Katalog

1 ARALIK 2001 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ / ekonomi(a cumhuriyet.com.tr Sakosa yeniden yapılanıyor • Ekonomi Servisi Sabancı Holding ile Amerikalı KoSa ortaklığı Sakosa şirketi yeniden yapılanıyor. Sabancı Holding'den yapılan açıklamada, Izmit'te polyester HMLS endüstriyel iplik ve kord bezi üzerine faaliyet gösteren Sakosa'nın yeniden yapılandığı ve Sabancı Holding'in ortaklıktaki yüzde 50 payını, yüzde 100'e yükselterek şirketin sahibi olduğu bildirildi. 13 tŞÇMN EVREIVİNDEN ŞUKRAN SONER Kamu bankalarının yöneticilerine koruma kalkanı getiren paket içerikten yoksun Çerçeve tamam, aynntı yok • Pakette, mali milata yeni model, enflasyon muhasebesinin 2003'te getirilmesi, borçlann yeniden yapılandınlmasından yararlanacak şirketler ve bu işlemin mali kaynağı, yanm kalmış yatınmlara destek kararlannın içeriği ortaya konulamadı. 3.ÇEYREKTEYÜZDE 8.5 KÜÇÜLDÜ İllas Planı Dünkü gazetemizde IMF'nin borçlannı ödeyemeyecek durumdaki ülkelerin en uygun koşullarda iflas edebilmelerini öngören yeni planın ancak iki ya da üç yıl sonra uygulamaya sokulabileceği, planın Türkiye ve Arjantin'e takıldığı haberi vardı. Itiraf etmeliyım ki benim ekonomi bilgi dağarcığım okuduğum haberden söz konusu takılmanın bizim için iyi bir şey mi yoksa kötü bir şey mi olduğunu anlamaya yetmedi. Yine de haberin bütününden çıkarabildiğim, iflas planında sonuçta zengin kuzey, başta ABD'nin kimi alacakları için soğuk su içmesi, en azından ödeme koşullarının borçlu lehine değişitirilmesi söz konusu olacaktı. Anlaşılan Türkiye'ye "Sen iflas ettin, bir kısım borçların için kolaylık düşünelim" denmiyor, "Sana yeniden borç verelim, eski borçlannı da bunun içinden düşelim" stratejisi uygulanıyor. Elbette güzel hatırtmıza değil. 10. gözden geçirmeye ilişkin ek niyet mektubunda Vakıfbank'ın Mayıs 2002 sonuna kadar satışı, Türkbank'ın gönüllü tasfiyesi de var. Batık bankalann elde kalan mevduatları Ziraat Bankası'nın sırtına yüklenecekmiş. Hükümet bu mektubu nasıl da böyle rahat yazabiliyor? Akıl var mantık var. Vakıfbank kamu mali değil ki, Hükümet kararı ileözelleşsin. Bu konuda hem önceden sonuçlanmış hem de sürmekte olan davalar var. Türkbank'ın gönüllü tasfiyesi kuyruklu yalan. Yargı tasfiyeye ilişkin yürütmeyi durdurma kararı almıştı. Hükümet uygulamamış, bankanın çalışmasınafiilen izin vermemişti. Bu konuda da bankanın çalıştırılmamasının yasal olmadığına ilişkin karar var. "IMF dayatması karşısında hukuku, yargı kararlarını kim takar?" iktidar uygulamaları hep yanlanna mı kalacak? Üç gün önce yine gazetemizde kara mizah konusu olabilecek bir haber vardı. Çevre Bakanlığı'nın Çevre Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamına sigara fabrikalarının alınması unutulmuş. Gazetemizin uyarı yayını üzerine ek olarak konulacakmış. Bu dalgınlıkta ülkemiz pazarına yerleşmekte olan ünlü ABD markalarının payı olabilir mi? Etki alanları öylesine güçlü ki, Türkiye'nin krizden kurtuluş reçetesinin, IMFDünya Bankası dayatmalarının ön koşulları içindeTekel'ın kalkması, tütün üreticılerimizin ayaklarının kaydırılması vardı. Bilindiği üzere Cumhurbaşkanı'ndan veto yiyen yasa, çıkarılabilmek üzere aynen hazırlanıyor. Emek Platformu, Türkiye'deki tüm kamu ve işçi sendikaları konfederasyonları ile meslek örgütleri bugün, bu politikalara karşı ülkenin her yerinde meydanlara çıkıyorlar. Halka ödetilmekte olan ağır faturaya karşı, iktidar karşıtları, tüm emekçiler ve işsizler, aıleleri ile birlikte alanlara inmeye çağınlıyorlar. Petrollş Sendikası'nın dün elimize ulaşan ve kitlelerin alanlarda protesto edecekleri hükümetin tasarruf programı, IMFDünya Bankası dayatmalarının anlamı üzerine bir araştırmasından kimi alıntıları sizlerle paylaşmak istiyorum.. "• Tasarruf önlemleri adı altında dayatılanlar İMF programlarının iflas ettiğini de kanıtlamaktadır. Ülke ekonomisi, IMF denetiminde sürekli kriz içindedir. Yeni programın da iflas etmeyeceğinin garantisi var mıdır? Bugüne kadar yapılan fedakârlıklar karşılıksız kalmıştır. Bundan sonra işçi hareketinin ve sendikaların özveriye devam edeceklerini beklemek mümkün değildir. Rapor Türkiye 'de krizden çıkışın mümkün olduğu, bunun için emek eksenli politikaların uygulanması gerektiği üzerinde durmaktadır. Rapor kaynak sorunun aslında bir tercih sorunu olduğunu, Izlenen politikaların çalışanlardan sermayeye kaynak aktarmayı amaçladığını ortaya koymaktadır. • Dayatılan ağır önlemler emek karşıtı politikaların tabii bir sonucudur. Krizin derinleşmesini hızlandırmaktan başka işe yaramayacaktır. Çünkü bu politikalar alım gücünün düşmesine, imalatsanayiinde venmliliğin azalmasına neden olacak, nihai olarak üretim kapasitesinin gerilemesiyle sonuçlanacaktır.. Saldırı paketinin geri dönüşü olmayan ağır bedelleri söz konusudur.. Köy Hizmetleri'nin uzmanlaşması nedeniyle kurumun 3 milyar liraya yaptığı göletin maliyeti, ihaleye çıkması durumunda 200300 milyar liraya mal olacaktır. Kamunun ekonomik gücünün azaltılması ile vergi kaybı, işsizlik, kayıt dışı sektörün güçlenmesi, tekelleşmeartacaktır. Türkiye'de küçülmesi hedeflenen memur sayısı OECD ülkelerinin çok altındadır. Memur sayısının nufusa oranı Fransa'da %8.2, ABD %7.5, Türkiye %3.2'dir. Milli gelirin dış borca gitmesi oranı hızla artmaktadır. 1998'de %8, 1999 %10, 2000 %11, 2001 haziran ayı itibarıyla % 18 'dir. özel sermaye firmalarına vergi iadesi ve sübvansiyon olarak aktanlan kaynaklar 2000 yılında sağlık bütçesinin %59, eğitim bütçesinin %14.5, sosyalhizmetlerin %377'si düzeyindeydi. Kamuoyu aksine inandırılmış olsa da, kamuda verimlilik özel sektörün üstünde seyretmektedir. 2000 yılı için yapılan hesaplamalara göre eğer kamu kesiminın verimliliği, özel sektör düzeyindeki gibi düşük oranda gerçekleşse idi, sanayi toplam gelirinin büyüme hızı pozitff değer olmaktan çıkıp, negatif hale gelecekti." Ekonomi dipte ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Ekonomi, yılın 3. çeyreğinde de yüzde 8.5 küçüldü. Böylece 9 ayda ekonomideki küçülme yüzde 8.3 oldu. Bu durum yıl sonu için beklenen yüzde 8.5'lık hedefin de tutmayacağını gösterdi. Devlet Istatistik Enstitüsü (DtE), yılın üçüncü çeyreğine ilişkin ulusal gelir gelişimini açıkladı. Yılın üçüncü 3 ayhk döneminde gayri safı milli hasılanın (GSMH) yüzde 8.5, gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 7.1 gerilemesi sonucunda, 9 ayhk GSYlH yüzde 6.4, GSMH de yüzde 8.3 daralmış oldu. Sektörel bazda bakıldığında ise en büyük gehleme yüzde 23.9'la ithalat vergisinde yaşanırken yüzde 2.9'la devlet hizmetleri, yüzde 2.l'le konut sahipliği ile yüzde 0.3'le kâr amacı olmayan kuruluşlarda büyüme gerçekleşti. Diğer sektörlerde yaşanan daralmalar ise şöyle: "Tanm yüzde 3.2, sanayi yüzde 6.7, inşaat yüzde 7.5, ticaret yüzde 7.8, ulaşbrma ve haberleşme yüzde 5.5, mali kuruluşlar yüzde 8.2, serbest meslek ve hizmeüer yüzde 65." Harcama gruplanna göre, mal ve hizmet dışalımı yılın 9 ayında yüzde 24.5 daralırken mal ve hizmet dışsabmı ancak yüzde 7.6'lık artış gösterdi. özel nihai tüketim harcamalan yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 9.4,9 ayhk dönemde ise yüzde 8.2 küçüldü. Ancak devletin nihai tüketim harcamalannın, ılk çeyrekte yüzde 0.6, ikinci çeyrekte yüzde 6 daraldığı, 3. çeyrekte yüzde 14.3'le ciddi şekilde kısıtlandığı görüldü. Yılın 9 aylık döneminde ise devletin nihai tüketim harcamalan yüzde 7.8 daralma gösterdi. Garanti'de birieşmeye onay • Ekonomi Servisi Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Doğuş Grubu ortaklıklarından Garanti Bankası ile Osmanlı Bankası'nın birlcşmesine onay verdı. SPK'nin haftalık bülteninde, Garanti Bankası'nın Osmanlı Bankası 'nı devralması suretiyle gerçekleştirilecek birleşme işlemine izin verildiği belirtildi. AJNKARA (Cumhuriyet Bürosu) lş dünyasının uzun süredır beklediği reel sektör paketi, dün yaşanan basın topİantısı kargaşasının ardından açıklandı. Başbakanlık'tan yapılan ilk duyuruda, açıklamanın pazartesıye ertelendığı belirtilirken daha sonra TOBB yönetiminin ısrarlan sonucunda "aynnblardan yoksun" bir paket açıklandı. Erteleme karannın, açıklamayı yapması beklenen Başbakan Bülent Ecevit'in kendisini yorgun hissetmesi nedeniyle alındığı dile getırıldi. Mali milat, enflasyon nıuhasebesı, istihdam teşviki, yanm kalmış yatınmlara destek, enerjı malıyetlennin azaltılması gibı konularda çözüm ileri tarihe ertelendı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıkhoğlu, devlet bakanlan Kemal Derviş, T\ınca Toskay ile Maliye Bakanı Sümer Oral, Sanayi ve Ticaret Bakanı Ahmet Kenan Tannkulu'nun katıldığı basın toplantısıyla reel sektöre yönelik alınan kararlan açıkladı. Alınan önlemler şöyle: Finansal yeniden yapılandınna: Ödeme sıkıntısına düşmüş firmalann yeniden yapılandınlmasını kolaylaştıracak yasal düzenlemeleri içeren yasateklifi Başbakanlık'a iletildi. Firmalann bankalara olan borçlannı satın alacak Varlık Yönetim Şirketi kurulacak. Kamu bankalan: Kamu bankalan yöneticilerinin özel banka yöneticileri ile aynı hu kuki ve cezai sorumluluğa sahıp olması sağlanacak. Enflasyon muhasebesi: Enflasyon muhasebesine 2003'te geçilmesi ilke olarak benimsendi. TOBB'nin de katılacağı çalışmalar 2002 yılı ortalanna kadar sonuçlandınlacak Yurtdışı harcı: Yurtdışı çıkış harcı dolar yerine TL olarak alınacak. Prim indirinıi: tşsizlik Sigortası prim oram işçi, işveren ve devlet katkısından 1 'er puan indirilip reel sektöre 750 trilyon liralık ek kaynak yaratılmış olacak. Enerji: Enerjı sektörünün rekabete açılmasıyla ılgili hukuki altyapı çalışmalan hızla tamamlanacak. Yabancı sermaye ve özel kesimin etkinliği arttınlacak. ISMMMO'nun Türkiye Vergi Raporu'nda sürekli aynı kesime yüklenildiği belirtildi Kayıt dışıııa dokıuııılımıyor Ekonomi Servisi tstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavırler Odası'nca (İSMMMO) hazırlanan "Türkiye Vergi Raporu"nda, aynı kesime yönelik sürekli arttınlan vergilerin, vergi yükünü isyan edilecek noktaya getirdiği bildirildi. İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan tarafuıdan açıklanan raporda, tahmini hesaplara göre KDV 'deki bir puanlık indirimlerin aylık 150200 trilyon lira dolayında vergi kaybına yol açabileceği belirtilerek otomotiv ve beyaz eşyayla sınırlandınlan indirimin haksızlığa neden olduğu dile getirildi. Türkiye'deki KDV oranlannm Avrupa ülkeleriyle karşılaştınldığında yüksek olmadığı vurgulanan raporda, asıl karmaşanın Türkiye'de 5 ayn KDV oranı bulunmasından ve bu oranlann yüzde 1 ile yüzde 40 arasında değişmesinden kaynaklandığına dikkat çekildi. dolaylı verginin adaletsiz bir vergi olduğunun herkesçe kabul edildiği kaydedilerek şöyle denildi: "ldarenin vergi toplamadaki aczi, idareyi en kolay yol olarak dolayh vergileri sürekli artürınaya itmektedir. Krizde halkuı üstüne binen yük daha da artmakta. Dolayh ve dolaysı/ vergiler 1992 yıhnda eşitti. 1995 krizi sonrası yüzde 61'e çıkan dolayh vergi oranı 2001 için en az yüzde 62 olarak tahmin edilmektedir." Raporda, yaklaşık 200 milyar dolar olduğu tahmin edilen Türkiye milli gelirinin yüzde 45'i oranında, yani 90 milyar dolar gibi olağanüstü boyutlarda bir kayıt dışı ekonominin var olduğu savunuldu. Raporda, " Yansının kayda ahıunası 67 milyar dolar KDV ve 12 milyar dolarhk bir gelir vergisi sağlanması anlamına gelir. Başka bir deyişle, IMF'den 2002 yıh için ahnacağı duyurulan kredinin yansına yakınT denildi. Raporda, tümüyle mafyanın elinde olduğu söylenen Rus ekonomisindeki kayıt dışılığın Türkiye'den 5 puan daha az olduğu bildirildi. Meral Gezgin Eriş bir nefer • Ekonomi Servisi tktisadi Kalkınma Vakfı (tKV) Başkanlığı'ndan istifa eden Meral Gezgin Eriş, ülkemizin AB'ye tam üyelik tercihine içtenlikle inanan bir kişi olarak bu davada her zaman tKV'nin yanında olacağını, yararlı olabileceği her durumda bir nefer olarak mücadeleye devam edeceğinin bilinmesini istediğini belırtti. Aygün: GB revlze edilmeli • ANKARA (Cumhuriryet) Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, AB ile ilişkıleri, Gümrük Birliği (GB) bağlamında yeniden değerlendirmenin zamanı geldiğini ıfade ederken "Anlaşma, krız ortamı mücbir sebep gösterilerek revize edilmelidir" dedi. Aygün, GB anlaşmasının Türkiye'nin aleyhine işlediğini savunarak bugüne kadar 59 milyar dolar kaybedildiğini, 2002 yılında 12 milyar dolar daha kayıp olacağını öne sürdü. llttVCKCllUlK jj | u1'1*1 UYICICCIK ^J. I Dr.En^Tezer.KDVmdirimiıımardındansatışIannlu Otomotiv Sanayii Derneği(OSD)Genel SekreteriProf. Dolaylı vergüer Raporda akaryakıt ürünlerinden başlayarak vatandaşın kullandığı pek çok üründen alınan pırdanıaya başladıguu belirterek asıl hareketlUiğin ise arahk ayında beklendiğini söyledi Tezer, otomobil üzerindeki KDV oranlaruun yüzde 26'dan yüzde 18'e çekUmesi ve firmalann düzcnlcdigi kampanyalar sayesinde, otomobil sabşlannın kıpırdamaya başladığuu da kaydetti. Sektörde, ertelenen talebin yavas. yavaş açddıguu, sabşlara yönelik tahnıinde bulunmak için henüz erken olduğunu ifade eden Prof. Dr. Tezer, "Asıl harekeÜUigi arahk ayında bekliyonız. Şu ana kadar bekleyen taleplerin, yılbaşında gelecek ek vergiler öncesinde realizc edileeegini düşünüyoruz. Bu hareketliligin de sektörün kapasite kuDanunına hemen yansıyacağı kanaatinde degiliııı. Daha çok stoklann eritihnesüıe yarayacakur" dedL Elektronik sayaç, en yüksek fiyatın uygulandığı saatlerde tasarruf yapılırsa işe yarayacak Tüketici de akıllı olmak zorunda FATMA KOŞAR Kamuoyunda "akılh" olarak bilinen elektronik sayaç uygulaması 8 Aralık'tan itıbaren yeni aboneler için zorunlu hale gelecek. Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ, (TEDAŞ) konut abonelerine tükeümin gerçekleştığı gün ve saat dilimlerine göre çok tarifeli fiyatlandırma sistemi uyguluyor. Bu tanfeden yararlanmayı sağlayan, yanı tüketımi TEDAŞ'ın fiyatlanna göre kaydeden "akıllı sayaçlar" piyasada 100 milyon lira civannda satılıyor. Yetkililer, "aküh sayacın" tüketimi azaltmadığına dikkat çekerek "sayacın akıllı olmasından çok tüketicinin akıllı" olması gerektiğini vurguluyor. "Aküh sayaç", abonenin tüketimin yoğun olduğu ve en yüksek fiyatın uygulandığı saatlerde tasarruf yapması sonucunda işe yarayacak. Mevsimlere göre değişmekle beraber özellıkle saat 17.00 ile 22.00 arasında elektrik tüketimi yoğunlaşıyor. Söz konusu saatler, aynı zamanda TEDAŞ'uı en yüksek fiyat uyguladığı zaman dilimi. Bu nedenle akıllı sayaç kullanan abonelerin tüketimi başka zaman dilimlerine kaydırması Elektrik Mühendisleri Odası ve THD uyardı Tüketici krediyi unuttu • ANKARA (ANKA) Krizin ardından faizlerde yaşanan artış ve iç talepte gözlenen daralmanın etkisiyle azalmaya başlayan tüketici kredileri, 2.5 katrilyonun da altına indi. Batık tüketici kredilerinin tutarı ise son bir yılda ikiye katlandı. Merkez Bankası verilenne göre bankalann büyük bölümünü maaş ve ücretle çalışanlann oluşturduğu tüketicilere kullandırdıkları krediler, 911 Kasım arasındaki bir haftalık dönemde 54 trilyon lira daha azaldı. Sayaç çöplüğü oluşabilir ANKARA (ANKA) Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Başkanı Ali Yiğit, elektronik sayaçlarla ilgili bir sistem oluşturulmaması durumundakaos yaşanacağını söyledi. Yiğit, Tüketici Haklan Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Turhan Çakar'la birlikte düzenlediği basın toplantısında, çoklu tarifeye uygun olan elektronik sayaçlann, hem tüketicilerin elektrik faturalannı düşürebildiğini hem de tüketimi aşağıya çekebildiğini söyledi. Elektronik sayaçlann bu açıdan önemli bir faktör olduğunu vurgulagerekecek. Tüketicilerin indirimli tarifeden yararlanmak amacıyla da tüketimlerini başka saatlere kaydırmalan sonucunda tasarruf sağlanabilecek. Kaan marka elektronik sayaç üreten Kaan Telekom Satış Müdürü Orhan Dcmir, sayaçlann 100 ile 120 milyon lira arasında satıldığını belirterek yan Yiğit, uygulamanın özünde yararlı olduğunu kaydetti. Belli bir sistem oluşturulmaması durumunda kaos yaşacağını savunan Yiğit, "Zaman içerisinde piyasada oluşacak sayaç çeşithligi, bir altyapı olnıaması nedeniyle ülkcyi kısa zamanda elektronik sayaç çöplüğünedönüştürebUir"dedı Dış kaynaklı firmalar tarafuıdan üretilen sayaçlann yüksek fiyatlannın da başka bir olumsuzluk olduğuna dikkat çeken Yiğit, yerli üretimin kamu tarafuıdan teşvik edilmesini istedi. aralannda Çukurova Grubu'nun bulunduğu 56 firmanın daha pazara girme hazurlığmda olduğunu söyledi. Akşam saatlerinde tüketimin çok arttığını anımsatan Demir, asıl amacın tüketimi günün diğer saatlerine yaygınlaştırmak olduğunu ifade etti. Elektronik sayaç uygulamasıyla özellikle konutlarda yüzde 5 ile yüzde 40 arasında tasarruf bekleniyor. Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu yazman üyesi Kemal Ulusaler'in yaptığı çalışmaya göre, yeterli altyapı oluşturulmaması nedeniyle şu anda piyasada bir tek firmanın yani tekelin olması hukuki değil. Yüksek fiyatlan nedeniyle ithal sayaçlann belırtılen yerlı firmayla rekabetinin söz konusu olmayacağını vurgulayan Ulusaler, çalışmasında, aynca satış sonrası servis hizmetlerinde sorun yaşanabileceğine dikkat çekti. Ulusaler, öncelikle salt okuma ve faturalandırma yerine bütünlüklü bir "elektrik enerjisi tüketimi yönetim sistemTnın ele alınması gerektiğini ifade etti. Ulusaler uzun dönemliplanlı geçiş sağlanması gerektiğini kaydederek çalışmasında şu önerilere yer vcrdi: "Geçiş için 3 veya 4 yılhk bir süre esas ahnmah ve tespit edilen (asgari şartlara uygun) elektronik sayaçhır abonelere ya ucretsiz dağıtıhnah ya da fatura bedeh' üzerinden yüzde 1015'hk bir sayaç ücreti ahnmahdır. Bu ucretsiz dağıbm, kaçak kullanımı ve israfi belli ölçüde önleyeceginden bütçeye hiçbir yük getirmejecektir." Yılmaz. gelecek yıl için uyardı: 2002 son derece geçmeK İstanbul Haber Servisi Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mesut Ydmaz, 2002 yılının milletçe yaşanılan ekonomik krizi aşmak ve bir daha da aynı krize düşmenıek için son derece disiplinli geçirilmesi gereken bir yıl olduğunu söyledi. Yılmaz, ekonomideki bütün işletmelerin tasfiye edilmesi gerektiğini, bunun aracının da özelleştirme olduğunu savundu. Partisinin "Çözüm İçin Yeniden Yapılanma" toplantılan kapsamında, Beylikdüzü TÜYAPFuarveKongre Merkezi'nde düzenlenen Marmara Bölgesi toplantısına katılan Yılmaz, devletin bugün ekonomide aldığı yükün, aslında halkın sırtında kambur olduğunu, devlet işletmelerinin verimsiz ve atıl bir sermayeye sahip olduğunu öne sürdü. Devletin ekonomiden "pıhsını, pırüsım toplayıp çıkmasını" isteyen Yılmaz, Özelleştirme Kanunu'nda köklü bir değişikliğe ihtıyaç bulunduğunu, bu konuda partisinin, yeni bir kanuna ilişkin çalışmayı Bakanlar Kurulu'na getirdiğini ifade etti.