Katalog

13 LASIM 2002 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@ cumhuriyet.com.tr 13 ^Uallıniapketarabası • • vIORAGA(AA)-ABD'de, ^alış^eriş kültürünü aetkieyebilecek yeni •tekrolojiler ortaya çıkıyor. ^ABD'nın üçüncü büyük «neyve-sebze hipermarketler s&inâri Safe\vay"in ggelirtiıdiği "Magellan" adıreia-d market ;arabası, tüketicınin lışLanlıklanna göre e<onomık ürünü cSneriyor. Arabalar. rnarcette ciolajtınlırken, daha önce aldığı iirünlerden de hare<etle. müşteriye alması gereken ürünleri hatırlatıyor ve promosyon yapı.an ürünlere doğru yönbndiriyor. Telekom'da yetki sorunu • ANKARA (ANKA) - Telekomünikasyon Kurumu, ekim ayında aldığı indırim karannı Hazine Müsteşarhğı'nın "gelir kaybımız olur" uyansı üzerine erteleyen Telekom'a, bu ayın 20'sinde başlatmayı planladığı indirimden önce tarifelenn onay makamının kendisi olduğu uyansında bulundu. Ford hedef büyüttü • Ekononi Servisi - Ford Otosan Genel Müdürü Turgay Durak, Türk otomotiv pazar hacminin bu yıl 160- 170 bin adet olacağını, 2003 yılı için ise 200 bin adetlik bir pazar tahminine göre hesaplar yaptıklannı açıkladı. Durak, Belçika'da bulunan Ford fabrikasındaki Transit iiretiminin Kocaeli Fabrikasrna kaydınlmasıyla birlikte. 2004 yılında Kocaeli Fabrikasrnın üretim kapasitesinin 200 bine, ihracatının ise 160 binlik adetlere ulaşacagını dile getirdi. Bı hüp ekonomler Asya'da • Ekonomi Servisi - Heritage Vakfı ve Wall Street Journal gazetesi tarafindan yapılan "dünyanın en hür ekonomileri" araştırmasına göre, Hong Kong bu yıl da binnciliğn alırken, Singapur ikinci sırada yer aldı. Lüksemburg ve Yeni Zelanda da üçüncülüğüpaylaştı. 156ülkeyi kapsayan araştırma, global ekonomide yaşanan sarsıntılara rağmen geçen sene ekonomik bağımsızlık açısından ilerleme kaydedildiğini ve bu sene içinde 74 ülkenin ekonomik açıdan daha bağımsız hale geldiğini, 49'unun ise bu özelliklerini koruyamadıklan gösteriyor. Petrol fiyatiarı düştii • LONDRA (AA) - Irak Meclisi'nin uluslararası denetçilerin ülkeye koşulsuz dönüşüne izin verilmesini öngören BM karannın kabul edilmemesi yönündeki tavsiye karan petrol fiyatlannı yükseltti. Londra Borsası'nda Brent türü ham petrolün riim petrol çeşitleri için gösterge oluşturan varil fiyatı düne göre 11 sent yükselerek 23.90 dolara çıktı. İşadamları Azerbaycan'da • BAKÜ(AA)-Yatınm olanaklannı incelemek üzere Azerbaycan'da bulunan Türk işadamlan, Sumgayıt Kauçuk Fabrikası ve yan kuruluşlannı ziyaret ettiler. Işadamlanna, Ekonomik Gelişme Bakanhğı tarafindan hazırlanan çeşitli sektörlerdeki yatınm olanaklanna ilişkin projeler sunuldu. İnan gazı yeniden gelîyor • ANKARA (AA) - BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Bildacı, 24 Haziran da ahmına ara verilen Iran doğalgazının, önceki gün saat 16.30'dan itibaren tekrar gelmeye başladığım bildirdi. Bildacı, fiyat indirimi ve al ya da öde yükümlülüğü oranının düşürüldüğü yeni anlaşmanın iki ülke şırketlerince onaylandığını belirtti. SICDNOMİ 1952: Avrupa Iktisadi işbirliği Konseyi, dış ticaret açığımızı kapatmak için" Türkiye'nın talebi üzerine 20 milyon J 400 bin dolarlık kredi tahsis etti. \ 1961: Marmarabirlik Bursa'da kurufdu. | 1971: Maliye Bakanlığı, yurtdışına \ çıkanlara verilen dolar mıktannın ta vanını 400 dolara çıkardı. 1993: ABD Menkul Kıymetlerve Ser- maye Piyasaları Komisyonu (SEC), Istanbul Menkul Kıymetler Bor- sası'nı (İMKB) fBsmen tanıdı. 7996: Tasmus Projesi Imzalandı. ASELSAN ıle NETAŞ arasında imzalanan projenin, Kara Kuvvet- leri'ne modern haberleşme sis- temi sağlamayı amaçladığı ifade edildi. y Baydur iş güvencesi yerine iş yasasının çıkanlmasını, yoksa üısanlann işsiz kalacağını savundu TİSK'ten tehdit: îştenatanzANKARA (Cumlıııriyet Bü- rosu) - TİSK Başkam Refık Baydur'un iş yasasının 15 Mart'a kadar çıkmaması duru- munda işten çıkarmalann baş- layacağı yönündeki tehdidine, tepki yağdı. Türk-lş Genel Eği- rim Sekreteri Salih Kıhç, "Ma- rifet işten çıkarmada değil, is- tihdam etmede" derken DlSK Genel Başkanı SüleymanÇele- bi "Bu saatten sonra işten çıka- di-nlacak her işçinin sonımlusu TİSK olacakûr ye konuştu. Yeni hükümetten beklentilerini anlatmak için ba- sın toplantısı düzenleyen TlSK Genel Başkanı Re- fik Baydur. hükümetin İş yasasını 15 Mart'a kadar çıkarması gerektiğ-jıı sa\aındu. Seçım öncesi opor- tünist bir yaklaşımla Iş Güvencesi Yasası'nın çıka- nldığını ileri süren Baydur şöyle devam etti: "İş yasası, sümen alünda bırakılarak iş güvence- si devreye sokuldu. Devrin başbakanı, bu genşimin kokomonfi obnaya gayret etti. Böyle bir züuıKetin • Işverenlerin, yeni hükümetten beklentilerini anlattığı toplantıda Baydur'un, 'Tehdit olarak algılansa da böyle. Bu yasa büyük bir işçi grubunu işinden edecek' demesi, işçi temsilcilerinin sert tepkilerine yol açtı. Kıhç, 'Marifet işçi atmak değil, istihdam yaratmak' derken Çelebi de bu saatten sonra atılacak işçilerin sorumlusunun TÎSK olacağını belirtti. ciddi devlet anlayışryla bağdaşügına inannm orum. Eğer hocalann hazırladığı iş yasası, 15 Mart 2003'ten önce uygulamaya konmazsa, büyük bir iş- çi grubu arkadaşımızuı işinden ve ekmeğinden ola- cağını beürtmek istiyonım. Bazı çevreler bunun teh- dit olduğunu söyleyebilir. Ama gerçek budur." Tepki yağdı Baydur'un iş yasasının 15 Mart'a kadar çıkma- ması durumunda işten çıkarmalann başlayacağı yönündeki tehdidine. işçi sen- dikalan büyük tepki gösterdi. Açıklamayı büyük bir talihsiz- lik olarak niteleyen Türk-lş Genel Eğitim Sekreteri Salih Kıhç, Baydur'un sözlerinin iş- çi ve işveren arasındaki diya- loğu tıkayabilecek nitelikte ol- duğunu belirtti. Kıhç, "Mari- fet işçi çıkarmak değil, istih- dam etmektir"diye konuştu. DlSK Genel Başkanı Süley- man Çelebi de Baydur'un sözlerinin henüz göreve başlamamış Meclis'e tehdit niteliğinde bulunduğu- nu belirtti. Baydur'un büyük bir yanlışın peşinde ol- duğunu belirten Çelebi, "Bundan sonra işten çıka- nlacak her işçinin sorumhısu TİSK olacakür" dedi. Belediye-lş'ten yapılan yazılı açıklamada da Iş Güvencesi Yasası 'yla oynamanın, çalışma banşı- nı bozacağına dikkat çekildi. Açıklamada, iş gü- vencesinin gerçek anlamıyla yaşama geçirilmesi için tüm emek örgütlerinin birlikte mücadele ede- ceği vurgulandı. İŞ GÜVENCESİNE KARŞI MÜSİAD AKPağzı ile konuştu Ekonomi Servisi - AKP'den Meclis'e 21 mıllervekilı sokınayı başaran Müstakil Sanayicı ve İşadamlan Derneği (MÜSİAD ı Başkanı AB Bayramoğlu. TlSK'ın iş güvencesi konusundaki açıklarnalanna destek vererek. "Böyle bir dönemde iş güvencesi, girişimcryi ayağına bağh halatla geriye çekrnek gibi olur. tş güvencesi İş Kanunu ik biıükte uygulanmalT dedi. Bayramoğlu, dün AKP'li bazı milletvekıllerinin de katıldığı tstanbul'dakı ıftar yemeğinde gazetecüerin sorulannı yanıtlarken, yeni iktıdarın yapması gereken ilk icraatın mali mıladı kaldırmak olduğunu sa\undu. "Törkiye'nin Avrupa BiıüğTne üyetik için elinden gelen her şeyi yaparken Arap sermayesini ihmal etmemesi gerektiğinr söyleyen Bayramoğlu, Ortadoğu'ya yönelik projeler yapılması konusundaki önerilerini AKP'nin destekledi|ini bildirdi. Bayramoğlu, buradan ılk 5-6 yıl için 100 mılyar dolarlık sermaye akışı olacağını öngördüklerini de ifade etti. AKP'nin BDDK ıle ılgıli açıkJamalannın anımsatılması üzerine Bayramoğlu şöyle konuştu: "Müthiş bir yükü kontrol etmesi için BDDK kunıldu. Batık büyüsün dfye kurulmadı. BDKK"nin görevini yerine getirip getirmediğine bakılnıaİL buraya ne harcandığı konusunda hesap somJabilmeü. Eğer görevini yerine getirmiyorsa kapanlmaİL" Sunumunda yaptığı konuşmada da, "Kemal Derviş gelirken çok krvTnetli bir futbolcu gibi omuzlara ahndt hah sahaya götürüldü. Ama biz çok futbolcu gördük. bu şekikle karşüanan, ancak giderterken arkalannda uğurlayacak kimseyi bulamayan. Bunlan söylemiştik" dedi. Bilanço • 2001 Ü2002 Temmuz-Eytul dönemı Kentlerdeki işsizlikoranı DÎE verileri, krizin son sürat devam ettiğini ortaya koyuyor Her on kişiden biri işsiz ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Seçim ve siyasi gündem nedeniyle geri pla- na itilmesine karşın ekono- mik göstergeler krizin sür- düğünü gösteriyor. Devlet Istatistik Enstitüsü (DlE), Türkiye'deki her 10 kişiden birinin işsiz olduğunu açıkladı. Kayıt dışı istihdamın oranının yüzde 52.9'a ulaştığını kaydeden DlE. istihdam oranının bu yıl Temmuz-Eylül dö- neminde 47.7, geçen yıl aynı dönem yüzde 46.4 olduğunu belirledi. DÎE, Hanehalkı Işgücü Anketi'nin 2002 yılı 3. dönem sonuçlannı açık- ladı. Türkiye'deki işsiz sayısının 2 milyon 373 bin kişiye ulaşhğmı gös- • DtE'nin verileri, TÎSK Başkanı Refik Baydur'un söylediğinin aksine iş güvencesi tasansı çıkmadan da işsizliğin arttığını ortaya koydu. teren DlE'nin sonuçlanna göre, is- tihdam tablosu son 4 ayda şöyle şe- killendi: Türkiye genelindeki işsizlenn yüzde 19.3'ünü (yani 458 bin kişi) işten çıkanlanlar, yüzde 23.9'unu (yani 568 bin kışi) ilk kez iş arayan- lar oluşturdu. İstihdamın yarısı kayıt dışı 2002 yılının 3. döneminde toplam istihdam, geçen yılm aynı dönemi- ne göre 184 bin kişilik bir azalış göstererek 21 milyon 691 bine düştü. Kamu sektöründeki istih- dam da binde 7 oramnda ge- rileyerek 3 milyona indi. DlE'nin rakamlan, Türkiye'de ka- yıt dışı istihdamın ulastığı noktayı da gözler önüne serdi. Buna göre. Türkiye genelinde is- tihdam edilenlenn yüzde 52.9'unun kentsel yerlerde yüzde 34.8'inin. kırsal yerlerde ise yüzde 73.5'inin herhangi bir sosyal güvenlik kuru- luşuna kayıtlı olmadan çalıştığı be- lirlendi. tstihdam edilenlenn için- de, yüksekokul ve fakülte mezunla- nnın oranı da yüzde 9.7 olarak tah- min edildi. MfKROFfNANS KURUMLARINDAN 27 MİLYON KİŞİ KREDİ ALDI Yoksul girişimci sadık • Uygulamamn en ilginç sonuçlanndan biri, batık kredi sorununun ekonomileri kilitlemeye başladığı bir dönemde, yoksul girişimcilerin birçoğunun borcuna sadık kaldığınm tespit edilmesi. Ekonomi Ser>isi - "L'çüncü Dünya" olarak nitelenen ülkelerdeki yoksul girişimcilere fon sağlamak amacıyla başlatılan "mikrokredi" uygulaması, beşinci yılında dünyanın en yoksul 26.8 milyon insamna ulaştı. Toplam 2 bin 184 mikrofinans enstitüsünden kredi alanlar arasında, köyde telefon hizmeti veren adamdan okul önünde kâğıt satan kadına. günlük kazancı 1 dolann altında olan pek çok küçük iş sahibi insan bulunuyor. L'ygulamanın en ilginç sonuçlarından biri ise, batık kredi sorununun ekonomileri kilitlemeye başladığı bir dönemde, yoksul girişimcilerin birçoğunun borcuna sadık kaldığının tespit edilmesi. Kapitalist dünyanın, küçük girişimcileri yeterince dikkate almadığı düşüncesiyle 1997 yılında organize edılen "Microkredi Zirvesi Kampam'as]", beşinci yıhna girdi. 29'u büyük olmak üzere Asya. Latin Amerika, Afrika. Ortadoğu ve Avrupa "da bulunan 2 bin 184 kuruluşun toplam müşteri sayısı geçen yıl sonu itibanyla 55 milyona ulaşırken müşterilerin 26 milyon 806 bininin. ülkelerin en yoksul kesminden olduğu belirlendi. Dünya Bankası. mikrokredilerde yıllık yüzde 37 olan artış oranının, uygulamamn başında öngörülen oranın 1 puan altında seyTettiğini belirterek hedefin 2005 yılında 100 milyon yoksula ulaşmak olduğunu hatırlattı. Kampanyayla birlikte 2015 yılında mutlak yoksulluğun yan yanya azaltılması hedefleniyor. Tipik bir mikrokredi enstitüsü, müşterilerine ortalama 35 dolar kredi sağhyor. Erkek Içktye, kadın sermayeye Istatistikler. kredi alan girişimcilenn pek çoğunun gelirlerini ikiye katladığını göstenyor. Kuruluşlarm kredi verdiği girişimcilerin çoğunluğunun kadınlardan oluşması da dikkat çekıyor. Meksika'daki bir kuruluş, bu durumu şu şekilde açıklıyor: "Erkeklerin aldığı borcu içkiye, kadınlann ise sermaveye \atırdığını gördük. Bu nedenle girdiğimiz köy ve kasabalarda ilk olarak o yörenin etkin kadınlannı anjoruz." Öz sermayesi arttı Tansaş'tan zamsız 9 ay Ekonomi Servisi - Tansaş nısanda ha- yata geçırdiği yeniden yapılanma süre- cınin meyvelerini almaya başladı. Bi- lanço zararlannı 89 trilyon liradan 66 trilyona indirmeyi başardıkJannı kay- deden Tansaş Yönetim Kurulu Başka- nı Adan Acar, 2004 yılı itibariyle net kâra geçmeyi hedeflediklerini ifede et- ti. Acar, hissedarlannın desteği ile öz sermayelerini ilk 9 ayda 66 trilyondan 297 trilyona vükselttiklerini söyleyerek "Bu rakam fMKB'de işlem gören diğer üç perakandecinin toplam öz sermaye- sinin 12 kaödır" şeklınde konuştu. Tan- saş Genel Müdür Servet Topaloghı da 9 ayda fıyatlannı en çok satılan 1000 ürün sepeti bazında hiç arttırmadıklannı be- lirterek, uygulamaya koyduklan "ina- nılnıaz tüketici haÛan" ile Türkiye de bir iUce imza attıklannı vurguladı. Mağazalara yeni konsept Me\ cut 193 mağazalannı midi, mini, maxi, exclusive olarak 4 ayn tipte for- matladıklannı anlatan Servet Topaloğ- lu, yan ışlerden çekilerek tamamen sü- permarket alanına odaklandıklannı ifa- de etti. 2003 yılından umutlu oldukla- rını belirten Topaloğlu, "Ekonomideki olumhı geüşmeler harcama eğiKmini at- ünr" yorumunu yaptı. Bamesa'dan hfsse aldı Borusan İspanya'da Ekonomi Senisi - Borusan Holding, çelik sektöründe büyüme stratejisini ha- yata geçirerek, İspanya'nın en büyük çe- lik servis merkezleri grubu Bamesa Aceros'un yüzde 35 hissesini satın aldı. Borusan Holding, ortaklığını, hisse- lerini Borçelik'te ortak yatınm gerçek- leştirdiği dünya çelik devi Arcelor'dan satın alarak gerçekleştirdi. Bamesa ya- nnmı nedeniyle düzenlenen basın top- lantısında konuşan Borusan Holding Yönetim Kurulu Başkanı AhmetKoca- bıyık yatınmın Türkiye açsından öne- mine değinerek bunun Avrupa enteg- rasyonu kapsamuıda önemli bir adım olduğunu vurguladı. "BorçeKk yaön- nunm arduıdan \assı çelik sektöründe Avrupa pazanna açılma doğrultusunda atoğımız bu adımia Avrupa çelik paza- nnın uluslararası oyııncusu kimliğimizi pekiştiri)oruz''diyen Kocabıyık, hedef- lerinin bu özellikJerini her zaman sür- dürmek olduğunu söyledi. Ispanya, Portekiz, Meksika ve Türki- ye'de yüksek teknoloji donanımlı 9 te- sisi bulunan Bamesa'nın ağırlıkla oto- motiv sektöründe hızmet verdiğini ve 500 milyon dolar ciro yaptığını belirten Borusan Genel Müdürü Agah Uğur ise "2007 hedefîmiz ise 2 milyar dolar dro- ya ulaşmak" dedi. 7 TOPLUMUNA DOGRU/ÖZLEM YÜZAK Aranırbunca düşüşten sonra bir gün Insana açılan biricık kapı... (Şükran Kurdakul) Bir haftadan beri AKP'nin eko- nomi polıtikaları ile haşır neşiriz. Henüz hükümet bile kurulmamış- ken, henüz iş bölümü yapılmamış, politikalar tam olarak şekıllenme- mişken yazıp çiziyoruz. Kimileri şaşkın ördek, habire övguler dü- züp duruyor; kimileri fazla tedbirli, şimdiden yerden yere vuruyor. Ekonomik ve siyasi krizlerden beli bükülmüş bir ülkenin canı faz- lasıyla yanmış bireyleriyız. Yeni hü- kümetten beklentiler ne denli bü- yükse, soru ışaretleri ve belirsizlik- ler de o denli fazla. Çelışkiler ülke- si Türkiye. Yoksul giderek zengin- leşeceğine, varlıklı fakirleşiyor; sol ezilmışe sahip çıkacağına, sağın söylemleri onlan kucaklıyor. Oysa ana unsur insan faktorü. Popülist söylemlerden uzakta, in- sanı alıp üretimin, ekonominin or- ta noktasına yerleştiren felsefe... Bu feisefeye yatınm yapan ülkeler ise kazananlar. Türkiye'nin yeni ik- tidarı insan odaklı üretime ne kadar yakın ne kadar uzak, be'kleyip gö- recegiz. Ancak karşımızdaki tablo gerçekten ürkütücü: DlE verilerine göre bugün Türkiye'de her 10 kişi- den biri işsiz. Eğitimli gençlerde ış- sizlik oranı yüzde 31. Kayıt dışı is- Insana Açılan Kapı tihdam ise yuzde 50'yi geçmiş du- rumda. Yeni hükümetin kısa bir sürede açıklanacak icraatlarının popülist bir kandırmaca mı olduğu, yoksa sürdürülebilir bir üretim ve istihdam politikasına mı dayandığını bekler- ken ıki ayrıntıyı aktaralım istedik. Biri Çin'den, diğeri ise Hındis- tan'dan. Çin'in başarısı Dünyaca ünlü McKinsey Yöne- tim Danışmanlığı şirketı Hindistan ve Çin'i karşılaştıran bir araştırma yaptı. Ikisı de nüfus-yogun Asya ülkesi. Ikısi de bolgenin önemli güçleri. Ancak büyüme hızı, kişi başına miili gelir gibi unsurlarda Çin, Hindistan'ın katbekat ötesin- de. Çin'in bu ımalat mucizesinin arka planında yatan ise ınsana ya- tınm. Araştırmaya göre Çin'in ba- şansı üretimde ve ışgücünde mak- simum verimlıliği yakalayabilmiş olmasında. Bugün Çinli bir çalışa- nın mılli gelirden aldığı pay, Hintli bir çalışanın çok daha üzerinde. Arjantin de işçinin gücü İkinci örnek, Türkiye gibi krızden krize sürüklenen Arjantin'den. Peş- peşe işyerlerinin kapandığı, işsiz sayısının gün geçtikçe bü- yiidüğü Arjantin'de işlerini kaybetmek istemeyen ça- lışanlarbirformül bulurlar. Olay, ilk önce ifias eden Ghelco adlı bir dondurma fabrikasında başlar. Fabrika binasının önünde bir çadır kurarak beklemeye başlayan çalı- şanlar, sonunda şırketin iflasına ka- rar veren mahkemeye isteklerini kabul ettirmeyi başarırlar. Fabrıka- nın işletmesi son derece düşük bir bedel karşılığında çalışanlara veri- lir. Ghelco, Arjantin'de iflas ettik- ten sonra çalışanların yönetimine geçen 130 şirketten yalnızca biri. Bu yöntemle her 5 kişiden birinin işsiz olduğu Arjantin'de 10 bin ki- şiye istihdam sağlanmakta. Üstüne ustlük işçilerin malıyetle- ri düşürmek ve verimlıliği arttırmak için çok yaratıcı modeller geliştir- dikleri bile saptanmış. Orneğin Ghelco'da bu uygulamamn başla- rında çalışanlann tümü yöneticısin- den en vasıfsız işçisine kadar aynı haftalık ücreti almışlar ama, vergi- lerini ödemekten vazgeçmemişler. Maliyetlerini yuzde 40 kadar azalt- mayı başarabılmişler. Burada dik- kat çekilmesi gereken belkı en önemli husus, idari otoritelerin, if- las eden şirketi vergi, banka ve kre- di borçlarını üslenen bir başka şir- kete vermek yerine çalışanlardan taraf olması. ozlenı>Ti(â yahoo.com