Katalog

26 EKİM 1998 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMt /cumek@turk net 11 Kamu kuruluşlannın satışı sonucu Türk-Iş'e bağlı 15 bin kişi işten çıkanldı Ozefleştjrme işsizleri çoğahyor • Turk-îş tarafından hazırlanan, "Ozelleştırmeye Karşı Sosyal Hukuk Devletıhe Koruma" başlıklı rapora göre, Sümerbank'ın 13 ışletmesınde çalışan 4 bın 377 ve Havaş'ta çalışan 2 bın 150 ışçmın tamamı bu kuruluşlârın ozelleştınlmesı ıle bırhkte ışten çıkanldılar ANKARA (AA) - Çeşıtlı KlT'le- nn ozelleştınlmesı sonucu, Türk-lş uyesı toplam 15 bın 219 kışının ış- ten çıkanldığı bıldınldı Ozelleştın- len KlT'lerde ışten çıkarmalann ya- nı sıra sendıkasızlaştırma da bır dı- ğer olumsuzluk olarak kendısını gosterdı Turk-lş tarafından hazırlanan "ÖzeOeştirmeve Karşı Sosyal Hukuk Devletini Koruma" başlıklı rapora gore K.İT lenn ozelleştınlmesıne başlandığı Mart 1995'ten 1998 Ey- lül ayı sonuna kadar konfederasyon uyesı toplam 15 bın 219 kışı ışını yı- hrdı Rapora gore, Sümerbank'ın 13 ışletmesınde çalışan 4 bın 377 ve Havaş'ta çalışan 2 bın 150 ışçının tamamı bu kuruluşlann ozelleştınl- mesı ıle bırhkte ışten çıkanldılar Ozelleştırme uygulamalan sonu- cu ışsız kalıp da îş. ve Işçı Bulma Kurumu'na başvuruda bulunan 10 bın 87 kışıye, 2 tnlyon 86 mılyar lı- ra tutannda ış kaybı tazmınatı oden- dı Ozelleştınlen ışyerlennde sendı- kalı ışçı oranında da belırgın bır azalma gorüldu Turk-tş raporuna gore, ozelleştınlen ORUS'te sendı- kalaşma oranı yuzde 43 5'e, ÇE- AŞ'tayuzde64'e Aktaş Elektnk'te yuzde 15'e, Ka>sen Elektnk'te yüz- de 34'e, Havaş'ta yuzde 9 6'ya ve PETLAS'ta yuzde 91 8'eduştu Bu arada, ozelleştırme uygulamalan so- nucunda, Türk-tş uyesı toplam 2 bın 461 ışçının de ışverlen değıştınldı 4046 sayılı yasa çerçevesınde, ozelleştırme uygulamalan sonucun- da ışsız kalan 10 bın 621 kışı, ış kay- bı tazmınatı almak ıçın tş \e Işçı Bulma Kurumu'na başvuruda bu- lundu Başvuruda bulunan bu kışılerden 10 bın 87'sıne 2 tnlyon 86 mılyar 470 mılyon 692 bın 645 Iıra ış kay- bı tazmınatı odenırken yıne kurum tarafından bu kışılenn 1 tnlyon 11 mılyar 573 mılyon 205 bın 520 Iıra tutanndakı sıgorta pnmlen SSK'ye yatınldı D U N Y 4 E K O N O M I S I N E B A K I Ş / ERGİN YILDIZOĞLU LONDRA (ergin@erg.ndemon.co.uk.) Pinochet'nın Ingıltere'de Ispanya'ya gon- denlmek uzere tutuklanması ortalığı bırbırıne kattı Uluslararası basın, polıtıkacılar ve kamu- oyu Pınochet'nın hesap vermesını ısteyenler ve bır an ewel ulkesıne donmesı ıçın serbest bı- rakılmasını ısteyenler olarak ıkıye bolundu Bu arada Ingılız Işçı Partısı hukumetının genel sı- yasette olduğu gıbı, ınsan haklan konusunda da hesap sormakla sormamak arasında bır uçun- cu yol bulmak uzere olduğu anlaşılıyor Acıma gerektıren nedenlerden salıvermek Ideolojilerin sonu... DINA (ıç guvenlık orgutu) tarafından ölduru- lenlenn, mezarian açıldığında her bır tabuta ıkı kışı konduğuna ılışkın haber uzenne mezarcıla- n yaratıcılıklanndan dolayı kutlayan bır adama "acımayı gerektıren nedenlenn" neler olabıle- ceğı bır yana, gelışmelerie ılgılı dıkkatımı bır şey çektı ve bır de soru geldı aklıma Pınochet'nın serbest bırakılmasını ısteyenler buyuk çoğun- lukla sağcı/muhafazakâr polıtıkacılar Pınoc- het'den hesap sorulmasını ısteyenler ıse başta Şılı'dekı sol partıler olmak uzere dunyanın her yenndekı sosyal demokratlar ve dığer solcular, ınsan haklan savunucusu orgutler, Uluslarara- sı Af örgutu, hatta lıberal basından bır sen ya- zar Son yillarda ıdeolojılenn sonu geldığıne ılış- kın çokça laf eden, eskıden solcu olmakla ovu- nen kımı yazarlar da nedense Pınochet'nın ser- best bırakılması gerektığını savundular Bu kamplaşmanın, ıdeoloıılenn sonu geldığı palav- rasını yalanladığını bıçak kemığe dayandığın- da herkesın geleneksel çızgılerde kendı safını tuttuğunu, Şılı darbesınden "soğuk savaş" yıl- lanndan bu yana sıyası parametrelerde çok faz- la bır değışıkhk olmadığını gostermıyor mu? Ideolojık saflaşmaların surduğunu gosteren başka ışaretler de var Orneğın Pınochet'nın avukatlığını ustlenenler arasında en çok başvu- rulan ıkı ornekten bın Castro dığenyse Arafat Bu savunmanın en yontulmamış ıdeolojık or- neklennden bırıne, bızım "buyu/c"gazetelerden bınnın yayın yonetmenının koşestnde rastladık Efendım, "Bın Şılı ekonomısını 17 yılda du- zeçıkarmış ötekıKuba'yı40yıldırclunyanınen gen ulkelennden bın olarak tutmayı başarmış" Bu tesprt ıdeolojık, çunku bırçok gerçeğı bas- tınyor, bır kısmında tersıne çevınyor ve okuyu- Pinochet ve İdeolojilerin Sonu... KsŞ»-"' •• Pinochet donemi geride binlerce ölü bıraktı. (Fotoğraf REUTER) cunun cahıllığıne guvenıyor örneğın Kuba, Amenka'nın tıcan ambargosuna, gızlı açık ope- rasyonlanna hedef olmuş, zaten çok yoksul ku- çucuk bırada Castro'nun Batista gıbı bır Ame- nkan kuklası dıktatoru, bır halk devnmıyle de- vıren hareketın lıden Buna karşın Pınochet, se- çımlerie hukumete gelmış genış bır koalısyonun temsılcısı ve klasık anlamda sosyal demokrat bır lıder olan Allende yı kanlı bır darbeyle de- vırdı Bunlara, Pinochet rejımının ıktıdarolduğu- nun ılk 19 gununde 320 (CIA belgelen 16 Ka- sım 1973 tanhlı State Department Raporu *) kışıyı yargısız ınfaz ettığını binlerce kışıyı bır stadyuma doldurup ışkenceden geçırdığını, toplam olu sayısının resmen en az 3 000, ama gerçek rakamın 10 / 000'ın çok ustunde oldu- ğunu, bu rejımın dılımıze desaparecıdos (kay- bolmuş olanlar) sozcuğunu soktuğunu ekleye- lım Castro baskıcı bır rejımın lıderı, ama Pi- nochet tutuklanana kadar kımsenın aklına onu ınsanlık suçu ışledı, dıye suçlamak gelmedı Bır dtğer ılgınç uyan da Margaret Thatc- her'dan geldı Inğıltere, Şılı'nın ıçışlenne karış- mamalıymış "Teneke Leydı" acaba 1973-80 arasında neredeydı? Şılı darbesı sırasında Nnon'ın mıllı guvenlık sekreten olan Kissin- ger'ın 1970'te "Halkının sorumsuzluğu (mantı- ğa dıkkat') yüzunden bır ulkenın komunıst ol- masına neden seyırcı kalacakmışız, bılmıyo- nım" dedığınde aklına ıtıraz etmek geldı mû Şılı soz konusu olduğunda ıse gerçekten teh- lıkeye gıren ABD'nın ulusal çıkarlanndan çok ote bır şeydı Tanhte ılk kez açıkça Marksıst ol- duğunu soyleyen bır lıder Allende, ıçınde Ka- tolık papazları da banndıran bır ırtrfaklar cephe- sıyte tum sabotajlara rağmen seçımlen kazanan bır hareket vardı Solcular barışçıl yollarta hu- kumetolmuşlardı Butıpık "anarşıst-komunıst" tanfine pek benzemeyen bır hukumettı Nrtekım açıklanan CIA belgelen ABD'nın da- ha seçımlerden once darbe planlan yaptığını, bu ış ıçın 10 mılyon dolar ayırdığını, darbeye karşı generaltere suıkast duzenlettığını faşıst çetele- n doğrudan destekledığını gostenyor Bu bel- gelere gore ABD nın bın ekonomık baskı ve destabılızasyon (Track-I), dıgerı de Şılı ABD el- çılığınden bıle gızlı tutulan, darbe ve suıkast gı- nşımlennı kapsayan Track-ll ısımlı ıkı programı sıstematık olarak uygulamış Darbe gunu Şı- lı dekı ABD asken ataşesı çektığı telgrafta, "Dar- be mukemmel oldu" dıyerek ballandıra ballan- dıra rejımın ozellıklennı sayıp dokuyor Belgeler Pınochet'nın DINA'yı doğrudan ken- dıne bağladığını DINA nın şefi Albay Manuel Contreras ın "doğrudan Pınochet'ye sorumlu olduğunu" gostenyor Betgeler, 1975'teGuney Amerıka'da bır bırieşık ıstıhbarat operasyonu Operatıon Condor'un varlığını doğruluyor Merkezı Şılı de bulunan OC'nın bunyesındedık- tatorlenn bırbırlennın tutuklulannı alıp kayıp et- tıklennı, başka ulkelerde suıkastlar duzenledık- lennı de Tum Latın Amenka'da sıyası baskı- nın, ınsan haklan ıhlallennın eşgudumunden so- rumlu bıradam olduğunu gorunce, Pınochet'yı neden bu kadar çok tartışma konusu ettığımı- zı de gormeye başladığımı Pinochet neden önemli? Gunumuzun egemen ıdeoiojık sıstemının uç temel varsayımı var Bınncısı Kureselleşme, ka- pıtalızmın doğal evrımının bır sonucu olarak ge- lışmıştır, bu yuzden karşı çıkılamaz Ikıncısı Ser- best pıyasayı savunmak, aynı zamanda demok- rasıden yana olmaktır Uçuncusu "Kamu sek- toru kotudur, ozel sektor lyıdır" Pinochet rejımı, Frıedman'ın yetıştırmesı, "Chıcago Boys" olarak bılınen neo-lıberal eko- nomıstlere "projelennı" hıçbır engele toslama- dan uygulamaya koyma olanağını sağladı öy- leyse Pınochet'yı anınca Reagan Thatcher gı- bı yenı sağın lıderlenne, IMF yapısal uyum prog- ramlanna ılham kaynağı olan bır deneyı anmış otuyoruz Bu deneye bakınca da 1974-79 arasında Şı- lı'de GSMH'nın yuzde 13, kıtlelerın alım gucu- nun yuzde 40 genledığını, 1978-80 arasında dış borçların ıhracat gelırlennın yuzde 37'sınden yuzde 60'ına yukseldığını, 1980'e geldığımızde ıkı holdıngının, bankacılık sektorundekı toplam sermayenın yuzde 42'sını toplam kredılenn yuzde 60'ını kontrol eder bır noktaya geldığını goruyoruz (Constable, Pamela, Valenzueia Arturo Chıle Under Pinochet, Norton Publıs- hıng NewYork1991) Yıne goruyoruz kı "Chı- cago Boys" Şıh'yı ne borç knzınden ne de 1982'de buyume hızının yuzde 14 2 duşmesry- le Latın Amenka tanhının en denn ressesyo- nundan kurtaramamıştır Pınochet'yı anmak, hem serbest pıyasa pro- jesının ılk uygulandığı yerde ıflas etmesıne rağ- men dayatılmayadevam edıldığını hatıriamamı- za, hem de serbest pıyasa projesının ulkelenn ıçışlenne doğrudan kanşan, ınsan haklannayo- nelık acımasız bır saldın altında uygulanabıldı- ğını bır kez daha gormemıze olanak sağlıyor Iş- te bunlan engellemek ıçın Pinochet bır an ev- vel evıne gırmelıydı * Son açıklanan belgeler ıçın bakınız. °www seas gwu edu/nsarchrve/ ANKARA PAZARI YAKUP KEPENEK Sanayi ÜPetimsMiği Devlet tstatıstık Enstrtusu (DİE), ağustosa art aylık sanayi uretım venlennı açıkladı Sonuç, bır on- cekı yılın aynı ayına gore yuzde 0 1 azalış olduğunu gostenyor Burada sanayi kavramı maden- cılık, ımalat sanayıı ve enerjı att sektorlennı ıçenyor Toplam ıçın- de ımalat sanayıı yaklaşık yuzde 85 bır paya sahıptır, uretıme, ma- dencılık yuzde 5, enerjı de yuzde 10 bır pay ıle katkı sağlıyor Imalat sanayıının ağustos ayı uretım azalışı yuzde (eksi) 1 8 ıle ortalamanın oldukça ustundedır Buna karşılık, madencılık sekto- rundekı uretım azalışı yuzde (ek- sı) 1 6'dır Uretımı artan tek sek- tor ıse yuzde 11 8 ıle enerjı, gaz ve su sektorudur Aylık uretım duşuşunun en ağır olduğu ımalat sanayıı alt sektoru dokuma sanayııdır Bu sektorde uretım geçen yılın aynı ayına go- re beşte bır dolayında, yanı yuz- de (eksı) 20 3 bır azalış goster- mektedır Dokuma sektoru, yuz- de 15 5 bır uretım payı ıle, ımalat sanaytının onde gelen sektorle- nnden bındır Bu nedenle dokuma sanayıınde uretm duşuşu ekono- mı uzennde zıncırieme olumsuz- luklar yaratabılır ••• Kuşkusuz ağustos ayı uretım gostergelen, tek başına çok da anlamlı sayılmaz Ancak, durum hıç de boyle değıl Eğer1998'ın sekız aylık ortalamasına gore ure- tım alınır ve bır öncekı yılın aynı dönemı ıle karşılaştınhrsa, sana- yi uretım duşuşunun oldukça ağır boyutlara ulaştığı gorulmektedır Sekız aylık ortalama olarak, on- ce toplam uretım artışı, bır once- kı yılın (1997) aynı donemınde yuzde 8 7'den bu yıl yuzde 5 8'e genlemıştır Uretımın artış oranı, sanayının çok buyuk bolumunu oluşturan ımalat sanayıı alındığın- da, yuzde 8 9'dan yuzde 4 6'ya, neredeyse yan yanya bır azalış sergılıyor Sektorlere gelınce, sekız aylık donemde en ağır bunalımı, tıpkı ağustosta olduğu gıbı, yıne doku- ma sektoru yaşıyor, sekız aylık donemde bu sektorun uretımı, geçen yıla gore, yuzde (eksi) 13 0 bır azalış gostenyor Ikısı dışında, tum obur sektorierde geçen yılın sekız ayW< donemıne gore azalı- yor Örneğın, dayanıklı tuketım mallannı da ıçeren ve ımalatın ıkıncı buyuk art sektoru olan ma- kıne sanayıınde uretım artışı ge- çen yılın yuzde 37 9 gıbı çok yuk- sek oranından bu yılın yuzde 16 7 oranına genlemış bulunmaktadır Benzer bır uretım artışının gerıle- mesı eğılımı, taş ve toprağa da- yalı sanayi, kâğıt ve metal ana sektorlennde gorulmektedır Buna karşılık, sekız aylık do- nemde geçen yıla gore uretımı artan ımalat sanayıı alt sektorlen yalnızca gıda ve kımyadır Gıda sektoru, toplam sanayi ıçınde yuzde 18'e yaklaşan bır uretım ağırlığına sahıptır, kımya sektoru ıse yaklaşık yuzde 28 gıbı bır ure- tım ağırtığı taşıyor Kısaca bu ıkı sektor, sanayi uretımının yuzde 46 gıbı buyuk bır bolumunu oluş- turuyor Bu nedenle bu sektorler- de uretım artışı genel ortalamayı da yukanya çekıyor Gıda sekto- runun uretımı geçen yılın yuzde 0 7 artış oranından bu yıl yuzde 4 9'a, kımya sektoru de geçen yı- lın yuzde 0 0 oranından bu yılın yuzde 2 1 oranına çıkıyor Kımya sanayıının deterjan, ılaç ve petrol urunlennden oluştuğu dıkkate alı- nırsa, Turkıye ımalat sanayıı, tû- ketım mallan ureten alt sektörie- nnde bellı bır canlılık surdurduğu sonucuna vanlabıiır Bakılması gereken sanayının obur sayfasıdır Turioye sanayıı, obur sektorlere hammadde ve ara malı sağlayan alt sektorlenn- de buyuk olçude uretım duşuşle- n yaşıyor Taş ve toprağa dayalı sanayi ve metal ana ınşaat kesı- mının, kâğıt da basın-yayın faalı- yetlennın ara urunudur Bu olgu, bınkımlı olarak obur alanlarda ekonomık gerıleme anlamına ge- lır Dış tıcaretı bır yana bırakırsak, bu sektorlerde uretımın azalması, adı geçen urunlen kullanan ya- pım ve uretm sektorlennde de en azından durgunluk yaşandığının bır gostergesı sayılmaiıdır Cum- hunyet'ın, eğıtıme ve kulture ve- nlen önem bakımından en anlam- lı kurumlanndan olan SEKA'nın tam da bugunlerde kapatılmak ıs- tenmesı, bu duşuş surecını daha da hızlandıracaktır Durgunluk, yalnız uretımle sı- nırlı kalmaz Yatınmsızlığı, ışsızlı- ğı ve bu urunlenn sunumunun azalmasındandoğfftfyatarbşia- nnı da bırlıkte getırır Ekonomı po- lıtıkasıyla uğraşanlann bu duru- mu goz onundetutmalan gerekır T.C. BAŞBAKAMJK HAZİNE MÜSTEŞARUĞINDAN lYIL\M3ELt 3 AYDA BİR KUPON ÖDE ABDDOLARI YILLIK BASİT % 1 2 FAİZLt DEVLET TAHVİIİSATIŞI (3 AYIJK DÖNEM FAİZİ % 3 ) • Satışlar Hazıne Müsteşarlığı nam ve hesabına aşağıdakı banka ve aracı kurumlann yurt çapındaki şubeleri ıle menkul değerler birimleri aracılığıyla yapılacaktır. • Tahviller 1000 ABD doları tutanndaki kupürler halınde satılacaktır. • Tahviller 27 Efcım 1998 tanhinde satılacaktır. • Bakanlar Kurulu karan ile 1 Ekim 1998 tarihinden itibaren Hazine bono ve tahvillen üzerinden yapılan stopaj kesintisı kaldınlmış olduğundan söz konusu tahviller üzerinden elde edilen gelirler net olacaktır. •" FAİZÖDEMELERİ: Vade boyunca 1000 ABD Dolan nommal değerh tahvılm sağlayacağı nakıt akımlan; Tarih Ödeme (ABD Dolan) l.Kupon- 26 01 1999 30 2. Kupon 27.04 1999 30 3 Kupon- • 27 07 1999 30 4 Kupon+Anapara Ödemesı: 26.10.1999 1030 -»J HALKA MtZA ARACILJK EDECEK OLAN BANKALAR: • T.C. Merkez Bankası Şubeleri • Akbank • Alternatilbank • Bank Kapital • Ba>indırbank • Demirbank • Dışbank • Egebank • EGS Bank • Esbank • Etibank • Kentbank • Koçbank • Mıdland Bank • Osmanh Bankası • Oyakbank • Pamukbank • Şekerbank • T. tş Bankası • T. Garanti Bankası • T. Tkaret Bankası • T. Vakıflar Bankası • Tarişbank • Tekstilbank • Toprakbank • TSKB • Yapı Kredi Bank«ı • Ziraat Bankası ARAaKURUMLAR: • AJfa Menkul • O> ak Menkul • Yapı Kredi Yaûnm • Yabnm Finansman A.Ş.