Katalog

t ŞUBAT1996 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA KULTUR 15 UYCARLIKLARIN İZİNDE OKTAY EKİNCt Gümrük birliğiyle başlayan sürecin kültürel sorumluluklannı gözardı ediyoruz: Ylhııarhkta ^Âvrupah9 olabflmek Türkıye nın Avrupa Bırlıgı ne (AB) doğnı vaklaşmasında en onemlı aşama olarakgostenlen "gumrukbırfoği"'(GB) surecıyle başlavan degerlendırmelerde tamşmalar genellıkle hep "mal ve hız- metin serbest doiaşunı'1 konulannda vo- ğunlaşıvor Gerçı ozellıkle GB kavramı temelde ekonomık ılışkılere davandıgından bu- na bagiı degerlendırmelenn de v ıne eko- nomık agırlıklı olması dogal savılabılır Ama egerasıl hedef \B ıse \e orta \a da uzun \adede Turkıve nın de artık bır •*\vnıpa ulkesı" olması ıstenıvorsa bu- nun oncelıkle "kultur polıtikalan" açı- sindan da degerlendınlmesı kaçinılmaz bır zorunluluk olsa gerek Ç unku aslına bakılırsa tanhten bu va- na "\>nıpar 'demek sadece ekonomık veva sıvasal aniamda tarklı onem taşıvan bırcograrvanın tanımlanması demek de- ğıldır Avrupa \ıne tanh bovunca a\nı anda " kultur.sanat. bılım ve feteefe" ala- nında da vervazunun tarklı bır onem ta- şiyan uvgarlık cograrvasının adıdır Bu noktada hemen şunu da belırtmek gerekır kı aslında y ne Avrupa nın taşı dığı bu anlamlar tanhsel dennlık iı,en sinde elbette kı başta Anadoiu olmak uzere yeryuzunde değışık uvgarlıklara beşıklık eden tum kıtalar ve tum voreler ıçın de geçerlıdır Hele kı Anadolu 10 000 vıla uzanan ınsan verleşmelen tanhıvle \c \ıne baş- ta mımarlık ve şehırcılık olmak uzere kulturun. sanatın bıiımın ve telsetenın uygarl'klara von veren "oncu" değerle- nyle bınlerce vıllık geçtnışının buvuk bırkesıtınde "\vrupa \adaüham kavna- ğıohışturan" zengın bınkımlenn ulkesı- dır Ozellıkle doğu ıle batı arasındakı av- rıcalıklı coğrafvasının getirdığı ozgun konumu nedenıvle de -HAB1TAT a ha- zırlanan Istanbul sergısının sloginında sovlendiğı gıbı- Asva uvgarlıklannın Av rupa ve Akdenız kulturlenv ie Av nıpa ve Akdenızuvgariıklannın ıse Asva kultur lenvle tanışıp vıne vervuzunun en gor kemiı degerlennın bu kucaklaşma ıçen- sınde varatıldıııı ulke bızım ulkemızdır Nevarkı tanh bunatanık olsa bıle va- kın vuzMİlardan bu vana ve ozellıkle sonlanna geldıgımız 20 vuzvılın şu son çeyregınde uvgarlık bınkımlenne \e kultur zengınlıklenne sahıp çıkma ve va- şatma konusunda Av rupa ıle Turkıve ara- sında vıne "tanhsel konumlanna ters orantılı" bır surecın vaşandıgını kabul etmek zorundas ız Omegın ınsanlıga "kent ptenı" anla- yışını ıik armagan eden mımar Hıppoda- mos2500 vıl oncesının bır Anadolu bıi- gesiydı ve vaşadıgı kentı Mikt'ın vanı sı- ra Priene ve dıger Ege kentlennde de uv Budapeşte'de venı ınşa edıien \apıiar. kenttekı mımarlık bınkımını e/en değıl koruvan bır uvgarlık kulturuvİe tasarlanıvor \\ rupalı olmak da ışte bu erdemı her alanda gostermekten geçıvor.. vrupa Bırlığı'ne \onehk tartışmalarda mımarlıkla ılgılı değerlendırmeler bıle genelde hep proje hızmctienndekı serbest dolasimın varatacağı "rekabet ortamr'\e buna bağlı "ış ılışkılerı 'uzennde voğunlaşıyor Oysa bu ıhskılenn oncelıkle "'eş saygıniık" ıçensınde kurulabılmesı ı^ın A.\rupadakı kente \e çe\reve savgılı ımar kulturune hızmet veren 'tarıhe \e doğaya duyarlı bır mımarlık ortamının" artık ^ akıt geçınlmeden Turkıve \e de kazandınlması gerekı\or julanan plan tıpı ^aglar sonra omegın Nevv York'un bırbmnı dık kesen c uide duzenıne bıle cMn kavnaaı olmuştu \e \ar M buaunvaşian bırkat, bın vıl olan Anadoiu kentiennın buvuk bır ço- junluau "plansız ^ehırcılığın™ .i'rdabın- da kıvranıvor Buna Nirsın \\rupa nın saaece ortaçasdan bu v ına gelışen kent lennde bıle artık kent planına avkırı o vok sevdıâımız devışle çivı bıle çakıla- mıvor Benzer şekılde \ ıııc ınvınlma "ık- lıme. kulture. topogratvava vcdogava sav- gılı"bırsi\ ıl mımarlık zınüinlıgını arma zan eden \ore de \nadolu deınt mıdır' Vlugfa evi ftaska Mardın evı başkadır Karadenızde "vavla evınuı" ozeilıklen ıle Trabıon'dıkı Kaleıçı eviennın o/cl iıklen tarklıdır Istanbul'dı Suievnıanı- ve'dekı konakla Boeazjçı'nüekı \aiı htm \ı.r hem dı- kullanım ımat.larına gore tarklı mıman kımlıkit r ta^ırlar h>kı Saf- ranb«ılu.ı.skı îjanlıurfa'v ıbt.nzemez 1/- mır'ın AKantak takı wskı kent dokubu ıle Ankara nın kaleıçı ıse bırbınne hıı, benzcmc/ Ama butun bu tarklı tanhsel guzellık- 'enn "ortak" bırv ını \ardırkı oda "\o- resel degerierle bezenen >erel kımlık n tır Nc \ ar kı bugun v ıne butun bu v orele rımıze kcntlcrımıze scmtlerımıze bak tıeımi7da ozellıkle l l >^<) lerdc ba^la\an \ap-satçılıgınvt l l >80 lerdc ılerı bıra^a- nava tıeçen vignıacıiığın bfrsonuaıola- raktanhtekı vcal kımlıkgelenemnınne ledevse lumuvle ortadan kılktıgını ve lıer venn bırbırıne benzer tekduze ve kı- •jiiıksız bır vapılavnavla donatıldıgını goruvoruz Lstelıkbu(,ılgın veı,ırkın bt toniasmanın urunu olan *luks'"apartman- Lır toplumun kımı okumu^ \ ızmıs ke Nimlerınte "modern kentleşmenın" (') orneeı olarak bıle benımsenebılıvor Ovsa kı -\vrupa nın hangı kentme ve hatta o kenttekı hansıı semte gıderscnız geçmii^ten ^elen sı\ ıl mıman kımlığın venı vapıla^malara da esın kavnagı ola- c ık ^ekılde jelecege tıtızlıkle aktanl- makta olduszunu hemen tark edersınız Her kent sadete ıdının va da vennın oz- gun olmasıvla decıl vıne sadece bazı anıtsal vapılanv la da degıl "bulun bır kent oterak" tanhsel dokusnrm ve kım- lıgını korıımakla ovunur ve bunu kart postallarına bıle vınMtır Bızde ıse za- vallı tunzm totogratvilannın resmın ka- restne kısılıksiz venı vapıla^manın gır- ınemesı ıçın ».ektıklen ı,ıle \e varattıkla- Kent kültürüne bağnuh tasaraıı Oncelıkle şunu vurgulamak gerekır kı "\vrupada mımarlık ve ^ehıreılık bızde kıgıbı bir-bavındırtıkhızmen*"degil bır "kühûr" hızmetıdır Ornegın mımariık la ılgılı kurallann belırlendıgı va da mı marlarla ılgılı meslek kuruluşiannın ıhs kı ıçındeolduklan bakanlıgın "Bavındır- lık Bakanlıgr olduau "tek ulke" Turkı- vedır Dıcerium Avrupaulkelennde mı- marlık alanından sorumlu va da ılgılı ba kanlık ıse Kultur Bakanbğı'dır Bu ne denle a^lında vıne Turkıve de ozellıkle 1992 den sonra Kultur Bakanlıgı ıie V1\- marlar Odası arasında buzlann enmeve başlaması ve verımlı bır vakınlaşma ^u- recının vasanması hem mımarlıaın uv garlık surecındekı venne daha uv gundur hem de belkı bu alanda Avrupa Bırlıgı ne vakınlaşmanın da en onemlı sehşmeM savılabılır Nıtekım nasıl kı bırresmın va da hev kelın sadece •'eskıa'' kultur varhgı savı lamazsa \e bugunku resım \e hevkeller de bırer sanat urunu ıse avnı sekılde bır mımarlık urununun kultur \ariıgı savıla- bılmesı ıçın mutlaka •'eskı eser" olması gerektıgı vonundekı v,agdaş mımarlıga duvarsız anlavış da bu v akmla^manın ge- tırdıgı tartışmalarda vava^ vavaş terk edı lıvor Bu arada mımarlanmızın da elbet te bu eskımış resmı anlavışı artık terk edıp her tasarladıklan bmanın "kultunı- muzun bu-ıfadesı" olacagı bılıncı ve so- rumlulugu ıçensinde mesleklerını ku caklamaîan gerekıvor Yıne Avrupa va donecek olursak or- negın Fransadakı vasalarda mnnarlıaın bır "katıüın sanatı" oldugu kabul edıle rek ozellıkle ~külturel ve doğal ortama uvumlu katılımın" mımarlık kulturunun temelı savıldıgı ve bunun da "kamu >a- ranna" oldugu oneçıkanlıvor Kuskusuz bu sov lemdekı uv umlu katılımın "tanh- sel ve doğal doku\u bozmrnan. ezmev en. yoketmeven.ona baskın çıkmavan veçev- redekı dığer mıman değerlen gozeten" bırtasanmanlavısınııçerdıgınıdebırçok meslekı ve hukuksal belge ve kararlarda zengın degerlendırmelerle ver alıvor Mımarlıkta venı uvgulamalara "*çe\- resel ve toplumsal duvarlılık etığınr ka- zandıran bu temel anlavışlann vanı sira ozellıkle tanhsel kentlenn korunarak ımar gormesı ve vıne mımarlıgın da bu ımar suret'nde kulturu vasannakla vu- kÜTnlu olması vonunde bırçok vasal ku ral Avrupa ^ehırcılıgınde bızden çok es- kı \e kokiu sureçlere davanıvor Omegın bızde tanhı kentlenn genel dokusunun korunabılmesı ıçın "anıtsal tekvapı" koruması venne '"kentselSrT'" statusune geçış hem vasal olarak hem de koruma planlaması kavramıvla ancak 19^5 vıhndakı "\vrupa Miman Mıras Yıh'tartrsmalannmvıne 19^0 lennson lannda etkısını sostennesıvle başlava- bıldı Amaomeğm Almanva'dakı Hambun; Evalet Nasası'nda daha 1902 \ılındi "anıtlann çevrelenvİe bırlıkte korunma- sı" kuniı vıııurlusıe -ürmıstı VI S.L Meslek V uksek Okulu Restorasvon Pn^- ramı kapsamındakı bır semınerde Dr Zevı»ep \\gen bu tanhı \asadan varpıcı bır bolunıu sovle tercume etmıstı *Bofeede vaşavanlarve zıvaretçıler ıçın ruhsal ve tınsel bır odak oluşturan. kım- IKŞını bulmav ı ve aıtoldugu ven belırieme- vı saglavan. sosval ıletışım kurmava ara- cı olan tum vapısal vaıiıklar.tanhsel vesa- natsal onlemien a bıle olsa korunmalı- dııiar Bunlar, bır ven zengın. eanlı ve v a- şanabıbr kılıp. ınsanlann kendılcnnı v u- valannda htssetmeiennı saglariar-' V ne Dr Ze\n<.p \vgen ın nnı senıı nerde \erdıaı ornekler arasinda Hollan- da'da avnı tanhsel sureç ı^enMnde sade ı.e anıtlann v ı da tanhı dokuların deaıl kımı ozaun "kentsel ve doğal pevzajla- nn"1 da koruma altına alınmı> olması Mımarlıgın oncelıkle bır kultur ev lemı oktugunu ve sanatsal ozunu v ıtırmemesı «erektığinı enıvı sergileven Av rupa kentlennden binde Roma Bı/ım debu mımarlık pazannda avnı savginlık ıçınde ver alabılmemız ıçın. oncelıkle avnı duvarlılıgı Turkıve ıçın de ongormemız gerekıvor. Turk veiçisindannekadaronemlı 1 Eger bu uvgar anlavış bızde de zamanında benzer kurallan v ınsıvabılsevdı orne- jınBoiiazıçı nın-gengorununı"'bolae sındekı ımar hakkma davanarak aoklere tırmanan ıs merkezlennm \ ıne Boaazı- vi pevzaıındakı simdıkı "arkadan fırla- \an bovnuzlar" seklındekı çırkınhkierı "çagdaş mımarlık" (') sav ılmazdı Itaha dakı kurallann ne denlı koklu \e duvarlı olduau ıse zaten bu ulkedekı nrıhsel kentlenn buaunku gorunumle- nnden de veterını.e anlasilıvor Ama soz je'ımı "otomobıle sevdalı ulaşım polıtı- kaUnna~ kar>ı da mımarlık ve şehıru Uk erdemlennın korunması gerektıgıne \onelık ornek \ermek uerekırse vıne Italv ı dakı bırçok eskı kentte "vol veoto- parktahnbatınıonlemek" ısın ulaşınıın sadece "toplu taşımavla sınırlandığını" ınımsaımk vıne A\ıııpa Bırlıgı nt .ıırış surecınde onemlı olsa aerek Bugun Bodnım'da Kuşadası'nda Kaş'ta Kalkan daotomobıllerneredev se mevhaneierın ıçıne jırecekler Ama ornemn Porto Fıno v a jıtmek ıstersenız. St Marganta'da arabanızı bırakıp toplu tasım ıratıvla bu kıvı kentındekı unlu sarkı« nıaınlemesansınasahıps,ınız Nı- tekın avnı nedenle de Porto hno nun "bf>7ulmadığınr gorme olanagınız var üusseldort ta da tanhı kent merkezı- ntn araç trafıaıne vasaklandıgı tanh bız- de dıyı bagımlı otomotıv endustrısı gın- ^ımlenne ~enaelolacagı"n,ın vurutulme- \en \e bır kenara atılan unlu "Dev- nm~ ıdlı verlı malı otomobılımızın "*voi- da kaklığı" tanh Yanı 1960 Eger Dev- nm vurusevdı ve her sevımız otomotıve tutsak edılmesevdı Istanbul dan belkı tramvavlarda kaldınlmavıp "gehştınle- cektı" \e belkı de metronun aecıkmesı "100 vılı"bulmavacaktı Bugun hemen tum \vrupakemlerı ın- sjncıi kımlıklennı ve kulturel dokuları nı korumavı avnı anda metrolarına ve tramvavlarına borçiular Kımsenın aklı ııa ornegın Ortakov Nadısı gıbı va da Trahzon kalesı mbı dogai v e tanh>>el gu- zeilıklerın "uzennebasan" v ıvaduk pro- lelen uelmıvor Avrupa Bırlıaı ne hazırlanan Turkıve ıse tanhı Kılıtbahır \e Çımenlık kalele rını "*ezerek'"üeçmesı tasarlanan Çanak k ıle koprusune bu tur proıeierı bulama- v ıp ıssız kalan Av rupa t ırmalanndan tek- lıt almava t,alı»ıvor bon orneuımızı de Fransa'dan vere- cek olursak kentsel koruma \e buna bag- lı mımarlık ortamının bu ulkedekı sahı- bı sadece Kultur Bakanlıgı deaıl avnı anda "çevre" \e "ıçışlen bakanlıklan" da bundan sorumlu Bızde Çe\ re Bakan- lıgı kulturel dokuları ve mımarlık deger- lennı hala resmı çev re sov lemıne alama dı Içışlen Bakanlıaı ıse eskı eser kaçak- çılannın dısında v ıne mımarlık ve kent- sel korumada tumuvle devre dısında O kadarkı ornegın Istanbul dakı bıt pazar lannda satılan "eskı Anadoiu evlen vağ- masına" v t da SIT alanlarındakı "kaçak ınşaatmafvasına" karşi İçıslen Bakanlı- «ımi7 kılını bıle kıpırdatmıvor Fransa da ıse ornegın "koruma planlan"bıle kul- tur çevre \e ıçıslerı bakanlıklannca onavlanmadan vururluge aıremıvor F\et Gorunuvor kı Turkıve nın GB surecınde ılerlevıp AB ve "eşsavgınhk- tabırulke" olarak aırebılmesı ıçın once- lıkle tanhı ve kulturunun derınlıgını dık- kate alarak vıne oncelıkle mımarlık ve şehırcılık alanında kendısıne artık bır çe kı duzen \ennesi gerekıvor Vlımarlar ve ^ehırcıler de avnı surecı -ışotanaklan""açisindandegıl "uvgarca bır mımarlıgın ve vağmava davanmavan bırşehırcılığın hızmetınde'" mesleklerını ııvgulama sınsını sakalavabıl.nek ıçın deuerlendırmelıdırler n mucızeler belkı de artık "destanlaşa- cak" bır duzeve ula^mıştır İste ailında gerçekten tanhsel bınkım- lenmızınfarklıduzevııleçelışen amaar- tık bugun ıçın ne vazık kı bır gerçek olan boylesı bır "anhıvtş farklıhğı" ıçensınde gumruk bırlıgı ve ozellıkle Avrupa Bır lıgı sureçlenne hazırlanırken a^aba tar- tışmalan sadece "ekomımık vencanıhş- kıler'" düzlemınde vogunlaştırmak ne ka dar dogrudur' Eger gerçekten bır "Avnı- palı" olmak ıstıvorsak ya da en azından Avrupa nın "mucavir'" (komşu) alanın- da bu gelışkın kıtavla her açıdan "eşsav- gınlıkta" ve aynı duzevde bır ortak vaz- gıyı pavlaşmak nıvetındeysek dahası ul- kemızın hem "cağdaş uvgariığı" hem de "çağdaş demokrasıvr ancak bu butun- leşme ıçensınde vakalayıp guvenceye alacagına ınanıvorsak oncelıkle yıne uygarlık ve kultur anlavışımızı Avru- pa dakı kurallara ve polıtıkalara von ve- ren anlavışlarla kıvaslamak ve gozden geçırmek gerekmıyor mu' Daha açık sovlemek gerekırse yıne Avrupa nın kendı uygarlık tanhıne olan baglılıgından kaynaklanan erdemlenne ve kazanımlannaortakolabılmek ıçın şu gıderek unuttugumuz kendı uvgarlık ta- nhımızı ve Anadoiu nun e>sız b.nkım- lennı once venıden anımsamak ve sade- ce Avrupa nın karsısına degıl dunvanın kanjisına da sadece bıze aıt olan bu bın lerce vılın evrensel kımhğıyle çıkmak daha dogru değıl mı' Ne var kı ulkemıze egemen olan ve kulture arkasını donen •'pragmattznı*' (darçıkarcılık ) GB ve AB sureçlenne de aynı gozlükle bakıvor Son avlarda va- pılan tartışmalar düzenlenen paneller toplantılar ve dahası bu surece olumlu va da olumsuz bakan hemen tum sıvasal gostenler hep " r mal ve hametın serbest do(aşımr\c buna baglı varsavılan "V'a- rariar da zarariar" uzennde voğunlaşı- vor Konumuz açısından asıl uzennde dur- mak ıstedıgım nokta ıse bu tartışma dü- zevının ve Avrupa Bırlıgı kavramını sa- dece ekonomık kaygılara dav alı "iş" ılış- kılenne baalavan degerlendırmelenn vı- ne son zamanlarda kımı "mımarlık ve şe- hırcılık çevrelennde'' de gundeme gel- mış olması C eşıtlı ortamlarda vapılan tartışmalar- da, Turkıvedekı mımarlık ve şehırcılık hızmetlennın ve ozellıkle "büvukproje- lenn" GB ve AB surecınde artık "'A.vru- pah mimarlarca vapılması*' olasılıgına karşı ulkerrnz mımarlannın haklannı ko- ruyacak va da bu "rekabet ortamında" guçlu olmalannı sağlavacak onlemlenn alınması konuşuluyor Kımı ortamlarda ıse vıne bu sureçte artık Turk mımarla- rının da Avrupa ulkelennde serbestçe "iş" vapabıleceklen daha tazla onemse- nerek bunun degışık açıiardan hem mı- marlar hem de mımarlara getırebılecegı "kazanımlar"uzennde duruluyor Butun bu kaygılar ya da beklentıler GB ve AB surecımn elbette kı degerlen- dınlmesı gereken gerçeklen olsa bıle v ı- ne asıl uzennde durulması gereken ko- nuda vanı "Türkıve'dekımımariıkveşe- himlik ortamını behricven kurallann.(y a da kuralsızlıgın) Vvrupa'dakı atvnıorta- mı bebrleven kurallarla uvumu" konu- sunda hala bır tartışmanın başlamamış olması duşundurucudur Gerçı MimariarOdası'nca geçen ara- lık avı başında Ankara da düzenlenen "Mimarlann Avrupa Birlıği'ndekı Ko- numu" başlıklı uluslararası toplantıda kımı konuşmacılar konunun bu onemlı eksıklıgını gıdencı duşuncelen de gun- deme getırdıler Ama bu toplantıda bıle genelde "mımarlık kulturumuziin" ve "Törkne mımarlığınui" Av rupa da goz- lenen turde bır "tanhsel ve toplumsal so- nımhıluğu"venıden yakalaması venne tek tek mimarlann ••konumlannın" önemsendığı degerlendırmelerde onem- lı yertuttu Evet Eğer bundan bovle "\»nıpa gı- bı'* olmak ıstıyorsak her bın bınlerce vıllık geçmıse sahıp olan kentlenmızde ve vervuzu uygarlıklannın en bereketlı beşıgı olan ulkemızde vıne tıpkı Avru- pa gıbı bu es.sız mımarlık zengınlıgımı- ze saygılı ve kentsel çevresel kulturel değerlen "kamu varanıuTgozeten bır mımarlık ortamını oncelıkle vakalava- bılmek ıçın acaba bu ortamın vasal ve hu- kuksal duzenlemelennı hangı duzeve ge- tırmelıvız' Yann bırsaravımızın bahçesınde veya kentsel parkımızın gobegınde "\vrupa- lı bir mımara" sıpanş edıien gokdelen projesıyle karşılaşmak ıstemıvorsak va da Avrupa dakı kentte bır ış alan mıma- nmızın o kentın degerlenne duyarlı bır tasanm hızmetı verebılmesı ıçın uyması gereken sayısız kurala ve a-jması gereken meslekı denetım sureçlenne "once ken- di ulkemızde de auşmak" nıyetındej sek acaba vıne Avrupa nın hangı ımarkultu- runu tanımalı va da tarttşmalıyız7 Galıba baştayınemımariarveplancı- larolmak uzere ozellıkle verel vonetım- lenn beledıyelenn ımarvekentleşmey- le ılgılı tum kurumlann sıyasetçılenn konıma kunıllannın ve hatta ekonomıst- lenn sosvologlann arkeologların kısa- ca Türkıye dekı yagma ve rant duzenıne tutsak olmus. plansız ve duvarsız kentleş- meden rahatsız olan va da "sorumhı'" olan her kesımın GB ve AB surecınde tartışması gereken temel sorular bunlar oiuyor Bu yazımızın dıger başlıgı altında ozetlenen ve Avnıpa dakı tanhe ve vore- sel kımlığe saygılı kentleşme ve mımar- lık ortamının hangı koklu kurallara bag- lı oldugunu anımsatan bolumdekı bılgı- ler sanınm GB neyse ama hıç degılse AB oncesınde bızı ne gıbı sorumluluk- lar bekledıgını ortava serecektır ODAK NOKTASI AHMET CE>IAL Bir Tıyatronun Onur Sayfaları... Eskışehır Tıyatora Kumpanyası (ETK) 1995 Ekı- mf nın başlannda bınncı yaşını gerıde bıraktı Şımdı guçluklen geçen yıla oranla bıraz daha azalmış ola- rak dahadaonemlısı umudunu hıç yıtırmeksızın ıkın- cı yılında ıleriemekte Ben Anadoiu Unıversrtesı Devlet Konservat 'van Tıyatro Oyunculugu Bolumu nde ders vermeye baş- ladığım ılk yıl bugunku ETK nın kuruculan son sınıf- taydılar Onlarıa çagdaş tıyatro derslen vermeye baş- ladığımda tanıştık Çok tyı anımsıyorum Kararlılık bılgı kendılenne guven gurur ve odun tanımama kı- sa zamanda dıkkatımı hemen çeken nıtelıklerıydı El- bet bır de aralannda oluşturduklan o hayran oluna- cak dostluklan1 Zaten bu dostluk olmasaydı sanınm ETK gıbı onca dayanışma ısteyen bır gınşımı de ger- çekleştıremezlerdı Konservatuvarı bıtırdıkten sonra -hıçbırının Eskı- şehırlı olmamasına karşın1 dağıimayıp Eskışehır de bır ozel tıyatro kurma kararını son sınıfı yarıladıklann- da venmışlerdı bıle Bu karar dogrultusunda egıtım- lennı tamamlar tamamlamaz hemen hıç tatıl vap- maksızın ışe koyuldular Ustelık daha başlangıçta duyanların bıle gozunu korkutacak kapsamda hedef- ler saptayarak Yalnızca bır ozel tıyatro kurmakla ye- tınmeyeceklerdı Ayrıca bır de kultur merkezı acacak ve orada Eskışehırlı gençlere kendı alanlarında egı- tım verecekterdı Bu amaçla kohne bır bına kıraladılar Bınanın ona- rılıp kultur merkezıne donuşturulmesı ışını Eskışe- hır ın dayanılmaz yaz sıcaklarında kazma kurek sal layarak kendılen gerçekleştırdıler Gunduzlerı ışçılık yaparken akşamları da sezon başında oynayacakla- rı oyunlara hazırlandılar Butun bunlan yaparken neredeyse olmayan para- lannı boluşereK neredeyse hep yetersız beslenerek yaşadılar Ve butun bu guçluklere karşın tıyatroların başladığı sezonda yanı o yılın ekım ayının başında Eskışehır Tıcaret Odası nın tahsıs ettıgı kuçuk salon- da, perdelennı gecıkmeksızın açtılar Tiyatrolannın açılışını kısa sure sonra kultur merkez- lennm açılışı ızledı Bu etkınlıklenyle eszamanlı olarak çocuk tıyatrosu da yaptılar Ve butun bır yıl boyunca dagılmadılar Butun bır yıl boyunca, ışı bıraz da haftfe a/a/ım bel- kı daha çok seyırcı çekenz dıye duşunmedıler Butun bır yıl boyunca bır hafta sonrakı çorba ek- mek parasının saglanabıleceğınden emın olmadılar Buna karşın hep tıyatro yapmayı surdurduler' Butun bır yıl boyunca umut baglanan desteklenn hemen hıçbırı gelmedı Bırlıkte yaptığımız çagnlar hep yanıtsız kaldı ETK nın kuruldugu yıl bılmem ka- çıncı kuruluş yıldonumunu yabancı ulkelerden ulke- mıze getırttığı dans topluluklanyla kutlayan bır Turk kuruluşunun kultur danışmanlıgınayapılan yazılı baş- vuru cevap verılmeye bıle deger bulunmadı' Eskışehır'dekı unıversıtelı gençlerın kendı ıçlerın- den bınlennın kurduklan bu sanat vuvasına herkes- ten çok sahıp çıkmalan dogalken bu beklentı de ger çekleşmedı Bu gençlerın buyuk çogunlugu bır kez olsun ETK nın kapısından ıçerı adım atmadı Çogun lukla tıyatroya gıden bır kışının gıtmeven yırmı-otuz kışıye anlattıklarıyla yetınıldı Buyuk kentlenn "tanınmış tıyatro eleştırmenlen bu tıyatronun hıçbır oyununu ızlemedıler Tıyatro Istan bul a turneye geldığı zaman bıle kendılenne cok on ceden haber verılmesıne karşın bır Anadoiu kentın- de kurulan ılk ozel tıyatroyu meraka deger bulmadı- lar Ve Eskışehır Tıyatora Kumpanyası nın ytlmak bıl mez sanatçılan butun bu acımasız koşullara gogus gererek sahnenın tozunu çogu kez aç karınlarına yu- tarak, yavaş yavaş kendı seyırcı kıtleiennı oluşturdu- lar Onlar ıkıncı yıllannda bazı guçluklen artık aşmtş et- kınlıklennı daha da yogun bır duzeye vardırmış ola- rak yollannı surdururken hıç kuskusuz butun bunlan kendılennden başka kımseye borçlu olmamanın hak- lı gururunu da yaşıyoriar Tuglasını ve harcını kendı ta- şıdıklan kultur merkezlerınde de kendılennden son- rakı kuşakların temsılcılerıne sanatın kulturun yolla- nnı gostenyortar Ve bence asıl onemlısı kendılennden sonra aynı yo- lun yolcusu olmaya hazırtananlara sıcacık bır ımece- nın aracılığıyla sanatçı onunınun ne demçk oldugu- nu ogretıyorlar "Cevdet Kudret Edebiyat Odülü" HÜP Yumer'in Kultur Servısı - Cevdet Kudret Edebmt Ödullen ın 3 uncusunu Hur Yumer ın \hdım Var adlı kıtabı kazandı Fende Çıçekoglu Konur Ertop Selım llerı Osman Şahın ve Tomns Lvardan olusan seçici kurul bu vıl ovku dalında düzenlenen odıılu v ırişmava katılan 16 kıtap arasindan çagdaş kultur bırıkımıvle dıl veovku uzenne duşunmede ve alışılmıs kalıpları kırmada ılk kıtabında gosterdıgı ustalık nedenıvle -jU anda hayatta olmavan Hur \umer ın Ahdım \ar adlı kıtabına vermevı ov bırlıgı ıle kararlaştırdı 1994 vılıdaolen Hur Yumer Grenoble Lnıversıtesı Iktısadı Bılımler Fakultesı nden mezun olduktan sonra Istanbul Lıversıtesı Yabacı Dıller Bolumu nde Frasızca okutmanı olarak gorev vaptı Ilk ovktılen Defter Dergısı nde vavımlanan vazar bırdonem Metıs Çevın Dergısı Vasın kurulu nda gorev \ldı Yazann vaptıgı edebıvat çevınlerı arasında Marguente Yourcencn ın DoguOvkulerı \c Bır Ölum Bagışlamak Jean Genet Gıacometh ın Atolye ve Danıtlo Kış ın Oluler Ansıkiopedısı ver alıvor 7 şubat çaı>amba gunu saat |9 00 da Ataturk Kultur Merkezı Konser Salonu nda duzelenecek Odul Torenı nı Atılla Bırkıve sunacak Toplantıda Selım llen nın Cevdet Kudret uzenne vapacagı bır konuşmadan sonra Ovkunun Gelecegı konulu Hılmı Yavuz un vonetecegı Başar Basanr Semıh Gumuş. Hadan Incı ve Mano Lcv ı nın katılacaklan bırsovleşı vapılacak Süperman'in yaratıcısı Siegel öldü NEVV VORK(RELTER)- Superman ın varatıcısı Jerrv Siegel salı gunu oldu Siegel ın varartıgı Süpeıman karakten super kahramanlar salgını başlatmış Amenkan ruvasının sembollennden bın halıne dönuşmuştu Jerrv Siegel ınvarattıgı Superman ı resım'eyerek dunvanın en populer çızgı romanı halıne donuşturen çızer Joseph Shuster de 1992 vılında 78 vasindaolmuştu Ilk olarak 19^4 vılında bır lokomotırten guçlu bır dokunuşta vukstk bınalan devırebılen ve kurşundan hıziı bır tıp olan Çelık Adam olarak ortava (,'kan Superman ı Siegel ve Shuster 1947 vılına kadar surdumıuş ardından 1970 lere Superman sinemava aktanlana kadar ara vermışlerdı Art arda uretılen tılmler »,'zg1 fılmler ve dızıler sayesınde tekrar gundeme gelen Superman Batman Orumcek Adam jıbı bırçok kahramana da esın kavnagı oldu Amenkan ruvasının sembollennden bın halıne geldı 1992 vılında vavımına son venlen Superman okuvuculann >ogun ustegı uzenne tekrar ^anlandırılmıştı