Katalog

SVYFA CUMHURİYET 2 KASIM 2002 CUMARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER olay.gorus « cumhuriyet.com.tr AÇI MLMTAZ SOYSAL Başbakan Bilmecesi SEÇMENLER, yann, kımı başbakan olarak gor- rrek ıstedıkennı tam bılemeden oy kullanmaya gı- decekler Oysa, genel seçım, ozde, vatandaşlann ullce yonetmını kımlere vermek ıstedıklennı belır- lenek ıçın >apılır En oaştada sıyasal sorumluluk taşıyan yonetı- mn başı dırumundakı başbakanı belırlemek ıçın ^ma, maşallah, hukukkurumlanmızondeolmak uzere sıstemın çeşıtlı kunjmları ve sıyasetın koda- manları oyle bır durum yarattılar kı, zaten ekono- mı< sıkıntıdan, ışsızlıkten ve yoksulluktan perışan olrıuş ınsanlanmız, ustune ustluk, ulke yonetımı- nır geleceğı konusunda da karanlığa rtılmış durum- daar Konuyu yalnızca mılletvekıllennın belırlenmesı dıye alırsanız, sorun elbet basrttır Barajı aşan pa-tılerın adayları pusuladakı sıraya gore seçılmış olacaklar Ama, parlamenter sıstemlerde ınsanlar, genellıkle parlamenterlennı seçerken aynı zaman- da ortaya çıkacak toplam sonucu da duşunerek oy kullanırlar Yanı, ulkeyı yonetecek hukumetın başında kımın bulunacağını Dar bolge esasına dayalı en basıt Ingılız sıste- mınde bıle, ınsanların, kendılerını doğrudan doğ- ruya temsıl edecek tek kışıyı seçerken adaydan da- haçok, onun başbakan olacak lıdennı duşunerek oy kullandıklan çok soylenır Bugunun Turkıye'sınde oyle mı9 En çok oy alacağı soylenen partıden kımın baş- bakan olabıleceğı bellı değıl Bır başka partının ba- şındakı kışı de seçım sonrasında etkın polıtıkadan çekıleceğını soylemekte Kımın kımınle koalısyon kuracağı behrsız Tartişmalı hukumlenyletabloyu busbutun karma- şıklaştıran Anayasa Mahkemesı ıse dun aldığı ka- rarla bır kez daha bellı ettı kı, hukuktan once sıya- setı konuşturup sonra sonuca varmayı tercıh et- mekte Bu kadan fazla Bır ulke duşunun kı, zaten dıştan bır yığın sın- sı nıyetle çevnlı olsun, sınırtannın yanı başında baş- kalannın hesaplanyla tasarlanmış savaşların gol- gesı gezınsın, ekonomısı yıne dış reçetelerie borç- tan borca suruklensın, oyle bır ulkede ınsanlar on- lara sahıp çıkacak lyı bır yonetıme susamış olmaz- larmı'? Seçımler o susuzluğu gıdereceğe benzemıyor Unutmayalım kı bu seçımın adı "erken seç/m"dır Yanı sozdeduğumlenmışdurumlardan ulkeyı kur- tarmak uzere vaktınden once yapılması kararlaş- tırılan bır seçım Soyler mısınız, bu seçım hangı du- ğumu çozecek? Duğum çozmek şoyle dursun, başbakanlık ko- nusunu bıle çozulmesı guç bılmeceye donuştur- muş bır seçım, hıç olmazsa sonrasında oluşacak yenıden tartışma, arayış ve toparlanış çabalanyla hayırlı bır ışe yaramış olsa ban Ekonomi Oncelikli Programlar Bizi Kurtarır mı?.. "Adalet Mulkun Temelıdır" deyışı yalnızca kımı kuruluşlann mermer sutunlannda gostermelık bır ılke olarak kalıyorsa, ıstersenız IMF ve AB'ye tumden karşı olarak, ıstersenız onlarsız bır yere \aramayız dıyerek, ulusumuzu ıçınde bulunduğu ekonomık ıflastan kurtarmanın olanağı var mıdır 9 Avdemir CEYLAN Merkez Vahsı H 1 emenherseçımdealışageldığımız bıçımde, 3 Kasım'a gıderken de tum partıler, ekonomık sorunlar ıçensınde gelecekten umudunu . kesecek konuma gelmış. seçmen kıtlesını, abarhlı ekonomık programlar ve va- atler ıle yanına çekmeye çalışıyor IMF \ e AB arasında kıskaca alınmış, elı kolu bağlı Turkı- ye 'nın, seçımden sonra, bugun sıyasal partıle- nmızce ongorulen salt ekonomık programlar ıle nefes alır duzeye gelebılmesı olası mıdır9 Sorunun yanıtı, gorsel yayın ve basının son bır ay ıçensındekı kamuoyuna duyurduğu ha- berlerde saklıdır Bu haberlen kısaca ozetlemek gerekırse - Bır kadın Adana'da, kuçucuk yavrusunun, polısın ve halkın gozu onunde 62 yennden bı- çaklandı Umanm Avrupa TV'sınde vayım- lanmamışhr Tuylerürperftcı bu olaydan son- ra polıs yetkılılen yasalardan yakındı, guven- lık guçlennın elının kolunun bağlı olduğunu soyledı Can guvenlıklı kentlerde yaşamak yurttaşımız ıçın Kafdağı'nın arkasında - Kımı sıyasal partı lıderlen, seçımlerde aday olan bırçok kışının, guvenlık guçlennce aran- makta olduğunu ya da yargılanmakta ıken, da- vası sonuçlanıp aklanmadan mılletvekılı seçı- lerek dokunulmazlık zırhına kavuşmak ıstedı- ğını soyluyor Hukukun ve yargının çalışma- dığı, çalıştınlamadığından yakınıyor - Sahnelerde şarkı soylemeye hazırlanan bır bayan, onceden haberlı olduğu soylenen basın gorevlılen ve kameralann onunde bacağından vuruluyor, zan altında bırakılan eskı eşı ıddı- alan reddederek "Benyapacaksanuadamıaya- ğından değiL takkadak alnından vururunı.J' dıyor Seçım donemı Adalet Bakanı 'nın k ma- gazin haberi" dıyerek olayı geçışördığı gaze- telerde yer aldı - DGM Savcısı'nın bır bayanla ozel ılışkısı çırkın bır bıçımde gızlıce kameralara alınıyor, el altmdan basına sızdınlıyor Sav cı umanm boy- le bır aymazlığa duşmemıştır, komplodur olay Ancak ondan da onemlı olan, ınsanların tele- fonlannın dınlenıp ozel hayatlannın deşıfre olmasından yülardır şıkâyet edılırken, kame- ralann bır ıntıkam aracı olarak kışılenn ozel hayatlanna gırmesı Olayı acımasızca manşet- lenne taşıyan medyamıza ne demelı7 Medya- tık ya da onemlı ınsanların attığı her adım ba- sını ılgılendınr dıyerek Basın Ahlak Yasası 'nın ozune, ruhuna aykın olacak yayınlara yasal sı- nırlar genrmedıkçe, o kameralann yann bır basın patronunun, bır sıyasal partı lıdennın yatak odasına gırmesıru kım engelleyebılır9 Basın ve görsel yayınla ılgılı yasalar, çağdaş ve ozgur başında olması gereken etık kuralla- ra ya da olmaması gereken sınır tanımaz ku- ralsızlıklara yanıt ve çozum getıremedığınden, başta sıyasal partıler, her yurttaş şıkâyetçı - Anayasa, sıyasal partıler ve seçım yasala- nndakı boşluklar yuzunden Yargıtay Başsav- cısı'ndan Yuksek Seçım Kurulu'na, oradan Anayasa Mahkemesrne uzanan çızgıde, sıya- sal partıler ve onlann lıderlen hakkında alınan ya da alınması gereken kararlann hukuksal mı, sıyasal mı olduğu tartışılıyor Kışısel ser- zenış ve dokundurmalar bu uç seçkın anava- sal kurum uzennde haksız ve yersız tartışma- lara neden oluyor - Ve ıçı boşaltılan bankalar patronlanndan sonuncusu da salıvenldı Oburlen gıbı vılla- sında ıstırahate çekıldı Vargu ne vazık ki ka- mu vicdanma gore değfl,önundeki yasaiara gö- re karar vermek durumunda. İster istemez, banka patronlannın neden olduğu toplumsal sos>-aLekonomıkVTOİaşmanınbedelinisakarve sakatyasalaryüzünden biz yurttaşlarödeyece- Işte yalnızca bır ayın ıçıne süaşıveren olay- lar ıle seçıme bır gun kala Turkıye'nın hal-ı pur melalı Hukukun ustunluğununboylesınego- z ardı edıldığı, yasalann demokratık. ınsan haklanna dayalı çağdaş duzeru korumak yen- ne karmaşaya (kaosa) vardımcı olduğu kaç ul- ke kaldı yeryuzunde9 "Adalet mülkün temeudirr ' deyışı yalnızca kımı kuruluşlann mermer sutunlannda gos- termelık bır ılke olarak kalıyorsa, ıstersenız IMF ve AB'ye tumden karşı olarak, ıstersenız onlarsız bır yere varamayız dıyerek, ulusumu- zu ıçınde bulunduğu ekonomık ıflasın ıçınden kurtarmanın olanağı var mıdır9 îdan yapımız- da, burokrasıde yaşamakta olduğumuz çokun- tu ıse ayn bır yazı konusu Tum partılenmızı ıktıdar olduklannda. eko- nomık programlanna vereceklen oncelık va- nında, belkı ondan da onerrdı olarak, hukukta ve ıdarede gereksınnn duyulan reformlara da oncelık vermeye çağırmak, bu uçlunun de- mokrasımız ıçın olmazsa olmaz bır sacayağı oluşrurduğunu anımsatmak yurttaşlık gorev ı- mızdır Neden Sosyal Demokrasi?.. YanL Doç. Dr. Örsan K. ÖYMEN Oğretım U\esı "Artık sağ-sol aynmı bit- ti, bunlann modâsı geçti" duşuncesı son yıllann en yavgın klışelennden bırı- dır KariMant'ınyaşadığı 19 vüzyıl Batı Avrupası ıle bugunku Batı \\ nıpa tabıı kı avnı noktada değıldır Ça- lışma saatlennın kısaltılma- sı çocuk ışçıhğıne son ve- nlmesı ışvennde kadın-er- kek eşıtlığının sağlanması, sendıkalaşmanm yaygınlaş- ması. dev letın sadece serma- ye sahıplennın değıl, onla- nn altında çalışanlann hak- lannın da korunmasına ozen gostermesı. gelır dağılımın- dakı uçurumun ıyı kotû den- gelenmesı. tum vatandaş- lara kalıtelı \ e ucretsız eğı- tım ve sağlık hızmetlennın sunulması Batı Avrupa ül- kelennın, 19 yuzyıldan bu- gune değın elde etmış ol- duklan en buyuk başanlar arasındadır <\ncakşudabı- lırunelıdır kı, bu başanlar kokenını ve esın kaynağını Manc'ın duşuncelennde bu- lan sosyal demokrat, de- mokratık sosyalıst refor- mıst komunıst, sosyalıst v e yeşıl partılenn ıktıdarlan, koalısyon ortaklıklan ve muhalefet baskılan sonu- cunda elde edılmıştır Ne var kı, Batı Avrupa hâlâ ıs- tenen noktaya ulaşamamış- tır, sosyal adaletsızlığı ış- sızlığı yabancılaşmayı tu- muyle ortadan kaldırmış değıldır ancak Turkıye ıle karşılaştınldığında, sol par- tıler sayesınde. cıddı ılerle- meler sağlamıştır Turkıye ıse, "soguk sa- vaş" donemınde. ABD ta- rafından pompalanan ve "mUlivetçkiini bütün" ke- sımler tarafından ışlenne geldığı ıçın benımsenıp yay- gınlaştınlan "anti-komü- nist" propagandanın da et- AKILLI EKRAN TÜRKİYE GENEL TURKİYEGENEU 3 , 2 ^ % 4,5^5!!% 4,5 9,6 XXP % 18,İ 2I:O8 SAYIM OYLARIN NE KADARİ SAYİLDI? SONUÇ HANGİ PARTİ NE KADAR OY ALDI? BARAJ %10'UGEÇEN PARTININ RENGİ K1RMIZİ TANBUL 2 İTT3% 8,1 2.451.598 . 7,3 XXP ,ERL1 OY 2.400.216 r İLLERE GORE TURKIYe NIN SEÇIMI 3 KASIM'DA KESİNTİSİZ YAYIN BOYUNCA AKILLI EKRAN' İLE TÜRKİYE'NİN HABER KANÂLINDA IMBC www.ntvmsnbc.com \NTVRadvo /aynı anda İSTANBUL 102.8 ANKARA 1047 İZMİR 957 kısıyle, sol fobisi'nden bır turlu kurtulamamış, kapı- talızmın adaletsızlıklenne karşı en buyuk dırenış oda- ğı olan sol'un gelışmesıne ızın vermedığı ıçın, Batı Avrupa'nm, yanı bugunku Avrupa BirüğTnm çok ge- nsınde kalmıştır Bu neden- lerfe. sağ-sol aynmınm, Tur- kıye gıbı sosyal adaletsız- lığınhâlâ yoğun bır bıçım- de yaşandığı ulkelerde an- lamını yıtırdığını ıddıa et- mek ya kotu nıyetten ve mağdur olanlan umursa- mazlıktan ya da bılısızlık- ten (cehaletten) kaynaklana- bılır Bu vesıleyle şu onemlı noktayı bır daha açıklığa kavuşturmakta büyuk ya- rar\-ar Manc'ınsozunuet- tığı komünizmin SSCB de, Varşova Paktı ulkelennde, Çın'de uygulanan duzenle bır ılgısı yoktu Sovyetdik- tatöriüğfinü komünizm ile özdeşleştirmek. kapıtahzmi >aşatmak uğruna ortahğı kanştırma\ a merakfa ABD yönetunlerine veonlann et- kisindeki kesimlere özgüy- dü. Manc'ın temellennı at- tığı komünizm 1) Kışının kendısıne, yaptığı ışe, uret- tığı urune, çevresıne ve top- luma yabancılaşmadığı kendısını gerçekleştırme fir- satınm olduğu 2)Sınıflann ortadan kalktığı, herkesın aynı olduğu değıl, herkesın eşıt olduğu, bır sınıfin öbur sınıfı ezerek ve somurerek yukselmesının soz konusu olmadığı. 3) Otonter dev- letın hatta dev letın tamamı- nın onadan kalktığı. dev le- te gerek duyulmayan bır du- zendı Soz konusu duzenın dün- yanın butununde gerçekleş- me olasılığı duşuktur. bu anlamda da Manc'ın utopik bir duzenigündemegetirdı- ği soylenebılır Ancak bu duzenın utopik gıbı gorun- mesı bu duzenın ahlaken yanlış temeller uzenne otur- duğu anlamına gelmı>or (Marc'ınsozunuettığı şıd- dete dayalı devnm proletar- ya dıktatorluğu gıbı komu- nızme geçış aşamalannı gu- numuzde onay lamak mum- kun değıldır, ancak bu ko- munıst duzenın kendı va- pısından bağımsız bır tartış- madır) Aynca komunızmın uto- pıklığı, kapıtalızme ve onun bugunku çeşıtlemelerıne teslım olmamız gerektığı anlamını da taşımıyor Ka- pıtahzm. ınsanlann ıyılık kadar kotuluğe de eğılımlı olmalan \ e 6 mılyar ınsanı aynı noktada buluşturma- nın guçluklen nedenıyle mutlak bır bıçımde ortadan kaldınlamayabılır Ancak Batı Avrupa ulkelennın yap- tığı gıbı. ılk aşamada, kapı- talızmın yol açtığı adaletsız- lıkler elden geldığınce en az (asgan) duzeye çekılebı- ltr, sosyal demokrat çozum- lerle. kapıtalızm ıle komu- nızm arasında bır uzlaşma sağlanabılır Turkhe bu uzkşmmı hâ- lâ sağlayamamıştır. Tıirkı- ve'de hâlâ, Batı \vrupa'da 19. vüz\ılda egemen olan "vahşı kapıtalızm" egemen- dir. Sol partilerin yülarca tek başına iktidarolduğu ve politikalannı uygulatmavı başardığı Batı Avrupa "da bıle. sağ-sol av nmının orta- dan kaldınlamay acağı. ser- mayenin'kureselleşme ba- hanesiyle gücünıi arttıra- rak sosyaJ dengeyi oiumsuz vöndeetkilemesine karşı di- renılmesi gerektiği. sadece aydın lar degil. kitkler tara- fından da altı çızilerek \ ur- gulanırken. Türkiye gıbi, neredcyse 80 yıllık tanhin- de,sosyal demokrat bir par- tinin tek başına ikridara ge- lemediği ya da bir keresin- de olduğu gibi, gelse de, tek başına iktidarda kalamadı- ğı bir ulkede, 'sağ-sol ayn- mı kalmamıştır' diyerek kapitalizmeteslim olmanıa hiçbir ahlaki gerekçesi ola- maz. Turkıye'dekı sosval adaletsızlıklersurdukçe sol varlığını koruyacak, sola gereksınım devam edecek sol soylemler geçerlılığını koruyacaktır "Sağ-sol ayrunı kalma- dı" söyleminin zaman za- man sosya] demokrat oldu- ğunu iddia edenler tarafın- dan da benımsenmesi ve "sosyaHıberal sentez" gibı kavramlann ortaya atılma- sı şiıphesiz ki Türkiyedeki sol açısından büyük talih- sizliktir. Batı Avrupa solu daha 20 yuzyılın başlann- da komunızmden vazge- çıp sosyal demokrasıye ka- y arak, kapıtalızme karşı ye- tennce odün vremıştır bu- nun otesındekı odunler. sos- val demokrasının sulandı- rılması sosyal adaletsız- lığın korüklenmesı an- lamına gelmektedır "Sos- yaJ-Hberal" sentezden soz eden "solcular" bununla komünizm ıle kapıtalızmın sosyal demokrasi voluyla uzlaşmasını mı y oksa sos- v al demokrasi ıle kapıtalız- mın (onlara gore "•efconomik liberalizmin") orta yolunun bulunarak, sosyal demok- rasıden de sağa kayılması gerektığını mı soy ledıklennı açıklamalıdırlar Ancak bunlaryapılırken, şu da unutulmamalıdır kı Turkıye solunun kendı ıçın- de bölunmek gıbı bır luksu de yoktur, Turkıye solunun, kapıtalızmın avukatlığını yapanlara. etnık kımlık şovenızmı yapanlara, dın şov enızmı yapanlara yol aç- mak, onlann aradan sıynl- masına neden olmak gıbı bır luksu yoktur Laıklıkve demokrasi ıçın verılen mucadeleyle bırlıkte antı- kapıtalıst mucadele de şahıslara endekslı olmay an, koklubırkurum olan. çıkış noktasını MustafaKemalın onculuğundekı antı-emper- y alıst bır mucadeleden alan, devnmcılığı ılke edınmış \e 1960'larda ortanın solu kımlığını bemmsemış olan, sosyal demokrasıyı temsıl eden en buyuk kıtle partısı olan CHP'de venlmelıdır CHP nın ortanın solu oz- guvenını (mısyonunu) henuz tamamlamadığı, geç- mıijten kalan bır he^abının olduğu unutulmamalıdır PENCERE Akıllara Sığmıyor... Telefon - Zırrrrr Açtım, kendısının p>ek sevdığı Osmanlıcayla 'tannân' sesınden hemen tanıdım Tekellumu mukemmel Kırk yıllık arkadaş Meşhur Cavit Bey ın oğlu Şiar Yalçın 12 Mart'ın Maltepe Tutukevı'nde aynı koğuşta yatmıştık, ranzasının duvarına, başucuna, pek sev- dığı kopeğının fotoğrafını yapıştıran eskı savcı. Çevırmen ve yazar Dost • Kâzım Kolcuoğlu Istanbul Barosu Başkanlığı'na seçılınce, yonetım kurulundakı arkadaşlanyla bırlık- te Cumhunyet'ı zıyarete gelmıştı Bır anısını anlattı Kolcuoğlu'nun ulke sorunlannı çozmek konusun- dakı devnmcı sabırsızlığını gozleyen Ismet Paşa bır gun uyarmış "- Bak", demış, "bırmılletın hayatı bır ınsanın ha- yatına sığmaz " Buyuk soz' Şıar Yalçın, Maltepe Cezaevı'nde çok sakındı, sa- bırlıydı, evlere şenlık bır suçlamayla yargılanıyordu, ama umursamıyordu, belkı de aılesınden devraldı- ğı mırasın benhğınde yarattığı hesaplaşma, ruhun- da bu dıngınlığı yaratmıştı • Malıye Nazın Cavıt Bey Ittıhatçılann meşhurlann- dandı, Mutareke donemınde bır suresaklandı, son- ra Avrupa'ya kaçtı gıyabında yargılanıp 15 yıl ha- pıs cezasına çarptınldı Meclıs-ı Mebusan'da bır butçe konuşmasını ya- parken unutulmaz bır laf etmıştı "- Bufçe açığının fazılet-ı terbıyetkânsı vardır " Cavıt Bey daha sonra Ismet Paşa ıle Lozan'a gı- den heyete katılacaktı 1926'da Izmır'de Atatürk'e karşı duzenlenen su- ıkast nedenıyle tutuklanacak, yargılandığı istıklâl Mahkemesı'nde bu lafı nedenıyle de sorgulanacak- tı Cavıt Bey demış kı "- O soz benım değıldır, bır Italyan Malıye Nazı- nnındır " Şıar Yalçın'la babasının yaşamı uzenne telefon- da bır araba laf ertık Sıradan deyışle - Hayat değıl, roman 1 Ne var kı bır mılletın hayatı bır ınsanın hayatına sığmıyor • Cavıt Bey'ın eşı Aliye Hanım Şıar'ı gormek ıçın Maltepe Tutukevı'ne gelırdı Sarışın kımlığıne yansıyan guzellığındekı gerılım çevresını etkılerdı Kocası asılmıştı Oğlu ne olacaktı'' Kımbılır kafasındakı soru ışaretının çengelıne ta- kılarak kaç uykusuz gece geçırdı 9 Ama Şıar saçma sapan yargılanmadan aklana- rak kurtuldu, bugun dımdık yaşıyor. • * " Cavıt Bey'ın bır sozunu aktanrken yaptığım surç- me benı Şıar'la yıne buluşturdu, Osmanlı'dan bu ya- na yaşanan hayatların gelgıtlerınde talıhsız omur- len konuştuk; Cavıt Bey sağ olsaydı, bugun Turkı- ye'nın geldığı noktada ne soylerdı? Yine "Butçe açığının fazıletı terbıyetkânsı vardır" dıyebdır mıy- dı? Bugunku borç yuku, boylesıne butçe, malıye, devlet hesabı kıtabı -ya da hesapsızlığı ve krtapsız- lığı- Osmanlı'da var mıydı'' Bır mılletın hayatı bır ınsanın hayatına sığmaz; ama, ıçıne duştuğunuz durum da akıllara sığmıyor. Yaşamını çalışmaya, çalışmalannı ülkesıne adamış, her zaman ozlemını duyduğumuz, guzel ınsan Prof. BAHRİ SAVCI Hocamıza olumunun beşıncı yılında saygılar, teşekkurler. çarşamba Toplantıları Konukları Akademimiz Şeref Üyesi Ord. Prof. Dr. EKREM AKURGALm vefatını büyük bir üzüntü ile öğrendik. Ailesine, yakınlarına ve bilim camiasına başsağlığı dileriz. TÜRKİYE BJLJMLER AKADEMJSİ BİLGİYAYINEVİ STANDI'NDA İMZA CÜİMÜ 3 Kasım 2002 Pazar 14 00 - 17 00 arası zeynep ALİYE, Aydın BOYSAN TUYAP21 Istanbul Kıtap Fuan, Bılgı Yayınevı Standı, TUYAP Fuar ve Kongre Merkezı, 4 No'lu Kapı, 414 No lu Stand/Beylıkduzu/İST