Katalog

4 ARALIK 2001 SALI CUMHURİYET SAYFA TAN GAZETESI OLAYLARI GÜNÜN ÜÜ ADAMI TURHAN SELÇUK DUZYAZI ORHAJV BİRGÎT KARAKTERİ KARAKTERSİZÜK 0D\N Dört Yıl Sonra ve Yeni Koşullarla... Kıbrıs'ta taraflar, nihayet yüz yüze birtoplantı için bugün Lefkoşa Uluslararası Havaalanı'nın hemen yanındaki bir evde bir araya geliyorlar. Ev, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin Özel Temsilci Yardımcısı'nın resmi ikametgâhı. Okumakta zorluk çekeceğinizi bilerek salt belgesel bir yazı olduğu için, evin o toplantıda bulunmayacak sahibinin adını da yazmalıyım: Zbıgnievv Wlosowiczs. Denktaş ve Klerides, bundan dört yıl önce en son Isvıçre'nın Montreux kasabasında bir sayfiye beldesi oiarak ün yapmış Glion'da baş başa görüşmüş, ama anlaşamadan ayrılmışlardı. öteden beri, sorunu Birleşmiş Milletler gözetiminde ve iki toplumun yetkililerinin çözmesini isteyen Türk görüşünün, Turgut özal döneminde, hiç gereği olmadığı halde Türkiye ile Yunanistan'ın da işe karıştırılması ile ne hale geldiğini bilenler için, bugün yapılacak görüşme abartmalı sayılmayacak bir deyim ile "/?ayaf/önem"taşıyor. Kıbrıs'ın iki "kurt" politikacısı "Yeşil Haf'hn hemen yanında tam anlamı ile tarafsız bir evde, bir masanın başında içlerini dökecekler ve konuşmalarını Kofi Annan'ın özel temsılcısi AlvarO de Soto, sadece tutanak haline getirmek için izleyecek. Bugünkü buluşmanın sıradan birtoplantı olmayacağını tahmin etmek için, dün KKTC Cumhurbaşkanlığı konutunda yapılan danışma toplantısına katılanları bilmek bile yeterli olmalı. Denktaş, dünkü toplantıda KKTC Meclis Başkanı, Başbakan ve UPB Başkanı, Başbakan Yardımcısı ve DP Başkanı, CTP, TKP ve Milliyetçi Adalet Partisi başkanları ile Dışişleri ve Savunma Bakanı ile görüş alışverişi yaptı. Çoğu, Kıbrıs için izlediği politika ile mutabık olmayan liderlere düşüncelerini anlattı, görüşlerini aldı. GÖZLUKLU SAMİ'NIN HARIKULÂDE KIVIRTMALARI Banş için verilen savaş üW ' MW Dünya Savaşı 'nın dışında kalmak istemesini destekleyen Tan gazetesi 4Aralık 1945 tarihinde 'komünisf' yayın yaptığı savıylafaşistlerin saldınsına uğntyordu Doç. Dr. YILDIZ SERTEL 4 Aralık 1945 'te Tan gazetesi faşist göstericiler tarafindan yıkılıp yok edildiği sırada Türkiye çokpartüi rejime geçiş sancıları çekiyordu. Dünya ise insanlığa çok pahalıya mal olan bir savaştan henüz çıkmıştı. Gazetenin köşe yazarı Sabiha Sertel, bir yazısında şöyle demişti: "...bugüninsanuğın içinde hulunduğu çıkmaz, doğan, gelişcn ve çelişkilerinin içinde parçalanan bir medenivetin kendi kuşullan içinde gelişme imkânlannı kayhetnıesidir. Bugünün en önemli davası, yeııi savaşlann önüne geçmektir. Bu savaşları doğuran çelişkileri kaldırmak için sarf edilecek hcr emek, gelişmesini bitirmiş bir düzenden ycnisine geçmeyi sağlayacakür." (Tan 22.2.1944) Klerides'ten istenecek açıklık... Bugunku buluşmada da ilk konuşmayı Klerides'in yapmasını isteyecegi söylenebilir. KKTC Başkanı, Rum liderınden özellikle "CNN Türk"Xe yayımlanan söyleşisine açıklık getirmesini isteyebilir. Birand'la yaptığı konuşmada Klerides, adada çözüm için iki kantonlu ve tek liderli, tek bir devlet koşulunu öne sürmüştü. Devlet Başkanı Rum olacaktı ve yardımcısının Türk olmasına itiraz edilmeyecekti. Dönüşümlü bir başkanlık düşünülmüyordu. Kabinede de çoğunluk Rum bakanlardan oluşacaktı. Her ikisi de dönemlerinin birer iyi avukatı oiarak bilinen iki liderin bugünkü toplantısında Rauf Denktaş'ın, muhatabının bir Türk televizyonuna verdiği bu söyleşiyi çözmesini istemesi bekleniyor. özetle, Klerides'in dilinin altındaki "güçlendihlmiş azınlık hakları, aralarında sınır bulunmayacak kantonlarda dolaşım ve yerleşme" ve elbette "mülkiyet" konularında Rum tarafının ne düşündüğünü hem KKTC Cumhurbaşkanı öğrenecek hem de Klerides'in önerdiklerini BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs özel Temsilcisi tutanaklara geçirmiş olacak. Denktaş, 1960 anlaşmalarına nasıl baktığını da Klerides'ten öğrenmek isteyecektir. Birand ile yaptığı söyleşide de daha sonra da Rum lideri, kurulacak devletin güvenliğinin AB ordusunca sağlanabileceğini söylemekle kalmamış, AB bayrağı altında oluşacak bu "ordu "yu, Türk tarafının, dahası Türkiye'nin Kıbrıs ve Ege üzerinde hem Rum toplumu, hem Yunanistan ile çıkacak sorunların çözümünde, kendileri için büyük bir güvence olduğunu da saklamamıştı. Adeta aba altından sopa gösteren, "Beni dinlemezsen, bak karışmam, AB'Iİ dayılarıma söylerim" diye peşin mızıkçılığa hazırlanan bu yöntemin, önceki gün Başbakan Ecevlt'in başkanhğında Ankara'da yapılan toplantıda bir balon gibi delindiğini bizim medyamız sanırım yeterince fark edemedi. O delinişi, Yunanlıların ve öteki AB üyelerinin içine sindirmeyi deABD'nin isteği ile Ingiltere'nin üstlendiği açıklandı. Açıklanmayan, adadaki Ingiliz üslerinin AB üyesi bir Kıbrıs'ta devamına hem Türkiye'nin hem de Kıbrıslı Türklerin ses çıkarıp çıkarmayacağının da Londra'nın üstüne aldığı ikna görevini başarı ile sonuçlandırmasına bağlı olup olmadığı. Ama artık, Atina ve Güney Lefkoşa'nın da bu gerçeği bilerek sorunların banşçı bir yöntemle çözülmesi için isteklı olmalannı beklemeliyiz. Türkiye'nin AGSP için çizdiği son strateji ile ilgili kararın, 4 Aralık öncesine gelmiş olmasını, birçoğumuz beğenmese de tarih, 57. hükümetin dış politikadakı soğukkanlı politikasının önemli sonuçlarından bırısi oiarak görecektir. Rauf Denktaş da öyle sanırım ki, bugünkü toplantıda Türkiye'nin her zaman kendisinden yana olan desteğinin yanı sıra adada barışçı ve kesin çözümü sağlayacak bir anlaşmaya olan özleminin gerçekleştiğini görmek için, soğukkanlı ve sabırlı adımlar atacak, dört yıl sonra gerçekleşen buluşmayı dinamitleyen tarafın KKTC olmadığını De Soto'nun tutacağı notlara geçirecektir. Tan gazetesi ve Hltler Bugün de dünyayı kana bulayan savaşların temelinde, yoksunlaşan insanlıkla; büyük silah üretıcilerinin, küreselleşen sermayenin arasındaki çelişkinin yattığını düşünürsek, kapitaliznıin çıknıazıyla savaşlar arasındaki bağı görürüz. O günle bugün arasındaki benzerlik burada bitmiyor. Tan gazetesi daha 1940 yılında HiÖer'in "Yeni Nizam" adı altında kurmak istediği dünya imparatorluğuna geniş yer vermiştir. Zekeriya Sertel Yeni Nizam' ı şöyleanlatıyor: "Almanya,Avrupa'nınen büyük sanayi devleti olduğu için müstemlekelere muhtaçör. Bu sömürgeleri, İngiltere'yi yenerek dünya egemcnliğini sağiamak suretiyle elde etmek hülyasındadır... Bunun için de Balkanlar'ı Yeni INizanı içine sokmak zorunluğu vardır." (23 Kasım 1940) "Yeni Avrupa'nın temelini Büyük Almanya oluşturacaktıı. Büyük Almanya bütün Orta Avrupa devletierini içine alan, yani işgal altında bulunan Polonya, Çekoslovakya vb. Romanya Iransvaîya eyaleti, Hırvatistan vasal birer küçük cumhuriyet olacak. Norveç, Bclçika, Fransa'da Nazi rejimi kurulacak... Na/i nüfiızu alünda bulunan bütün Avrupa'da bir tekpara kullaıulacak." (M. Z. Sertel, Tan 10 Temmuz 1940) Türklve hazır 1 Daha önemlisi, Alman basınının, Yeni Nizam'a girmeyecek devletlere ateşpüskürmesidir: "Bugazeteleregöre yeni Avrupa nizamı bir gerçektir. Bunun karşısında küçük devletlere düşcn görev ya evet ya hayır demektir. Hayır diyen devleüer de akıbetierin TAJN OLAYLARI DAVASI Tan gazetesinin 4 Aralık 1945'te yakılmasmdan sonra görülen davada soldan sağa Zekeriya Sertel, Sabiha Sertel, Canıi Baykurt, Halil Lutfî Dördüncü görülüyor. Sabiha Sertel, 'Resimli Ay 'dergisini çıkardığı zaman da yazılan yüzünden sık sık sorgu hâkimliğine çağnbyordu. şuı içinde bulacağız. Bir medeniyet çöetmeye mecburdu. Bugün böyle değü ması polıtıkasını desteklıyor ve Zekeden sorumlıı olacaklardır. Onlara göküyur. Yeni medeniyete geçişin tohumdir. Bugünkü Türkiye dünya ile dostriya Sertel şöyle dıyordu: u Bu savaş bire Almanya'nın lürkiyı've karşı sallan eski medenivetin içinde scrpilmişluğunu artüran kuvvetli bir devlettir." zün savaşunız değildir. Bu savaş büyük dın niyeti yoktur, bundan ötürü Türtir ve ilerleme (inkişaf) halüidedir. Dündevletler arasında dünya egemenliği kiye de yeni Avrupa nizamını kabul etSavaşın ilk yıllarında Türkiye'nin için yapılmaktadu'... Biz küçük devlet yanuı geçirdiği bunalım bir doğum bumelidir." Sertel "Türkiye yeni bir kurdurumu gerçekten vahinıdi. Nazı ornalımıdır. Bir medeniyet çöküyor, yeni lerin bagınısı/Jıklanııdan yanayız. Yirhıluş savaşı vermeye hazırdır. Ona böy dulan Balkan ülkelerini istila edip Tiirk bir medeniyet doğuyor. Ancak ne kanıni yıl öncc bunun için savaşbk... Nc le bir teklifyapmak küstahlıklır" diyor. sınınna dayannııstı. Fransa'da Almanlı bir doğum!" (Tan, Görüşler Köşesi başkalaruun topraklannda gözümüz (Tan 20 Kasım 1940) ya'ya teslim olan Vichy hükümeti, 29.2.1944) vardır ne de gcnişlemc enıelinık. Başmandasındaki Suriye'de savaş üslerikalannın özgürlük ve bağuiısızlıklarıni Almanya'ya açmıştı. Böylece çevSabiha Sertel savaşın emperyalizTürklye'nln durumu na saygı göstermeyl, v irıııi yıl önce uğ min içindeki çelişkilerden, bir dünya nlmiş olan Türkiye'de Alman diplomarunda savaş verdigimi/ anıaçlardan bi imparatorluğu kurma hevesinden doğsisi ve gizli servisi bütün gücüyle çaZekeriya Sertel, daha savaş başlar ri sayıyoruz. Onun için müttenklerilışıyordu. Basının da önemli bir bölüduğunu; ancak tıkanan kapitalist dübaşlamaz, 6 Eylül 1939 tarihli yazısınzenin yıkıntıları üzerinde yeni bir düzenin doğacağını düşünüyordu. Bugün de, artık " hiçbir şeyineskisi gibi olmayacağı'', yeni bir dönemin başladığı söyleniyor. Bu ne demektir? Yani, Afganistan'da başlayan savaş bütün direnen ülkelere yayılacak ve az gelişmış halklann kanına bulanmış bir dünya imparatorluğu mu kurulacak yoku münü elde ederek Türkiye'yi neredeymiz bizden silahlı bir yardım bekleme sa bugün ekonomisi durgunluğa girmiş da, Saracoglu hükümeünin, Türkiye dünya kapitalizmi ağır savaş masrafse savaşa sokacaktı. Tan gazetesi her sakhnya uğramadıkça savaşa girmemek mdidirler." (Tan 24 Ağustos 1943) lannın ve doğurduğu iç çelişkilenn şeye rağmen Türkiye'nin "savaş dışı" polirikası doğrudur... Alman egemenbaskısı altında daha insancıl bk düzekalmasında direnen tsmet tnönü'nün liği alnna gimıesi kesinlikle önlenmeYeni bir medenlyet dofluyor ne yönelmek zorunda mı kalacak? ve hükümetin arkasındaydı. Bu cephelidir" dıyor. üna göre, hükümet uyade, "güçlüden yana olmak, borç alnıktır, ulusal çıkarları korumak konu4 Aralık 1945'te Tan gazetesinin Savaş sonlarına doğru yazdığı bu mak, parsa toplamak" gibi hesaplar sunda hassastır. Hiçbir akımın etkisi alyazıda Sabiha Sertel şöyle diyor: *Yü* yıktınlmasının bir nedeni de, faşizmin tında değildir. "Eskiden büyük devlet yoktu. 1943'te müttefiklcrin Akdekurmak istediği dünya imparatorluğuyıllann görmediği bir savaşın içindeyiz. niz'deki zaferlerinden sonra lngilizler ler, Osmanlı tmparatorlugu'na emrena karşı çıkması, kanlı bir savaşın soDenizlerde, karalarda, havalarda tüder, istediklerinidikteederlerdi, Osman Türkiye'nin kendilennden yana savanunda insancıl bir düzenin kurulmasıkenen insan ve enerjisi, maddi ve maşa girmesi için baskıyı arttırdılar. Tan nevi servetler, yekun haUnde önümü/e nı istemesiydi. Banşçı bir dünya, inlı İmparatnriuğu zayrfolduğu için bügazetesi gene iktidarın savaş dışı kalyük devletlerin bir peyki gibi harcket sancıl bir düzen bugünün de özlemi. serildiği gün, kendimizi tam bir yıkıb • 4 Aralık 1945 tarihinde Tan gazetesinin yaktırılmasının bir nedeni de, faşizmin kurmak istediği dünya imparatorluğuna karşı çıkması, kanlı bir savaşın sonunda insancıl bir düzenin kurulmasını istemesiydi. Banşçı bir dünya, insancıl bir düzen bugünün de özlemi. Faks:0212677 07 62 ekolay.net Ödüller sahiplerine verilecek TAN GAZETESİNİN 6.10.1939 TARİHİNDE GÖRÜŞLER KÖŞESİNDE İSTANBUCUN KURTULUŞ GÜNLT BAŞLIKLIYAZISI Her istilacı devlete düşmanız Aiiadolu'nun göbeğinden ve îstanbul'dan çıkarmakla sonuçlandı. 1939 yılı 6 Ekimi'nde bütün milletlerle beraber biz dc bir savaş karşısındayız. Bugün tarafsızız... Ancak karşımızda bir dev azametiyle dikilmiş duran bir savaş, dünyayı yeni baştan paylaşmak isteyen cmperyalizmin şahlandırdığı milletler var... İdare şekli cumhuriyet dahi olsa, dünyayı paylaşmak isteyen devlete düşmanız. Çünkü milli kurtuluşu ve bağımsızlığı için savaşnuş birmilletiz... Imparatorluklann, büyük devlet adını alan istilacı, sömürücü güçlerin kudret ve egemenliğine karşı bütün kitlelerin duyduğu nefretle beraberiz. Her milletin egemen oiarak kendi acı çeken kitlelerini huzur ve banşa kavuşturacak idarelere sahip olmalannı istiyoruz.... Hiçbir savaş dünyanın yanlış taksimini düzeltmedi.... 1939 savaşı da emperyalizmi güçlendirmek içinse; ulusal bilinci güçlenmiş devletlerin emperyalizmi yıkmak için, bizim Anadolu'nun göbeğinde açtığımız kurtuluş savaşı gibi, ulusal kurtuluş savaşlanyla bu savaşı daha çok uzatacaklanna inanalım. Ne Polonya zaferi.ne Arnavutluk'un işgali, hatta ne de 1939 savaşının sonu kati zafer değildir. Kati zafer, milletleri istila ve sömürüden kurtaracak olan zaferdir... Türkiye örneğini bütün işgale uğramış uluslann zaman zaman izleyeceklerine ınanabilıriz. tnsanlık artık emperyalizme karşı dönmüştür. Egemen devletlerin esir milletleri ezmesı, sömürmesı sona ermelidır. Bugünkü savaş Büyük Alman İmparatorluğu hesabına açıldı... Emperyalizmi yıkan bir savaş oiarak biterse, dökülen kan çok yerinde akmış bir kandır... Eğer imparatorluklan büyütmek, esareti güçlendirmekle sonuçlanacaksa, tarihın dönüm noktasım aşamadığımıza ağlayalım. (Sabiha Sertel'in yazısından parçalar). Sabiha ve Zekeriya Sertel anılıyor Haber Merkezj Tan gazetesinin antidemokratik gösterilerle talan edilip yaktınlışının 56. yıl dönümünde gazetenin yazarlan Sabiha ve Zekeriya Sertel bir kez daha anılacak. Sertel Gazetecilik Vakfı ödülleri de bugün törenle sahiplerine verilecek. Basın Müzesi'nde saat 17.30'da yapılacak törende gazetemiz yazan Aydın Engin, Çağdaş Gazeteciler Dernegi ve Marmara Üniversitesi iletişim Fakültesi Haber Ajansı (MİHA) ödüllerini alacak. Törenin ardından u Tan gazetesinin savaş içinde banş savaşı", günümüzde banş, demokrasi ve özgürlük konulannın cle alınacağı bir toplantı yapılacak. Toplantıya konuşmacı oiarak Sertel Gazetecilik Vakfı Başkanı Yüdız Sertel ve Aydın Engin de katılacaklar. Tan gazetec Aralık >' yakılmıs SABtHAZEKERİYA SERTEL On altı sene evvel bugün, işgal ordulan tstanbul'u terk ettiler. Biz bu kurtuluşa emperyalizme karşı açtığımız kurtuluş savaşının büyük mahrumiyetleri, özvcrileri, özgürlük ve bağımsızlık bilinciyle vardık. Atatürk'ün büyük aznıi, kurtuluş kavgasına hazır bir milletin aşkıyla birleşti, emperyalist ordulan