Katalog

2 S MAY5 2002 CUMARTESJ CUMHURJYET SAYFA DIŞHABERLER [email protected] 11 Bush ve Putin, nükleer silah anlaşmasını imzalayarak iki ülke arasında yeni bir dönem başlattı Kremlin'detarihi gün TEHDİT SÜRÜYOR Soru ve -« yanıtlarla anlaşma • Saraş başlıklarının yok edilraesi bütün sorunlan çözırüyor. Dış Hsoerler Servisi - ABD ve Rusya, dün tarihi nûkleer silah indirim anlaşmasını imzaladı. BBC tdevizyonu, anlaşmayı değerlendiren bir dosya yayımhdı. Anlaşmamn yürürlüğe girebünesi için ABD Senatosu ve Rus/a Parlamentosu tarafından onaylanması gerekiyor. Rusya /e ABD, 3 ay önceden belirtmek koşuluyla anlaşmadan çeküebilecek. 31 Aralık 2O12'ye kadar geçerli olan anlaşmanın sûresi istenirse uzatılabilecek. Anlasmamn öneml. ABD ve Rusya'nın savaş başlıklanndan kurtulmak istemesinin 2 nedeni var: tki ülke arasındaki ilişkilerin iyileşmesi; artık, güvenlüderini nûkleer stoklarryla değerlendinnemeleri. Rusya, eski savaş başlıklarını yenilemek için kaynak bulamadığından bunlan azaltmak zorunda. ABD ve Rusya'nın ortaklıi ilişkileri gerçeğe dönüşürse, anlaşma önemh bir adım olacak. soğufc Savas blttl ml? Uzun süredir Soğuk Savaş'ın bittiğini söyleyen ABD, bu nedenle Rusya'yia daha sıcak ilişkiler içine girilmesi gerektiğini belirtiyor. Savaş başlıklannın yok edümesi, Soğuk Savaş efsanelerinden birini tarihe gömse de bazı inançlann yok olması zor olacak. Dünya artık güvenll ml? Anlaşmanın uygulamaya geçmesi uzun zaman alacak. Uygulamadaysa, her iki ülke de 1700 ila 2 bin savaş başlığı bulundurabilecek. Bazı başhklar, gerekli görüldüklerinde kullanılmak üzere yok edilmeyecek. Uzmanlar, anlaşmaya karşın Rusya'nın hâlâ bir nükleer tehdit oluşturabileceğini, savaş başlıklan yok edilse de içerdikleri radyoaktif malzemelerin yok edilemeyeceğini ve çok iyi korunması gerektiğini belirtiyor. Rusya'nın bazı nükleer tesislerindeki güvenliğin zayıf olduğu ve bu maddelerin "yanbş eflere" geçmesinden korkuluyor. DışHaberierServisi-ABDBaş- kanı George Bush ve Rusya Dev- let Başkanı Viadmur Putin, dün Moskova'da stratejik nükleer silah- lann azaltılması anlaşması ve bü- yük önem taşıyan bir dizi belge im- zaladı. Dünya için de büyük önem taşıyan anlaşmanın imzalanma- sıyla eskı düşman ülkeler arasın- da yeni bir dönem başlamış oldu. Bush, anlaşmanın imzalanma- sıyla iki ülkenin "yeni bir dosthık dönemi" başlattığını ve "mükem- mel bir işbirtiği yapüacağnu" söy- ledi. Anlaşma, iki ülkenin2012yı- lına dek nükleer savaş başlıklannı 1700-2200 arasına indirmeyi taahhüt ediyor. Rusya ile ABD'nin elinde, ha- len 6'şar bin nükleer savaş başlığı N'ar. Bush, Kremlin Sarayı'nda anlaşma- nın imzalanmasuıdan sonra yaptığı konuşmada, "Bu tarihi anlaşma ar- ûk dost okhığumuzu, eski kuşkukn Wryanaatacağmuzıw ükelerimizara- sındaki ilişkilerde yenibirdönetnegi- receğimizi karudryor"* dedı. ABD Baş- kanı, anlaşmayla iki ülke arasında daha önce var olmayan "mükemmel bir işbirüği'' başlayacağuu vurgula- dı. Putin de, "Bugün güvenKk, stra- tejik potansiyeİDnizinazaİDhnasıveye- 1 ir dizi önemli anlaşmaya imza atan Rusya Devlet Başkanı ve ABD Başkanı, artık iki ülkenin düşman değil dost olduğunu ve mükemmel bir işbirliği dönemine girildiğini ettİ. (Fotoğraf: AP) ni güvenb* bir dünya yaraülması bağ- lamında ihşkilerimiz yepyeni bir ni- tetik kazandı'" dıye konuşru. tki lider, stratejik işbirliği, ener- jide işbirliği, terörle savaşımda iş- birliği belgelerine de imza atarken tek anlaşmazlık konusu Iran oldu. îki lider, bundan böyle Orta Asya ve Kafkasya'da "büyük devlet reka- beti" gütmeyeceklerini ilan etti. Li- derler, yeni stratejik işbirliği döne- minin başlaülmasını ilan eden bil- dirilerinde, "ABD veRusya'nuı bir- birierini düşman ve tehdit olarak gördükleri dönem sona ermişür. Biz ortağız veistikrann,güvenliğin, eko- nomik bütünleşmenin getistirilme- sindeişbirliği yapacağız, küresel teh- didere karşı biriikte karşı duracağız ve bölgesel çaDşmalann çözümüne yanbm edeceğjz" ıfadesini kullandı. Enerji paylaşımı Liderler Kafkasya ve Orta Asya konusunda şu ifadeleri kullandı: "Orta Asya ve Güney Kafkasya'da tüm uluslann istikrar, egemenlik ve toprak bütünlüğünün güçlendirü- mesinin, ABD ve Rusya'nın çıkan- na olduğunu kabul ediyoruz, ABD Moskovadaki .4BD BüvükeJçiliği öniinde toplanan komiinistler. Bush karşıtı gostcri >aptılar. ı Fotoğraf: REUTERS) ve Rusva, başartsızhgı kanıtlannuş olan ve bu bölgelerde çabşma po- tansiyelini yükseltmekten başka bir işe yaramayan Büyük Güç" rekabedni reddederf İki lider, ener- jı ışbirlığiyle ilgili bildiride, bu alandaki düzenli diyalog başlatıl- ması konusunda anlaşmaya vardık- lannı belirtti. Liderler, "Enerji kaynaklanrun dünya pazarlanna çıkanlmasuıuı güvence alünda olması, enerji pi- yasalanndaki istikrarsızbğm gide- rilmesi ve bu pazardaki gelişmele- rin daha öngörüJebihV olması yan- daştvTz" dedi. Bush. basuı toplan- tısında enerji işbirliğine değinirken şu ifadeyi kullandı: "Enerji aJanında yeni bir ortak- lık dönemi başlaüy oruz. Özd firma- lanmız, Rusya 'nın ve Hazar havza- sının bü>iik enerji yatakJannın işle- tilmesinde, bu kavnaklann. Hazar Enerji Konsorsiyumu (Tengiz-No- vorossisk) ve Bakû-Cev han gibi bir- den çok güzergâhla dünv a pazarla- nna çıkanlmasında öncü roi oyna- yacaklardır." ABD ile Rusya'nın enerji alanındaki işbirliği VVashing- ton'ın enerji konusunda Ortado- ğu'ya bağırnhlıgını azaltacak. Putin ve Bush, teröre karşı işbir- liği konusundaki bildirilerinde, iki ülkenin terorizme karşı işbirliğinin, bu konudaki küresel mücadeleye önemli bir katkı yaptığını belirtti. iran'da flklr ayrılığı Bush ortak basın toplanhsında. "So- ğuk savaş dönemi sona erdi. Bu sa- vaşuı sonuçlannı da südik. Terörle mücadele konusunda sıkı işbirliği döneminegirdik. Putin'in bu konu- lardaki arüayışı için kendisine teşek- kfir ediyonun" dedi. Bush, iki ülkenin tran sorunuyla ilgih işbirliği yapacağını da açıkla- dı. ABD. Rusya'>ı, Iran'a nükleer silah vefiizeüretiminde yardımcı ol- makla suçluyor. Putin'se "tran ile yapOğmuz işbfrögt kitfe imha silah- lannın yayılmasının önlenmesi siste- mine aykın değfl" dedi. Bu sözler, Rusya'nın, Iran ile nükleer enerji alanında yaptığı işbirliğinden geri adım atmadığını ortaya koydu. Pu- tin, "Iran'ın ve başka bazı ülkelerin fiize üretim programından haberi- miz var. ancak bunun Batıh fırmala- nn desteği ile sürdürüklüğü konu- sunda da istihbaraümız \ar" dedi. İsrail, Türkiye, Pakistan, Afganistan ve Suudi Arabistan'ı vurabilir Iı-aıı, Şahab-3 fiizesi denediDış Haberler Servisi - ABD istihbarat yetkilileri, Iran'ın kısa süre önce uzun menzilli Şahab-3 balistik füze denemesini yaptığının belirlendiğini duyurdu.Yetkililer. Iran'ın, daha önce başansız olan denemelerin ardından, mayıs başında yaptığı Şahab-3 fiize denemesinde başanya ulaştığını kaydetti. Şahab-3 füzelerinin, 1300 kilometrelik menziliyle. tsrail'in yanı sıra Türkiye, Pakistan, Afganistan ve Suudi Arabistan'ı vurma kapasitesine sahip olduğu belirtiliyor. İstihbarat yetkilileri, Tahran'ın acil bir durumda birkaç Şahab-3 fîizesi firlatabileceğini. ancak henüz bunu güvenilir bir silah olarak kullanabilecek kapasitede olmadığını belirttiler. Iran'ın 480 kilometre menzile sahip Scud füzeleri de bulunuyor. Iran'ın. Şahab-3 füzeleri için Kuzey Kore, Çin ve Rusya dan yardım aldığı belirtiliyor. Iran. daha önceki Şahab-3 denemelerini 1998 ile 2000 yılının temmuz ve eylül aylannda yapmıştı. Iran, daha geniş menzilli Şahab-4 ve Şahab-5 füzeleri geliştirmeye çahşıyor. Şahab-4 Avrupa'yı. kuramsal aşamadaki Şahab-5 ise Kuzey Amerika'yı \-urabilecek kapasitede olacak. PAStFtK OKYANUSU'NDA TEST Pentagon'dan sinir gazı itirafı • ABD, 196O'lı yıllarda sinir gazı ve zehirli bakterilerle deneyler yaptı. Dif Haberler Servisi - ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 1960'h yıllar- da Amerikan donanması- nın, Pasıfik Okyanusu'nda sinir gazı ve zehirli bir bak- teriyle deneyler yaptığını ilk kez itiraf etti. Pentagon'dan yapılan açık- lamada, biyolojik silahlarla testlerin 1964 ile 1968 ara- sında Pasifık Okyanusu'nda yapıldığı belirtildi. Testler- de, VX olarak da bilinen öl- dürücü sinir gazı sarin ve grip benzeri belirtilere yol açan bir tür biyolojik zehi- nn kullanıldığı kaydedildi. Pentagon sağlık yetkilisi Dr. IVDclıael E. Kilpatrick, o dö- nemde gemilerde çalışan \merikalilardan, kullanılan siyolojik zehirler yüzünden ağlık sorununa yakalanan jlmadığını söyledi. Açıkla- mada, 60'larda yapılan 113 teste ilişkin aynnhlar yer al- dı. Bu testlerde, radyoaktif nitelikte bazı kimyasallar. bakteri yayan silahlann kui- lanıldığı belirtildi. Kullanılan bir tür bakte- rinin, enfeksiyona yol açtı- ğı ve San Francisco'da baş- ka bir test sırasında bu en- feksiyonun biradamın ölü- müne yol açtığı anlatıldı. Kilparrick, bu test sırasında maymunların deney hayva- nı olarak kullanıldığını ve öl- dürücü sarin gazına "kurban gittiğini'' de söyledi. Penta- gon, daha sonraki yıllarda da sarin gazının daha ağır olan türevleriyle test yapıldığını belirtti. Son olarak 1968'de yapılan bir testte stafıloso- kal enterotoksin adlı bir bi- yolojik zehirle testler yapıl- dığı belirtildi. HtNDİSTAN-PAKlSTAN GERGİNLÎĞ1 İslamabad'da savaş alarmı Hindistanın Kt^nıirsınınndakiokuilarordu karaıgâhına dönüştü (REUTERS) Dış HaberlerServisi- Hin- distan'la Pakistan arasında- ki korkutucu gerginlik sü- rerken İslamabad'da olası bir savaşa karşı hazırlıklar başladığı belirtiliyor. Ingiltere'de yayımlanan The Guardian gazetesi ön- ceki gün. Pakistan'ın baş- kenti tslamabad'daki sivil sa\-unma gönüllülerinin gö- re\e çağnldığını \e bütün hükümet yetkililerinin ve memurlannın izinlerinin ip- tal edildiğini yazdı. Gaze- te, kentteki yiyecek ve ya- kıt stoklannın gözden geçi- rildığini, binlerce ton şeker ve un stoku yapıldığını, bir- kaç gün içinde ilkyardım, yangın söndürme ve kur- tarma kurslan başlayacağı- nı belirtti. Habere göre, kentte sivil sa\"unmagörev- lileri çeşith yerlere konuş- landınldı, hastanelerde çok sayıda yatak acil durumlar için aynldı. Hindistan'ın da nükleer silahlara karşı seyyar bir sı- ğınakhazırladığı bildirildi. Savunma Bakanlığı sözcü- sü, sığınağın yaklaşık 30 kişiyi 100 saat süreyle ba- nndrrabilecek şekilde ya- pıldığını belirtti. Sözcü, sı- ğınağın aynı zamanda, ko- muta merkezi, gözlem mer- kezi veya iletişim merkezi olarak da kullanılabilece- ğini kaydetti. Öte yandan. Hindistan"ın, olası bir askeri müdahale- ye karar vermeden önce Pa- kistan'a "smırötesi teroriz- mi" sona erdirmesi için 2 ay süre vermeyi kararlaştırdı- ğı bildirildi. Hindustan Ti- mes'ın haberinde, savaşın, Pakistan'ın gelecek 2 ayda ne şekilde davranacağına bağlı olduğu kaydedildi. Sa- vunma Bakanlığı'ndan bir yetkiliyse haberi yalanladı. SAYDAM YALÇIN DOGAN Sezer: "AB'yiKaçrırsak, Bize Yaak OIUP!..' Kabul sırasında Cumhurbaşkanı Sezer'in me- sajı çok net: "AB ile aramızdaki ilişkilere sahip çıkaca- ğım!.." Son birkaç gün içinde değil, Cumhurbaşkanı Sezer yaklaşık iki ay kadar önce, AB konusunu net- lığe kavuşturmaya karar verıyor. Işte. o sırada Tür- kiye-Avrupa Vakfı yoneticılerini kabul ediyor. Vakıfyonetıcileriyle sohbette, AB üyeliğinin, çağ- daş uygarlığa uzanma. Batı'yla butünleşme ve de- mokratikleşme açısmdan, çok onemli bir limanı ol- duğunu belirtiyor. Dolayısıyla, bu fırsatın yakalan- ması gerektiğine inancı tam. Oysa, hukümette ve Meclis'tekı hava hiç de öy- le değil. Bundan dolayı, Sezer kaygılı. üderleri AB için Çankaya'ya çağırmasının nedeni bu kaygısı. Sezer: Ulusal Program yetersiz AB'ye uzanan yol Ulusal Program'dan geçiyor. Yanı, ekonomik yönden Maastricht karaıianna, si- yasal açıdan da Kopenhag kriterlerıne uymakzo- runlu. Sezer'in gözlemi: "AB'ye uyum açısmdan, Ulusal Program, ba- na göre, yetersiz. Öyle olduğu halde, bu prog- ram bile uygulanmıyor." Halkın yüzde 70'i aşan çoğunluğu AB'den ya- na. Karar vermek durumunda olan partiler ya da kurumlar farklı yerlerde. Sezer'in gözlemi: "Türkiye'de AB'yi kimin, neden istediğini, bu- na karşılık kimin, neden istemediğini biliyo- rum. Ancak, Türkiye-AB ilişkilerinin olumlu ra- ya oturması için, elimden geleni yapacağım. Yok- sa, bize yazık olur!.." DSP ve MHP ıse, farkında değil. Ecevit'in faturası ağır olur!.. Ankara'da, "AB ilişkilerini askıya alalım" gibi, üçüncü kez tarihsel sorumsuzluk söz konusu. llkınde yıne Ecevit Başbakan. 1974'te Erba- kan'la kurduğu koalisyonda, Ecevit, o zamanki adıyla, AET ile ilişkileri donduruyor. Ikıncisinde Demirel Başbakan. Iktidarda, yine Er- bakan'la ortak, 1. Millıyetçı Cephe Hükümeti var. Yunanistan AET'ye tam üyelik başvurusunda bu- lunuyor. Atina'nın bu gırişimini Ankara seyretmek- le yetiniyor. Şimdi üçüncü ve bu kez çok ciddi bir aşama. Ta- rihin belırieyıci dönemeçlerinden biri. Ve Ecevit yi- ne Başbakan!.. Eğer, AB treni bu kez de kaçarsa, Ecevit'in Türkıye'ye malıyetı, bugünkü ve gelecek kuşaklara, milyonlarca ınsana ödeteceği fatura bu kez çok ağır!.. Bu MGK ya da AB zirvesi Sezer'deki kaygıyı sıvil toplum örgütleri de pay- laşıyor. 30 Mayıs'taki MGK'de Türkiye-AB süreci, Ulu- sal Program, zamanlama ve her ayrıntı ele alınıyor. Bu MGK, bir anlamda AB'ye karar MGK'si. Onun için, 30 Mayıs'tan önce, sivil toplum örgütlerinin or- tak bir bildiri yayımlayarak, AB fırsatının yakalan- ması amacıyla, çağnda bulunmalan bekleniyor. Çağrının nedeni, ayrıca Avrupa'nın sağa kay- makta oluşu. Gelecek yıl bırçok AB ülkesınde sağ partiler iktıdara daha yakın. Bunun Türkçesi, AB üyeliğinde bizım şansımızın azalması. Eğer, AB ile görüşmeler için bu yıl bir tarih alınmazsa, üyelik ar- tık kim bilir 2000'lerin kaçıncı yılına!.. Sayın Ecevit, Sayın Bahçeli üstlendiğiniz so- rumluluğun farkında mısınız?.. E-mail: ydogan(5 cumhuriyet.com.tr Faks:0212 513 90 98 Carmona evden kaçtı • CARACAS(AA)- Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez'i, kısa süren bir darbe sırasında deviren Pedro Carmona"nın, ev hapsinden kaçarak Kolombıya Büyükelçiliği'ne sığındığı ve siyasi iltica talebinde bulunduğu bildirildi. Ordunun geçen ayki 48 saatlik darbesi srrasında bir günJük devlet başkanı olan işadamı Carmona. siyasi polisin gözetimi altında ev hapsinde tutuluyordu. Carmona'nın a\-ukatı, Carmona'nuı başkent Caracas'taki evinden yürüyüşe çıkmasımn ardından ortadan kaybolduğunu söyledi. Körfez Savaşı sendnomu • LONDRA (AA) - Ingıltere'de bir mahkeme, "Körfez savaşı sendromu"nu kabul ederek ilk kez eski bir askeri doktora maaş bağlanmasına karar verdi. Leeds kentindeki mahkeme, Körfez Savaşı sendromundan şikâyetçi olduğunu söyleyerek dava açan askeri doktor Shaun Rusling'i haklı bularak malul maaşı ödenmesi karanna vardı. 1991 yılında Irak'a karşı yapılan operasyona katılan çok sayıda asker. kronik yorgunluk, uykusuzluk. baş ağnsı, kas ve eklem ağnsı, bulantı, ateş gibi belirtilerden şikâyetçi ohnuştu. Ramallah'a tel örgü • Dış Haberler Servisi - israil, Filistin yönetünindeki Batı Şeria'da yaşayan Filistinlilerin, kendi topraklanna girişini engellemek için iki bölgeyi ayıran tel örgülerin döşenmesine hız verdi. ilk olarak Ramallah'ın çevresine döşenen tel örgünün, Batı Şeria"nın 8 kenti çe\Tesine döşeneceği belirtiliyor. Israirin. kontrol noktalanndan kaçmalan ve sızmalan engellemek için yaptırdığını ileri sürdüğü 364 kilometrelik tel örgüler, Filistin tarafında tepki yarattı. Israü'in aynı örgüleri, Kudüs'ün etrafına da döşemeyi düşündüğü belirtiliyor. hternet iizerinde komando avı • NEW YORK (AA) - Simon VViesenthal Merkezi, merkezi îran ve Gazze'de bulunan 2 kuruluşun, internet üzerinden "intihar komandosu" topladığını öne sürdü. Merkez, intihar komandolannın ABD ve Israil'e yönelik saldınlarda kullanılmak üzere arandığını kaydetti. Simon Wiesenthal Merkezi tarafından yayımlanan "Nefret 2002" adlı CD-ROM'daysa internette nefret, hoşgörüsüzlük ve terorizmi teşvik eden sitelerin ad ve adresleri yer alıyor.