Katalog

-18 ŞlfBAT 1995 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI T yasa tasarısı ertelendi • ANKARA(AA)- PTT'nin. telekomünikasyon hizmetlennın özelleştınlmesıne ilişkin yasa tasarasının, TBMM Bayındırlık. Imar. Ulaştırma ve Turizm Komısyonu'nda görüşülmesi ertelendi. Komisyon başkanlığı, üyelere gönderdiği yazıda, komisyonun çoğunluk sağlanamayacağını ıçin bugün toplanmayacağı bu nedenle de tasannın önümüzdeki hafta ele alınacağını bildirdi. Dünya Bankası reform istedi • ANKARA (Cumhuriyet 'Bürosu)-Dünya Bankası Türkiye Masası Müdürü Mıcheal H. Wıehen, Türkiye"de özelleştırme, sosyaİ güvenlık. tanm, vergi iadesinin modernızasyonu, sağlık ve çevre için yapısal •reform gerektığini söyledi. Wiehen, "'Dünya Bankası olarak, bu konularla ilgili tüm projeleri teknik ve mali olarak destekleyeceğiz" dedi. Dünya Bankası'nın Ankara temsilciliğinde dün bir değerlendırme toplantısı -düzenleyen Wiehen, 5 Nisan Kararlan'nın surdürülmesinin zor, ancak enflasyonu düşürmek için zorunlu olduğunu belirtirken Uluslararası Para Fonu (IMF), Türkiye ve Dünya Bankası'nın istıkrar önlemlen ıçin ışbırliği ıçinde olduğunu söyledi. Sosyal yardrm zammına onay • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Cumhurbaşkanı Süleyman Demırel, Sosyal Sıgortalar Yasası'na göre emekli, malul ve ölüm maaşı alanlara ödenen sosyal yardım zammına ılışkin Bakanlar Kurulu karannı onayladı. Bakanlar Kurulu karanna göre 2 milyon 580 bın lira olan sosyal yardım zammı, ocak ayından itibaren geçerlı olmak üzere 570 bin lira arttınlarak. 3 milyon 150 bın lıraya yükseltildı. Nisan, mayıs ve hazıran aylan ıçin de artış 3 milyon 390 bın lira olarak belirlendi. Çiller, Meral'i ziyaret etti • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başbakan Tansu Çiller. ANAP Genel Merkezı'nde katıldığı "Kamu Çalışanlannın Sorunlan" adlı paneldeki konuşmasının ardından mide kanaması geçiren Türk-lş Genel Başkanı Bayram Meral"e geçmış olsun ziyaretınde bulundu. Çiller, Bayındır Tıp Merkezi'nde tedavı altına alınan ve durumu iyı olduğu belirtilen Meral'e dün yaptığı birkaç dakikalık zıyarette geçmiş olsun dileklennı ılettı. Şanlıurfa Tüneli'nde göçük • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)- Şanlıurfa T-2 Sulama Tünelı'ne bağlı 3 jiumaralı "vaklaşım îünelı'ndekı söçüğün yol açtığı hasarın gıderildiği bildinldi. Bayındırlık ve tskân Bakanı Halil Çulhaoğlu. 20-30 metreküplük bır dolguda düşme olduğunu belirtti. ŞİRKETLERDEN • BİRLEŞİK YATIRIM BANKASI kuruluşunun beşıncı yıldönümünü Hılton Altın Kubbe'de düzenlenen bir kokteylle kutladı. • AT ve T Karadeniz"de. adını bölgenın Türkçe adından alan ve KAFOS olarak anılan ikıncı bır sualtı fiberoptık kablo sıstemı döşüv or. • İREMTUR Giimüşsuyunun Türkiye deki halı toptancılan ve perakendecılerini ağırladtğı ve halı çeşitlerini tanıttığı gecenın organizasyonunu yaptı. • OFİS CENTER konferans, tıyatro, sinema Icoltuklan, çok amaçlı kullanıma yönelik oturma elemanları ve sportıf amaçlı oturma elemanlan ımal eden Ispanyol Fıgueras'ın stat lcoltuklannı Türkiye'ye Stırdı NORDSTERNİn Ege Bölgesi acentelerine yönelik yenı sıgorta mevzuatını tanıtıcı toplantısı Büyük Efes Oteli'nde gerçekleşti. • RAMSEY GİYİM Zonguldak ve Kastamonu'da bulunan fabrikalannda toplam 1200 metrekarelik kapalı alan tesislerinde 600 "çalışanıyla gerçekleştirdiği üretımının yüzde 80'ini ihraç ediıor Ramsey iç piyasada artan talebi de karşılamak amacıyla kapasıte arttıracak. Dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı inanılmaz ölçüde yükseliyor Hükümet kolaya iyice ahştı• Kayıt dışı ekonominin 1.5 katrilyona dayandığı Türkiye'de vergi sistemi ve uygulamalar gelir \e serveti vergilendırmekten giderek uzaklaşıyor. "Vergi Reform Paketi" raflarda tozlanırken, kolay yolu seçen hükümet elini yine ücretlınin cebine atarak, IMFye \ereceğı taahhütieri yerıne getırebilmek için bu yıl da dolaylı vergileri arttırma yolunu tercih etti. Ekonomi Servisi - Kayıt dışı ekonominin 1 5 katrilyona da- yandığı Türkiye"de vergi sistemi ve uygulamalar gelir ve serveti vergılendirmekten giderek uzak- laşıyor Hükümet tarafından bır türlü hayata geçirilemeyen "Ver- gi Reform Paketi" raflarda toz- lanmaya terk edilırken. kolay yo- lu seçen hükümet yine ücretlınin cebine el attı. Dolaylı vergi yü- künün geçen yıl büyük ölçüde artmasına karşın hükümetin IMF've vereceğı taahhütieri ye- rine getırebilmek ıçin bu yıl da dolaylı vergileri arttırma yolunu tercih etmesi ucretlilenn üzerine düşen yükü daha da arttıracak. Geçen yıl ek v ergıler dışında toplanan 535.8 tnlyon liralık vergınin 304.2 tnl- yon lırasını dolaylı vergıler, 231.6 tnlyon lırasını ıse gelir ve servet üzennden alı- nan dolaysız vergıler oluşturdu Dolay- sız vergılenn payı yuzde 43.2'ye kadar gçriledi. Dolaylı vergiler. 1991 yılında vergi gelıriennin yüzde 47. l'ini. 1992 yılında yüzde 49.6'sını. 1993 yılında da yüzde 51.4'ünü oluşturdu. Ücretli, holdinglerden çok vergi ödüyor ANKARA (ANKA) - Işçi ve memur. 1994 yılında yine en çok vergi ödeyen kesim oldu. Geçen yılın tümünde 181.9 tnlyon lira olarak gerçekleşen Gelir Vergısı tahMİatının 153.4 trilyonunu Gelir Vergısı tevkifa- tı oluşturdu. Bunun da yaklaşık 90 tnlyon liralık bölümünü üc- retlılerden yapılan tevkifat oluş- turuyor. Beyannameyle vergi ve- ren ışletme ve tıcaret erbabından yapılan tahsılat 18.5 trilyon lira. Bu kesımden alınan geçicı vergı- ler 7.1 tnlyon lira, götürü usulde çalışanlardan yapılan tahsilat 2.9 tnlyon lira düzeyınde kaldı. Ücretlilerin Gelir Vergısı her ay kaynağından kesılirken. ışâle- mi bir yıl içınde elde ettıkleri ka- zançlann vergısını ertesi yıl ve dön taksıtte ödüyor. Geçen vıl Kurumlar Vergisi mükelleflerinden de toplam 44.2 trilyon liralık tahsılat gerçekleş- tiriîdi. Hükümetin 5 Nisan Kararlan çerçevesinde "birkereyemahsus olmak üzere" ihdas ettığı Eko- nomik Denge Vergisi'nde ise tahsılat tutan 20.8 trilyon lira ol- du. Yine bır kereye mahsus ola- rak iş âleminden alınan Net Ak- tıfVergısfndekı tahsılat tutan ıse 31.5 trilyon lira oldu. Normal yörelerde faaliyet gös- teren bınncı sınıf bırtüccann bu yıl içindeödeyeceği vergi mikta- nnı hesaplamada esas alınacak 1994 yılı kazançlarına ilişkin •*hayatstandardı" gösterge tuta- rı 193 milyon lira olarak belir- lendi. Söz konusu tüccar, bu yıl boyunca 47 milyon lira vergi ödeyecek. Aylık brüt ücretı 17 milyon 500 bin lira ve daha faz- la olan ücretlilerden bu tüccar- dan daha fazla vergi alınacak. Aylık brüt ücretı 10 milyon li- ra olan bir ücretli buyıl çeşıtlı ke- sintilerve ındınmleryapıldıktan sonra kalan matrah üzerınden yaklaşık 23 milyon lira vergi ödevecek Geçen yıl ekonomik krız nedenıyle alınan Ekonomik Denge Vergisi ve Net Aktif Vergısı de dıkkate alınırsa dolay- sız vergılenn payı yüzde 48.3"le yine 1993'ün gerisinde kaldı. Dolaylı vergi- lerin payı ise yüzde 51.7 oldu. Geçen yıl alınan ek vergıler dolay lı v e dolaysız v er- gı y ükünün 1993 düzey ine yakın bir nok- tada korunmasını sağladı. Mal vehızmetlerledıştıcaretten alınan söz konusu dolaylı vergiler bu yıl çok daha yüksek bır noktaya ulaşacak. 1995 bütçesiyle bu oranın yüzde 6O'ı bulaca- ğı tahmın edılıyordu. Ancak hükümetin dolaylı vergilerin çok büyük bir bölümü- nü oluşturan Akaryakıt Tüketım Vergı- sı'nı arttırması. tütün ve tütün mamulle- ri üzenndekı ek KDV'yı yüzde 80'den 90"a çıkarmaM. ıthal tütün ve tütün ma- mullerine yüzde 20 oranında yenı ek KDV getırmesi. dolaylı vergi yükünü bütçeyle tahmın edilen oranın da üzen- ne çıkaracak. Aynca yaşanan yüksek enflasyon KDV tahsılatını da arttıracak. 1995 büt- çe tahminlen çok daha düşük bir enflas- yon beklentisiyle yapılmıştı. Gelir Vergısı'nde kaynaktan tahsılat yapıldığı ıçin sadece ücretlilerle sınırlı biretkinlıkbulunuyor Bunakarşılık. gö- türü usulde Gelir Vergısı. beyana daya- nan Gelir Vergısı. geçicı vergi, Kurum- lar Vergisi ile Veraset ve Intikal Vergısı gıbi dolaysız vergılerde aynı etkinlığı gösteremıyor. Bu nedenle doğan vergi açığı; ATV, KDV, Taşıt Alım, Damga Vergısı, harç gibı dolaylı vergiler oransal ve miktar olarak arttınlarak kapatılıyor. Ege ekici tütün piyasası, Devlet Bakanı Nafiz Kurt tarafından 142 bin liradan açıldı Tütünde başfiyat memnını etti • Kota uygulaması yüzünden bu yıl üreticiye 4 trilyon lira dağıtılacağını belirten Tekerden sorumlu Devlet Bakanı Nafiz Kurt. dün yaptığı toplantıyla piyasayı açtı. Piyasanın geç açılmasmdan dolayı sürekli olarak eleştiriler alan Bakan Kurt, şubat ayı ortalannın tütün için en iyi dönem olduğunu savundu. İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu)- Ege Ekicı Tütün Piya- sası'nda açiklanan 142 bın lira- lık başfiyat. ıhracatçıyı da üre- ticıyı de memnun etti. Devlet Bakanı Nafiz Kurt, tütün üretı- cısine kota uygulaması yüzün- den bu yıl 4 trilyon lira açıktan dağıtılacağını bildirdi. Tekel'den sorumlu Devlet Ba- kanı Nafiz Kurt, dün Tekel Yap- rak tşletmelen Bölge Müdürlü- ğü'nde yaptığı toplantıyla piya- sayı açtı. Piyasanın geç açılma- smdan dolayı sürekli olarak eleştınler alan Bakan Kurt, şu- bat ayı ortalannın tütün için en iyi dönem olduğunu savundu. ANAP döneminde seçim ya- tınmı gerekçesiyle bir iki kez piyasanın 12. aydaaçıldığını ve bunun büyük sıkıntılara yol aç- tığını savunan Kurt, u Bu neden- le biz tütünü sivasete alet etme- den şubat ayı ortasında açıyo- ruz. Tütün politikamızı rayına oturttugumuza inanıyonım. Ko- ta uygulamasına devam edece- ğiz. Yani az tütüne çok para ve- receğiz. 1994 yıü ekici tütün pi- yasasını 142 bin lira fiyatla açı- yorum. Bu fiyatın 132 bin lirası hedef fîyat, 10 bin lira da müda- hale fiyarıdır. Vani en iyi randı- man tütün 142 bin liradır. Orta- lama fiyat ise 120-130 bin lira düzevindedir** dedı Türkiye de 210 milyon kilo. Ege'de 110 milyon kilo tütün re- koltesi bulunduğunu anımsatan Bakan Kurt. 10 marta kadar Ka- radenız. Marmara ve Doğu-Gü- neydoğu tütün pıyasalannın da açılacağını dile getirdi. Bundan önce uygulanan A. B grad ıle a- pa sistemini bir aldatmaca ola- rak değerlendiren Kurt, randı- man sıstemiyle tütün alımını sürdüreceklennı belirtti. Kota uygulaması nedeniyle Türkiye genelindeüreticılere 4 trilyon İi- ra kota primı dağıtılacağını. bu kotadan da Ege Bölgesı'ne 2.5 trilyon lira aktanlacağını belir- ten Kurt. "Buprimidefivataek- lerseniz 25 bin lira da buradan geliyor ve 160-170 bin lirayı bu- luyor. Ödemelerimizi mümkün olduğu kadar peşin >e hızlı > apa- cağız. İ reticivi kimsenin mağ- dur etmeye hakkı yok Tüccara da söyledim. erken ödeme yapa- cakJar ki iribarian artsın" dıye konuştu Ege thracatçılar Birlığı Tütün Ihracatçıları Birliği Başkanı Esin Özgener. 142 bin lira bas- fiyatın "iyi" olduğunu belirtti. Özgener, tüccann bu fiyatla pi- yasada aktıf olacağını ve yakla- şık 70 milyon kilo tütünün tüc- car tarafından alınacağını söyle- di. Özgener, "Bugüne kadar uy- gulanan yanhş politikalar. 650 mityon kiiotütün stokuna vol aç- mış \e bunun vakılması sonucu trilyonlar gitmiş. Ama getirilen randıman esası. prim sistemi ve kota uvgulamasıvla tütünde doğru politikalar uygulanmaya başlandı. Bu fıvatİardan hem üretici memnun hem de ihraca- tı engelleyecek bir fiyat değil" dedi. Izmir Ziraat Odası Başkanı Reşit Kurşun. tütün polıtikası- nın "doğru kararlarla ravına oturtulduğunu" sav unarak. v e- nlen başfiyattan üretıcinin memnun olduğunu dile getirdi. Şirketin kâra geçirilmesi için hazırlatılan rapordaki öneriler dikkate alınmadı Hükümet Petlas'ta 6 bağcıyı dövdü9 BULENTSARIOGLL ANKARA- Hükümet. kamu kuruluşla- nna alınan lastıklenn yüzde 85"i ile Türk Hava Kuvvetleri'nın uçak lastığı gereksı- nimıni karşılayan \e alanında dünyanın en ileri teknolojisine sahıp olduğu yaban- cı uzmanlann raporuyla belirlenen Petlas için hazırlattığı rapordaki önerileri dikka- te almadı. Başbakanlık. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). eskı Kamu Ortaklığı lda- resi(KOl)uzmanlannındaaralanndabu- lundugu heyet tarafından hazırlanan ra- porda. Petlas'ın diğer lastık fabrikalany- la rekabet edemeyecek bır kuruluş olma- dığı ve belirlı bır rehabilitasyonla verim- li çalışan. kâr eden. uzun vadede gerekli yatınmlan karşılayan bır fab- nka olabıleceğı vurgulandı SHP Genel Başkan Yar- dımcısı Fehmilşıklarbaşkan- lığında. SHP Ankara Mıllet- vekilı Prof.Dr. Mümtaz So>- sal. Başbakanlık Başdanışmanı AykutEk- zen. Başbakanlık Danışmanı Adnan Bu- eak. DPT uzmanı Avhan Kılıç, KOİ uz- manlan. Petlas Geneİ Müdürü Aşir İman. ODTÜ. Kimya Mühendıslerı Odası, Ma- kına Mühendislen Odası ve Petrol-lş uz- manlannca hazırlanan raporda. lran asıl- lı işadamı MuhtarPeneependur'a satılan Petlasın geleceğınin sağlam temellere oturtulması ıçin çok fazla bır uğraş gerek- medıgı vurgulandı. Raporda. mali darbo- ğazlar nedenıyle fabrikadaki yatınmm çok uzun süre aldı- ğı, finansman ıçin yüksek fa- izlı borçlanmaya gidildiği ve kurumun 1993 yılı sonuna ka- dar 7 trilyon liralık faiz öde- mesı yaptığı kaydedıldi. Raporda, fabnkada ""üretim dışı perso- nd fazlası" bulunduğu belirtilırken, 2 mil- yon 570 bın 146 metrekareye yerleşen ku- rumdaki lojman, sosyal tesis, bakım-ona- nm, güv enlik gibi üretim dışı gıderlerin de harcamalann artmasına neden olduğu kaydedildı. Türkiye"de uçak lastiği üreten tek fabrika olan Petlas'ın üretimlerinin Hava Kuvvetleri'nce istendiği anımsatıla- rak şu öneriler getırildı: • Kuruluşa zamanında hammadde alınmaması maJivet unsunı olmuştur. • Petlas. zarareden bır kuruluştur. An- cak teknolojısı açısından diğer lastik fab- rikalanyla rekabet etmesi mümkün olma- yan bir kuruluş degıldir. • Petlas'ın rehabilitısvonla verimli ça- lışan. kâr eden ve uzun vadede gerekli olan yatınmlan da karşılavabileek bir kuruluş durumuna gelmesi mümkündür. • Petlas'ın bır lisansör firma ıle işbır- liği olanaklan aranmalı ve çelik radyal teknolojiye geçme aşamasında ışbırliği gerçekleştırilmelıdir. • Yönetsel ve işletme faalivetierine hiç- bir şekilde müdahale edilmemesinin koşuİ- lan sağlanmaİKhr. Konuk yazar Özelleştirmenin özeleştirisi BURHAN SEZG1N FIRAT Ülkeyı vöneten egemen güçler, yıllann u&raşısından sonra amacına ulaştı. KlT'lerözelleştirilecek. Özelleştirme uy- gulamalannın düzenlenmesıne daır yasa 27 Kasım 1994 tarih 22124 sayılı Resmı Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe gırdi. Ekonomik bağımsızlığımızın son kale- len sayılan iktisadı devlet teşekküllen alı- cısı bulunduğu takdırde, artık ulusun ma- li olmayacak. Isteyen sermaye şırketı sap- tanan satış bedelinı ödeyerek istedığı KlT'e sahip olacak. 1930'lu yıllarda ülke ekonomik yaşa- mına aralıklarla gıımiş bulunan çok sayı- da kamu iktisadi kuruluşu, Türkıye'dekı sanayi hareketlerının öncüsü olmuştur. Kurulduklan yıllardan bu yana, ülke eko- nomisine büyük katkiM olan savısız KİT kuruluşu. tıcan yaşamın geregı olan kâr öğesini 1980'liyıllaradeğinbilançolann- dan eksık etmeden uzun süre başan sını- nnda götürmüşlerdir. 1985 yılına gelince- ye dek Türkıye'dekı KlT'lenn çok azı dı- şında tamamı kârlı durumdaydı Hangi piyasa türünde olursa olsun. eko- nomik platformda önde gelen bınncil he- def, kâr etmektır. Kâr etmekte olan tıcari kuruluşu kötü. gereksiz saymak ekono- minin kurallan ile bağdaşmaz. KlT'lenn ticari işlevleri açısından kârlılık normlan sürerken bu kuruluşlan devletin elinden çıkarmak ve hızla satmak halk ıçin kabul edilebilecek birolguolmadığından. uygu- lanan bır pian ıçensınde bu kuruluşlar za- rar eder duruma getinlmışlerdır. Planın sonuca varmadakı can alıcı noktası, KlT'len birkaç yıl yüksek faizle borç al- maya zorunlu kılarak ekonomik felce ug- ratmaktı. Sonunda hedefe ulaşıldı. Aşın faizın getirdıgı borç yükü, kısa süredeçok sayıda KlT'ı iflasın eşığıne getirdi. Salt faızlı yıkıma götürme projesı, bu güzıde kuruluşlan sarsmayabılırdi. Bu ne- denle projenin sosyolojik yıkım öğesı de devreye »okulmalıydı. Sokuldu da. Bu kuharda ışlev görenler ıse sıyası vıkım ekıplenydı. Son > ıllarda 72 yıllık cumhu- n>et döneminde görülmemış siyasi mılı- tanlık, KlT'lereentegreedıldı. Partı fana- tızmi ileçıkarcılıkemellennınkucaklaşa- rak varattığı sıyaset cambazlan: kısa sü- rede bu kuruluşlarda yıllarca çalışmış du- rüst. namuslu, özvenlı emekçıyı saf dışı ederek, meslekı kanyerlen ıçensınde hıç yer almadıklan ış ve konumlann başına geçtiler. lşte. siyasi abluka ve faiz darbesınin güçsüz ve perişan bıraktığı geçmışın eko- nomik zafer kaleleri. şimdilerde iflas et- mış tüccann mallan gibı alıcı beklemek- tedır. Zarar batağına saplanmış. sıyaset kenelennce ele geçirılerek kanı, ilıgi sö- mürülmüş 1995 tablosundakı KlT'leri bu durumlan ilebaşanlıdırlardıye savunabil- mek olanaklı değildir. Belki. süreç içerisinde ekonomik ve sosyal altyapılar >erli yerine oturtularak kabul ediİebilir bir yöntem ve mantıkla özelleştırmelerine karşı konulmayacak kamu iktisadı devlet teşebbüslen. ne ya- zık kı sağduyu \e halkınonayı alınmadan hızla elden çıkanlma serüvenine ıtilmek- tedir. tşsizlığın, emekçı tüketiminin korkunç bovutlara ulaştığı birortamda. sosyal ger- çeklerı görmeden. vüzbınlerce çalışanı, fabrika kapatarak açlık ve sefilliğe tutsak etmek. "Dinlemem. kafama koyduğumu yapacağım" dayatmasına hıçbır zaman haklılık kazandırmaz "\asa çıktı, artık yapabilecek bir şev yok" dcnılcbılır. Doğrudur. Ancak yasa- lan çıkaranlar kimlerdir? Ülkeyi yönet- mekiddiası ileortayaçıkanlar. yadsınmaz ki ulusyaranna hizmetleryapmak ıçin uğ- raş içerisinde olmasınlar. Öncelıkle bınn- cil görevleri budur. Özelleştinlecek kuru- luşlardaki vüzbınlercegenç veortayaşta- kı emekçinın yüreğmde yangın \ ar. Henüz iş yaşamlannın başlannda ya da ortalann- dakı bu ınsanlann evlerinde hüzün dalga dal^ga. Olümler yaratan, hiçbır ekonomik ey- lem ve model. sagduyulu vıcdanlardan destek göremez ve onaylanamaz. Sonuç olarak: Özelleştırme platformunda; KlT'lerde çalışan vüzbınlerce çalışanı ruhsal dep- resyona ^ürükleven katı. ödünsüz. antihü- manıst uvgulamalardan kaçınılmalıdır. Özelleştırme olgusuna. temel mal üreten büvük çaplı sana>ı kuruluşlannın katıl- masında ısteklıolunmamalıdır. KlT'lerde aşın ölçüde bozulmuş bulunan çalışma is- tek \e huzuru. moral desteklerle yenıden sağlanmalıdır. Düşük ücretlepersonel ça- hştınna dayatmasının KlT'lerde ve öteki kamu kuruluşlannda son derece y aııliş bır yöntem olduğunun bilincine kısa sürede varılmalıdır. İŞÇtNCV EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Sıfır Zam Oyunu Iktidarda kalmaya çok niyetli bir başbakan, erken seçim baskısı ve iktidarın düşürülmesinin gündemde olduğu bir süreçte, bir kahraman edası ile ortaya çıkıyor, işçiye sıfır zamdan söz ediyor. Bunu, 'seçim hesaplanyapmayan, ül- ke çıkarlannı önde tutan' sorumlu bir politikacı rolünde ya- pıyor. Azımsanmayacak sayıda alkış tutanlar ya da, özve- risıne(!), cesaretine! saygı duyanlar çıkıyor. Sağdan, sermaye cephesinden, medyadan bir önemli grup da Çiller'in bu karanna karşı şiddetli tepki gösteri- yor. Çiller'in kımliğinde, sağ politikaların zarar görmesin- den büyük kaygı duyan ve Çiller hükümetinin düşürülme- sinden yana olan bu grup. birdenbire işçi haklarının savu- nucusukesiliyor. 'Yüzdeyüzaltmışenflasyonda, işçiyesı- fırzammın haksızlığından' söze giriyor. Bir de şok karara büyük bir öfke ıle yanıt veren sendika cephesi var. Türk-lş Başkanı Bayram Meral'ın ülsennin azdığı, "Hastalandı, kaçtı" denmemesı ıçin ağrıdan kıvra- narak toplantıya katıldığı televizyon haberlerinde duyuru- luyor. Yüzde 160 enflasyonda sıfır zamlı toplu ış sözleşmesi olur mu? Tabii ki olmaz. Bunu, hiç şüphenız olmasın, Baş- bakan Tansu Çiiler de bizden iyi biliyor ve kabul ediyordur. Öyleyse neden, kendisi ıçin apolitik gibi görünen böyle bir karar alıp açıklıyor? Aslında bu sorunun yanıtı da çok bel- li ve beylik oldu: "Tabii ki kamu ışçileri ıçin olabileceğin en düşüğü bır toplusözleşmenin imzalanmasını sağlayacak koşullan yaratmak için." Herkes rolünü birgüzel oynayacak... Işçiler sıfır zammın şokuyla sonradan imzalanacak toplusözleşmede enflas- yon karşısında onları çok cıddi bıçimde yoksullaştıracak ücret zamlarına sevınecek konuma getirilecekler. Sendi- kacılar kahramanca(l) kavga edıp ışçının hakkını sonunda kadar savunmuş rolünde. Muhalefet partileri, medya, ik- tidar içindeki sol kanat, -üzerlerıne düşen- işçınin yanın- da tavır koyma işlevlenni yerine getirmiş olacaklar. Tabii ki dışarıdan IMF, 'sıfır zam' dıye bağıracak. Içeriden "Mut- fakta yangın var" diyen işçinin haykırışı gelecek. Iktidarda kalırlarsa Çiller ve ekıbı, belki de düşlediklerın- den çok daha ucuza gelen bir topiusözleşme çıkardıkları için sevinecekler. Sendikacılar, koltuklarını yitırmeden bu işten sıyrıldıklarına; kamu işçılerı, hâlâ memur ve özel sek- tör ışçisınden daha iyi konumda kaldıklarına şükredecek- ler. Bız, bu oyunun kötü bır kopyasını, 600 bin kamu ışçisi- nin topiusözleşme son dilım zamlarında yaşamamış mıy- dık? Çiller ve ekibi. "5 Nisan ekonomikıstikrarpaketi, kriz, özveri" diyerek sözleşme zammının uygulanmayacağı şek- lindeki şok kararla kamuoyunun karşısına çıkmışlardı. Ta- bii kı yasal olarak bu olanaksızdı. Ancak sonunda Türk-lş yönetımini. sözlü de olsa ışçinm yasal hakkının gaspedil- mesi pahasına, 6 ay gecıkmelı ödemeye razı ettiler. Şimdı hep birlikte, ortak suçun ayıbmı kapatmak üzere, bazı sendıkalar ve işçilerin yargı yolu ıle hak aramalannın önünü kesme savaşı verıyorlar. Yargıya. yasa ve hukuk dı- şı baskı yapılıyor. Yine yasa ve hukuk dışı uygulamalarla, hak arayan ışçi ve sendikacılar cezalandırılmaya çalışılı- yor. Hükümet ve bakanlar; yasa, hukuk. yargı kararlannı çiğneyerek kimi işçileri zorla davadan vazgeçirmeye uğ- raşıyorlar. "700 bin kamu işçisinin toplusözleşmelerinde, aynı kö- tü filmin, benzer kötü kopyalarını seyretmeyebiliriz, en azından seyretmek zorunda değiliz..." türünden itirazlar, öncelikle işçı cephesinden, ışçilerden, sendikalardan. son- ra da siyasetçilerden gelebilir mi? Zaman zaman, çok şeyi degiştiren önemli sosyal patla- malar yaşanıyor. Zonguldak direnişi. bahar ve yaz eylem- lerinde, önemli bazı kamu grevlerinde, ilk sosyal demok- ratlar iktidara geldiğinde belediye sözleşmelerınde, ağır- lıklı işçilerin, sendikacılann ve bazen de siyasetçilerin kö- tü filmi seyretmemeçabalan sonucu. önemli değişımler ya- şanıyor. Sendikacılann bu yıl toplusözleşmeleröncesi, genel ku- rullarını yapıp kendi seçilmeierinı tehlikeye sokmama, şim- diden delege ve şube genel kurulları ile kendilerini kurtar- ma çabalarına bakarsanız, zorlu bir kavgaya niyetli olma- dıkları sonucuna varabilirsiniz. Onlar, işçıden kopuk yitiril- miş moral değerieriyle sıfır değıl, ancak hükümetin çeke- bildiği kadar aşağı çekilmiş, işçiyi yoksullaştıracak ücret artışlarına teslım olmuş bir tablo çıziyorlar. Işçi. medya kullanılarak uzerine atılmış suçlamalar ve korkulardan sıyrılmış değil. Kamu işçisi, yasamında sürek- li yoksullaşmanın acısını çekse bıle memura, özel sektör- de kendisinin altında ücretle çalışanlara bakıp işsiz kalma korkusu ile yılgın, sendikacıdan, politikacıdan umutsuz genellıkle kaderci bir tablo çıziyor. Bazen de yukarıda ver- diğimız örnekler gibı her şeyi degiştiren bir sosyal patla- mayı yarattyor. Sözün kısası bizim işçimizin sağı solu pek belli olmuyor. Bir atasözünde olduğu gibi "Ucuzdur, vardır illeti". Bugünlerde yoksullaşmanın yine toplumu, hele de işçi- yı, dipten patlamaya hazır bomba haline getirdiği, çok faz- la zorladığı söylenlyor. Patlar mı? Belki patlamaz. Ama ya patlarsa? Ortalıktan kimler gider. kimler kalır? Eximbank'a 1 milyar dolarlık kredi ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Exımbank'a. ıhracat kre- dılenne vönelık olarak bankalar- dan ! mıl\ardolarlıkkaynakak- tarılacak. Bankacıların. tasfıve sürecıne alınan bankalann 250 milyon dolarlık dış borçlannın ödenmesı ıçin. hükümetin. ban- kalann mevduatlan üzerınden bır fon kurulması önerısıne. "fondan geçmişevönelik borçlar için ödeme vapılamaz" vanıtını verdıklen öğrenıldı. Hazıne Müsteşarlığı yetkılıle- rıyle. 9 büvük banka genel mu- dürü. dün E\imbank'a ihracat kredısı ıçin kaynak aktarılması- nı düzenlemek amacıv la birtop- lantı yaptı. Toplantı sonucunda Hazıne tarafından hazırlanacak bir bankacılık teblığı ıle E\im- bank'ü loplam 1 ınıîyar dolarlık kavnak aktanlması karara bağ- landı. Edınılen bilgıye göre: ban- kalann tüm dÖMzkredılerı \e ıh- racat kredılerı üzerınden belirle- necek fona E\ımbank ıçin I mıl- var dolarlık pa\ eklenecek. Her banka dövız varlığma göre. bu fon üzerınden bellı bir miktar ih- racat kredısı yükümlülüğü ala- cak. İhracat kredısı vükümlülü- ğünü tamamlavamayan banka- lar. aradakı fark kadar Exım- bank'a kaynak aktaracak. Yetkılıler bu volla lüm ıhra- catçılara kredı verılebıleceğını belirtirken. bu formülün banka- cılar tarafından önenldığinı bil- dirdi ler. Toplantıda. tasfiye sürecine alınan Marmarabank. lmpex- bank ve TYT Bank'ın dış borç- lannın ödenmesıne yönelik ola- rak. hükümetin. bankalardan mevduatlarının belı bır oranının aktanlmasıvla oluşturulacak bır fon oluşturulması önerısının de gündeme geldığı öğrenildı. E- dınılen biîgıye göre: banka genel müdürlerı. oluşturulacak böyle bır fon ıçin yasal düzenlemenın şart olduğuna dıkkat çekerken. fonun geçmışe yönelik borçlar ıçin uyeulanmaması şartı getır- dıler. KKTC, enflasyonda dünya şampiyonu REŞAT AIC\R LEFKOŞA - Ekonomik İ>- bırlığı \e KalkınmaÖrgütü'niin (OECD). ülkclcnn > ıllık enflas- von ve ışsızlık oranlarını dıkka- le alarak hazırladığı "huzursuz- luk" raporuna göre Ktızev Kıb- ns Tiırk C'umhurıyetı "huzursuz ülke" .sımlanınsında diınva şam- pıvonu oldu. Geçen vıl ıçensın- de uİ7de 215lık enflasyon ora- nı ıle jnav atan Türkıv e> ı de ge- rıde bırakan KKTC'mn "huzur- suzluk endeks puanı" yüzde 217.6 olarak belirlendi. Kuzey Kıbris'ı vuzde 158 ıle Türkiye ızlıvor. Orgüt. Türkive'dekı enf- la^von oranını ise yüzde 149.6 olarak gösterdı. Kıızev Kıbrıs'ta 1988-1993 döneminde yaklaşık vüzde 60 dol;ı\ ınöa oluıı enfld>yon orjnı. IW4"te vüzde 215'e yükselır- ken ışsizlık oranının da vüzde 2.61 olduğu bıldırildi.