Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 ARALIK 1995 PERŞEMBE 14 KULTUR CRAMOFON İCNESİ / SEÜMİLERI sanat ateşi hiç sönmedi'Çolpan İlhan'a dı\orum kı "Sizın otekj sinema yıldızlanndan farklı bir çızgıniz oldu. Çoğu kez a> kın kadını. klasık de>işle kötu kadın ı can- landırdınız. Izundonemleraraıerdiniz. Ama sızin çok ozel ha\ ranlannız >ar. Bi- ri de benım. Bizde Çolpan Ilhan sevgisi hiç bitmedi. Bunu neye bağlıyorsunuz?'* - Sınemada bır otuz beş \ılım geçtı Ama son yılları saymamak gerekır 75"ten bu vana yalnızca ıkı dızı bır de 80'Jerde Seni Kalbime Gömdum. Yanı faal bıroyuncu sayılmam "Evet, kendinizi ozlettiniz. Deminki so- ruya done>im; alısılmıs genç kız tıpinin karşıti roller..." -Obırtesadufherhalde 56 57'de ılk film Kamelyalı Kadın olunca o> unculuk hayatımda başkd bır çızgı belırdı Ka- melyalı kadın başka bır ızlenım bıraktı Hatırlıyorum \ onetmen Şakir Strma- U'vdı, oneny ı alınca bu role uy ama> aca- ğımı soy ledım Zaten aklım, arzum tıvat- rodan yanaydı ŞakırBey romanın MargueritteGauti- ertasvırlennı okudu. ışte ınce uzun sı- yah saçları olan ırıgozlubırgenç kadın Ben kendımı o rol ıçın hem deneyımsız hem çotuksu bulmuştum Sortra galıba pek yadırganmadım "\e yadırganması? Arkadan Zum- rut teki.de\iş\erinde\se fernme tatale" geldL ^alnızlar Rıhtımı'nın tangoşarkı- cısı, Bır Şofbrun Gızlı Deften nde paşa kızıÇıler - Hayır arada başka tarz roller oyna- dım Meselâ Vaşamak Hakkımdır'da fabnka îşçısı, her gunku hayatın ıçınde bırkızı oynadım Selım'cığım şımdı se- nın anımsadığın roller. ı,ok genç va>ta oynanacak roller değıldı \nıa ışte be- nım de ho>uma gıtmıştı Masum kızda pek bır derınlık bulamazdım O rollenn kendıne ozgu adeta ısırgan bır çekıcılı- ğı vardır Sonra ben sinemanın sanat olduğuna ınanıyordum o>uncunun değışık kım- lıklere burunmesı gerektığıne ınanıvor- dum Yaşanmıştıplerı oynamak hoşuma gıdıvordu Ama bızım sınemamızın po- lıtıkafan açısından v anhş bırta\ ırdı Ben bunun sonra çok acısını çektım "O> le divorsunu/ ama; se> ircı, Çolpan İlhan'ın usta bir ovuncu olduğu fikrine de o rollerle v armadı mı' Kendinizi iyiec gerıye çekriğınız MİIarda bıle Çolpan İl- han bır star. bır > ıldız olarak kaldı. O rol- lerle degil mi?" | Saygıyı kopumak [ - Belkr Otabıhr Ben de bazdn hıs- sederım gerı planda olmama rağmen. bır Çolpan Ilhan ısmı \ıllar yılı surdu Starlıktan çok oyunculuk >apmak ıste- yen bır ınsan oluşum sevıldı galıba Sc yırcıve saygı duydum benım ıçın önenı lı olan canlandırdığım rolu sinema sey ır cısıne etkılı kılmaktı Karşilıklı bırsay- gı oluştu O savgıvı korumaya çalıştım Sonra, başka bır >ev \ ar Sadri'v le ben- berlığımızın de buyuk pa>ı \ar E\len- dıkten sonra bırlıkte anıldık "Geri plana çekilışte e\ lilik bir sebep sayılabilir mi?" - Aslında ev lenırken kendımı gen pla- na çekecegım dı\e bırduşuncem yoktu Bıroyuncuvlaevlenıvordum okendısa- natını surdurecektı ben kendımınkını Bırlıkte tartışma bırbmmızı zengınle^- tırme tırsatlan doğacaktı Fakat evlılık gerçeklen çok başka çıktı karşımıza Şovle ozetleyebılınm fstedığımızgıbıçalı>malar>apamadı- ğımız donemler oldu Sadn"nın de be- nım de Ikıneısı amıelıkdebırtakımça- lışmalan durdurdu Bır ara Sadn'de bır duraklama oldu O sıralar ben sınemayla tıvatroyu bır- lıkte yuruttum Sonra Sadn nın bır ko- medyenkımlığıyleıkıncıdoğuşu.bılınç- lı değıl belkı ama benım ona destek ol- mamı zorunlu kıldı Bırdenbıre Sadrı çok yoğun streslı bır çalışma oriamına gırdı Evdeonahuzurverebılecek. onun- la ılgılenecek bır ınsan gerekıyordu Ev - Iılık de karşılıklı ozverı değıl 011° O za- man otomatıkman kendımı gen çekmış oldum " Bunun alfında acaba Sadri Alışık'ın başarısından duyduğunuz mutluluk. 0 mutluluğun sağladığı doy um da var mıv- dı?" - Çok Hele sonra sonra O gunlenn sınemasının bambaşka bır atmosfen \ardı Sev ılen bır oyuncu oy- lesıneyoğun ^evılıyordu kı onunyarat- tığı bu sevgıvı ızlemek korumak da bır mutluluktu Ovlegalagecelerı hatırlanm kı. Sadrı'nın alkışını bolmemek ıçın sak- lanırdım Bunlarçokguzelanılardı Sad- n'yeolan ilgıyı çok sevıyordum | Önemsiz roller "Belki bu yuzden sıze önerilen roller üzerinde pek durmadını/..." - E\et hıçbır polıtıkam olmadı Çok yanlış ışlerde yaptım Oynamamam ge- reken roller de oynadım Şımdı bunun değışık sebeplen \ar Bır defa çalışkan bır ınsanımdır Çalışmadığim \akıt bo>- lukta hıssedıyorum kendımı Sonra ınsan kıramam ın^anlar ı»rar edınce de oyna- dım Bazılarının pışmanlıâını duydum Ama 0 kadar da onemsemedım "Chuncu olmak isteği ne zaman baş- lamıştı? Bır durtu muydu?" - İlk he\esım sinema değıldı Tıyatro oyuncusu olmak ıstıvordum Bu arzu ıl- kokuldabırtemsıllebaşladı Sındırgı ka- zasında Ben o temsılde bırrol oynadım benıçokalkışladılar Rolutamhatırlaya- mıvorum bıle. Halke\ ı'nde oynandığını hatırlıyorum Sonra Kandıllı Kız Lısesı'nde doku- zuncu sinıtta\ken bır tıyatro kolu oluv turduk On be:? gunde bırtemsıl verırdik Mesela Goldoni ovnardık Ben hem yo- netır hem oynar. hatta erkek rollenne çı- kardım Tıyatro bır ıdealdı benım ıçın Guzel Sanatlar ^kademiM ne gıderk<.n bırzamaıı konser\atıı\ara devam ettım "İlk Akademi Tivatrosu galiba. Anti- gone._" - Konsenatuvara gırıs ıçın hazııladı- ğım parçalar modern Antıgone la \o- ra'ydı Sonra \edat Demircioğlu, Erol Keskın tılan bır grup olııp modern \n- tıgone u Anouılle'un t.sennı cmudık Bo\lece ba^ladı " Pekı, ressam olmak ıstegi >ok mu\ du * Resim bolumunde>dını/ galiba." - AçıkçaM ressam olmak ıstegi fazla yoktu Fakat hep bır sanat muhıtının ıçın- de olmakozlemı\ardı Bunda Attilâaga- bey ımın de etkısı olmalı Soluk alıp ve- rebıldığım ortamlar daıma sanat ortam- larıvdı Ama Akademı yı. başladığım egıtımı bıtırnıek kararında\dını "Şimdi otuz kusur yıl oncesinden bu- gune sıçramak i$ti\orum_." - Otuz sekız Mİ "... Sinema 1e tt\ atro \aşamınız. japtı- ğınur ışler. çalışmalar sızt nıutlu etti mi? Voksa mutsuz eden bır dunya mı oldu?" - Herkes mutlu olduğunu soyler Ben de mutsuz olmadım Fakat çok fazla ara- ra, ağır tempolu o\unculuk rağbette\di. Bu, hı/iıtı sınemamı/da çok u/un surdu. Bakışmalar, nefes alışlar... Size gelince. hep hızlı tempoluydunuz." - lltnıiv bır !>eye temas ettın Şımdı SahteDumalar'daçok scvdığımbır\o- ııetmenımızvar Odaaynı şe\isO\luyor "Bıra/dahaağıro>nasani7'"dıvor Tabıı bunda Sjfıte Dunsalar ın bu televızyon dızısı olmasının da etkısı \ar Ama ben ağıraksak tempodan hiç ho^lanınam Bır deta kendım se\ırcı olarak sikılmm Şımdı ovunu beş metreye de uzatabılır- sın bır metreye de toplayabılıısın Ben bırmetre%e sigdırmak vanlisi'y ım galıbd "Geçerii kur-jl. daha fa/la. ddlıa uzun gorunebilmek değıl midir? Acaba ihti- raslardan u/ak olusunu/.un da payı var mı."" - Oyle ıhtıraslı bır ınsan değıhm ken- dıme aıt ıhtırjslannı pek yoktur Ba^ka- sının ba>ansından mutlu olabılınm As- lında kendımı heraçıdan kol.ıvca harca- vabılen bır ınsanım Benı sanatta ve ha- \attadaıma. ıhtırasdegıl bır ısındoğru- su ılgılendırdı Şımdı du^unuvorum o\le sohbetler Doğrusu kendım de ^ııarak fark ettım kı çalışma arzum sona ermemış | Modacılık konusu "Ama si/ çalışma hayatından hemen hiçuzaklaşmadınu. Aradamodacılıkyıl- ları var. atehe. bir başka yaratıcılık ala- m..." - Başlangıçta atelye kurma fıkn yok- tu Bılıyorsun ovalanma ısteğıvle hazır mal sattığımi7 kuçuk bır mağazav la baş- ladı Belkı sonradan o yaratıulık durtu- siıdevreyegırmistır \ırmıyıldırbu mo- ddcilık mesleğındey ım insanlan çok se- \ivorum lıısarları kılık kıyafetle olsa bıle sevındırmck mutlu kılıyor Bu hal- dekdrşimdakılcredegeçıyor Muşterıy- learamdaçoksıcakbırdostluk kuruldu Çunku sdiııımıyet dışı hıçbır şev aranıı- za gırmedı \ ırmı vıl az bır zaman de- ğıl "Atelvedeçalışmanın a>n birduması olmalı." - Oluvor tabıı Renktı kumaştı elbı- senın yakışmasıydı bunların hepsının bıranlamı oluyor Sonra ınsan ılışkılen en de bazen hıssedcnm, geri planda olmama rağmen. bır Çolpan Ilhan ısmı yıllaryılı surdü Starlıktan çok oyunculuk yapmak ısteyen bır ınsan oluşum se\ ıldı galıba Seyırcıye saygı duydum. benım ıçın önemlı olan canlandırdığım rolu sinema seyırcısıne etkılı kılmaktı Karşıhklı bır saygı oluştu. O saygıyı korumaya çalıştım Sonra, başka bır şe> var Sadn'yle beraberlığımızın de buyuk payı \ar Evlendıkten sonra bırlıkte anıldık YA. b Fotoğraflar: D E V R İ M B A R A N dığımı da bulamadım Mesela sinema çok tıcan bır bakı^ açısı ıçındeydı Ter- cıh ımkanı voktu mecburdunuz o kalıp- laşmış roller ıçınde bannmay a Oy sa da- ha başka turlu tahayvul etmı^tım Nere- ye kadar ne vapabıleceğımı hıçbır za- man sınama tırsatınız olmu\ordu Bek- lentıleraynıydı Tabıı bır sure sonra coş- ku azalıyor Itıraf edeyım kı sınemada ovnadığım hıçbır se\ yeterlı gelmedı | Kopma duygusu "Btrinı unutamadığımız rolleriııız için de mi yaklaşımınız ay nı?" - Bır ıkı tılm olabılır Ama ınsan sıne- mada, sanatta bır yarışta olmalıdır ken- dını yenıleme fırsatları bulmalıdır Ka- lıplar ıçınde çalışmak bunu olanaksız- laştınyor Bu yuzden de bır donem gel- dı muthış bır kopma duygusu duvdum O kalıp değerlenn ıçınde ya tekrarlaya- çaktın kendım, ya kaybolacaktın. ya bel- lı bırçızgıyı bılekoruyamayacaktın Ben çekılmeyı tercıh ettım "Öyle sanıyomnı ki oyunculuğunuz- da da farklı bır tutum gosterdiniz. Demin 1956 tarihinı verdiniz. O MİIarda \e son- olmuştur kı. sınemadan arkadaşiar ko- nu^muşlar sankı ben hiç ovuncu olma- mışım gıbı dınlemışımdır Kendımı yok saymışımdır Ama bunu bır\akınma ola- rak sovlemıyorum Bu benım mıza- cım Sonra neyın ıhtırasını gudeceksı- nız 1 Ortada oy le çok değer \enlecek sa- nat açısından buvuk çaplı çalışmalar mı oluyordu kı Yanı ıhtırassızlığınaltındabırçokdu\- gu. duşunce karmaşası var Uç yuzun us- tunde fiim yaptım bunun yuzde yetmı- şı başrol Ama çok şanslı olduğum soy- leneınez. guzel fırsatlarçok çıkmadı kar- şıma "Şimdi Sahte Dumalaryeni bir televiz- yon dizısi. Uzun bir aradan sonra donu- \orsunuz. Haftada beş gun evlerin konu- ğu olacaksınız. Ne hissediNorsunu/.'" - Bu heyetanlandırıyor benı tabıı in- sanın sanatına baglılıgı hıçbır şekılde yaşlanmıyor Yanı o bağy aşla paralel gıt- mıyor Eskıcoşkuyınedınlıvenyor Sah- te Dunvalar'da çalışmaya başlar başla- maz. aradakı yıllar çalışmadığım yıllar hiç olmamış gıbı geldı bana Bu dızı ye- nı kuşaklarla tanışmamı saglayacak illann hukmünden çok, ıçtekı sanat arzusu etkı bırakıyor belkı de Bır sanat ateşı oluyor ınsanda O ateş bende hiç sonmedı O ateş kı ınsana her an hayata bır yanından sığınabılmesını sağhyor Bır yennden hayatı yenıden yakalıyorsunuz, yenıden başlıyorsunuz, yenıden cesaret bulabılı\orsunuz Yıllara da oanlamvenyor Yılları, değışen fızığı, değışen başan. sükse grafığını kabul etmek bızım meslekte zordur Ben çoktan hallettım Sadece ıçımden gelen bır duyguyla sanata bağh> ım Insan ılışkılen benım ıçın çok onemlı Ben sinemada da e\de de, atelyede de ınsanlarla bırlıkte olmaktan se\ ınç duy- dum Dostlar arasında olmak çok guzel geldı bana "Şimdi e\ dediniz de, gerçekten hem siz hem Sadri Bey, benzerlerinize kola> rastlanma\acak e\ sahıplerı\diniz. Nıl- larca konuklannızı ağırlamak için hiç yuksunnıeden çaba gosterdıniz. Sonra şunu da so\ lemek isterinı. Ha> atımda ta- nıdığım en bonkor ınsanlar, okıırlanmı- za bunu so> lemek isterim. Aynı tutum Kerem'e de geçmış." - Bu bende annemden aılemden gelı- yor Ama Sadrı "ylede denkduştu Oda dostlanıııağırlamaktanozelbırzevkdu- yardı Bızımıçıııçok değerlıvdı Çocuk- luğumda hiç tanımadığımız bın gırse ka- pıdan. annem onu ağırlamak ıçın ne \a- pacağını şaşınr, ıtıbargostenrdı Kahve- ler pışırılır hatırlar sorulurdu Ne bıle- yım, bız boyle gormu^tuk Evlendım. Sadn'de de ay nı şey 1 gordum Galıba bız bırbırımıze çarptık "Şimdi si/ bir donem çok başka bir dumanın ıçınde vaşadınız. Alaturka ga- zıno dunvasL Yadırgadıni7 mı.'~ - Sadn o ı>ı ıstemıyordu Zaten hıçbır zaman ıstemedı O zamankı şartlar ıçın- de bır zorunluluktu Benım tek amacım Sadn'yı rahatlatmaktı Dedığım gıbı Sadn o ışı ıtıyor. kalben yapmak ıstemı- yordu Sinema heı zamankı gıbı bır krı- ze gırmı:>tı Seks fılmlen turku fılmlen fılan \apılacak fı!m \oktu Antıpatık olmak pahasına o gazıno ışınde Sadn 'ye vardım etnieye çalışıyordum Kızdığı bunaldığı çok ofkeledığı olurdu Nıha- yet oyle bır donem geldı kı sona erdır- dı Ikımız de buyuk savaş verdık Hu- /ursuzluğıınuızu çogu zaman bırbınmız- Lİensakladık Galıbabıronsenedayanıl- l'Yıllarhükümsüz' "Her ikinızde de mukemmelhetçi bir .ırayış soz konusuydu. Nanılıyor mu- \um?" - Mukemmelıyet bır istek olarak bel- kı \ardı Bıryandanda koşullara uymak lurumu vardı Ama bır arzu hep de\am imışolmalı kı Sahte Dunyalar'ınçekı- mıne başladığım gun sankı dun başka bırfılmden çıkmışyenı bır fılme gırmış gıbıydım ^ ıllar sankı hukumsuzdu O kadar \ıl geçmış gıbı gelmedı bana "Banada ba/en oluyor. Yazarlık uğra- şında yırmı sekı/ Mİ geçmemış gıbı geli- *or. Daha dun gibı. lıpatıpanlaftığını/gi- bi..." - Belkı hep ıçınde olduğumuz ıçın hep bırarayışınardınatakıldığımız ıçın Yıl- ların hukmünden çok ıçtekı sanat arzu- su etkı bırakıyor belkı de Bır sanat ate- şı oluvor ınsanda O ateş bende hiç «on- medı Saıuta hep bağlı kalmava çalış- tım Dunyanın daha sanatkarane bırdun- yaolmasını ısterdım Bu,yetışmeçağla- nmdan ben boyleydı "Acaba sı/in kuşağın, bizlerin \etişme şartları daha mı farklıydı? Bugunku he- \eskrden, değer sayılan şeylerden uzak değil ıııadik.' Meselâ ben sızın radvoda >e sinemada seslendirme sanatçılığınızı hatırlıyorum. Ozellikle radyoda. Radyo tiyatroları \ardu Colette in Gıgı sinde vardım/...' - Selım"cığım. o zaman para para kazanma hırsı on planda değıldı Şımdı- nın en buvuk değen en korkunç yanı pa- ra Herşevdenonceparagelıyor Halbu- kı bız para alacağımızın şııphelı olduğu çalışmalarda bıle oynaNacağımız rolu duşunuyorduk Oturupgeceleree rol ko- nuşuluyor gecelerceçaîışılıyor bundan da paranın asla saglayamavacağı bır haz alınıvordu Sababjara lcadaf . Oynâdık- ran sonra tartışmalar eleştırmeler gun- lerce suruvordu Tıyatroda oyun çıka- na kadar kendımızı olduruyorduk Şım- dı bovle bır şey yok "Belkı de kimse çok varlıklı, luks ha- vat şartlan aramıyordu." -Havır kıınse aramıyordu Zaten boy- le tuhaf bırozlem yoktu kımsede Sade- ce hayatımızı bellı şartlarda «urdurebıl- mek ıçın ka?anç gereklıydı Oy le çok pa- halı teklıf hatırlanm kı sanatçı haysıve- tıne varaşmavacağı ıçın Sadn de. bende reddederdık Bırçoğumuz reddetmıştır Yanı kendımıze vdkıştıramayacağımız her şevden uzak durulurdu Butun bu ka\ramlarkalktı Gunumuzdeyapılan ış değerlı kılmıyor sizı. o ışten aldığınız paranın yukseklıgıçok tuhaf bıçımdede- ğerlı olmanıza yetıyor "Nasıl karşılıyon»unuz, nasıl yorumlu- vorsunu/bunu.'" - Sanatçının bır çızgısı. kışılığı olma- sı gerektığını. onu koruması gerektığını duşunuvorum Sanatçının seçımlen de bırsanatıfadesıyansıtmalıdır Bunun da parayla uzak yakın bır ılıntısı vok Mo- dern zıhnıvetlıy ım ama. bazı şev lenn ko- nınnıasi gerektıgıne ınanıvorum Bız sa- natçıvız dedığınız zaman sanatçının ta- şıması gereklı nıtelıklen vok sayamazsı- nız Sanatçının havsıyetı dedığımız şey- de bırçok >ev var her^ey var Onu koru- madan sanatçı olamazsınız | Attilâ Hhan "Butunuyle kulture açık bir birikim- den geliyorsunuz. Attilâ İlhan'ın kardeşi olmak kurtur alış\enşinın sebeplen ara- sında mı?" - Elbette Mutlaka Ağabeyımyönlen- dırırdı Daha ılkmektep sıralarındayken benımle ılgılenırdı Sonra onun takıpçı- lığını de ben vaptım Sanatçının bır te- melı olması gerektığı fıknnı Attılâ ağa- bey ım aşdadı "Geçen zamanı nasıl ozetlhorsunuz şimdi sevgılı Çolpan?" - Bır havatın ıçınde bır koşuşturma- nın ıçınde Zorlu gunler geçırdık Gu- zel. tatlı gunler de geçırdık Her yaşadı- ğımız anda meslek ağır bastı Çok mut- lu. çok uzuntulu anları da oldu Meslekı acılarçektık Zaman zaman haksızlıklar oldu zaman zaman guzel şeyler oldu Çok gunler geçtı O sınemalara fılmler kondu sevılecek-sevılmeyecekkorkula- nyaşandı Uzun mucadelelı hıçkuçum- senmeyecek vıllargeçtı Şımdı benı hem en çok mutlu kılan hetndeburuklukya- ratan vaptığımızherşeyde ıvı bır şeyler olsun dıye dıdınmış olmamız "Biraz once sanat ateşi, bir sanat ateşi dediniz..." - Evet O kı ayakta tutuyor zaten O ateş kı ınsana her an hay ata bır y anından sığınabılmesını saglıyor Bır yennden hayatı yenıden yakalıyorsunuz yenıden başlıyorsunuz yenıden cesaret bulabılı- yorsunuz Yıllara da o anlam venyor Yılları. değışen fızığı değışen başarı sukse gratığını kabul etmek bızım mes- lekte zordur Ben çoktan hallettım Ama çevremde sarsılan kışıler goruvorum Sadece sanat ateşı bunlara ıvı gelır Yok- sa bundan sonra ben ne şohret, ne ıddıa ne muthış atılımlar, şıınlarbunlarbeklen- tısı ıçındeyım Sadece ıçımden gelen bır duyguyla sanata bağlıyım "Size çok teşekkur ediyorunı Çolpan.-' ODAK NOKTASI AHMET CEMAL Ben, Artık Bir Avrupalıyım... 12-15 aralık gunlerını Anadolu Unıversıtesı'nde, gorevımın başında geçırdığım ıçın, artık Avrupalı ol- duğumuzu ancak cuma akşamı istanbul'a donduk- ten sonra uç gunluk gazetelerı okuyunca haberala- bıldım içımde uyanan ılk duygu, çok guzel bır olayın ba- şını kaçırmış olmaktan ya da yıne çok guzel bır ola- yın ılk anlarının o çılgın başdondurucu sevıncını ya- şayan kıtielere katılamamaktan kaynaklanan yazık- lanma duygusu oldu Ama hemen ardından, yazık- lanmayı bır yana bırakıp, bılınç duzlemımde -bır Av- rupalj olduğumu haber alır almaz- kendım gosterme- ye başlayan ve tadının tanımlanması olanaksız de- ğışımierı yaşamaya koyuldum Kısa sure sonra benlıgımde olup bıtenler ıçın "de- ğışım" sozcuğunun de çok yetersız kaldıgının bılın- cıne vardım Bundan boyle bır "Avrupalı 'olmak, be- nım ıçın degışımın de otesınde, gerçek anlamda bır donuşumdu, onyıllar boyunca yaşamımı yonlendır- mış olan bır ezıklık belkı de br aşağılık duygusu, kım- lığımın butun zerrecıklennden sılınıp gıtmış, yerını bır zaferın haklı sarhoşluguna eteştırılemeyecek bır us- tunluk kompleksıne bırakmıştı Ote yandan içımde derınden derıne hafıf bır acı- nın da kıpırdanmadıgını soyleyemem Bu onyıllar boyunca zamanımı çabalanmı boşuna harcamış ve "gerçeklen ' gorememış olmaktan kaynaklanan bır acıydı Avrupalı olmamız Avrupa kentlennden bırınde, bır ıkı saatlık bır oylama sonucu hemen gerçekleşıver- mıştı Bu oylamayla bırlıkte gumruk duvarlarının yı- kılmasıyla hepımız bırer Avrupalı oluvermıştık Oy- sa ben, gende kalan yıllarım boyunca Avrupa yı ve Avrupalılığı hep yanlış yerlerde yanlış yollardan gı- derek aramıştım Orneğın bana gore asıl olunması gereken Avrupa ılebızıayıranduvarlar gumruk duvarlan değıldı Ben, elımden geldığınce butun çabamla hep başka du- varlarasaldırmayaçalışmıştım Yazdıklanmla, çevır- dıklerımle ve ogrencılerımle paylaştıklanmla, hep du- şunce duzeyındekı bırtakım engellerle uğraşmış ay- dınlığı hep once kavramlann ve bılgının dunyasında aramıştım Bana gore Avrupa nın yolu ancak bır Montaig- ne ın "ben olabılmek' kavramından ve ınsanoglun- dan once ıç dunyasında ozgurolabılmeyı başarma- sı gerektığı ılkesınden bır Stefan Zvveıg'ın, "Tanhı artık savaşlann oykusu olarak degıl fakat ınsanoğ- lunun aklının zaferlerının geçmışı olarak almalıyız", dıyen sesınden Goethe nın bıraz daha ışık ' ıste- mınden bır Erasmus un "büımıenn ve sanatlann egemenlığınde bır dunya" çagrısından bır Gılga- mış ın olum sımgesınde degışmez yazgı duşunce- sıne soylu başkaldırısından bır Rılke nın "Tanrtm, ne yapardm sen eger ben olmasavdım?" sorusun- dan, bır Camus'nun, bır Alman dostuna yazarken kullandıgı "Bızlerın, yar» bu savaştan galıp çıkanla- nn işı daha xja zot, çuriku blitşpyalnızca yenıden ya- şamayı değıl ama sızlerden nefret etmemeyı de oğ- renmek zorundayız ' cumlesınden ve benzen du- raklardan geçebılırdı Yıne bana gore Turkıye'den ıstenmeye değer bır Avrupa ya kurulacak bır koprunun ayakları ancak ın- sanın ınsana salt ınsan olduğu ıçın duyacağı duy- ması gereken saygıdan, sılahla ozdeşleştırılme sa- pıklığından esırgenmış duşunce ozgurluğunden, toplum olarak butun geçmışını kendınden kılabılme yureklılıgınden ve bılgısınden butun bır geçmışe bu- gunun koşulu ve yannın temelı dıye bakabılmenın bıl- gelığınden, yannın gençlenne dunun kalıplannı ez- berletmek yenne yarının sorularının sordurtulabıldı- ğı eğıtım kurumlarından oluşma bır zemınde sağlam durabılırdı Oysa gorunuşe bakılırsa, yanılmıştım Bızler, butun bu omur tuketıcı çabalar ve duşun- celer hiç gereksınılmeksızın bırkaç saatte sankı bır dugmeye basılmışçasma Avrupalı oluvermıştık . Ustelık butun bu olup bıtenler, Atatürk'un de ne kadar yanılmış olduğunu gosterıyordu O ulusuıçın "çağdaş medenıyet tfuzeyv "nı hedef- lemış, bu hedefe varılabılmesı ıçın "fıkn hur, vıcdahı hur" nesıllerın bılgt temelınde yetıştırılmesını onsuz olunamaz koşul saymıştı Çağdaşlaşmanın butun bu zahmetlı çabalara hiç gırışılmeksızın yalnızca "mallara' vonelık duzenlemelerle gerçekleştırılebıle- cegınııse. uzakgoruşlulugunekarşın, demekkı "go- rememıştı"' Evet ben geçen hafta Eskışehır'den donduğum akşam bır yandan artık boyle bır Avrupalı olmanın dayanılmaz hafıflığını -pardon1 pardon1 - zevkını ya- şarken bır yandan da bunları duşundum Bundan boyle ulkemdekı dukkânların vıtnnlerını çok daha fazla susleyecek olan Avrupa "mallannı" duşundum Yıne bundan boyle ulkemden Avrupa ya belkı da- ha çok gıdecek olan Turk "mallannı" duşundum Ve nıye yalan soyleyeyım, onca sevıncımle bırlı- ke, sanırım bıraz da gerçek Avrupalılığı bunca hafı- fe alışın dayanılmaz utancını da yaşadım DUZELTME: Selım llen nın dun 12 say tamızda yeralan Bızı >.aran çem- ber ba^Iıklı yazısmda "EveL bir iyi nıyet söz konusu. Hiçde- ğilse Melih Cevdet'in nncmlı eserı sergilenıvor. Yine de unu- tulmaz 'Anı şiınnın kılavuzluğıına keşke guvenilmeseydidi- yorsunuz: Çagınııza vakı>an vakur bdde DavTdiıışınız gelı- yor aklıma biçımindeyavıınlananparagrafta"gu>enılmesej- dfsozcugu "guvenılseydi" olacaktır Duzeltır ozurdılenz VEFAT Baromuzun 2666 sıcıl sayısında kayıtlı, Avukat . .« FATMA BERIA KUR vefat etmıştır Azız meslektaşımızın cenazesı 21 12 1995 perşembe gunu (bugun) Levent Camıı'nde kılınacak oğle namazını muteakıp Zıncırlıkuyu Mezarlığı'na defnedılecektır Merhumeye Tann'dan rahmet kederlı aılesıne ve meslektaşlarımıza başsaglığı dıienz İSTANBUL BAROSU BAŞKANLIĞI SAP?M0