Katalog

SAYTA CUMHURİYET 8 ARALIK 1995 CUMA OLAYLAK VE GORUŞLER Konuşma Üstüne MELİH CE\ DET ANDAY E \ul ha\\anların aklmdan zekaMndan ?>oz edıvorduk »ofrarrızdakı hanımlardan bın - Ama bız konu»u>oruz on- lar konuşamı\ orlar dedı Bo> 'ece bızım ha\\anlara ustunlugmmu- zu kanulami} oldu Lstunlugumuz konusunda bıraz kola%a kaçtıgmızdan baska bır de\ îsle çabuk bo- burıendığımızden hep rahatsızlık du\mu- şumdur tnsanoglunun aklını kuçumsu\or mu jum' Hayır Ama zaman zaman ın-,anlaı m aklını kıı- çumsedıgını olmuvor deg.I Kımı ornekler uzerınde dura\ ım Bır ak^am e\ ıme donmek ıçın otobus bu- lamadıgımdan takM tutmak zoıunda kal mistım Arabasahıl \oluna ındıgındeıoza- man A.tako\ deoturuvorduk) surucu ılebu konuda nasıl konustuğumuz ne\ ı konu>- tuğumuz konusunda bır deneme\e gırise- Mmdedım - Bak \a\rum >ana onemlı bır >e\ so\- le\eceeım dı\e basladım Surucu - So\ !e amca dedı - t\ı dınle' Dınlıvorum amca - Her isin ba$ı saglık Surucu - Çok doğru amca dedı Ben Daha bıtmedı dı\e surdurdum sozu şımdı dı\elım senın mıKonlann mıKarla- nn\ar amabobıeklerın ı\ı çalişmıvor ne- \e \arar o mıhonlar mıKarlar Bu kez sürucu ba>ını ı,e\ ırıp bana baktı - Ne guzel konu^uvorsun amca dedı O\sa ben ona onun bıldığı bır se\ı he- le bızde çok sık \ınelenen bır sozu so\le- mistım \enı bır se\ degıldı bu dahasi hiç- bır se\ değıldı bo!; lattı Ama surucu gu- zel konu^tugumu duşunu\ordu Nedenır' Denememdeba>anlıolmustum Çunkuko- nusmalanmızm çogunu bu tur bos sozler- le doldurdugumuzu bılı\ordum 'lanhşanlaşılmasin hosumadagıdı\or- du bo\ le konuşnıalar doga bıze konuşma \eteneğı \ermış ya onu kullanarak eğlenı- \or \akıt geçımorduk Bır gun de esımın unı\ ersiteden eskı bır arkada^ı evımızegeldı konuşu\ordu hem de ne merak ıçınde bırakarak' Şo\le dı\ordu dura dura bızı beklete beklete - Salı gunu ha\ır pazartesı gunu Du- run bakavım pazartesi mı\dı \oksa ;>alı ırmdı' Salı ıdı sjlı Oglevedogru Saat on mu\du ' Durun bakjMm on bırdı sa- nıvorum E\et eveton bırdı Bızım be- \ededımkı CKleıçımden geldı Dedım kı çarşı>akadaı bırgıdelım dedım Kalk- tık gıttık Bız ç ır>ıda ne olduğu merakı ıçınde\ ız başlanna bırse\ mı geldı \ok->a' O\sa konujumuz hanım kısa \oldan bı tırnerdı - Sonra e\e dondıık dedı Iste bu gıbı konustıuları gozumun onu ne getırerek vazımın basjnda sozunu ettı- gım sofradakı hanıma - keşke hn, konusmasak detmstım o gun Buso7umna>ıl karsıl ındı bılemıvorum ama ınanıvorum kı be\nımızdebır konu;,- nıa merkezı \ar dıve bız olur olmaz konu- siı\oruz Evet boyle bır merkez \ar ama bovun ı dakonuMnakgereknıezkı' \1idemiz\ardi- \e bovuna \emek mı \ıvelım' Be\nımi7dekı konusina merkezı ıse dogrıısiınu ıstersenız benı hep du^ıındure- gelen bır konudur bu konuv u uzman hekıın dostlarımlabırkıç keztartıs.nıis amadovu- rucu bır \onuca \aramamisimdir Sovundan geldığımız so>lenen (başta balık olmak uzere) hav\anların hıçbınnın be\nınde konusma merkezı \ok ınsanog İLinun hangı gun hangı saatte *"ınsan" nı- temını kazandıgını bılmedığımıze gore haklı olarak su soruvu sorabılırız Konuşma merkezı ınsana ınsan olma dan demek kı ınsan olacak dı>e mı \erıl dı )ok^a ınsan olduktan sonra mı1 Ba^ka bırde\ısle e\rımın hangı dönemınde' Elbet sorul ır bununla bıtmnor Insan konuşma merkezı be\nıııe kon dugu ıçın mı konustu \oksj konusmak ıs- tedığı ıçın mı be\nıne bu merkez kondu' Sonu bır turlu gelmı\or soruların Dıl konusim merkezı konduktan sonra mıortaNaviktı' Bo\le\se neden herkesa\- nı dılı konusmasa ba^lamadı' Bununla da bıtmı\or konuşma merkezı bıze ge^ezelık edelım sat,ma sapan konu- >alım dı\e \erılmi!> oiamaz Çunku doga ge\ezelık etmez OKa olsa bır bıl jınıızı bır dene\ ımımı- zı aktarmak i(,ın \enlmıstır llkel toplum ın- banı ıçın bunu çok ı\ı anlı\oı \e degerlen- dırıvorum O zaman da ^ıı sorular dıkılnoı k ır^ıma Bılgı nedıı ' DeneMnı nedır \h konıı gelijtıkçe gelı^ıvor \e ben bu- nun ıçınden çıkabıleceğımı hıç sanmıvo- llkel ınsan balıgı nasıl avladığını kuşu \urdugunu anlatnordu gençlere bu bırdene\ım bılgı aktarımı ıdı Şımdı han- gı denevımımızı hangı bılgımızı aktarmak ıçın kullanıvoruz 'konuşma merkezi'nı' Deneyımden vazgeçelım. ınvan dene- Mmden kopmu^tur bılgıve gelınce neyı bılı\oruz da ba^kalarına aktaralım' Nevı bılıvoruz \e ne>ı bılebılırız' Felsefe derslerını lıselerden kaldırdılar vadaseçmelı dersdurumunagetırdıler Bı- lı\orum çocuklarsorusonnaNakalkmabin- lar dı\e \aptilar bunu K Ajdukıe«ıc/, "Temel Ka\ramlar \e Kuramlar" (Gundoğan \a\ınları Çe\ AhmetCeMzcıi adlı kıtabında soruvor •"Btltn oznenın kendı smıriannın otesıne geçıp aeçemevecegınL bır başka de\ışle. bn len oznenın bilme e\lemınde kendisıne aş- kın olan bır gerçekliğe ulaşıp ulaşılama\a- cağını sorduğumu/ /amaıı..."" Kımın umurunda' Bızher>e>ıbıh>orve anlatıvoruz konu^u>oruz konuşuvoruz beikı bovleı-e yaşadıgımızı kanıtlamak ıs- tıvoruz Ama va^adığımızı da bılmıvoruz FeNete soru ^orma sanatıdır Pekı. \anıtını buluvor mu' Bulma^a da olur çunku boru vanıttan onemlıdır PENCERE ARADABIR VEDAT GÜMOL Diişünce Özgürliiğü Konumuz duşunce ozgurluğu Once duşunce deymce neyı anlıyoruz ona bakalım Bence duşun- mek ınsanın kafasını ışletıp sagına soluna bakarak eleştırel gozle bır deger olçusune varma boylece kı- şılığını bulma ve dunyaya o kışılık açısından bakabıl- me yetenegıdır Antıkçağ fılozofları ınsanı duşunen hayvan dıye tanımlamışlar Aslında doğru bırtanım bu Canlı var- lıklar arasında duşunme yetısı yalnız ınsanlarda var Fransız fılozof Rene Descartes (1596-1650) ' Du- şunuyorum oyleyse vanm" derken ınsan varlığının her şeyden once duşunme \ etısıyle tanımlanabılece- ğını anlatmak ıstıyor Duşunce tektekınsanlaraozgubırverıdır "Yalnız tek ınsan duşunebılır, toplum ıçın yenı degerler oluş- turabılır" dıyor Eınsteın Ne var kı duşunce kabugun- dan sıyrılıp başkalarına aktarılmadıkça hıçbır deger taşımaz Bu bakımdan duşunceyı açıklamak sorunu çıkıyor ortaya Duşunceyı açıklamaksa bellı bır or- tamda ozgur bır ortamda gerçekleşebılır ancak Bıhndıgı gıbı tarıhte duşunce aktarımı duşunce açıklaması devlet gucunu ellerınde tutanlarca yasak- lanmıştır hep Her devlet kendı polıtıkasına tersdu- şen duşunceler yaşatmaz Hıçbır yenılıgı hoşgoruy- le karşılamaz Oysa hoşgorudur duşunce ozgurluğu- nun dayanagı Bu konuda Voltaıre ın şu unlu sozu- nu anımsayalım derım Şoyle dıyor Voltaıre "Soyle dıklennızın hıçbınnde sızınle aynı duşuncede degı- lım ancak onlan soyleme hakkınızı olunceye değın • Arkası 19. Sayfadu Sol'un Geçmişi ve Sol'a Gereksinim DoV . Dr. Dl RSl > KIRB\Ş S ol ka\ramı ıleta^tığını l^f)4-7 (l lı \ılları du^unducumdeogunlerdekı hoecanımı buvuk bır ke\ılle anımsarım L)ıınva\ı a\uvl ırımın ivindt JuMimsardını L \sun bır kaldıraci dun\ ıııın u\gun bır \enne kovabılır^eın ko--k>.H.a\erkure\ı vtnıden OMiatabılecegımı sanırdım Bugun bu hesecanın ge rı gs.Ime->ı ıı,ın benını o \ a>a gıtıııem pek guç am \ heı- halde o gunıın neMiel koşullan bugun varatılıbılsc benzer du\gu\ar \n>anabılır Bıına benzer ınlardan bırın 26 K.asim \W> Pazargunu Tepebı^ı Ka/ablın ka da "Emek. banş.ozgurluk". "Cundem Partı" ıle •«logınh^an toplantıda \a>adım Bırçok sı\avıl sol gruptan ınsan bır ara\ ı gLİtrek "Gundem PartTdıvoriardı Hem de kendı progıam- lanıııdavatmadan Bunokta\akola\ gelınmedı 1%"> 6S lerde toplumsal ınuhaletetın odık noklası olan Turkıve Işçı Partısı (TIP). Mik^elen genı,lık h ıreketı karşısında veıennce eııerpk oiamavınci geiKİık Fı kır kuluplerı Fedeıas\onu (FkF ı \e --onradan DF \ CE \(, ın denetımıııc JCI.II Oenı,ler«,ük heset mlı\ dı DF\-GE\(, ı bır partı gıbı kullaniNorl ırdı Cıelı !?en Mireçte let:al paıtı nıucadcL^ı vadsınıı oldu IHKP-C THK()\eTlkkObo\kbıromıııdıgelis tı 12 \lan I9"l darbeM ıle legal mıicadele olan ığı ortadankılkmt^tı llerıı.ı demokrat a\dinhınlerceın san 7indanlara atılmı^tı 12 \lart sonraM toplumun v e Mtlı kc-ımltrınden \ukselen ıtıra/ -eslerı ~l mudu- nıuz Ecnıt"te Miııgele^tı [)aha Milda veralan du^uncelere ne v j.sal/ciiun \ar dı ne de oluşan grup \e grupçukların vasal mucade- le\apma\anı\etlen 74 IeredogruTSİPsedahason- ra \enıden kurulan TlP ın ise 1%5 lerden ^0 lere doğru ınuhaletetın odak nokta-Ninda olan TlP le ılgı M %oktıı 1 1 ) 7 4-76 ıse Misval deıııokratların bolunda ırı- lı-utaklı hırçokM)lgrup>,ugun dtrgı-gazete va dabır dernek ı,e\re>>ınde toplandığı doııemdır "Dun\aM kcndınden mcnkul gorerı" bır grup v ı d.ı grup^ukla rın kciıdılerınt .ııt bu Marksızm. l enınızm \orumla- rı \aıdı L stelık hepsi dc ılcrde "proletana dıktator- lugu"nu kuracak olan ~pn>letar\a partısı~ınn kendı grupları îçtiiMndençıkaı. ıgını ıddı ıederse kendı dı- >ındakıİLiın "proletanadavasrna ııasıl ılıanet içınde oldugunu \avm organlarında va/arlardı bte bo\le bır l97fı-S0 jra-.ı donenı \a>andı Bujıın ı,e!>ıtlı sol grupların hderlen konumunda olan bırı,ok arkada>ı o donemlerde tanınn tırsatı buldıını Bırçogu kendı grupçukl ımıın setı oldular\e kendılenndenolmavan- lar ı -«.laiTi hık \ennı_dıkr 12 L v iul e bo\k gclındı ^>ol kendı araMiıdakı mucadekvı ıdeoloıık plattornı dın akıl ılıııa/ bu mantıkla ba^ka bır alana ta~.ıdı "Dt^nmcıteror'l'tsuttunnataMvla Mİah kullanarak Miıdumıe\e ba^ladı Hıç kımse kımsevı dınlemıvordıı kenan Paşa bu ııoktadadurumael kovdıı F lını ıııa^av ısuıdıı Sılalı lı silaİT-ı/ mulı ılıt butun grupları \asal deıncklerın ve obıır si\ıl toplum oıgutlerının voneticı \e uvelerı- ııı cez ic\ lenın. doldurdu Insalık dışı ı-,kenctden lıer- kesnavıbmı aldı Bırçok ııis>n\aij;ısız mta/larhkat- ledıldı t n basıt demokıatık-sendıkal haklar bılc sa- \ unulaınadı Solun d.ıgınıklıgı ce/ae\ lci ıııde dc sur- du Oıııııları kııılmis \enılmış bırçok ınsin cezae\- lerınduıçıktıktaıı sonıagıınluk havatınsorunhrı ıçs. risinde ka\bolup Littıler Bunda so>.valıst soldakı da- gınıkhgın bu\uk rolu \ardı Sol nasıl mucadele edecegıne bıle karaı \ereme mi!;tı Bır grup \asadisi (ıllegalı muLadele\e de\am dı\ordu ama bu\uk bır kesimde ise kaıar-.ı/lık sunı \ordu Utc bu ııokt ıda ba>l ıtılan Kuruçe>meToplan- tılanvasıl mıi(.adelenın ko>ull ırıııın olu^masina bu \uk k ıtkılarsağladı Oeçmis venıdendeğerlendmlı- \oı degı^eıı dunvava u\um ko^ullan tariışılıvordu Duına çok degismı>tı Bır zamanlar soiun bır ke- simının toz kondumıadığı SSC B dagılmı^tı Doöu Bloku dı\e bır >e\ kalnıamı^tı "^ uksekn degerler" moda-.ı batıdan kuzevden kapıtalızm lehıne esnor dıı F ınper\alıznı kendını "globalleşme"olarak sunu- \ordu Duııvada mıllıveKılık \enıden hortlamı^tı H ılklararasina%enıdu\arlarorulu\ordu Zaman bır- çok seMiı en IM a\ıraı.ı\dı Sos\alı/mın en kotu versıvonunu \a;?avan ulkeler- debıle ^ 4\ıllık kapıtalı/mdenevı Polomaomeğın- de oldugu gıbı --osvalıstlere venıden kredı açılmasına neden oldu > ukselen degerlerm ne olduğu ı\ı anla- ^ılma\a ba^lanmı-jtı Iste bovle bır sureçte toplumun en solunu SHP teıriMİ eder durumda olunca Turkı- \ede sol hareket ka\ramı en azından gunluk basın- daSHPıleozdeslestırıldı D^ P-SHP(C HPlhukumet- lennın ulkeııın sorunlarına uzaktan bakı^ı bazı ko^e \azarların<-a "Sorunıktıdan'mn ba^aribizlıgı olarak sunuldıı De\ let partiM ozellıgı tas,ı\an SHP-C HPge- lenegı Baba Inonu nutı "ortanınsolu" ka\ ramını ıca dından bugune geleneksel o/cllıklerınden bır>e\ sı- lırmedı Hem muhakletı hem de ıktıdarı tenisil ettı Mııh ılıf ogelcrı de ıçıııde banndirdı Bo\le bır k.nram k ırua^asinın \asandıüı toplum saKapımı/da "M)s\alıstsol"bun ııtıı ızetmeıı\dı Bu ıtıra/ın nebnel ko^ulları venı \enı olu^u^oıdu Artık "ortanınsolu" olma ozellıgmı bıle kasbetmij ~so«le sol" pjrtıkrın \cnin. emekçılerın baııs \e o/gurluk ıste\en çe>ıtlı sinıl \e tabakalardan ınsanların bulus,- tugu \c sıvasal \elpazede mucadele eden gcrçek bır solpartı\ıTurkı\c \c Lazandırmakgerckı\ordu Bo\ le bır panının kurulmaMnın ı\edılıkle onemı \e ge- reklılığı bır kcv dah t kendını \oğun bır bKimde hıs- settınvordu 1%^ lerde basla\ıp Turkı\e \ı \ennden o\natan TlP muhaletetıne ben/er bır mucadele pl ıttomıunun teınel dınanııklerı 26 kaMtıı 199^ te kazablankada >apılan toplantıda \ardı W\ıl lonra olsa bıle bırlık- te mucadele etııic ar/usıı\la dolıı ııisantan gorunce ıçımdeba/ı du\guların \eniden kıpırdadığını tarket- tını \e kendımı o\ıllınn bır gencı gıbı du\umsadım Sağ Sağa, Sol Sola Karşı... Fransa toz duman Ancak bu toz duman ardındakı gerçek ne7 Sag ıle sol ışçı sınrfıyla sermaye arasında bır hesaplaşma de- ğılmı' Ogrencıleremekçıleriebırlıkte1 Sıyasal ıktıdar bozulan ekonomının faturasını emekçı halka odetmek ıstıyor Kapıtalızmde bunalımlar hep boyle mı aşıla- cak'? Emekçılerdırenıyorlar oğrencıler başkaldırıyor- lar Sonuçta kım yenılgıye uğrayacak"? Bellı değıl ingıltere'de Demır Leydı Thatcher, karşısına çıkan maden ışçılerını bozguna ugratmıştı ama o gunden bu gune "Thatchenzm"m bır ışe yaramadıgı da anlaşıldı, bugun ingıltere yıne "Işçı Partısı ne dogru dumenı kı- vırıyor Batı demokrasılennde gelışmış endustrılerın ekono- mık altyapılan ustunde oynanan sag-sol oyunu ıle Tur- kıye de yaşananlar arasında bır bagıntı yok1 Bızım sorunumuz degışık • Batı'da Fransa ingıltere Almanya vb de Turkı- ye dekı olçekte demokrası sorunu var mı7 O ulkeler- de merkez sağ partılen de demokrattır sıyasal ya- şamda genış tabanlı bır uzlaşma surmektedır bızım sıyasal hayatımızda ıse demokrası gundemın bırıncı maddesı1 insan haklan ve temel ozgurlukler kavga- sı, kanlı bıçımıyle Anadolu da suruyor Tuhaf şey1 Bu ortamda, sağ ıle sağ, sol ıle sol hesapiaşıyor Sag ıle sol kavgası gerıye ıtılmış Neden7 Sorunun yanıtı aydınlanmış değıl' Doyurucu bır açıklama yapılamıyor 24 Aralık seçımlerınden sonra ne olacak9 Daha şımdıden ANAP-DSP koalısyonu gundemde1 Seçımlerde ANAP ın hasmı DYP'dır CHP ıle DSP de duşman kardeşler gıbı karşı karşıya1 Batı ulkelerınde gorulmeyen bır başka olgu da şerıatçılığın toplumda yukselışı1 Refah, bırıncı partı goruntusuyle sıyasal ıktıdara ha- zırlanıyor • Refah'm yukselışı dogal Çunku ulkemızde otuz yıldan berı nufus patlama- sıyla bırlıkte koyden kente goç suruyor, şehırlerın yuz- de 60-70 ı kondularla kuşatıldı Kondu kesımı yan koylu yarı kentlı bır yaşamı sur- duruyor, bu yıgınların doğal ıdeolojısı Islamdır 12 Ey- lul faşızmının buldozerı solculugu ezınce kondular şenatçılara kaldı veTurkıye'de uygulanan 'vahşı kapı- talızm ın kıtlelen ezmesı surecınde kondu halkları adıl duzen' ruyasını gormeye başladı Buyuk kentlerın aşı- rı zengın kesımındekı gorgusuzluğun yaşam bıçımı çurumuşluğunkırlıyansımasınadonuşunce a//e kav- ramına sıkı sıkıya baglı kondulu halk kurtuluş umudu- nu dınsel etık te aramaya yoneldı Refah Partısı bırbırıyle çakışan bır dızı nedenle, bı- rıncı partı konumuna tırmandı • Ancak ne demokrasıden yoksunluk, ne şertat tehlı- kesı ne de ulkenın parçalanması olasılığı solculan bır araya toplayabılıyor Akıl almaz bır aymazlık surup gıdıyor Sol Turkıye'de anlaşılmaz bır bolunmuşluk ıçınde 1 Bu olgunun ne ıdeolojık ne de sıyasal gerekçesı açık- lanabılır her şey oylesıne şaşırtıcı kı 24 Aralık seçımlerı DYP-CHP koalısyonuna son ve- rıp ANAP DSP koalısyonunu mu kuracak? Kursun 'Ha Alı hoca ha hoca Alı' mı dıyelım'? Bu formu- lun Refah'a karşı bır guvence olduğunu mu duşune- hm'' 7 ıC Dün: te -naıt luze- .... Çank&^ . .vöşkü de duzenienen îiîTarını not etttre. Necmettin Erbakan: İslam Dinamjürk Urası'nın yerini alacak... Bugün: Erbakan:TürkIirası'nı değiştirme\eceğiz! yutturabileceğini sandı! YALANDAN USANDIK İŞTE SANDIK! PARTİSİ 1383