Katalog

SAYFA CUMHURİYET 24 EYLÜL 1998 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER Once Hukuk VEYSEL GL'LTAŞ KarşnaLa B ırhukukçunun "Hiçkim- seonu bulandırmadjğı ve boznıadığ] surece hukuk duzeni soluduğumuz ha- \a gıbi gorulmez \e tu-' tulmaz biçimde çevremi- zi kaplar. O. ancak vitırdiğımızi sandı- ğınuz zaman değennın tarkına vardığı- mızsağlık gıbı hıssedılmez bır şe\dır" so- zunde anlam bulduğu uzere hukuk ve onun kurallannın vazgeı,ılmezlığının toplumsal \aşamımızda vaşamsal one- ını olduğunu vadsıvamav \z Bu nedenle hukuk kurumunun toplum- sal > aşam ıçındekı ısjev ı çok buyûktur Denılebılır kı hukukdev letı olmanm, de- mokratıkleşmenın laıklığın ınsan hak veozgurhıkJerının çağdaşlığın en bu- vuk gu\encesı hukuktur Bugunun Turkne gerçeğınde, Turk hukuk sistemı oturmuş mudur sorusu sorulabılır Turk hukuk sıstemı en bu- yuk koktencı donu^umunu Ataturk za- manında vapmı^tır Bu duşuncesını de "Nargı gucü bağunsız olmavan bir ulu- sun dev let olarak bağunsızİığı asla du- şunulemez" sozunde ıfadesını bulmuş- tur 'Vetmışyıllık sureç ıçınde, yasal du- zenlemelerle aksaklıklar zaman zaman gıderılmıştır Ancak yeterlı olamamış- tır Yırmıncı yuzy ılı bıtırmeye çok az bır zaman kaldığı goz onunde tutulursa, onumuzdekı çağı yakalayabılmek ıçın. eğıtım seferberlığının onemı kadar, hu- kuk kurumunun etkınlığının arttınlma- sı i(,ın ışlev kazandırmak. toplumun ıh- tıyaçlannı kaj>ılayamayan yasalann de- ğıs.tınlıp suratle hayata geçınlmesı ka- çınılmaz olup gecıktırılmesı halınde sorunlar daha çok buv uyecektır Bu bağlamda, ougunun gerçeğınde, Yargıtay Başkanı Sayın Mehmet Uy- gun'un adlı vılın ılk gununde yaptığı çok onemlı konuşmasından yargı ba- ğımsızlığına ılışkın "De\letdemokratik oimalı, de\ let hukuka bağlı olmalı. dev - lette hukukun ustunluğu kesin \e tar- tışmasız gerçekleşmelidir. Bu ilkeler ışı- HâKımı ğında, Tiirk yargısına baknğımızda; tam bağunsız ve yargrçları tam guvenceh bir vargunız var mıdır? Hayır vokfur. Yar- gı organunıza işlevlerini etkin \e eksiz- siz >enne getirebilme olanaklan tanın- mış mıdır? Hayır tanınmamıştır" soz- lennın altı ozeilıkle çızılmelıdır Yıne vargıç bağımsızlığının, ne den- lı onemlı olduğu konusunda, v uz ellı yıl once > aşamış unlu bır yargıç Marshall'm " Doğurduğu etJd ve sonuçitiban ile yar- gı kuvveti kendisini her evde hisserririr, topluluğadahilherşahsın mülki\eti.şe- ref ve havsiyeti, havatı ve nıhavet her şe- vı onun ehnden geçer. Bundan dolavı de- ğil mıdır kı, hâkım kendı uıancuun ve vic- danının emir ve denetinıi dışuıda hiçbir tesınn tazyHdne kapılmayacak şekilde mutlak bir bağunsızlığa sahip olmalt- dır" sozu buyuk bır anlam taşımaktadır Yargı bağımsızlığı ve yargıç guven- cesı temel olarak, yargının kendısınden ve yargıçtan çok once kamunun (devle- tın) toplumun ve bıreylenn temınatıdır (guvencesıdır) Sıyasal mucadelelerta- nhı ıçıne baktığımızda çağımızda artık bu konu sıyaset soylemcılennın, ıktı- dar gruplannın "siyasal tercih*len de- ğıl olmaM gereken ve olması gereken bu olgunun da hukuk devletmın olmaz- sa olmaz koşuludur Yargı bağımsızlığı herkesın sorunu- dur Yoksa jargının ve onun uygulayı- cılannın kendısıne venhnış kışısel bır ay- ncalık değıldır Yargı bağımsızlığı de- mek hak arama ozgurluğunun guven- ce altına alınabılmesı ıçın, sıyasal erkın mudahalesınden uzak, mahkemelenn tarafsızlığını sağlamak ıçın toplumun, ınsanın temınatı ıçın koyülmuş kurallar- dır Kı^ı hak ararken, yargırun sıyası er- kın etkısınden uzak olacağı ınancı ıçın- de olmalıdır Bunu sağlamak ıçın de kendı kendını yonetmesı vedenetleme- M gerekır lnsanı > argılamak çok sorumluluk ge- rektıren bır ıştır Batılı bır duşunurun (Fehcıte de Lamennaıs) "Bir şahsın di- ğer bir şahsı vargüadığını düşunduğum zaman, beni buyiık birtitremekaplamak- tadır" dıyor <\ncak bılınmelıdır kı, bu duşuncevı >argıcın hayata geçırebılmesı ıçtn her tur- lu baskı ve etkıden uzak, ozgur olması gerekır Her atama donemınde yargıç ve savcılann buviık çoğunluğunun ata- ma volu ıle gorev yerlennın "sure" ge- rekçe yapılarak değıştınlmesı yargının ımajını zedelemektedır Bakanlık kon- dorlan tayın donemlennde merkez dı- şındakı yargıç ve savcılann uğrak yen olmaktan kurtanlmalıdır Buvebenze- n tasarruflann kamuoyunda olduğu gı- bı yargıçlar ve sav cılar uzennde guv en- sız]ık yaratacağı bunun da gıderek bu meslekten aynlmayı hızlandıracağının bıhnmesı gerekır Bu düşuncenın ışığı altında mevcut 1982 Anayasası'nın44ve 159 madde- len yargı bağımsızlığı konusunda 1961 Anayasası na gore bır gen adım oldu- ğu malumumuzdur Yargı bağımsızlığı hıçbır zaman sıyası erkın temsılcılen- nın -beğensek bıle- ıyı nıyetıne bırakıl- mamalıdır Gunu geldığınde değışebı- lecek sıyasal oluşumlardan yargı etkı- lenebılır Buendışeyı yargı gorevı yapanlarhıs- setmemelıdır Bu nedenle anayasanın ılgılı maddelennın değışımmı yapabıle- cek olan v asama organına, soz konusu değışıklığı kapsayacak yasa tasansının suratle sevk edılmesı gerekır Bunun yanında, hâkımler ve savcılar hakkuıda venlen, Hâkımler ve Savcılar Yuksek Kurulu'nun kararlanna karşı yargı >olunun sağlanması, kurul karar- lannın, yargı denetımıne tabı tutulma- sıdır Tum dev let memurlannın ozluk hakJan hakkında venlen kararlara kar- şı yargı yolu açık ıken Hâkımler v e Sav - cılar Yuksek Kurulu nunverdıgıkarar- lann ıdan bır tasarruf olduğu gerçeğın- den hareketle bu kararlara karşı ıdan yargı yoluna başvuruyu sağlayan yasal duzenlemelenn vapılması gerekır "Sicildeki bilgı ve belgder" mantığın- dan hareketle kuruf kararlannı y argı de- netımi dışında tutmanın bır mantığı ol- madığı gıbı "idarenin herturluevlem ve işlemleruıe karşı >argı >olunu" açık tu- tan anayasanın ılgılı hukumlenne de ay- kındır Tanhegeçmışsoylemlerle yargıçlar ıçın soylenen -Hâkim fehim, muste- kim. emin, mekin, metin olmalıdır. -Ali Hikmet Berki, Buviık Turk Hukumda- n Sultan Mehmet Hak ve 4dalet Haya- ö, s.43-44-" sozlen ve yıne Cumhunjet Sav cılan ıçın de "Meriç knilannda ça- bşan Turk kovlüsunun kaybolan saba- nından tutunuz da, bu vatandJ vaşayan- ların uğravacağı en ufak bir haksızlık- tan, hafta, Bingol dağlaruun ıssız kuytu- lannda nafakalannı bekleven oksuzie- rin goz vaşlanndan siz mes'ulsunuz- Mahnıut Esat Bozkurt, Adalet esld ba- kam-" şeklındekı ovgu dolu sozlenn temsılcısı olan yargıçlar ve cumhunyet savcılanna bu kez "Sen bu misvonlann savunucusu olmalısın. ama hak arava- mazsın" demenın savunulur bır yonu voktur Konumuneolursaolsun,tumme- murlara bu hak tanınmış ıken yargıç ve cumhunyet savcılanmıza da tanınmalı- dır Guçlu bır vargının hayata geçmesı ıçın de butçeden yargıya aynlan mıktar arttınlmalıdır Değerlı hukukçumuz Hıf- zı Veldet Velıdedeoğlu'nun beltrttığı gı- bı "Geç adalet adak'tsizlikfir. daha da gecOdrse zuium olur." Dev letın en onem- lı fonksı>onlanndan olan yargının, eko- nomık gucu arttınlmadığı surece adalet bır sorunlar yumağı halıne donuşur Es- kılenn dev ışı ıle demek gerekırse "Kem aletle kelâmı sanat olmaz." Orneğın 1995 malı yılında yargının genel butçe ıçındekı payı yuzde 1 09'dur Bu butçe ıle > argının sorunlanru çozmek olanak- lı değıldır Bu şartlardaadaletın suratm- den bahsedebılır mıyız° Denılebılır kı, yargının sorunlannı çozmedıkçe ulke- mızı de demokratıkleştıremey ız Yargı- nın sorunlanna koktencı çozum getıre- mez ısek toplumun ozgurluğu yakala- ması da zordur Bu ıtıbarla > argının genel butçe ıçın- dekı payı, yargının maddı gereksınme- lennı karşılayacak şekılde arttınlmalı- dır Bunu sağlayamadığımızda, doğacak boşluğu başka guçler, gundelık deyışle u adalet maiyası''doldurur Nıtekımdol- durmakta da Bugun ağır ceza mahke- melennde mafyaya havale edılen kol bacak kırmanın, senet çek tahsılatının fıyatımn belırlendığı, bılınen gerçek- lıktır Ne yazıktır kı, bu suçlann çoğu- nun delıllendınlemedığı bır ortamda, yaşanılan bu olaylar hukuk devletı ve çağ- daş bır duzeyı yakalama çabasındakı ul- kemıze buyuk ımaj kaybettırmekte, ka- muoyu nezdmde adalet kurumuna olan ıtıbar ve guvenı zedelemektır Ulkemız ınsanı daha mutlu, daha go- nençlı, daha guvenlı bır ya$am alanı ıs- terken bunun guvencesını, ıçınde yaşa- dığı ulkesının adaletınden başka başvu- racağı bır yer olamayacağını hıssetme- lı ve guvenmelıdır Hak ve adaletın ya- şam bulduğu yargı yerlenne olan gu- ven duygusu ancak ekonomısı guçlen- dınlmış bağımsız bır yargı ıle sağlanır Yoksa tankatçılann ve ucuz sıyasetın gundelık polıtıkalan ıle sağlanamaz Siz sayın sıyasılenmız' Bugun yakındığınız veya gereksın- me duymadığınız hukuk kurumu, bır gun sıze hukuksuzluk olarak donebılır O zaman kendı ıçınızde buyüttüğunuz hukuksuzluk canavannın sızı de yuttu- ğunu gorursunuz Yargıtay başkanımızın, o tanhı uya- nsında belırttığı gıbı "tktidar iken hu- kuka siyaseti sokmak yerine. hukuku si- vaseteegemen kılnıak erdenunı gosteren sivasık-r, tanhın ebedı savgısına Ia> ıkola- caklar ve bep boyle kalacaklardır" so- zunden yola çıkarak cumhunyet aydın- lanmasının bu ulkemıze kazandırdıkla- nnı hukukun üsrunlüğu ıle taçlandıra- hm Bunun hayata geçınlmesı halınde umanz kı, ülkemız de huzur ve güv enın, sosyal kalkınmanın, toplumsal uzlaş- manın çoğaldığı ve bu çoğalma ıle bır- lıkte demokrasımızın guç kazandıgı ve hukukun üstunluğunü hayatın her ala- nında egemen kılmış bır ülke onurunu kazanacaktır Yeter kı gecıkılmesın 30 Eylül: Mali Müat 'Tastık altından gün ışıgına...V Vatandaş! 30 Eylul Çarşamba gunu, devleon gecmışe sunger çeknğı gundur. Yastık altındaki paranı, dovızını, me\ duat serohkanı ve benzen menkul kıvmetlennı en az bır gunluğune bankaya yaar Dılersen ertesı gun çek. Kayıt dışında bulunan serveGnı kayıt alüna al. Turkıye'de kurulu, mevduat kabulune yetkılı bankalardan herhangı bınmn, yurücındekı herhangı bır şubesıne yatıracağın bu kıymetlenn ıcın genye donuk olarak sana asla hesap sorulmayacak Bunlar ıcın ne bugün, ne yann geçmışe donuk olarak tek kuruş vergı ya da ceza \ ermeyeceksın 30 Eylul'un bır hak olduğunu sakın unutma 1 Ak Çarşamba'dakı kayıda gecmıştekı açıklanması ror, vergısız, kayıtsız serveonı kayda alıyorsun. Gelecektekı pekcok dertten ve "Nereden buldun?" sorusundan kurtuluyorsun. 30 Eylul Çarşamba senın ıçın, aılen ıçın, ulken ıçın tertemız bır başlangıçtır 30 Eylul... Turkiye'nin aklandığı gundur! 30 Eylül Ak Çarşamba... Türkiye yeniden doğacak... Ayrntıltbılg ıçınMalye 8akan!ıgının bu konudakı teblığinı ıiKeleyebf ' ya da sıze en yalon verg cteıresne dai şaOıiırsınız T . C . M A L İ Y E B A K A N L I Ğ I G E L I R L E R G E N E L M Ü D Ö R L Ü Ğ Ü PENCERE Rusya Dersi!••• Rusya, bılınmeyen geleceğıne urpertıyle bakan bır toplum durumuna duştu Uzmanlar, belırsızlıkten soz açıyorlar Belırsızlık, en korkunçtehdıttır Insan ıçgudusu, guvence arar Toplumsal yaşamın ve devletın va- roluşunun temelınde bu duygu yatar Ekonomık krızın korukleyeceğı olasılıklar de- metı, ahtapotun kolları gıbı koskoca Rusya'yı sa- rıp sarmalamış durumda Neden? • Nedenlerı araştırmak ıçın ıster ıstemez sınıfsal-' lık anahtannı kullanmak gerekıyor 1917 Devrımı, 1789'dan da ote, yalnız arıstokrasıyı değıl, burju- vazıyı de tasfıye etmek amacını guduyordu Bur- juvazı sermayeyı elınde tutan sınıf değıl mıydı1 Ser- maye kamulaştırılınca burjuva ortadan kalkmış olacaktı Anstokrası, Avrupa'da 1789'la tanhe ka- nşmıştı, sıra burjuva sınıfındaydı Pekı 1917'de bu tasarımı yapanlar, 70 yıl son- ra Rusya'da yeniden burjuva sınıfı yaratmak ça- basına gırışıleceğını akıllarına getırebılırler mıy- dı? 1991 'de, Sovyetlerdağılınca, Rusya 'lıberalde- mokrası' denemesıne gırdı, ama, devletın elınde bulunan fabrıkalar, bankalar, çıftlıkler, tek sozcuk- le sermaye ne olacaktı'? Nasıl paylaşılacaktı? Uçsuz bucaksız bırzengınlık soz konusuydu Dun- yanın ıkı super gucunden bın, 70 yıl sonra ozel- leştırme surecıne gırıyordu, kımsemn elınde para yoktu, kamu mallannı kım nasıl sahıplenecektı'? • Hakan Aksay arkadaşımızın bu sureçte Cum- hunyet'ın Moskova muhabırı olarak çalışması bır talıhtır Bızım gazete bu surecı yakından ızledı Bugun dunya basınında yazılan yazılann ve yapı- lan analızlerın çoğu vaktıyle Cumhunyet'\n sayfa- larında çıkmıştır Vanlan sonuç ne? Batı tarıhındekı koşullann uzun bır surede ku- şaktan kuşağa oluşturduğu burjuva sınıfı, Rus- ya'da uç beş yıl ıçınde ortaya çıkabılır mıydı? . 1991 'den sonra Kuzey Komşumuz'da tohum- lanan ganp toplumsal turetımde ortaya çıkan ke- sım, gozu kara, bılegı guçlu, haybeden kazanmış, kamu mallannı yağmalamış, yarı mafıoazı bır kat- mandı, Yeltsin'ın çevresınde kenetlenerek sıya- sal ıktıdara pençesını geçırmıştı Lıberal demokrası bunlann ıktıdannda mı kuru- lacaktı'? Tanhsel anlamıyla lıberal demokrasının otekı adi 'bur/uva demokrasısı' değıl mıydı 7 Burjuvasız burjuva demokrasısı oluşabılır mıy- dı? Hayır Öyleyse başını emekçı sınrflarının çektığı 'sos- yal demokrası' kurulabılır mıydı 7 Sorun budur • Çunku 'Yenı Dunya Duzeni 'nde sosyal demok- rasının yaşama olanağı yok 1 YDD'ye gore dunyanın butun ulkelerınde 'fı- nans kapıtal' egemenlığı olacaktır, otekı adıyla 'malı sermaye' bırkaç metropolde yerleşık egemen gucun gudumundekı 'hazırkuvvet'Ur, kâh orada, kâh burada, kâh zengın, kâh bır yoksul ulkede yuvalanan finans kapıtal, bılgısayardakı bırkaç tu- şa basmakla coğrafyada yer değıştırecektır, dev- letler kuçulecek, bu oyunun bırer orgutune donu- şeceklerdır, bızım eskı bırcumhurbaşkanının de- dığı gıbı "Sosyal devlet ölmuştür " Pekı, sosyal devletın olduğu yerde sosyal de- mokrası nasıl yaşayacak 7 • YDD çıkmazdadır Ağzına gelınen yol ayrımında şımdı 'Üçüncü Vb/'dan soz açılıyor TEMA DOĞASEVERLERE DUYURU! TEMA VAKFI DOĞA VE EĞİTİM GEZİSİ Vakfımız 25-29 Eylul tarıhlerı arasında Artvın- Macahel bolgesıne "Doğa ve Eğıtım Gezısı" duzenleyecektır Sızı, ınsan ayağı deömemış doğası ve ulkemızın en değerlı yaşlı ormarilannı normeye davet edıyoruz TÖRKİYE ÇÖL OLMASIN! Tel (TEMA Vakfı) 0 212 283 78 16 (pbx) 148'den Burcu Baturer veya 129'dan Reyhan Bıbercı Faks 0212 2811132 Adres Çayır Çımen Sok Emlak Kredı Bloklan A-2 Blok D 6 1 Levent-lstanbul Ljmnıte BODRUM'DA TATİLİN YENt ADI Lüks odalan, zengın mutfağı, sosyal aktıvıtelen, uzman kadrosu ve Bodrum'un rûya kadar gûzel manzarasıyla sızlere keyıflı bırtatıl ımkânı sunuyoruz 4* kalıte 5*hızmet Tel: 0252 316 19 90 Faks: 0352 316 14 03 Kabataş Erkek Lisesi Vakfı Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği/Vakfı Dıl Devrımının 66. Yıldonümu Nedenıyle PANEL "Türk Dilinin Dünü-Bugünü" Açılış: Prof Dr Turkan Saylan I Cahıt Kocaomer Sunucu: Dılek Turker Yonetıci: Prof Dr Şeyda OZJI Konuşmacılar. Penhan Ergun, Prof Dr Tahsın Yucel, Prof Dr Emıne Gursoy, Dr FıkretTuran, Bengul Erdamar Yer Kabataş Erkek Lısesı Sabancı Kultur Srtesı Feyyaz Tokar Salonu, Ortakoy Tanh 26 Eylul 1998 Cumartesı Tanh 14 00-17 00