Katalog

S3NİSAN 2002 SAL1 CUMHURİYET SAYFA DIŞHABERLER dishab(« cumhuriyet.com.tr f F Aşın sağın Le Pen'le elde ettiği zafer, Chirac'a da tartışmalı cumhurbaşkanlığının yolunu açtı ransızlarkâbuslauyandıJean-Marie Le Pen Aırupa PariamentosL Mılletveıuıı Aşır sa-ğcı Ulusal Cephe Partısırr n Lıden 73 yaçında FN 14.6 15.3 „ llk tur sonuçlan %17.9arası •sut-ı K 35 2002 («a/imınfl İlk tebrik Jirinovs/d kutladı Dış Haberler Ser\isi - Aşın milliyetçi Rus lider Vladimir Jirinovski, Fransa"da aşın sağın lideri Jean-Marie Le Pen'in başkanlık seçiminde ikinci tnra Jcalmasına sevindi. Moskova radyosunda konuşan Jirinovski, "Fransa yurtseverlerL zafere çok yakın" dedı. Jirinovski, "Sağcılar Fransa'da mutlaka kazanacak. Şimdi olmazsa beş yıl sonra" diye konuştu. Partisinden yapılan açıklamaya göre de Jirinovski, Le Pen'e yolladığı kutlama mesajında, "Demir yumruğunuzla Fransa'yı sarstmız; ülkenizL komünizm masallan ve küreselleşme uyuşukluğundan kurtarduuz" ıfadesinı kullandı. Sırp Radikal Parti lideri \foyislav Şeşel de Le Pen'in seçim başansının. "kûreselleşme pençesinden" kurtulma mücadelesi veren bütün Avrupahlar için cesaret verici olduğunu söyledi. Şeşel, kutlama mektubunda, "Sİ3rin zaferiniz. Fransız yurtseverlerin zaferi, Sırp yurtseveriere ve kûreselleşme pençesindeki diğer Avrupa halklanna büyük umut ve cesaret veriyor. Daha iyi gelecek veözgürlük mücadelemizde başarüı olacağnnız inancındayız" dedı. UĞUR HÜKÜM PARİS - "Ağnyorum, ağhyonım, çünkü Fransızhğımdarı utanryorum"\ *Bastifleçocuklan, bugOnleride mi gö- recektin?", "Le Pen'e hayır", "Faşiz- me geçit yok"_ Pazar akşamı cumhurbaşkanhğı se- çimlerinin birinci tur sonuçlannın ke- sinleşmesiyle Paris sokaklanna dö- külen, Bastille Meydanı'nda topla- nan binlerce kişi bu sloganlan attı, bu pankartlan taşıdı. Belli başlı tüm bü- yük kentlerde kendiliğinden oluşan gösterilerde aynı öfke ve tepki vardı. Fransa 2. Dünya Savaşı'ndan beri karşılaşmadığı bir durumla karşı kar- şıyaydı "MilHyetçi, ırkçı, dinci, Ya- hudi düşmaıu, ahlakçı,'kutsal düzen' adına baskıve şiddet yanhsT bir siya- si kişılık, hem de 73 yaşmda seçim- lenn birinci turundan 2. adam olarak çıkıyordu. Cezayır Savaşı'nın işken- ceci askerlerinden Jean-Marie Le Pen, bir çeyrek yüzyıldır Fransız siyaset sahnesinin önde gelen simalanndan. Aşın sağcı ve milliyetçi Ulusal Cep- he Partisi'nin kurucusu Le Pen, sonuçlan yorumladığı konuşmasında kendisini şöy- le tanımhyor- du.: "Ben sosyal olarak 'solda', ekonomik ola- rak 'sağda', miDi olarak da ' Fransa'dan' yana bir ada- mnn_." 20 yıldır politikasını AB karşıthğı ama AB dışı yabancılara düşmanlık. asayiş-emniyet ve komünizm korku- su üzerine kuran Le Pen seçim sonuç- lannı şöyle yorumluyordu: "Kork- mayın sevgülvatandaşİannu. Küçük- ler, rütbesizler, dışlanmışlar. bu rüya- yı görmekten çekinmeyin. Avrupa-kü- reseueşme çıkmaznun kurbanlan tüm işçiler, memurlar. işsizkr, hepinizi M3- ta' Toparlanma'ya davet ediyorum.J' Le Pen, «/ospin3. gelince, 2. tur seçimlerde Chirac 'ın liderliği kesinleşmiş oldu. Ancak bu zafer tartışmalı olacak. oramyla, Jac- ques Chi- rac'ın(yüzde 19.67) hemen ardmda yer alırken 2. sı- rada olacağı- na kesin gö- züyle bakılan Başbakan Ü- onel Jospin yüzde 16.37 oy oranıyla 3.'lüğe düşüyordu. Merkez sağcı Fran- çois Bayrou (yüzde 6.89), Troçkist ArletteLaguiIler (yüzde 5.77), Yurt- taşlar Hareketi liden Jean-PierreChe- venement (yüzde 5.36) ve yeşillerin adayı Noel Mamere (yüzde 5.27) ise aldıklan sonuçlardan mutlu gözükü- yorlardı. Jospin'in siyasi kanyerine son ver- mesi bazı rakipleri tarafından bile hü- zünle karşılanırken Sosyalist Parti'de yeni veya geçici liderin kim olacağı merak konusu. Arlette Laguiller ha- riç tüm sol partilerin 2. turda Cumhu- riyetçi aday gördükleri Chirac lehine çağndabulunmalan, eski cumhurbaş- kanına bir 5 yıllık dönemi daha garan- tilemiş gözüküyor, ancak bu kez lider- liğinin meşruiyeti sorgulanacak. llk anketler Chirac'ın Le Pen karşısında yüzde 80'le ipi göğüsleyeceğini gös- teriyor. Fransız siyaset hayatının ge- leceğini ise mayıs ve haziranda yapı- lacak genel seçimler belirleyecek. Fransız seçmeni ise bazı iyimser göz- lemcilere göre, eğer 1. turdan ders ala- rak "duygusaltepkTden kurtulursa ge- nel seçimlerde Fransa'yı alışılagelmiş saygıdeğer konumuna getirebilir. Maastricht'e hayır Jean-Marie Le Pen, ülkesınin Ma- astricht Anlaşmasundan aynlması ge- rektığini söyledi. Le Pen, "Günde- me getireceğim ilk konu, Fransız özgürlüğünün yeniden tesisive Av- rupa Maastricht'ıinden çıkış ola- cak" dedj. fkeü gençler Paris ve diğer kentlerde sokaklara döküMü. LePen'in zaferinde seçime katümayanlann, Troçkist adayiann kurumsal partiler karşısında öne çıkmasının etkisi oldu. (Fotoğralar. REUTERS) Almanya Başbakanı Schröder aşın sağcı liderin 'engellenmesi gerektiğini' söyledi Avrapa'da Le Pen dehşetiDış Haberler Servisi - Fransa'da pa- zar günü yapılan cumhurbaşkanlığı se- çimlerinin ilk turunda aşın milliyetçi Jean-Marie Le Pen'in ikinci tura ka- larak elde ettiği başan karşısında Av- rupa Birliği (AB) yetkililerinden "haj- retkr içinde kaldıklan ve dehşete düş- tükleri" yönünde açıklamalar gelirken sonuçlarda AB'nin sorumluluğu üze- rinde de duruluyor. AB Komisyonu üyesi NeflKinnock, seçim sonuçlan karşısında "hayretier içinde kaldıgı ve dehşete düştüğü" ıfa- desinı kullanırken seçim sonucunun "Avrupa havuzuna büyük, kuü bir ka- yanm fuianlması olduğunu" söyledi. AB Komisyonu Sözcüsü Jonathan Fa- uD. Fransa cumhurbaşkanlığı seçimle- rinin ilk tur sonuçlannda "AB'nin so- rumluluğu olduğu" görüşünü reddet- medi ve "Avnıpakamuoyunun ABko- nusunda yeterti ve gereği kadar a\dın- laülmadığı bir gerçek. Bu vönde daha fazla çaba harcamak zorunda>ız. Bu- nun bflHicindeyiz" dedi. îsveç Başbakanı GöranPersson. "aşı- n sağa poütikaalara vt yabana düşman- bğma karşı" bırhkte mücadele çağn- sında bulundu. Almanya Başbakanı Gerhard Schröder, aşın milliyetçi li- der Le Pen'i engellemesi gerektiğini söyledi. Schröder, Fransa'daki aşın mil- liyetçi kesimin bu kadar güçlenmesi- nin "çok üzücü olduğunu" belirtti. Yunanistan Hükümet Sözcüsü Hris- tos Protopappas, Fransa seçimlerinde aşın sağın yükselişinin, "demokrasi,$os- yal bağhnk ve Avrupa perspektifi için bir tebJikeyi" gösterdiğıni kaydetti. t Pılmızı pırtınıa toplayıp gelin' Israil tçışleri Bakanı EB \lşay ise Fransa'daki Yahudüere seslendi: "P>- lınızı pırünızı toplayıp tsrail'e getin™" Yişay'ın partisi Şas'tanyapılan açık- lamada, başta Fransa olmak üzere Av- rupa'da Yahudi karşıtı faaliyetlerin arttığı göriişü savunuldu. 1999'dan beri süren sağa kayış, sağ-sol arasında olağan nöbet değişiminin ötesinde bir anlam taşıyor Sosyal demokraüar yolun soıııuıda ını? ERGtN YILDIZOGLL LONDRA - Fransa başkanlık seçımlennin birin- ci turu sonucunda faşit eğilimli, yabancı ve Yahu- di düşmanı Le Pen'in Sosyalist Parti'nin adayı Başbakan Lionel Jospin'i geride bırakarak bek- tenrnedik bir şekilde 2. tura kalması Avrupa'da şoketkisiyaptı. Sosyalist Parti, taraftarlanndan ikin- ci turda Jacques Chirac'ı desteklemelerıni iste- yeceğı için Le Pen'in başkanlık seçımlerini kazan- maşansı yok. Ancak 1. turda ortaya çıkan man- zara, Avrupa'da başlayan sağa kayışın en son ör- neöi. Gözlemciler Fransa'daki sonuçların, sağa ka>ıştrendinı daha da güçlendireceğine inanıyor. Italya'da Mussolini'nin mirasçısı partilerle ışbirli- ği \aparak ıktidara gelen Silvio Berlusconi de "Fransa seçimleri sol partilerin Avrupa çapında yerilgisi anlamına geliyor" diyor. Wall Street Jo- urral, "Avrupa'da solun sonu" başlıklı başyazı- da sonuçların, Fransızlann birdenbire yabancı düşmanı kesildiğini, Le Penci olduğunu değil, sos- yalsttere, yeşillere ve komünıstlere strt çevırdi- ğin gösterdiğinı savunuyor. Avrupa'da aşın sa- ğırgüçlenmekte olması ABD dış politika çevre- lernde de endişe yaratıyor. Aşın sağcı Jörg Haider'ın Özgurlükçü Parti'si 1999 Avusturya seçimlerinde yüzde 33 oy ala- ral> hukümete ortak olunca, sağa kayış trendi- nir başladığı da ortaya çıktı. 1999'dan bu yana A\njpa'da sosyal demokrat partiler birer birer se- çinlen kaybetmeye, iktıdarlar muhafazakârların eline geçmeye başladı. 3u sağ ve sol arasında olağan nöbet değışı- mnden öte bir anlama sahip. Arkasında daha sınsi ve tehlikeli bir başka gelişme var. Muhafa- zakâr partilerle birlikte aşırı sağcı partiler de yük- seliyor, muhafazakâr partiler ancak bu aşın sağ- cı/faşist eğilimli partilerle ittifakyaparak hükümet kurabıliyorlar. Sosyal demokratlar iktidardan dü- şerken faşist eğimli partiler muhafazakârlann ete- ğıne tutunarak ya ıktidara tırmanıyorlar, ya da dı- şardan verdiklen destekle. siyasi etkinlıklerini art- tınyorlar. Sosyalistler ise geriliyor. Bu genel gidişin ilgınç bir boyutu var Sosyal de- mokrat partiler genlerken sosyal demokrasinin solundaki siyasi partilerde, sol muhalefette bir bir canlanmanın başladığı söylenebılır. Ingiltere'de Sosyalist Ittifak, Londra beledıye seçimlerinden ve son genel seçimlerden sonra artık siyasi coğraf- yanın bir parçası haline geldi. Fransa seçimleri sı- rasında da Troçkist ve diğer sol radikal partiler Batı basınının ilgısini çektiler. Italya, Berlusconi hükümetinin neoliberal ekonomik programına kar- şı büyük bir genel greve sahne oldu. Bu süreç Av- rupa'da birtoplumsal kutuplaşmanın yaşanmak- ta olduğunun da işaretı. Trendln arkasında ne var? Avrupa'da aşın sağın yukselmesinin arkasın- da sosyoekonomık ve ideolojik özelliklere sahip karmaşık bir süreç var. Örneğin, geçen 15 yıl bo- yunca sosyal demokrat partilerin benımsedikle- ri neoliberal politikalar, emekçi sınıfların ve yok- sullann ekonomik taleplenne yanrt vermedi. Ozel- 1999 Avusturya: Aşın sağcı Jörg Haider'in Özgurlükçü Parti'si seçimlerde yüzde 33 oy aldıktan sonra sağ bir koalisyona girerek hukümete katıldı. 1999 Belçika: Neoliberal eğilimli merkez sağ Flaman Liberal Demokratlar iktidara geldi. 1999 İSVİÇre: tsviçre Halkının Partisi, neoliberal, AB ve BM karşıtı bir söylemle 2. büyük parti oldu. 2000 İspanya: Jose Maria Aznar ikinci kez seçildi. Sosyalistler son 20 yılın en büyük yenilgisini aldı. 2001 Danimarka: Sağ partiler koalisyonu seçimleri kazanarak iktidara geldi. "Hıristiyan bir ülkede bu kadar çok Müslümanın yaşaması büyük sorundur" diyen aşın sağcı Danimarka SAGA KAYIS SERÜVENİ Halk Partisi seçimlerde 3. oldu. 2001 İtalya: Medya kralı, milyarder ışadamı sağcı Silvio Berlusconi ve partisi Forza ıtalia, aşın sağcı Kuzey Birliği ve Mussolini'nin mirasçısı Ulusal ittifak ile koalisyon oluşturarak iktidara geldi. 2001 Norveç: Merkez sağ koalisyon, aşın sağcı, yabancı düşmanı lleıieme Partisi'nin desteğıyle Işçi Partisi'ni devirdi. 2002 PortekiZ: Merkez sağ Sosyal Demokrat Parti, Sosyalist Parti'yi seçimlerde devirdi. 2002 Almanya: Eylül seçimlerini Edmund Stoiber liderlığindeki CDU-CSU sağ koalisyonun kazanma olasılığı artıyor. Hafta sonunda Doğu Saksonya eyalet seçimlerinde Schröder'in partisi büyük bir yenilgiye uğradı. likle örgütsüz yoksul beyazlar arasında aşın sağ partilere ciddi bir yöneliş söz konusu. Ikincisi, sosyal demokrat partilerin iş çevreleriyle içli dış- lı olmaları, sık sık mali skandallara karışmalan, emekçi yoksul sınıfların bu partilere güvenlerinı kaybetmelerine yol açtı. Le Pen'in aldığı oylan "küçük adamın zaferi" olarak nıtelemesi, bu açıdan çok anlamlı. Aynca küreselleşmenin yol açtığı toplumsal, ekonomik çöküşler, savaşlar Avrupa'nın kapısına giderek ar- tan bir ölçüde sığınmacı döküyor. Bızzat sosyal demokrat partiler refah devletınin sosyal hakla- nnı kısıyor. Aşırı sağcı partiler devreye girip ırk- çılığı, yabancı düşmanlığını körüklüyor, can ve mal güvenliğine aşırı vurgu yapıyor. orta sınıflardan taraftar topluyor. Sosyal demokrat partiler oy kaybetmemek için sağa kaydıkça da sağın bu platformunun toplum içindeki etkisini daha da güçlendiriyoriar. Aşırı sağın yükselişinde Avru- pa Birliği projesine karşı gelişen kuşku da bü- yük rol oynuyor. işçi sınıfı ve yoksullar, AB sü- recinden çekinırken sosyal demokratlann be- lirgin bir biçimde AB yanlısı olmalan, onlan ta- banlanndan yabancılaştırıyor. Aşın sağcı par- tilerin liderleri de bu kuşkuyu körüklüyoriar. Nıhayet birçok gözlemci ABD'de Bush'la bir- likte sağcı/dincı bir kadronun iktidara gelmesi- nin, 11 Eylül'den sonra başlayan "terorizme /car- ş;"savaş, hatta "uygarlıklarsavaşı" ortamının, her an yeni bir terörist saldırısı korkusunun, her Ortadoğulunun koyu renk derilinin potansiyel terörist olarak algılanmasına, dolayısıyla yaban- cı düşmanlığının meşrulaşmasına büyük ölçü- de katkıda bulunduğuna işaret ediyor. SAYDAM YALÇIN DOGAN Chirac Rekor Kırar, Yine Ders Olmaz!•• Sarhoş bir çıftçı, elındeki tüfekle çevresine ras- gele ateş ediyor. Kötürüm bir genç, kilıseye bom- ba atıyor. Yahudilerin futbol takımına, bir grup daz- lak sopalarla saldınyor. Işten çıkarılanlar, fabrikayı havaya uçurmakla tehdit ediyor. Bu ve benzen her şiddet karşısında, Cumhurbaş- kanı Chirac ellerini ovuşturuyor!.. Çünkü her şid- det olayı, ona bir oy daha kazandırıyor. Her şiddet karşıanda, ırkçı Le Pen de ellerini ovuş- turuyor. Çunku her şiddet olayı, ona da bir oy ka- zandırıyor!.. Avrupa'da sağ hızla yükseliyor. Bunun ilk örne- ğı Fransa'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ya- şanıyor. Avrupa'da ve Fransa'da ulus, onur, dü- zen kavramlannın önemi artıyor. 11 Eylül korkusu, AB'nin genışlemesi, geten her göçmenle ekmek pay- laşma kaygısı Avrupa'yı sağa itiyor. Büyük şoku önce Fransa yaşıyor. Irkçı Le Pen, Chirac'la birlikte ikinci tura kalıyor. Sol bölününce... Oysa, seçimden once tüm anketler Chirac ile Baş- bakan Jospin'e şans tanıyor. Zaten seçim kam- panyası da ikisinin tartışmalanna odaklanıyor. Jospin hükümette başarılı. En büyük başansı da ıstihdamda. Iktidara geldiği 1997'den bu yana, iki milyon kışıye ış alanı açıyor. Işsizlik oranı yüzde 3.4 geriliyor. Buna karşılık, suç işleme oranının yüzde 17 gibi çok yüksek oranda artması, Jospin'i zayıf- latıyor. Ancak, Fransa'da solu asıl zayrflatan, solun parçalanmışlığı!.. Bıze hiç de yabancı değil!.. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Jospın'in yüz- de 16 oyu ile birlikte, toplam sol oylar yüzde 32.9!.. Bu yüzde 32.9 Sosyalistler, Yeşiller, Troçkistler ve Ulusal Solcular arasında dorde bölünüyor. Fransa'nın Cezayır Savaşı'ndaişkencecı subay- lanndan ırkçı Le Pen, bu bölünmüşlükten yararla- narak aradan sıyrılıyor. Tıpkı, bızde parçalanmış solun belediye seçim- lerinde Istanbul ve Ankara'yı yüzde 20'lik oylar- la dinci azınlığa kaptırması gibi!.. Ancak, Fransa'da her şey henüz bitmiş değil. Cumhurbaşkanlığı için nihai tur 5 Mayıs'ta. Işte, bizim için ikinci örnek... Işte, demokrasi terbiyesi Chirac ile birlikte. ırkçı azınlığın ikinci tura kalma- sı karşısında, solun akiı başına geliyor. Hep birlik- te dün açıklama yapıyoriar: "Biz Cumhuriyetçi ve demokratız. Fransa'nın onuru için Chirac'a destek verıyoruz. Le Pen, mümkün olan en az oyu almalı!.." Bu durumda, ikinci turda Chirac, muhtemelen re- kor kırar. Yüzde 80'i aşan bir çoğunlukla yeniden cumhurbaşkanı seçilir!.. Çünkü Fransa'da ne halk ne de siyasal partiler macera peşinde!.. Azgın azın- lığa ıktıdarı hiçbir bıçımde tesiim etmiyor onlar!.. Bizde hiç görülmeyen bilinç, özveri ve demok- ratik terbiye!.. Benzer bir sonuç bizde çıksa, örneğin DSP CHP'yi, DYP ANAP'ı, hatta DYP CHP'yi, DSP ANAP'ı ya da tersi, destekler mi dersiniz?.. Yoksa, atışa inatla devam eder ve Istanbul, Ankara bele- diyeleri ya da REFAHYOL gibi maceralan yaşamak zorunda mı kalırız?.. Fransa, demokrasi terbiyesi ya da demokratik refleks adına anlamlı bir ders veriyor!.. AnlayanaL E-mail: ydoganCö cumhuriyet.com.tr Faks: 0212 513 90 98 Fransız basını \aşanan şoku yansıtıyordu. (AP) Şok... Deprem... Le Pen bombası Dış Haberler S«rvisi- Fransa'da cumhurbaş- kanlığı seçimlerinde Devlet Başkanı Jacques Chirac'la 2. tura kalan aşın sağcı Jean-Marie Le Pen'in başansı Fran- sız basınında, "DeprenT, "Şok",< *LePenbomba- y mek gerek'" başlıklany- la yer aldı. Sol eğilimli Liberati- on gazetesi, "Hayır'" başlıklı köşe yazısında, "Fransa'nın şaşkın, gölgesinden korkan, afallamış bir ülke ol- duğu" yorumunu yaptı. Gazete, ülkenin siyasi görünümünün karmaka- nşık, sarsılmış ve yara- lı olduğu değerlendirme- sinde bulundu. Sağ eğilimli Le Figa- ro ve ekonomi gazetesi Les Echos da ilk turun bir "deprem" olduğunu ya- zarken Le Figaro, "Bu seçimin seçmen gerçe- ği ile seçim temsili ara- sındaki derin farkı or- taya koyduğu" yorumu- nu yaptı. Halkçı Aujourd'hui en France/Le Parisien ga- zetesi de "Şok" başh- ğıyla verdiği haberinde, "Chirac ile Le Pen ara- sındaki amansız yanşı ve Lionel Jospin'in bu işten en zararh çıkan olduğunu" yazdı. *Yolunu keselim' Halkçı eğilimli Une France Soir gazetesi de "Le Pen bombası" baş- lıklı yazısında, "Le Pen'in cumhuriyet ta- rihinde bir ilke imza attığı ve bir depreme neden olduğu" değer- lendırmesini yaptı. Komünist eğilimli UHumanite gazetesi de "Fransa Bunu Hak et- miyor" başlıklı yazısın- da, okuyuculannı, "2. turda Le Pen'in yolunu kesmeye" çağırdı.