' sergisi 13 Temmuz'a dek Karşı Sanat Çalışmaları'nda Sanatın küreselleşen görüntüsü• Sergi, iki ülke arasındaki kültürel diyalog noksanlığını onarmaya yönelık bir sanatçı girişimi dü^eyinde değerlendirilebilir mi? FauzJa iyiniyetli bir görüş olacaktır bu belki. Ama son aylarda izlediğimiz birkaç sergiyle birlikıte düşünaldüğünde, Fransız Kültür Merkezi'nin dar kapsamlı çalışmalarıyla sınırlı biralana yayılmakla beraber, b u yeni serginin de, kültürel ilişkilere olumlu bir katkı niteliği taşıdığı sonucuna varabiliriz. KAYA ÖZSEZGİN Türkije ile Fransa arasındaki kültürel ilişki- lerin, siyasal ve ekonomik ilışkilerle bağlantıh olarak zayıfladığı bir döneımde, seyrek de olsa çagdaş Fransız sanatçılardan birinin sergisine tanık olmak, tarihsel dostluğun canlandığı anla- mına gelmiyorkuşkusuz. JCöklü ve kapsamh di- yaloglar, uzun süreli kültürel programlann ha- yata geçirildığini belgeleyecek somut girişimler gerekiyor bu konuda. Istanbuldaki Fransız KüJtiir Merkezi'nin iş- birliğiyle, Karşı Sanat Çalışmalan'nın Elhamra Pasajı içindeki galerisinde düzenlenen Franço- is Daireaux'nun "Gri BasRıresimler" ("Gri- saille") sergisi, ikı ülke arasındaki kültürel di- yalog noksanlığını onarmaya yönelik bir sanat- çı girişımi düzeyinde değerlendirilebilir mi? Fazla iyiniyetli bir görüş olacaktır bu belki. A- ma son aylarda izlediğimiz birkaç sergiyle bir- likte düşünüldüğünde, Fransız Kültür Merke- zi'nin dar kapsamlı çalışmalanyla smırlı birala- na yayilmakla beraber, bu y e n i serginin de, kül- türel ilişkilere olumlu bir katkı niteliği taşıdığı sonucuna varabiliriz. Poflu kültürüne özgü yanlar François Daireaux (1966). yaşamını ve çalış- malannı Paris'te sürdürmekte olan genç bir sa- natçı. Paris Dekoratif Sanatlar Okulu çıkışlı. Bu okulu bitirdikten sonra beş yıl kadar Fas'ta ya- şamış ve ilk sergilerini bu ülkede gerçekleştır- miş. Çahşmalannın büyük b i r bölümü yerleştir- me ("installation") teknigini içeren çalışma- lardan oluşmakla beraber, " a r c h e " kâğıt üzeri- ne mürekkep püskürterek özel bir teknikle ba- sıma hazırladığı siyah-beyaz resimlerini getir- miş Türkiye'ye. Ortak boyuttaki bu desenlerini, galeri mekânının duvarlannı bir uçtan öteki uca SOYUT - HACİMSELLİK - Daireaux'nun desenlerinde görülen soyut-hacimsellik, Doğu kül- rürünün bezemeci estetiğine dışardan ekJenmiş plastik bir değer olarak kendini gösteriyor. kapsayacak biçimde ve düşey doğrultuda yan yana sıralıyor. Soyut bir heykel imgesinin yuka- ndan aşağı doğru, derinlikli ve ışık-gölgeli ay- nntılan ve bu aynntılann tekrarh düzenlemesı üzerine kurulu bu gri baskıresimlerde, süsleme- ci sanatın (dekorativizmin) Doğu kültürüne öz- gü yanlannı bulmak mümkün. Jean- Marc Hu- itorel, sanatçı üzerine 1998'de yazdığı bir yazı- da, ilk yapıtlanndan başlayarak tanık olunan bu özgünlüğü, Daireaux'nun bir anlamda Fas'taki "izole" yaşamına bağlıyor. Kuzey Afrika'nın geleneksel îslam kültürüy- le, bu dekoratif - soyut bezeme niteliği gerçek- ten de örtüşüyor. Ancak bir farkla: Islam beze- meciliği, doğa kökenli olsun ya da olmasın, mo- tıfleri, satıh (yüzey) esprisine bağlı ikiboyutlu- luk içinde yansıtır. Daireaux"nun desenlerinde görülen soyut - hacimsellik ise Doğu kültürünün bezemeci estetiğine dışardan eklenmiş plastik bir değer olarak kendini gösteriyor. Sergiyi ge- zecek olanların gözleri, pencerelerden galeri du- varlannın dışma, hemen karşıda tstiklâl Cadde- si üzerindeki Saint Antuan Bazilikası'nın cep- he ve kemer içi süslemelerine kaydığında, Da- ireaux'daki tipik süslemeci yaklaşımın, mimari kaynaklı olduğu sonucuna varacaktır. Ortaçağ münarlığına özgü bu soyutlayıcı estetik, Fran- sız sanatçının, geleneksel sanat verileri karşı- sında. resim sanatına malzeme oluşturacak gör- sel elemanlara çağdaş sanatçı gözlemiyle bak- maktan yana bir rutum takındığının da göster- gesi olsa gerek. Küreset bir vlzyona sahlp olmak Üç boyutlu. heykelsi motif. doğayı ve nesne- leri boşluk (espas) içinde görme ve gösterme kaygısının bir sonucudur. Hacimselliğin deko- rativizmle bağdaşık bir değer göstergesi olarak resim yüzeyine aktanlması, günümüzdeki yay- gın deyimıyle, Doğu'ya ve Batı'ya özgü sanat değerlerini "küresel" bir vizyon doğrultusun- da yorumlama içgüdüsünden kaynaklanıyor olabilir. Daireaux'nun bu yıl basılmış olan ser- gi kataloğunda dikkatimi çeken bir başka nok- ta, sergilediği baskıresimlerdeki motifdizgesiy- le uyumlu olarak yere dizdiği renkli nesne par- çalannı da aynı görüş yönünde organize etmiş olmasıdır. Çok ilginç bir isimlendirmeyle, ye- re yaydığı ve üzerinde gezindiği bu nesneler bütününe (silikon nesneler) "halı" adını ver- miş bir yerde. Salt yere dizilmiş olmakla ilgili değil bu sıfat; zaman değişse bile, işlevin, fark- lı sanat objelenyle süriiyor olmasına ilişkin bir saptama. Halı, evrensel nitelikli birkullanımeş- yası olsa da, bu kullanım nesnesi, daha çok Do- ğu külfürünü ve yaşam biçimini çağnştıncı de- ğerleri saklar bünyesinde. Daireaux, yerleştir- me tekniğıne ilişkin çalışmalannda da, tıpkı bu sergide yer verdiği ve kâğıt üzerine boylaması- na "yerleştirdiği" motiflerinde olduğu gibi, Doğu kültürünü çağrıştırıcı sanat birimlerine öncelik tanımakta. Böyle bir önceliksel tutum, en yeni tekniklerde bile. en eski kültürlerin esin- Ieyici özelliklerine rutunarak bir etkileşim mo- delinin oluşrurulabileceği görüşunü güçlendi- riyor. Yetlnme duygusu ve kırılganlık Yansız (nötr) bir renktir gri. François Daire- aux'nun renklilikten kaçınarak böyle bir "mo- nokrom" yaklaşımla yetinmekte direnmesi, gri baskıresimler dizisini, kendi içinde özgün kılan bir başka etken. Bir tür içedönüklük, yetinme duygusu ve hassas bir kınlganlık, baskıresimle- rin fümünde etkisini sürdüriiyor ve Batı sanatı- nın çağdaşlık kavşağında, sanatçının yanını - yöresini gözden geçirmeyi "ölçfit" olarak be- nimsemiş olduğunu bir kez daha düşünmemize yol açıyor. (Sergi, 13 Temmuz 'a kadar görülebilir. Tel: 0212 245 4657) Sanlıurfa: plastik sanatların 11 bin yıllık öyküsü 'Uygarlığın Doğduğu Şehir' Yurt Haberleri Servisi - Sanlıurfa Valiliği'nce hazırlanan "Uygarhğın Dogduğu Şehir" adlı ki- tapta plastik sanatlann bölgedeki 11 bin yıllık öy- küsüne de yer veriliyor. Sanlıurfa Valiliği, ŞURKAV Vakfı ve Harran Üniversitesi uzmanlarının işbirliğjyle bölgenin kültürel zenginliği "Sanlıurfa: Uygarlığın Doğ- duğu Şehir" adlı kitapta toplandı. Kitap, bölge- yi, tarih, arkeoloji. mimari, turizm, sanat, edebi- yat ve halk kültü- rü açısından de- rinlemesine ele alıyor. Edessa uygarlı- ğından başlaya- rak Sanlıurfa'ya uzanan tarihsel sürecin incelendi- ği kitapta, bölge- ye ait en eski fo- toğraflara da yer ; veriliyor. l Kitapta en ilgi çeken bölüm ise "dünyanın ilk tapınak tepesi" t olan "Göbeklite- i pe"de gerçekleş- tirilen kazılar. Anadolu'nun en eski heykel atöl- yesinde bulunan kalker taşından yapıfmış büyük boydaki insan, arslan. domuz, boğa başı ve kur- ( bağa heykelleri, çeşitlihayvanröl- yeflen, kazıma tekniğinde yapıimış yatar vaziyet- tekiçıplak kadın figürlerinin Anadolu'nun en es- <i plastik sanat eserleri olduğu vurgulanıyor. Jrfa'mn Inanç turlzmlndeki yerl Kjtapta, dünya kültür ve medeniyetinin doğdu- *u topraklar sayılan ve arkeoloji kültüründe "Be- •ekttli Hilal" olarak adlandınlan bölgede yer alan Jrfa Göbeklitepe'deki tapınaklann günümüzden 11 tuı yıl öncesine ait olduğuna dikkat çekiliyor. jöfceklitepe'nin yanı sıra Nevalı Çori alanında ya- »ılaıı kazılarda bulunan figürler ve kabartmalann vfedotik Çağ'a (MÖ 10000-5000) dayandığı ifa- le edilen kitapta, "Nevalı Çori tapınaklarında lulınmuş at, kurt, pelikan, kertenkele heykel- eri ve kabartmaları, el ele tutuşarak dans eden Kitapta, Neolitik Çağ'a dayandığı ifade edilen ve Nevalı Çori kazı alanında bulunan figürler ve kabartmalara da yer veriliyor. kadın-erkek kabartması 11 bin yıl öncesi resim sanatının ne denli ileri düzeyde olduğunu gös- termesi açısından büyük önem taşımaktadır" denilıyor. Eskiçağdan Kurruluş Savaşı'na kadar Urfa tari- hiyle başlayan kitapta Harran Yazıtlan, Urfa kü- tüphaneleri tarihi, mimari eserlerin özellikleri de aynntılanyla anlatıhyor. Aynca kentte yapılan arkeolojik araştırmalann tek tek ele alındığı kitapta. Sanlıurfa'nın dünya inanç rurizmindeki yeri aktanlı- yor, sanat ve edebiyat ile halka kültüründen de örnek- ler sıralanıyor. Tarlhl gelecek kuşaklara aktarmak s Sanlıurfa Valisi Muzaffer j Dilek, kentin tarih ve külrü- riinün gelecek kuşaklara en doğru şekilde birinci elden aktanlmasını hedefledikle- ' rini belirtiyor. 1927'de Vali * Fuat Uray'ın planladığı ve 1936 da Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifleriyle yaşama geçen "Barış Suyu Projesi"ne e\ sahipliğı ya- pan Urfa'nın, tektannlı din- ; lerin ortak atası olan Ibra- l him Peygamber'in doğduğu Ş ve yaşamını sürdürdüğü - kent olduğunu vurgulayan i Dilek, kitabın hazırlanması I sürecini şöyle anlatıyor: "Bu çalışmanın başla- tılmasına, 2000 yılının Ağustos ayında karar verildi. Bundan önce ya- yımlanan kitapların, çoğunlukla Sanlıurfa dı- şındaki otoriteler tarafından hazırlanması, projenin bence en özgün yönüdür. Sanlıurfa ilinin aydınlarının, entelekföellerini ve araştır- macılarının, kendi şehirleri ve kültürleri konu- sunda ortaya kovacakJarı özgün birikimlerinin olduğunu, buna ek olarak bu şehrin kültürü- nün yazılması ve anlatılmasındaki asıl görev ve sorumluluğun Şanlıurfalılara düştüğü düşü- nüldü. Bu fikir, projede görev alan ve almayan hemşehrilerce de benimsendi. Sanlıurfa küîtü- rü ve tarihin doğru yazılmasının sorumluluğu- nun, bu ilin aydınları tarafından taşınması ge- reği üzerinde uzlaşmaya varıldı ve içtenlikle benimsendi." Irvine Ardirri, Graeme Jenning, Dov Scheindlin, Rohan de Saram'dan oluşan dörtlü, konserde Dutilleux'nün Dörtlü 'Ainsi la nuit\ Rihm'in Yayb Çalgılar Dörtlüsü No. 3'Im Innersten', Ligeti'nin Yaylı Çalgılar Dörtlüsü No. 2 ve Xenakis'in 'Tetras' adlı yapıtlannı seslendirecek. Arditti Dörtlüsü Aya İrini'de Kültür Sergisi - '30. l luslararası tstan- bulMüzikFestivali'kapsammdabugün sa- at 19.30'da Aya Irini Müzesi'nde Arditti Dörtlüsü konser verecek. Ir\ine Arditti (keman). Graeme Jenning (keman), Dov Scheindlin (viyola), Rohan de Saram'dan (viyolonsel) oluşan dörtlü, konserde Dutllleuxnün Dörtlü 'Ainsi la nuit', Rihm'in Yaylı Çalgılar Dörtlüsü No. 3 'Im Innersten', Ligeti'nin Yaylı Çalgılar Dörtlüsü No. 2 ve Xenakis ın 'Tetras' ad- lı yapıtlannı seslen- ^ ^ ^ . _„.,_„._ ,^, direcek. Arditti Dörtlüsü, çağdaş müzik ve er- ken 20. yüzyıl re- pertuvarındaki tut- kulu ve teknik ola- rak mükemmelliğe ulaşan yorumuyla dünyada haklı bir ünekavuştu. Toplu- "*"**" -»—•«—" luğun birinci kemancısı Irvine Arditti tara- fından 1974'te kurulan dörtlü için günümü- ze kadar yapılan birçok beste, 20. yüzyıl re- perruvanna önemli bir katkı yaptı. Topluluğun ilk kez seslendirdiği Birtwist- le, Cage, Carter, Dillon, Ferneyhough, Gubaidulina, Kagel, Kurtag, Ligeti, Nan- carrow, Rihm, Stockhausen ve Xenakis gi- bi bestecilerin eserleri Arditti Topluluğu'nun geniş repertuvan hakkında önemli bir fikir veriyor. Topluluk, eserlerini yorumladığı çağdaş bestecilerle sıkı ilişkiler içinde çalış- malannı sürdüriiyor. Bugüne kadar 100 ka- dar CD kaydı yapan dörtlünün yaprığı çalış- malarla kazandığı ödüller arasında, Ernst con Siemens Müzik Ödülü (Haziran 1999) ve Elliot Carter'ın bestelerinden yaptığı ka- yıtlarla, çağdaş oda müziği kaydı dalında al- dığı Gramopnone Ödülü bulunuyor. Eği- tim alanında da aktif olarak çahşmalar ya- pan dörtlü genç mü- • Bugün Aya İrini'de konser verecek olan Arditti Dörtlüsü, çağdaş müzik ve erken 20. yüzyıl repertuvanndaki tutkulu ve teknik olarak mükemmelliğe ulaşan yorumuyla dünyada haklı bir üne kavuştu. zisyenler için dünya- nın çeşitli yerlerinde master kurslan ve atölyeler gerçekleşti- riyor. Dörtlünün kurucu- su ve birinci kemancı- sı olan Irvine Arditti 1976'da Londra Sen- foni Orkestrası'na girdi. Henüz 25 yaşındayken bu ünlü orkest- ranm baş kemancı yardımcılığı görevini üst- Iendi. 1980 yılında, Arditti Dörtlüsü ile olan çalışmalanna daha fazla zaman ayırabilmek için görevinden aynlan Arditti, halen solist olarak pek çok orkestra ile çalıyor. Sanatçı konserlerde çağdaş bestecilerin keman için yazdığı eserleri seslendirmeye özen gösteri- yor. (Biletix: 0 216454 15 55) Oasis'in izinsiz yapılan vîdeo kasetferî... • LONDRA (AA) - Ingiliz ordusu, Iskoçya Dağhk Bölgesi alayının, Manchesterlı rock grubu Oasis'in izni olmadan grubun iki şarkısını kullanarak çekim yaptığı video kasetlerı toplatıyor. Savunma Bakanhğı'ndan biryetkili, alayın şarkılan kullanmak için izin istenmesi gerektiğinin bilincinde olmadığını, daha sonra grubun yayıncısından istenilen iznin geri çevrildiğini söyledi. Yetkili, okullar ve çarşılarda gösrerilen 300 video kasetin toplatıldığını kaydetti. Oasis'in 1995 yılında çıkan 'Morning Glory' adlı albümünde yer alan 'Wonderwall' ve 'Hello' şarkılannın kullanıldığı video kasetlerde. askerlerin Kenya'da düzenlediği tatbıkatlar görülüyor. Grubun, 5. albümü 'Heathen Chemistry' 1 Temmuz'da piyasaya sürülecek. Yjpminci yüzyılın sanatı çizgi poman oldu • Kültür Servisi - îletişim Yayınlan, 35 yazann 66 a>Ti makaleyle bir araya geldiği Çizgili Hayat Kjlavoızu'nu yayımlıyor. Kitapta, 7'den 77'ye herkesin tutkusu olan çizgi romanlann yazarlan, çizerleri, serüvenler ve Zagor'dan Yuki'ye, Karaoğlan'dan Tommiks'e, Italyan fumettilerinden Japon mangalarına, Amerikah Golden Age çizgi romanlanndan frankofonlara süper kahramanlardan korku öykülerine çizgi roman karakterleri hakkında yorumlar, kişisel fan ve koleksiyoncu hikâyeleri, türler, meşhur yaymevleri ve her çizgi romanın Türkiye serüveni yer alıyor. Kapağını Lombak dergisi çizerlerinden Kenan Yarar'ın çizdiği 'Çizgili Hayat Kılavuzu'nu, Levent Cantek derledi. İsmet Çavuşoğlu Londra Arcola Gallery'de I Kültür Ser\isi - Londra'daki Arcola Gallery'de 19 Haziran'da açılan İsmet Çavuşoğlu'nun 'Moments' adlı 63. kişisel resim sergisi, 13 Temmuz'a dek devam edecek. Sergide Çavuşoğlu'nun yaklaşık 25 adet yağlıboya çalışması yer alacak. Resünlerinde insanlar ve onlann çevreleriyle olan ihşkilerini konu edinen sanatçının kompozisyonlannda ve figürlerinde mimari elemanlar ve nesneler. antikitenin izleri ve görünümleri, doğa, insan ve tarih arasında oluşturulan bir birlik içinde bulunuyor. Bu birlik, doğanın dinamizmini ve insan ilişkilerinin zamandışılığı durumunu temsil ediyor. Halen Kocaeli Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü'nde öğretim üyesi olarak görev yapan Çavuşoğlu, çalışmalannı Istanbul'da sürdürüyor. Kayseri'ye Mimar Sinan Müzesi • KAYSERJ (AA) - Kayseri Büyükşehir Belediyesi tarafından Mimar Sinan Müzesi kurulacağı belirtildi. Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki, Kayseri doğumlu olan Mimar Sinan'ın, yurtiçinde ve dışında 500 civarında eserinin bulunduğunu kaydetti. Mimar Sinan'ın Kayseri'de de Kurşunlu Camii'ni yaptığını belirten Özhaseki, Mimar Sinan'ın en önemli 7 eseri olan Selimiye, Süleymaniye, Mihrimah Sultan, Sokullu Mehmet Paşa ve ^ Haseki külliyeleri ile Kurşunlu Camii ve Moğlova Su Kemeri'nin maketlerini yaptırdıklannı ve bunlann müzede yer alacağıru söyledi. Özhaseki, Mimar Sinan Müzesi'nin yıl sonunda hizmete açılacağını bildirdi.