Katalog

10 y\CUSTOS 1998 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKOIVOMİ /cumekfr» turk net 11 Etıerjide Dmıştay incelemeleri • 4HM<ARA(AA)- Danıştay ın enerjı alanında yaklaşık i mlyardolan bulan termık santral ve dağıtı nı muessesesi ışletme de\ n ıhalelerı konusundakı ınceleme kararlannın adlı tatıl sonrasına bırba^ka deyışl* sonbahara kalacağı tahmın edılıvor Enerjı ve Tabiı Kaynaklar Bakanlığı yetkılılerı yargınınadlı tatılde bulunmasını kendılerı açisindan ıhale surecının tamamlanmaMnda "gecıktıncı bırunsur olarak goruyorlar Yetkılıler bu aşamada Adlı Tatıl 'de olan Daniştay nobetçı daıresınden erken tarıhte bır karar çıkması konuiiunda umutsuz olduklarını so\ ledıfer Türktrade'de yapılanma • İSTANBIL(AA)- Turkıve Diş Tıcaret Dernegi (Turktradel \enı bır \apılanmaya gıttı K.oç Holdıng Diş Tıcaret Grubu Başkanı Hasan Bengu başkanlığındakı derneğın Genel Sekreterlığıne Dr Sule>man Gedık atandı Bengu. derneğın >enı kadrosuyla. ozel sektorun temsılcısı olarak degışen ulke ve dun>a koşullannda kendı gorev alanında daha etkın bır rol o\nama\ı hedefledıgını bıldırdı Otomotivde ittıalat egemen • \NkARA(AA) Otomotıv sektorunde ıthdlatın pazar pa\ ı gıderek artarken yerlı uretıcının ıç pazardakı pa\ı gıderek daralıyor Otomotıv Sana>ıcılerı Derneğı (OSD) taratından hazırlanan 'Otomotıv Sanavııne Genel Bır Bakış adlı rapora gore 2000vılında ıthalatın pazar pavının otomobılde vuzde 50"\e tıcarı vasıtalarda ıse yuzde 70 e yukselmeM beklenıvor Ithalatın kontrolu ıçın ıhtısas gumruklerı uvgulamasma geçılmesı satış sonrasında cıddı yukumlulukler getınlmesı \e uvgulanması ıthalatta homologla^vonda kontrollerın getınlmesı \e kamıı alınılarında ıthalata rağbet gosterılmemesi ıstendı Yabancı sermaye izinleri • ANkARA(AA)- Fransiz >ırketlen > mıKar 502 mılyon dolar ıle son beş yılda verılen 12 mılyar 686 mılyon dolarlık yabancı sermaye ızınlerının yaklaşık yuzde 28 ını aldı Devlet PlanlamaTeşkılatı(DPT) venlennden \apılan hesaplama\a gore 1993'ten 1998 yılının nısan ayına kadar \enlen vabancı sermaye ıznı 12 nıılvar 686 mılvon dolar oldu Soz konusu donemde \abancı sermaye ızınlerının yaklaşık \uzde 28 ını Fransız şırketlerı aldı Stopajın îaize etkisi • İZMIR(AA)- Akbank Genel Muduru Ozen Goksel bankalararası mevduatta stopaı oranının duşurulmesının faız oranlanna olumlu yansıvacagını bıldırdı Goksel halen vuzde 12 olan bankalararası me\duatın \uzde 6 stopaja tabı olmasına ılışkın kararnamenın bakanlann ımzasına sunulduğunun açıklandığını belırterek ' Henuz kararname çıkmamı:; olmakla beraber alınan karar ısabetlı bır karardır' dedı Sigortada prim ve tazminatlar • ANKARA (A A) - Toplam 59 sıgorta şirketının geçen yıl aldıklan prım vaklaşık 286 7 tnlyon lıra olurken odedıklen tazmınat ıse 13*< 4 trılvon lıraM buldu Odenen tazmınatların alınan prımlere oranı vuzde 48 2 olarak gerçekleştı Hazıne Musteşarlığı Sıgorta Denetleme Kurulu tanfından hazırlanan rapora gore geçen yıl sıgorta şırketlerı topladıkları prıme oranla en yubek tazmınat odemesını hanan olumu dalında yaptılar Aren, döviz fazlasmın ulusal politikalan yok eden sıcak paradan kaynaklandığına dikkat çekti ^Türldye tefecilik tuzağuıda'BAMJ SALMAN A.\KARA-Hukumetyetkılılerı Ulus- lararası Para Fonu"ndan (IMF) beklenen parasal desteğın sağlanamamasını "doviz rezenı fazlalığı \e odemeler dengesinde sorun vaşanmamasıvla*" açıklamaya ça- hijirlarken ekonomı profesoru Sadun Aren Turkıve dekı do\ ız bolluğunun "SH cak para kaynaklı" olduğuna dikkat çek- tı Sıcak paranın çok pahalı bır borçlan- nid yolu olmanın y anı sıra. ulusal para po- lıtıkası uvgulama olanağını yok ettığını belırten Aren "Sıcakpara uluslararası te- feciliktir ve ulkemiz geçmişte ozellikle Ozalcı politikalar izlenerek bu tefecilik tuzağına duşmuştur. l Ikey i bu tuzaktan kurtarabilmek için şairin dediği gibi' V u- rek \e o vurege bılek gerek'tir" dedı 1965-1969 yıllarında Turkıye Işçı Par- tısı mılletvekıllığı yapan ekonomı profe- soru Sadun Aren Cumhurivet ın sorula- rını yanıtladı - Turkiy e'nin bugunku döv iz durumu- nu ve Merkez Bankası rezerv lerindeki ar- tışı nasıl degerlendirivorsunuz? - Turkı\e nın oteden ben en onemlı ekonomık soıunu makul bır buyumeyı surdunnek ı«.in gereklı olan dov ız kaynak- lanndan \oksun olmasıdır Bu nedenle geçmişte zaman zaman dov ız yetersızlı- ğı ıthal malları kıtlığı yaşanmış ve bu bunalımlar IMF'nın dayattığı ıstıkrar programlanvjayanı buyumenındurdurul- Ekononti profesörü Sadun Aren: "Sıcak para uluslararası tefeciliktir ve ülkemiz geçmişte özellikle Özalcı politikalar izlenerek bu tefecilik tuzağına dûşmûştür. Ülkeyi bu tuzaktan kurtarabilmek için şairin dediği gibi'Yürek ve o yüreğe bilek gerek'tir." ması bunun ıçın yatınmlann kısılması ve buyuk oranlı devaluasyonlar yapılarak aşılmay a çalışılmıştır Son yıllarda budu- rum değışmıştır Gerçekten bugun yalnız Merkez Bankası'nın elınde 25-30 mılyar dolar arasında dövız rezerv ı bırıkmış bu- lunmaktadır Ulkedekı bu dov ızın bollu- ğunun temel kaynagı "sıcak para girişle- ri"dır Sıcak para. tasarruflarına kendı ulkesınde elde edebıleceğınden daha yuk- sek bır taız kazancı saglamak ıçın çok kı- sa vadelerle ulkemıze akan dov ızlere de- nır Sıcak paranın Turkıye'ye gelmesı ıçın ıkı koşul gereklı Bırıncısı ulkeye dovız gıri!j ve çıkışlarının serbest olma- sı Yatırdığı parayıbırdovızbunalımı ne- denıyle ıstedığı zaman gerı çekemeyece- gınden korkan bır kımse elbette kı para- sını Turkıye ye yatırmaz, yatırmışsa da ılk fırsatta gerı çeker Dığer koşul, sıcak paranın sahıbıne kendı ûlkesınde olandan daha yuksek faız gelırı sağlamasıdır - Döv iz kav nağı olarak kullanılan sıcak paranın, ekonominin dengeleri açısından olumsuz etkileri nelerdir? - Bır ulkenın dövız sorununu sıcak pa- rayla çozmesı kolaylıgı karşısmda ıkı onemlı sakınca vardır Bırıncısı, çok pa- halı bır borçlanma yolu olmasıdır Oyle kı bu kadar yuksek bır faız odemevı go- ze aldıktan sonra aynı parayı uluslarara- sı pıyasalardan ve bankaiardan hem deda- ha ıızun vadelerle sağlamak olanagı var- dır Ikıncı sakıncası. para hacmının faız oranının ve dov ız kurlannın belırlenme- sı yanı ulusal bır para polıtıkası uygula- Kredi karh kııllaıııııu artıyorISTANBl L(AA)-Turkı- ve de kredı kartı sektorunde kat- rılyonu aşan ışlem hacmındekı artış Avrupaulke!ennıkı;.kan- dıracak bovutlara ulaştı \ ısa ve MasterCard kredı kartlarının alı^verışte kullanı- mı 1996 vılı toplamında 258 tnlvon 1997Vıhnda7l4 5trıl- yon lıralık bılançoya ula^ırken bu vılın sadece nısan mayıs hazıran donemınde 688 6 tnl- von lıralık cıro gerçekle^tı Bankalararası Kart Merke- zı nın ıstatıstıklerınde dıkkatı çeken bır dığer konu da nakıt avans kullanımındakı siçrama oldu Geçen yıl toplam 299 6 tnlyon lıra olan avans kullanı- mı. yılın ılk 3 aylık donemınde 127 tnlyon lıraduzeyındeyken ıkıncı 3 aylık dönemde 303 9 tnlvon lırava tırladı Alışvenş ve nakıt avans kul- lanımı toplamı da ılk 6 ayda I katrılvon 419 5 tnlvon lıra ol- du Kamu ve ozel H buyuk banka tarafından kurulan ve ^5 bankanın uvesı bulunduğu Ban- kalararası Kart Vierkezfnın (BKM) Genel Muduru Uğur Guvenç. Turkıve dekı bu hızlı artışa ayak uydurabılmek ıçın yatmmlarını one çektıklerını bıldırdı Kredı kartının. kulla- nıcılar bankalar ve ışyen sa hıplen ıçın cazıp olduğu goru- ^unu dıle getıren Guvenç. kul- lanıcıların herhangı bır para odemeden mal alımını yaparken 40-45 gun faızsız kredı kulla- nabıldığmc dıkkatı çektı Hedef küçük işyerieri Hverlerının de cırolarını anormal olçude arttıran kredı kartı kullanımına gonullu katıl- dıgınıvurgulayanGuvenç ban- kaların suresınde odenmeyen kredı kartı borçlanndan faız ısven sahıplennden de komıs- yon alarak kazanç sağladıklan- nı anımsattı Guvenç kartlana.büyukalı^- verı^ merkezlerı mağazalar. marketler benzın ıstasyonlan gıbı verlerde sık kullanıldığına ışaret ettı Kar marjının duşûk olduğu sektorlerde kart kullanımının az olduğunu kay deden Guv enç kuçuk mıktarlardakı alı^verış- lerde de kart kullanımını sağla- mayı hedefledıklerını bıldırdı Istenılen mıktann yukleneceğı Chıp Card larla bakkaldan ga- zetealmak taksı ucretı ödeme- nın mumkıın olacağını kayde- den Guvenç Akbank'ın geçen yıl Boğazıçı Lnıversıtesı.buyıl da İTU de pılot uygulama ger- çekle^tırdığını anlattı ma olanagı ve yetkısının, Merkez Banka- sı'nın dolayısıyla hukumetın elınden alın- masıdır Hükumet. yada Merkez Banka- sı "ülkeden sıcak paranın kaçıp ağır bir döviz bunalımının patlamasına neden o\- mak" korkusuyla, ne mevcut faız hadle- rını duşurebılır. ne de gerçekçı bır dov ız kuru polıtıkası ızleyebılır Anlaşılacağı gıbı sıcak para uluslararası tefeciliktir Ve ulkemiz geçmişte özellikle Ozalcı po- litikalar izlenerek bu tefecilik tuzagina duş- muştur ya da duşurulmuştur -Ozeffikleson zamanlarda Merkez Ban- kası'nın bagımsız olması gerektigi üze- rinde duruluyor. Bu sistemin sonucu ne otur? - Merkez Bankası'nın bağımsızhgı, lı- beral, kapıtalıst duzenın oldukça rahat ış- ledığı gelışmış ulkeler ıçın geçerlıdır Bu tur ulkelerde cıddı bır para polıtıkası ız- lenılmesıne gerek yoktur Pıyasa meka- nızması, bunu kendılığınden sağlar Oy- sa bızım gıbı bır ulkede bır para polıtıka- sı uygulama zorunluluğu vardır Çunku pıyasa mekanızması, hem doğru bır bı- çımde ışlemez. hem de ışledığı zaman başka ulkelerın yararına ışler Bu neden- le hıç degılse para polıtıkası duzeyınde ekonomıye müdahale etmek gerekır Pa- ra polıtıkası. ekonomıye mudahalenın en yumuşak ve pıyasa ekonomısıne en az aykırı olan bıçımıdır Bu konuda memle- ketın kaden Merkez Bankası yonetıcıle- rıne bırakılamaz Hukumetın sorumlu tu- tulması daha uvgundur - Ycni Vergi Vasası'nı genel olarak na- sıl değerlendirivorsunuz? - Çok daha once yapılması gerekırdı Reformdan ulkedekı gelırdağılımını du- zeltmesı beklenmemelıdır Bu mumkun değıldır Çunku bır ulkede nımetlerın (ge- lırlerın) dagılımını belırleyen guçler. ya- nı sınıf ve tabakalar arasındakı guç den- gelerı, kulfetlerın (vergılerın) dagılımını da belırler - Asgari ücretin vergıdışı bırakılması ta- lepleri gundeme geldı, ancak kabul edil- medi. - Asgan ucret vergı dışı bırakılarak ış- çılenngelırlenndesağlam vekalıcı bırar- tış saglanamaz Çunku. ışverenler asga- n ucretın vergı dışı bırakılmasından elde edeceklerı paraya otomatık olarak el ko- yacaktır El koymaz da aktanrsa bunu kendı yap- tığı bır ucret zammı olarak duşunecek gelecek yıl yapılacak zamlan ona gore duşük tutacaktır DUNYA EKONOMISINE BAKIŞ / ERGIN \ILDIZOĞLULONDRA Asya krızı, Levvinsky- Clınton derken (ve de yaz tatılı) Oncekı hafta sona eren GM (General Motors) UAW (Bırleşık Oto işçılen Sendıkası) grevını atlayı- verdık Halbukı GM grevı de, malı sermayenın ege- menlığı altına gıren gunu muzun ulusal ve kuresel ekonomık dınamıklerıne yıne geçen yaz yaşanan UPS grevı gıbı hatta bel kı de daha fazla, ışık tu- tan, çaga has "tıpık" bır emek-sermaye çatışma- sıydı Dunya borsalannın şıddetlı sarsıntılar geçırdı- ğı para ptyasalanmn Çın de bır devaluasyon beklentı- sı yonunde spekulasyonu hızlandırdıgı bır hafta ge- çırdık Onumuzdekı hafta bu açıdan çok kntık Ama ben tum bunlara rağmen, GM grevını bu sefer de ıkıncı plana atmaya nıyet- lı degılım GM ıle UAW arasındakı, yerel bır uyuşmazlıktan çı- kan grev ıkı hafta surdu ve sonunda ışçılenn gorelı bır zafenyle sona erdı Ancak greve yol açan dunyanın hemen her yennde hemen butun sanayı şırketlerını etkıleyen basınçlar hâlâ yerlı yennde Bu yuzden GM ıle UAW nın yenıden belkı de ulus çapında tek- rar karşılaşması kaçınılmaz gıbı gorunuyor Dığer ta- raftan UAE grevı yerel ol- manın otesınde ulusal ve kuresel bır sen ozellığe sa- hıp Mali sermayenin baskısı 1997satışlan6 7mılyar dolar duzeyınde olan GM ABD'nın hatta dunyanın dığer en buyuk ıkı şırketı Ford ve Chrysler kadar kâr- lı bır ışletme değıl Ama son ıkı yılda ust duzey yo- netıcılenne ucret olarak 22 mılyon dolar nakıt 35 mıl- yon dolar da hısse senedı opsıyonu odemesı yapa- bıldı GM Yonetım Kurulu Başkanı genel başkan ve genel mudurun ucretlen ıkı yılda tpplam 3 4 mılyon dolardan 4 3 mılyon dola- ra, yaklaşık yuzde 26, yuk- seldı GM'nınkârmarjııse yaklaşık yuzde 3 (derleyen Intematonal Vtevvpoirrt). Bu kâr oranı borsanın ol- çulenne gore duşuk ama GM'nın zararetmedığı ke- s»ı rakıplen kadar kartı de- lipik Bir Grev! ğıl o kadar, 5-6 yıldır ABD ekonomısının buyumekte olduğunu da unutmamak gerekır Ancak bu gun 9000 çız- gısınde yoyo gıbı oyna- yan ve tanhsel ortalama- nın yaklaşık yuzde 40 uze- rınde seyreden Wall Stre- et'te hısse senetlen uzenn- dekı basınç çok buyuk Çok buyuk mıktarda borç alınmış para, gıderek sayı- lan azalan yuksek getınlı kâğıdın peşınde rekabet edıyor Hısse senedı sa- hıplen ıse şırket yonetıcı- lennı çok yakından ızlıyor kârlılığı ne pahasına olur- sa olsun arttırmalan ıçın baskı yapıyorlar Ornegın Wall Street analıstlerıne gore GM'de çok fazla ışçı yenın daha yoğun çalışa- rak ışgunu brtmeden, dol- durmasına olanak sağlaya- cak bıçımde ışlıyordu Iş- letme şımdı, buyuk çapta ışçı çtkartma eğılımının ya- nı sıra her ışçıye bır once- kı gunun kotasını arttırma- yı, gun ıçınde mumkun en yuksek hızta çahşmayı, faz- la mesaı yapmayı dayatı- yor Hatırîarsanız 12 Ey- lul'un arkasından Turkı- ye'de de lastık sektorun de, benzerbıruygulamay- la, kota sıstemınde surek- lı uretım artışı sıstemıne geçılmış, ancak o zaman asken rejımden dolayı dı- renmek mumkun olma- mıştı Bu yuzden GM gre- vı ucret talebınden çok, ış guvenlığı ve var olan ış- Wall Street geçen hafta skandallaria sallandı. var, uretkenlık duşuk (The Economist, 7/8/1998), GM'nın 50 000 ıla 80 000 ışçı çıkaıması (Intematı- onal Herald Trıbune, 7/8/1998) ve yerteşık "ure- tım kotası" sıstemınden vazgeçmesı gerekıyor Şırket yonetıcılen hem koltuklannı, hem de ken- dılenne verılen hısse se- nedı opsıyonlannın dege- nnı koruyabılmek ıçın tum basıncı ışçılere yansrtıyor şırketlen kuçultmeye ça- balıyorlar, var olan işçılen daha yoğun çalışmaya zor- luyorlar Ornegın greve ko- nu olan Flınt fabrıkasında geleneksel sıstem ışçılere konan gunluk kotanın ya normal bır hızla çahşarak gun sonunda, ya da ıste- lenn korunması amacryla başlatıldı Şırket yonetıcılerının, uretkenlıgı arttırmak ıçın uyguladığı dığer yontem- lere de karşıydı GM ışçıle- n idare bazı hızmetlen gıderek fabnka dışından özellikle sendıkasız ışyer- lennden almaya başlıyor, taşeronluk sıstemıne kayı- yor bazı uretım bınmlennı Meksıka gıb ucretlenn çok duşuk, ış guvenlığının he- men hıç olmadığı bolgele- re kaydınyordu Grev, bun- lan şımdılık durdurmuş go- runuyor Fabnka yonetıcısı açı- sından seçenekler yuzbın- Ierce dolarlık ucretlerte mıl- yon dolarlık ucretler arasın- dayken ışçıler ornegın yaş ortalaması 50'yeyaklaşan Flınt tşçılen ıçın seçenek, mutevazı bır emekîılık ya da, yoksul ve onur kıncı bır yaşamın ıçıne duşmek arasında Bu, sadece GM ya da ABD ışçılennın de- ğıl tum sanayıleşmış ulke- lerdekı ışçılenn (G Kore'yı duşunun ) karşısındakı bır sorun Borsalarda, şırketlenn kâğrtlannın toplam değen şırketlenn yenıden kurul- masının malıyetının çok ustune çıktığı (Q oranı) or- tamda, ıktıdar sanayı ser- mayesınden malı sermaye- ye geçmış gıbı gorunuyor Uluslararası kredı kaynak- lannı kontrol edenlenn az gelışmış ulkelerın sıyası ekonomık yaşamlannı de- netlemesı gıbı bır şeybu Bu sureçte rantıye speku- latoder mal derdınde, ışçı- ler de can derdınde Bu denklemın ne kadar bu- yuk bır haksızlık olduğu- nu ıse vurgulamaya bıle gerek yok Işçilerin gücünü azımsamayalım Buyuk şırketler ıçınde uretımın yatay ve dıkey en- tegrasyonu, uretkenbğı art- tırmak ıçın stok denetle- me metotian (omeğın Just- ın-tjme) ışçılenn guçlennı, yennde ve ıvı planlanmış bır şekılde kullandıktan tak- dırde, nerdeyse geometnk hızla arttrabılıyor GM gre- vı bunu da gosterdt Det- roıt'te ıkı fabnkada toplam 9200 ışçı greve çıktı An- cak bu kadar az sayıda ış- çının grevı GM'nın tum Kuzey Amenka operasyo- nunu durdurmaya yettı GM envanter akımı durun- ca, fabrıkalannı kapatma- ya, işçılen evlerıne gon- dermeye başladı Bu su- reçte toplam 200 OOO'den fazla ışçı ış bırakmış oldu Bu ıse 650 000 unıte ure- tım kaybı demektı Grev, GM ye toplam 2 2 mılyar dolara mal oldu (The Eco- nomist). GM ıle UAVV'yı yerel du- zeyde karşı karşıya getı- ren sorun aslında ulusal Tum GM ışçılerını, hatta tum ABD sanayı ışçılerını ılgılendırıyor Bu yuzden GM grevıne genel olarak halk arasında yuzde 37, ozel olarak da 30 yaşının altındakıler arasında yuz- de 52 destek vardı (IHT) Ama toplusozleşme do- nemı gelmedığı ıçın, ış ya- salanna gore UAW ulusal çapta bır grev çağnsı ya- pamıyor Bu yuzden sendıka ye- rel anlaşmazlıklar uzennde yoğunlaşmak zorunda Da- yanışma grevlen de uzun bır suredır yasadışı Bu yuzden sorun genelleşe- medı Halbukı halen Indı- anapolıs ve Ohıo fren fab- nkalan, Satum montaj fab- nkası ve bazı dığer mon- taj fabnkalan grev oyla- ması ıçın ızın beklıyorlar (VVorkers World News Servıce 6/8.1998). GM grevı Kanada'dakı parça fabnkalannı da etkıledı GM ışçılennın onumuz- dekı yıl toplusozleşmelen var Bu yerel duzeyde za- ferle brten hesaplaşmanın ulusal çapta yenıden ya- şanması da mumkun ANKARAPAZARI YAKLP KEPENEK Lozan'ı Bugüne Almak Bugun 10 Ağustos, Sevr Antlaşması'nın (1920) yıl- donumu Bugun Sevr'ı değıl, onun karşıtı olan Lozan'ı yazmak gerekryor Lozan Antlaşması nın çoğu kez goz ardı edılen bır ekonomık boyutu vardır Lozan, ulusal ekonomıye ve çok daha onemlı olarak ekonomık bağımsızlıga gıden yolu açan belgedır, gınş kapısıdır Ulus-devletın temelı, ulusal ekonomık duzendır Lozan ıle elde edılen ulusal ekonomı duzenı oluştur- ma olanağıdır Özellikle para, malıye polıtıkalannın ul- ke çıkarlan ve ekonomı bılımının kurallan çerçevesın- de ozgurce saptanabılmesı bunun yatınm, uretım ve ıstıhdam polıtıkalanyla tamamlanması, doğal kaynak- lann tam kullanımı ve dış ekonomık ılışkılenn serbest- çe duzenlenmesı Lozan'ın doğrudan sonuçlandır Lozan sonrasının ılk on beş yılı bılınıyor, demıryol- lannın yabancılardan satın alınması ve ıkı katına çıka- nlması, ulusal para ve dengeü bır malıye ve dış tıca- ret uygulanması, bunlann sonunda enflasyonsuz bır ekonomı ve hızla sanayıleşme Lozan anlayışında, sı- yasal bagımstzlığın dayanagı ekonomık bağımsızlık- tır, bu noktayı Şevket Sureyya nın Kadro'dakı bır ya- zısının başlığı sımgeler Şeker Istıklalı (bağımsızlığı) Lozan sonrası yapılmak ıstenen, dunyanın dışına duşmek değıl, tam tersıne ulkenın uretım guçlennı ge- lıştırerek dunya ekonomısıyle bagımsız eklemlenme- dır Yerlı uretım guçlennın guçlendınlmesı ıçın oncelık- le, ulke ınsanının kulluktan yurttaşlığa geçışı ve ulu- sal egemenlığın geçeriı kılınması sağlandı Bunu, hu- kuk yapısını çağdaşlaştırma ve buna dayalı olarak kurumlaşma, bılımı deneyı esas alan laık eğıtım ve kultur seferberlığı, banka ve fınans yapısının yenıden duzenlenmesı ve tum bunlann en son bılımsel gelış- melere dayalı olarak yapılan on hazıhık ve çalışma- larla uygulanmaya konulması Önemle vurgulanmalıdır kı, o donemde egemen kılınan butuncul bır toplumsal atılım surecıdır • • • Gunumuzun kureselleşme koşullannda ulusal eko- nomı duzenı ve gelışme surecı geçeriı olabılır mı1 ? Bu sorunun yanıtı vurgulu bır evettır c $ Neden ve nasılı kısaca ozetleyelım " ı Kureselleşen dunyada ışgucu yerlı kalmak zorun- dadır, bılgı gıbı, sermaye gıbı hızla dunyayı dolaşa- maz Bu nedenle demokrası geçeriı olduğu surece ve ölçude ekonomı polıtıkalannın ulusal bırnıtelık ta- şıması kaçınılmazdır; bır zorunluluktur, bu bır \ < Ikıncısı, gunumuzde, bır ulkenın uretım guçlenni ' gelıştırmesının yolu ulkenın teknolojı yeteriılığını art- tırmaktan geçıyor Kımı buyuk firmalann on yıllardır bıl- dığı gerçeğı, ulke yonetımlen de oğrendıler Uretım fazlasının ya da artık urunun asıl kaynağı yenı tekno- tojtler ve bunlann kullanımıdır • Ulkeler, bu nedenle, ınsan ve sermaye kaynaklarv nı, bılınçlı bır bıçımde, eşgudum ıçınde ve topluca, ya- nı tıpkı llozan sonrasının butuncul gelışme uygularngrf* sında olduğu gıbı, bu amacayoneitıyoriar Eğıtım, kul- tur ve sanatın bır butunluk ıçınde algılanması ve top- lumun bıreylennın yaratıcı yeteneklennın en ust du- zeyde gefiştınlmesı ıçın gereklı onlemlenn toplumsal olarak alınması buyuk onem taşıyor Ek olarak, başta devletın yapılanması olmak uzere kurumlaşma, sağlıklı bır gelışme ıçın yaşamsaldır Et- kın ve venmlı kurumlar oluşturulması, Cumhunyet'ın kuruluş yıllannın ana ozellığıdır Daha sonra Cumhu- > nyet kurumtan sıyasetçıtenn oyuncağı yapıldı ve yıkp ' masuruklendı Onlarca orneğı ıçınde bınnı atelım, Hrf- zıssıhha Enstıtusu'nun kuruluşunda ongorulduğu gı- bı kamu adına gıda ve ılaç denetımını etkın ve venm- lı bır bıçımde yaptığı soylenemez Bır nokta daha var Ulusal ekonomı kavramına sa- hıp olan ulkelerde, Fransa'dan Portekız'e, Italya'dan Almanya'ya dek hukumetler, oyle devlet elındekı her ışletmeyı -hem de yağmalatırcasına- ozelleştırmıyor- lar ya da çok sınırlı bır olçude ozel sermayeye açı- yoriar Özellikle, ıletışım, enenı ve ılen elektronık gıbı toplumun teknoiojik yetehılığının ana dayanagı olan kamu ışletmelennın etkın ve venmlı çalışmasına ozel bır onem venyoriar Son gunlenn somut orneğı ıle, eğer Lozan'ın ulu- sal ekonomı bılıncı geçeriı olsaydı, ne Petrol Ofisı (PO- AŞ) ozelleştınlrr, ne de Turk Telekom'un boynu, ozel- leştırme bıçağının altına yatınlırdı T.C. BAŞBAKANLIK HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI SİGORTA DENETLEME UZMAN YARDIMCILIĞIVT AKTÜER YARDIMCILIĞIYARIŞMA SINAVI TC Başbakanlık Hazıne Musteşarlığı Sıgorta Denetleme Kurulu Başkanhğf nca 'Sıgorta Denetleme Uzman Yardımcısf' ve "Aktuer Yardımcısı" kadrolannda Kuruhımuz İstanbul Grup Başkanlığı'nda görevlendirilmek uzere yeterlı sayıda personel seçımı ıçırf Ankara ve Istanbul'da Sıgorta Denetleme Uzman Yardımcılığı ve Ak- tuer Yardımcılığı Yarışma Sınavı açılacaktır 1) SINAVA GIRİŞ ŞARTLARI a) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 48 maddesınde belırtılen şartlan taşımak, b) 1 Ocak 1998 tarıhı ıtıbarıyla 30 yaşını doldurmamış olmak (01 01 1968 ve daha sonra doğanlar sınava gı- rebıleceklerdır Ayrıca askerlığını yapmış olanlar ıçın bu sınıra askerlıkte geçen sure eklenecektır) c) ı Sıgorta Denetleme Uzman Yardımcılığı ıçın. ıktısat, malıye, hukuk. ışletme muhasebe veya mesleğın ko- nusu ıle ılgılı bır alanda en az dort yıl eğıtım veren yuksek oğrenım kurumlanndan ya da bunlara denklığı yet- kılı makamlarca kabul edılen yabancı fakulte veya dort yıllık yuksek okullardan bınnı bıtırmış olmak, ıı Aktuer Yardımcılığı ıçın Matematık ıstatıstık, ekonometrı veya mesleğın konusu ıle ılgılı bır alanda en az dort yıl eğıtım veren yuksek oğrenım kurumlanndan ya da bunlara denklığı yetkılı makamlarca kabul edılen ya- bancı fakulte veya dort yıllık yuksek okullardan bınnı bıtırmış olmak. d) Sıcıl, tutum ve davranışlan yonunden Sıgorta Denetleme Uzman Yardımcılığı ve Aktuer Yardımcılığına atanmaya engel durumu bulunmamak 2) İSTENİLEN BELGELER a) Başbakaniık Hazıne Musteşarlığı Sıgorta Denetleme Kurulu Başkanlığı'nın aşagıdakı adreslennden alına- cak ve muracaat sahıbı tarafından doldurulacak başvuru formu ve aday belgesı, b) Yuksek oğrenım belgesının aslı veya onaylı suretı. c) Ikı adet yenı çekılmış vesıkaiık fotoğraf Eksık belge ve bılgıler buiunan muracaatlar ışleme konulmayacaktır 3) SINAV ŞEKLİ VE KONULARI Gınş sınavı, test, yazılı ve sozlu olmak ûzere uç aşamalı olup. bınncı aşaması GENEL YETENEK (Ataturk llkelerı ve İnkılap Tarıhı, Turkçe, Matematık, Istatıstık ve Genel Ekonomı Bılgısı), ALAN BİLGİSI (Sıgorta Denetleme Uzman Yardımcılığı ıçın Iktısat, Malıye, Işletme, Fınans, Muhasebe ve Hukuk, Aktuer Yardımcılığı ıçın Genel Matematık Doğrusal Cebır, Fınans Matematığı. Olasılık Hesapları ve Genel Istatıstık) ve YABAN- CI DİL (Ingılızce, Almanca veya Fransızca) gruplanndan test yontemı ıle yapılacaktır Bu sınavda başanlı bu- lunan adaylar kurul tarafından Ankara"da yapılacak olan yazılı sınava tabı tutulacaklardır Yazılı sınavı kazanan- lar sozlu sınava çağrılacaktır Bu sınav lann tarıhlen ve yerı kurul tarafından sonradan adaylara bıldırılecektır '•*! Adayların, sınava gınş belgelerı ıle bırlıkte. kımlık tespıtınde kullanılmak uzere yanlarında fotoğraflı ve ge- çeriı bır kımlık belgesı (nufus cuzdanı veya surucu belgesı) bulundurmaları zorunludur 4)SINAVTARİHİ VE YERİ Test sınav ı 26 Eylul 1998 Cumartesı gunu saat 13 OO'te Ankara ve Istanbul'da yapılacaktır. Adaylar aynı gun en geç saat 12 30'da sınav yennde bulunacaklardır Sınava gınlecek yen gosteren sınav gınş belgelerı ve test sınavı sonuçlan (başanlı olan adaylara) kurul tara- fından adayların adreslenne posta ıle eondenlecektır •' 5) BAŞVURU ŞEKLİ Gınş sınav ına katılmak ısteyen aday lann başvuru formunu ve aday belgesını kurulun aşağ-ıda yazılı adresle- nnden temın ederek kayıt kabul ışlemlerı ıçın 2 maddede belırtılen belgelerı en geç 4 Eylul 1998 tarıhı mesaı" bıtımıne kadar Ankara'dakı Kurul Başkanlıgı"na posta yoluyla veya elden teslım ederek başvurmaları gerek- mektedır Postadakı gecıkmeler ve bu tanhten sonrakı muracaatlar dıkkate alınmayacaktır ADRESLER Hazıne Musteşarlığı Sıgorta Denetleme Kurulu Başkanlığı 06510 D Blok Kat I Emek Ankara Tel 0312 212 82 06 Sıgorta Denetleme Kurulu İstanbul Grup Başkanlığı Nıspetıye Korukent Yolu Aydın Sok 1/2 Levent İstanbul Tel 0 212 281 48 34 *-" " Basın 38241 »l