Katalog

Cumhuriyet î tmtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel 'Vayın Yonetmenı Orhan Erinç 0 Genel Ya>ın Koordınatoru Hikmet Çetinkaya • Yazıı^lerı Mudüru tbrahım V ıldız • Sorumlu Mudur Fikret tlkiz 9 Haber Merkezı Muduru Hakan Kara # Gorsel Yonetmen Fikret Eser ktıhbarat Cengiz >. ıldınm # Ekonomı Ozlem Yuzak# Kultur Handan Şenkoken • Spor Abdulkadır V ucelman 0 Makaleler Sami Karaoren • Duzeltme Abdullah Vazıcı 0 Fotograf Erdoğan Koseoğlu 0 Bılgı Belge Edibe Buğra 0 Yurt Haberlen MehmetFaraç Yayın Kurulu tlhan Selçok (Başkan) Orhan Ennç. Okm Kurtböke Hikmet Çeünkma, Şfikran Soner. Ergun Balcı. lbrahım Y ıldu, Orhan Bursall, Mustafa Balba), Hakan Kara. AnkaraTemsılciü Mustafa Balba> <\taturkBulvarı No 125, Kat4 Bakanlıklar-\nkarâ Tel 4195020(7 hat), Faks 4195O2701zmırTemsılcısı SerdarKızık, H ZıvaBh 1352 S 23Tel 4411220 Faks 4419117 • AdanaTemsılciM Çetın \ iğenoğlu, tnonuCd 119 S No 1 Kat l.Tel 363 12 II, Faks 363 12 15 Mue&ese Mudunı tstün Akmcn 9 Koondmator Ahmei Konüsın O Muha sebe Bûlent Vener • Idarc Husevın Gprtr» Bılgı tşlem NaB tnal»B.lgı sayarSıstan Mıınnet FufletKııza \IEDY\ C- • Yonetım Kurulu Bajkanı Genel Mudur Gülbta Erduran 0 Koordınalor Reha Işıtman • Genel MudurV. ardımcisı Sevd»Çohan Tel 514 07 53 - 51395 80-513846Ml,Faks.513S4<J3 ^ ınnlstın \c Basan "1 enı Oun Haber Aıansı BaMn ve Yavmcılık \ Ş Turkocagı Cad '* 41 C aiakgiu 14T5-4 Ist PK 246 Sırkecı lstanbul Tel (0 212) M2 ( 05 (20 hat) Faks (0 2I215P 8"> • 19NÎSAN1999 Imsak4 38 Guneş 6 13 Ogle 13 11 Ikındı 16 53 Akşaml9 54 Yatsı 21 22 Sunucu Stıaron Stone • Kfiltür Servisi- Unlü fılm yıldızı Sharon Stone, geçen cumartesı Los Angeles'ta gerçekleştınlen 10 GADD Ödullen törenının sunuculuğunu ustlendı The Gay and Lesbıan Alhance Agaınst Defamatıon (Karalama Kampanvalanna Karşı Gay ve Lezbı>en Bırlığı) tarafından \enlen odul ıçın, medvada ve gosten dunyasının her alanında eşcınsellen dığer ınsanlarla eşıt bıçımde sunan kışı ve kuruluşlar tercıh edılıyor Aksal bugün amlıyor • Haber Merkezi- Şaır. oykücu. oyun yazan Sabahattın Kudret Aksal, bugün olumunun 6'ncı yılında anılacak Anma toplantısı. saat 16 OO'da Aksal'ın Beşıktaş'ın Vışnezade semtındekı Şaırler Parkı'nda bulunan heykelı onunde yapılacak Mehnzat'ın yöneteceğı toplantıya Samı Karaören. Sabahattın Batur, Erdogan Erseven ve Anf Damar konuşmacı olarak katılacaklar 1. Ulusal Aile Planlaması Kongresi'nde, gençlerde cinsel yolla bulaşan hastalık oranmın daha yüksek olduğu belirtildi 'Dünyada her gün 25 bin bebek ölüyor' • Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı bölümü öğretim üyesı Dr. Özlem Özmen, dönyada her gün 100 milyondan fazla birleşme yaşandığını, bunun yaklaşık 350 bininin cinsel yolla bulaşan hastalık ıle sonuçlandığını bildirdi. ANKARA (Cumhuri>et Bürosu) - Saglık Bakanlığı. Gazı Lnıversıtesı \ e Türkıye Infertılıte Vakfi tarafindan ortaklaşa gerçekleştınlen "1. Ulusal Aile Planlaması Kongresi" aıle plan- laması hızmetlennın durumunu göz- ler onune koydu Aıle Planlaması Kongresi'nde ko- nuşan Marmara Linıversıtesı Tıp Fa- kultesı Halk Sağlığı bolumu oğretım uyesı Dr Oztem Ozmen, dunyada her gun 100 mılvondan fazia birleşme yaşandığını, bunun yaklaşık 350 bı- nının cinsel yolla bulaşan hastalık ıle sonuçlandığını bıldırdı Ozmen, her gun 150 bın ıstenmeyen gebelık mev - dana gelırken, 25 bın bebek ve 1 -4 ara- sı yaş grubundan 14 bın çocuğun öl- duğunu behrttı Danışmanlık hizmetleri Gazı Unıversıtesı Tıp Fakultesı Halk Sağlığı bölumu öğretim üyesı Doç Dr Sefer Aycan, danışmanlık hızmetlennın yeten kadar etkın olma- dığmı vurguladı Aycan ıyı bırdanış- manlıkta baskı yapılmaması ve kar- şısındakı adına karar venlmemesı ge- rektığıne ışaret ettı Turkıye Aıle Planlaması Derneğı temsılcısı NeşeÇakıroğlu, Turkıye'de 20 yaş altında > uzde 60 oranında ıs- tenmeyen gebelık yaşandığını ve genç- lerde cinsel yolla bulaşan hastalık oranının daha yuksek olduğunu be- hrttı Çakıroğlu. toplumsal baskı. malıyet. bılgı eksıklığı gıbı neden- lerle gençlerın bu konudakı eğıtıme ulaşamadığını vurguladı Turkıye Aıle Planlaması Derneğı Temsılcısı Ça- kıroğlu, Türkıye kapsamlı, bölgesel farklılıklan da ortaya koyacak bır araştırma yapılması. cinsel eğıtımın okul mufredatına alınması. anne ve babanın eğıtılmesı ıle hızla danışma merkezı açılması onenlennı getırdı SSK Sağhk Daıre Başkanlığı Aıle Planlaması Muduru Gökhan Yıldı- nmkaya, son verılere gore SSK'nın hastalık sıgortası hızmetınden yarar- lananlann sayısının 32 mılyona ulaş- tığını belırterek, bunun Türkıye nu- fusunun yansına karşıhk geldığıne ışaret ettı İstenmeyen gebelikler Yıldınmkaya, daha once yaptıkla- n bır çalışma sonucunda ıstenmeyen gebehğın SSK'ye yaklaşık 228 dola- ra mal olmasına karşın. gebehğın or- talama 13 dolara onlenebıleceğınin or- taya çıktığını soyledı Dıyarbakır Ana Çocuk Sağlığı ve Aıle Planlaması Şube Müdürlü- ğü'nden Handan Almak ıse kentın- dekı durumu ozetledı 1996-1998 yıl- lannı karşılaştıran Almak, doğurgan- lık hızında duşüş kaydedılırken, be- bek ve anne olum hızının yükseldı- ğını behrttı 12 sağhk ocağının güvenlık nede- nıyle kapalı bulunduğuna ışaret eden Almak, personel, malzeme, sosyo- kulturel sorunlar, guvenhk ve taşıt problemlen bulunduğunu söyledı Robin Williams, Patch Adams'ta insani duygulan ön planda tutan doktor adayını canlandınyor Öncegülümsetj sonra tedaviedersin 46 yaşındaJd aktör Robin \ViIliams, uzun yıllardır sık sık hasta çocuklan ziyarete gittiğini söylüyor. « * - • ;3> c/ 1 Halkbank'ın •-, halkıyla bütünleşmesinin güven ve istikrann ,^x-,.A. göstergesidir... m 1 TOPLAff m HALKB^K TÜRKIYE HÂLK B'ANKASI Çeviri Servisi - Robin \V illiams. Patch Adams adlı fîlmde sergıledığı muhteşem performan>>ıyla ızleyıcılen bır kez daha buyuledı Günaydın Vletnam ve Otü Ozanlar Derneğı adlı fılmlenndekı başanlı tıplemelenyle tanınan 46 yaşındaki aktor, Patch Adams'ta ınsanı duygulan tıp bılgısının onune taşımayı başaran ve buyuk kuçuk bırçok olumcul hastaya yenıden yaşama umudu aşılayabılen bır doktor adayını canlandınvor Yaşamı boyunca ozellıkle hasta çocuklara karşı duyarlılığı olduğunu dıle getıren VVıllıams, olumü bekleyen çocuklar gorduğunde çok sarsıldığını anlatıyor Uzun yıllardır sık sık hasta çocuklan zıyarete gıttığını ve onlan bıraz guldurmeye çalıştığını soyleyen aktor, Patch Adams fılmındekı rolu bu nedenle kabul ettığını \e bu kadar ıçten canlandırabıldığını de vurgulu>or Fılmde rol alan çocuklann gerçekten hasta olmalan da VV'ıllıams'ı rolu ıçın motıve eden etkenlenn en onemhsı olmuş Oldukça sevgısız ve yalnız bır çocukluk geçıren oyuncu, sevgı açlığını asla gıderemeyeceğını ve gulumsetmeyı başardığı her ınsandan bıraz sevgı alabıldığı ıçın mutlu olduğunu belırtıyor Çocukluğunun etkılenyle 7O'lı yıllarda ılaç bağımlısı olduğu ve yıllarca tedavi gorduğu bılınen Wıllıams, evlı ve ıkı çocuk sahıbı Çocuklanna sınırsız sevgı ve ozgurluk venrken onları se\gı dolu bır yaşama hazırlamaya çahşıyor e-posta : tan (a prizma. net. tr SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN Diyalektiğin CilveleriL Muhakkak çoğunuz şaşıracaktır' I. Doğu Halk- lan Kurultayrnın açış soylevınde, 'tavanş'Zi- novyef, Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti nden ve lıde- n Mustafa Kemal Paşa'dan soz ederken, aynen şoy- le dıyordu. "...yoldaşlar, sızın de bıldiğiniz gibi, Sovyet hü- kümeti, Kemal Paşa'dan desteğini esirgemiyor. Onun yönettiği hareketin, bır komunıst hareke- ti olmadığını unutmuyoruz, onu bilıyoruz. Önüm- de Ankara'dakı Halk Hukumeti'nin ilk meclis oturumunun stenoyla yazılmış özetleri var; ora- da Kemal Paşa, kendisi, 'Sultan'ın ve Halrfe'nin kişiliğinin 'kutsal' ve saldınlamaz' olduğunu söy- lüyor..." "...Kemal Paşa'nın yönettiği hareket, Halife'nin 'kutsal kişilığini' duşmanların elınden kurtarma- yı amaçlıyor; bu, komunıst'çe bir goruş mu, ha- yır! Ama biz, yığınların dını duygulanna da say- gı duyuyoruz ve onlara başka bır anlayış verile- bileceğinı biliyoruz. Tabiı, bu uzun yıllar ıster..." "...ama şu Kuruttay'da, Kemal Paşa Hukume- ti'nin Türkiye'de, padişahın ıktidannı yaşatma- ya çalıştığını soylemek zorundayız; dini inanış- lan ve yargılan ne olursa olsun, aslında böyte yap- mamalıydı..." (Bakû, 1920 / 'Bınncı Doğu Halkları Kurultayı1 , s. 49/50, Koral Yayınlan, 1975) Ne buyrulur'? Zinovyefin gözden kaçırdığı... Bunlan soylerken, Komintern Genel Başkanı Zi- novyefın sergıledığı 'mantık', Marksıst 'dıya- lektığın' nasıl uygulanacağına, çarpıcı bır ornek oluş- turmuyor mu' 1 / O tanhte (1920) III. Entemasyonal'a gore, Mü- dafaa-i Hukuk Hareketi, antı/emperyalıst, fakat Pa- dışah/Halrfe'nın 'kutsal kışılığını' korumak ve kurtar- mak ısteyen bır hareket, goruntu bu1 Zinovyef, bu- nu kabul etmıyor, hatta buna karşı eleştırmış de 1 Ama, temel çelışkı 'Sistem'le yânı Emperyalızm'le 'maz- lum milletler' arasındaki olunca; her şeye rağ- men, Mustafa Kemal'ın yönetimindeki 'halk hü- kümeti'ni desteklemekte tereddüt etmiyor. Bu- nu sınek pıslemedık bır yere yazınız 2/Asiında tavanş'Zinovyef, Mustafa Kemal ı eteş- tırirken, onun tavnnın da dıyalektık bır 'esneklık' ta- şıdığını kavrayamamış, oysa, 'dını duygulara saygı duyuyoruz, bunlarzamanla değışebılırama, uzunza- man ıster' dıyor, Mustafa Kemal'ın davranışında- kı 'ıhtıyatı', en ıyı bu 'uzunyıllar' deyımı açıklayabı- lır llhamını Paris Komünü'nden aldığını soyleyen bır Hareket'ın, 'geçmışj genye getırmek' ıstemeyece- ğı, su goturur mu, ama nasıl Komintern, temel çe- lişki söz konusu olunca, tâlı (ikıncil) çelışkilere göz yumuyorsa, Mustafa Kemal de öyle yapıyor. Emperyalizm'e karşı giriştiği, halk kurtuluş sa- vaşını kazanabilmek için; 'Sistem' Anadolu'ya 'Hı- ristiyan vasıflarıyla gırdiği için, orada Gâvur'a karşı olan herkesi, Mudafaa-i Hukuk'un şemsi- yesi arbnda toplamak zorundadır; bu da Halrfe'ye hemen karşı çıkmakla olmaz; onun yaptğı da bu!.. Aynı şey Edouard Herriot'rtLin 'tespıtı" ıçın de ge- çerlıdır O takdlm/tehir süreci ki... Oda, TBMM Hukumeti'nin hem Paris Komü- nü'nden esınlenmış olmasını, hem Sovyetler'le ışbırlığı yapmasını (bunu yapan tek ulkeydık), hem de 2O'lı yıllann ılk yansında Padışah/ Halıfe'yı koru- mak ve kurtarmaktan soz etmesını anlayamamış, hat- ta 'kaypaklık'tan (opportunisme) soz etmıştır Ne dıyordu, hatırlayalım: "... Ocak 1920 tarihli teşkilât kanunu, bazı hu- suslarda bıraz kaypak, biraz ıhtıyatlı gözükü- yordu; ama sonradan Ismet Paşa'nın bana açık- ladığtna göre, Meclis ulkeyı, hem ecnebi işgali- ne, hem de sultan'a karşı korumak zorunda ol- duğu için, Paris Komünü'nden esınlenmişti..." (Edouard Hernot, 'L'Onent', s 78,1930, Pans) Paris Komünü'nden 'ılham almış' ne demek, el- bette -bolşevik, hatta sosyalist değil ama;- De- mokratik Devrim'in, Sosyalizm'e en yakın sol ucunda yer almış demek; başanlı olduğu takdır- de, 'hâkımıyetı'Sultan/ Halıfe'de bırakabılmesı mum- kun mu 9 Mumkun olmadığı, fsmet Paşa'nın ıfade- sınden de anlaşılıyor Hakıkat şu kı, Müdafaa-i Hu- kuk Hukumeti'nin, stratejik (maksimum) hedef- leriyle; taktk (minimum) hedeften, bir takdtm/te- hir süreci içinde, sureklı yer değiştirirler. Yanılmıyorsam, bunun ıkı onemlı sebebı vardır. 1/ Gâzi Mustafa Kemal Paşa, Emperyalizm'e 'dı- renışın' kendılığınden (spontane) başladığını elbet- te gormuştu' yoresel Kuva-yı Milliye'ler, işgal Kuv- vetleri'ne sılahlı ve sıvıl dırenış, sayısı kuçumsene- meyecek yoresel kongreler vs Dıkkat ıstenm: bu antı/emperyalıst 'dırenış' gerçekti ama, 'ulusal' olmaktan çok, 'yöresel'di; bazıtan cumhuriyet ilâ- nını bıle tasariadığı halde; 'yöreselliği' aşamı- yon birturlu 'ulusallık' katına yükselemediği için, birteştirıcı unsur olarak dını, dolayısıyla Hali- fe/Padişah'ı öne sürüyordu. Bu faktor goz onune alınırsa, 'Ulusal Demokra- tik Devrim'in olanca radıkallığıyle, mutlaka Kurtu- luş sonrasına ertelenmesı gerekecektı. Öyle de ol- du 2/ Gâzi Mustafa Kemal Paşa'nın, kalkıştığı ıhtı- lâl hareketi ıçındekı 'yalnızlığı' bılınıyor Hareket'ın 'ıtıcı gucu' ne ulusal burjuvazı (çunku mevcut bur- juvazı, 'komprador', yânı 'ışbıhıkçı'), ne de orgutlu bır partı, dokusu gevşek bır 'sıvıl toplum' kuruluşu, bır 'cemıyet', hal böyle olunca, uygulamada, as- keri ve mülki bürokrasi, ister istemez, ön plana çıkıyor; önce ihtilâl, sonra da inkılâp 'dışardan' değil, 'içerden' yürütülüyor. Önceki itici güç', sonra 'fren' Bunun da, başka bır dıyalektık esneklık gerekti- receğı, kesın' İhtilâl ve İnkılâp, Amasya Tami- mi'nden ıtıbaren bellı ve belırgın olan amacına, onun- de sonunda varacaktır ama, bu haylı çetrefil ve müş- kılatı bol bır gelışme surecı içinde olabılecektır. Nitekım, işin başında İhtilâl ve Inkılâb'ın yürü- yüşünü kolaylaştınp hızlandıran, bu 'içerden' iti- ci güç, sonraki yıllarda, Inkılâb'ın 'yarıda kalma- sına', -daha da kötüsü- 'merkeziyetçi bir bürok- rasi diktasına' yozlaşmasına neden olabilecek- tir. Benzer bir süreç, Sovyetler'de de yaşanmış; orada da, netice aynı olmuştur; fakat bunu son- ra konuşacağız Gazı Mustafa Kemal, Anadolu halkını, antı/em- peryalıst halk kurtuluş savaşıyla bırlıkte, radıkal fla- cobin) bır Cumhurıyet'e gotururken, olaya fevkalâ- de genış bırtarıh ve toplum perspektıfı ıçınden ba- kıyor; aynı 2O'lı yıllarda, Zinovyef'e ve Herriot'ya ce- vap venrcesine, Montesquieu'yu eleştınyordu. Bu bıryerde, onun, ıdeolojık yapısının ne kadar sağlam ve kapsamlı olduğunun, bır yerde ıse, yalnız asker olarak değil, ınkılâpçı olarak da, ne yaman ve çetın bır 'kurmay' olduğunun kanıtıdır Şımdı gelelım, Montesquieu meselesıne1 httpJ/ www. prizma.net tr/ A İLHAN http://www.eda.tr/-bilgryay/yazar/ailhan.htlni