Katalog

4 ARALIK 2001 SALI CUMHURİYET SAYFA IX I JI A I U J \ kultur(« cumhuriyet.com.tr 13 Yapıtlarının sayısı on bine ulaşan Dubuffet'nin retrospektif sergisi ay sonuna dek Paris Pompidou Kültür Merkezi'nde KÜLTÜR • SANAT (O 212) 2*3 •• 7« (3 HAT) Zekı Demırkubuz Dubuffet Tekstürolojisi KAYAÖZSEZGİN an oyunculuouıı bu karfar kutureii* oldugu blr Tilrt lllmı daln hatırlamıyonım HınulUlu: StSAH Sonıır Aslanyllrak ln "Şallalrtl gldllınk glrillmk blr lılm HuanPular MkLlYlT ; AU t r ( ı n ı Duz ya da alışılmış anlamda, buyıık hartlerle yazılan ve oyle okunan "sanat", gozlenılerımız onu oyle kabul ettığı surece, <,ok ekstrem noktalarda gezınıyor olsa bıle, bılıncımızın sınırlarını zorlamaz Değıl mı kı, bir yuze ye aktarılmı^ ya da bir malzemeye oyulmuilur, bu onun, kategonze edılmış olduğu anlamına gelır Resmın ve heykelın boyutla n ıçınde konumlandmlmış ıfade bı^ımı, bu konumld, beklcncn kodları ıçeren bir anlanı kdzanmış demektır Karşıtlık ve kınlma ıse, salt bu anlanıla yetınmemek gıbı, beklenmedık bir gırı^ım soz konusu olduğunda kendını gosterır Sa natın "modernlik" seruvenı, bu tur gırüjimlerın ust usle ya da arka arkaya gelen karşıtlık oykulennın bir toplamından başka ne olabılır' Oykulerın başlı ve son lu olmaması, ınsanın yardtma eylemıne ılı^kın duygu ve du^uncelenne sınır çekmenın mumkun olmayacağı yolundakı yaygın kanılara katılmaya zorlar bızı Yeterince kapsayıcı değil Yaijamı da sanatının ızledığı yol gıbı şaşırtıcı gelgıtlerle dolu olan Jean Dubuffet (1901 1985), bu konuda belkı de en tıpık orneklerden bındır Ham, ısjlenmemi!>, ılkel gıbı sozcuk anlamlarıyla karşılanan "brut" sanat deyımı, bugun Dubuffet'nin her tur ozentıden uzak durmay ı bir sanat ılkesı halıne getırmış yapıtları ıçın tanımlayıcı bir anlam ta;>ıyor olsa bıle, onun yuzuncu doğum yılı nederuyle Pompidou Kultur Merkezi'nde duzenlenen retrospektif sergısı butunuyle gezılıp gorulduğunde, gende saklı kalmış olduğu su goturmeyen sanatsal nıtelıklerı açısından gene de kapsayıu olmuyor Şarap tıcaretıyle uğraşan bir aıleden gelıyor olması aynı zamanda ışlenmemış "sek" şaraplar ıçın de kıılla nılan bu kavranıın, Dubuttet'nın sanatı soz konusu olduğunda, cuk oturmui) olduğunu akld getınyor Basıtlık ve çocuksuluk ("enfantine"), yırmıncı vuzyılın bu efsane adı tarafından yapılmış olan ı^len behrleyıcı bir ozellık olabılır, ama bu deyımın gunumuzde kapsadığı alan goz onune alındığında Dubuffet'nin yapıtlannı, da, Dubuffet'nin sanatında, kendı deyımıyle "aynksıbirtinemudahale" çabasını gundeme getıren gınşımlcr devreye gırmeye başlamıştı Pompıdou'dakısergıde, sanatçının, 1930'lu yıllardan 1980'lı yıllara uzanan yannı yuzyılı aşkın sure ıçındekı sanatsal uretımının, bir bakıma ortak bir eksen çevresınde bıçımlenmış olan yapıtlarını, dunyanın dort bir koşesındekı mu/elerden ve ozel koleksıyonldrddn, kendı adınakurulmuş olan vdkıf gınşımıyle toplanan orneklcr ıızennde adım adım ı/ledıkçe, bu "aynksı"lığı gozlemlemc olanağı var Ancak butun aynksılığına karşuı gene kendı ıfadesıyle, beslendığı kaynak, herkese aıt olan "ortak" bir kaynaktır Yapay örtülerden uzakta Sergının, sanat olarak bılınen kavramla bağdaşık olmamasına karşın Pans'te genış bir ılgıyle karşılanıyor olmasını, bu kaynağın çekıcı ve sıcak yapısına bağlamak da mumkun Doğruvenamuslu olmayı temel ılke olarak benımsemıştı Dubuffet, sahte goruntulerden, yapıtla ızleyıcı arasına çekılmış yapay ortulerden uyak duruyordu Her !>ey, olduğu gıbı, çırılçıplak, her tur yapaylıktdn annmış olarak karşımı/a çıkmalıydı üna yakın bir sanatçının adını telaftuz etmek gerektığınde, ılk çalışmalarını etkılemış olan Masson ve haurner gıbılen akla gelıyor olsa bıle, Dubuffet'nin, kendı anlayışıyla bağımIı tekıl bir sanatçı olduğunu bıze ıtıraf ettıretek değerler ıçerdığını belırtmek gerekıyor Butun yas,anıı boyunca urettığı yapıtlannın sayısı on bıne ulaşmaktadır Dubuffet'nin Aralık ayının sonuna kadar surecek olan sergıde, kuşkusu/ bu yapıtlann tumu yer almıyor, ama bu çapta bir retrospektif sergıde yer alması gereken ışlen, tııval uzenne boya resımlen, kâğıt uzenne guvaş resımlerı, desenlerı, çızımlerı, kâğıt hamurundan, polıuretan malzeme ıle oluşturulmuş heykelımsı etutlerı, farklı versıyonlar uzenne kurulu, uzerlen Dubuffetvârı boydiımış konstruksıyonlan, kronolo|ik bir sıralama ıçınde ızleyebılmek mumkun Bu tur ısjer ıçın sanatçısının kullandığı bırtcnmle "matenologie'' ve "texnırologie'' tanımlan, kuşkusuz en uygun duşenlen olacaktır ANKARA KIZILIRMAK ANKARA METROPOL IZMIR IZMIR KARŞIYAKA (0312)4255393 12001415163018452100 (0312)4257478 1915 2130 (0232)3815098 KIPACINECITY 0232)3865888 1230 gorunurdekı bu ozellığıyle tanınılamak fazlaca kolaycı bir gı nşım olurdu Buradan yola çıkarak bu sergıyle ılgılı yorumldrd da yansımış olan "kendlne o/gu" ("a part") yorumuyla yetınmek belkı de en doğrusu olacaktır Dubuffet, tam ve gerçek anlamıyla bir "idiot" olmak ıçın bu yolun bılınçlı olarak seçılmesı gerektığıne değınrruştı bir yerde yapmakla yetınmıştı bir sure Resme yenıden donmesı, 194O'lı yılları bulacaktır Yoğun bir vali!>ma donemı baijlayacaktıı bundan boyle Jean Paulhan, Mıchel Tapie Eluard, Ponge ve Fautrier ıle dostluk kurması, 1941 te Pans'te ılk kışısel sergısını duzenlemesı bu donemdedır Sahra seyahatle n de bu doneme rastlar İ950'lenn başında New York'a gıder CANNES 2001 F C U M E N I A l OSIHU UNESCO FEILINI Ö O U I U IK FltM ftSTVAÜ f IPMSCI Ö D D I U • Pompidou Kultur Merkezi'nde Dubuffet'nin yımıncu doğum yılı nedenıyle duzenlenen sergı sanatçının 1930'lardan 1980'lere uzanan, yarım yuzyılı aşkın bir sure ıçındekı sanatsal uretımını, dunyanın dort bir yanından gelen orneklerle ızleyıcılere sunuyor Kulturun "buyuk aspirator"u tarafından kapılrnamak ıçın en kestırme yol, boyle bir bılınçle kuşatılmi!) olmaktır Herhangı bir akımın, eğılımın ya da seçılmış bir yolun ızleyıusı olmak yenne, bağlayıcı butun unsurlardan annmış olarak yola koyulmak, boyle bir bılıncı zorunlu kılıyordu ona gore Ilk gençlık yıllarında, Julıan'a bırkaç ay devam etmış, orada aradığını bulamayınca, 1924'te butun sanatsal aktıvıtelennı bir kenara ıterek Buenos Aıres'e gıtmış, donuşunde de aılesının mesleğı olan şarapçılık 1973'te bu kentte duzenledığı sergısınde, kendısıne sonradan un kazandıracak olan ılk "Coucou Bazar" dızısını sergıler Kahnweiler'ın çevresınde odaklaıidn sanatçılar grubuyla yaknı ılışkıler gelıştırır "Marionette" ve "Mirobolus" dızısını, portreler, kadın bedenlen, eğretı yaşamın kuçuk heykellen "PariiCircus" dızısı, "Hourloupe'' resımlen, "MiresetNonLieıuc" ızler Dubuffet'nin yapıtlarını toplu halde sunan buyuk sergılenn ıl kı, 1973'te gene Pans'te, Orand Palaıs'de olmuştu Dahaoyıllar •UANLUba! VUK jijımyor 1/JjjlU tatlOlfl V C ll akılarında yııkulııjia K&NDAHAR i?lotme: Donk O 312 4$6 40 OO A!Kn/ar n P1 .'• ?93 ?4 6 6 I, 1A ji 9AIAK MC VIMM L) KÖ AVHAR rtruUBytr ' Beyoğlu Alkaear, Kadıkoy Atlanlıs, Bakırköy incııliıin 7 ARALIK TAN İTİBAREN iiyr I/AI t CAPITOL BHOADWAY 19812001 B İ Z İ m T İ V a t r O YirminciYıl > . N N E S F1M f ES'IVA L i PIYANIST A FILM BY MICHEAL HANEKF • TNI HANO TUOttHI Genç kalemler Cumhuriyet'te. HİSLERİM Içimde boran fırtınası Yüreğimde acı bir sızı Hüzünlerle doluyum Benliğim özgürlük sevdalısı SALKIM SALKIM Salkım salkım dökülüyor bulutlar Gelinlik kız gibi güzel ve masum doğa Gizemli bir dlyardan gelmiş gibi O aşina ağaçlar Akarsu akmaz olmuş Sığınmış kuşlar buldukları duldaya llahi notalarla Çoğalıyor sanki dünya Dinle bu sessiz müzlği Iç şiiri yudum yudum Örnek al ve bırak kendini doğaya Arınsın ruhun. M. KURTULUŞ GURSES Yazan Cuma •oynukara Sunan Zafer Diper Diper boğuculuğu yansıtmakta ustalaşmıj... Oyunun gördüğü büyük ilginin, insanların tiyatroya yalnızca knfa dağıtmak için gitmediğinı de gösterdiâi bir gerçek. Ayşeaül YükselCUMHUKIYET/ Zafer Diper'in sanne perrormansı ve beden aili az rastlanır türden. Altan KomanATILIM Anlatılanlar zorlu: Taciz, işkence, açlık, yalnızlık, uykuda olan ölüm, bir hücrede beden ve düşüncelerle yasamanın savaşı.. Koida IldanEVRENSEL Diper izleyicileri derinden etkiledi. Birisinin bcıyıldıöı, bir d i ğ i i hıçkırıklarla salonu t«rk ettiâi oyun, diktatörlüklerin düjünen insanlara yaphğı işkence üzerine bir hafyapıt niteliâindeydi. WeeltlyLONDON Zafer Diper'in büyük performansla sergîlediği, Mrıuricio Varella'yı izleseydiniz, bütün bu yaşanılanları sonradan anlatacak tek bir kişinin yş ş ' ' kalmasından k l d korkar k kardınız. k d C l l BaşlangıçRADIKAL/ B l R A D I K A L / Z f D i ' i Celal Zafer Diper' ÇimenMİUİYET/Oyun, ya$anan son olaylarla çakışsa da, temel ol.arak, her zaman yaşanabilir olanı anlatıyor Meltem KerrarCUMHUKIYET Ölüm Uykudaydı / \ EKrıede Jelınek ın The Plano Teacher islmli roman ndan uyarlanan filmde Vıyana Muz k Konservatuar nda profesör olan oıia ya^lı bir kadının kendın yuketmu surecı anlatıtıyor Muzık ve karanlık arzulara suruklenm ş olan Erlka Kohul (Isnbnllo Huppert) annaslyle bir aşk ve nefret lışk sı yaşamaktadır Û dıp erotık şovlar uler ve Vıyana ntn alt sınıf bölgelerlnde porno slnemalara glder Gecelerl parklarda buluşup aşk yapan çiftlerl dlkızler Blrgun özel blr ders sıras nda duygulannı açıklayan oğrencls Kohutun tutkuların n adeta patlamasına sebep olur Dünya slnemasın n yaşayan en önemli blr veya beş sınemacıs ndan bırısı buyuk usta Michael Haneke n n şaşırtıc baş döndürücu Paris te Son Tango kadar önemli bir klasık olmaya aday asla kaçınlmaması gereken yıllarca unutulmayacak felsefeye slnemaya tutkun herkasln Izlemesl elzem olan bu filml 2001 seneslnln en önemli sanat olaylarından btrlsl Yaşayamadığım duygularımın Açlığını hissetmekteyim Dilini yutmuş yüreğimi Gözyaşlarımla beslemekteyim Hayallerime ulaşacağım Baharı beklemekteyim. Ben aslında umut denizinde yüzmekteyim. ŞERİFE YILDIZ 613 Aralık Perfembe 20.30 ve 8 Aralık Cumartesi 15.30 K A D I K Ö Y I A R I Ş MANÇO KÜLTÜR MERKEZİ Tel ( 0 2 1 6 ) 4 1 1 9 5 4 9