Katalog

SAYFA CUMHURİYET 11 EKİM 1995 ÇARŞAMBA 10 DIZI YAZI İşbirlikçilerin sonu: Kaçış A li Kemal, 13 Nisan 1920 günlü Peyam-ı Sabah"ta "Sergerde- lerin (Haydutların) Millivetleri" başlığı altında Kuvavı Millı- yecilere sovgüler yağdırmaktaydr "Bu kuv\etlerın o hans. o muhtens (aşın hırslı). müftens (yırtıcı) sergerde- lerı göz önüne getirilsın, Türklükten. hatta Osmanlılıktan. Anadolu'dan ırkan. neslen. ruhen ne derece uzaktırlar der- hal görûlür M. Kemal'in hırsından. ıh- tırasından. ze\ kınden başka düşünce bıl- mez bır Selanık yadıgân olduğunu oğ- renmeven kalmadı. Cephelerde hızmet- lerarttıkça, Pera Palasgıbi »efahathane- lerde ze\ klenni, debdebelennı arttıran bu gıbı kahramanlan Harb-ı Umumı'de meb- hut. medhuş temaşa e> ledik (şaşkın, ürk- müş ızledık) durduk Bu derece kendını duşünen. nesebinden uzak bır adamın Anadolu Türkü ıle ne münasebeti olabı- lir. tasavvur buyurulsun9 (Ali Fuad Paşa. Ahmed Rüstem Be> ve Bekır Samı Bey'ı de aşağıladıktan sonra). Şimdı bu gerçeklere. bu vazıyete kar- şı gerçek Türklere, Türkoğlu Türklere. Osmanlılara düşen mılli vazife nedır? Bu adamlardan yakamızı kurtarmak, şu zavallıvatanımızıbulekelilerdentemız- lemek değıl mıdır0 Bu kabadayilar gıt- sinlerLehistan'da. Dağıstan'da. Turan'da şenlık. lran'da sinezenlik (Şiilenn Mu- harrem ayında Hz Ali ıçin göğüslennı dövmelen) etsınler. hangı büyük devle- te kafa tutacaklarsa tutsunlar. fakat bızi rahat bıraksınlar. Gölge etme başka ihsan istemem. Onların yüzünden gelecek hayra da yuf olsun Çünkü şimdıye kadar çektik- lerimız kâfîdir. Bu gerçeklen ibretle görerek Anado- lu Türklen şerıat hükmüne, padişahın fermanına uyup. bu şaklabanlara hadle- nnı vakındabıldinrlersedünyayı veKon- ya'yı anlamı^ olurlar." Ali Kemal'ın 25 nısan günlü yazısı da " Vakında canilerin her ne suretle olur- sa olsun cezalarını göreceklerine emi- niz" cümlesiyle son buluyordu. Yunanlıların "zafer'i!.. Pevam-ı Sabah'ın 2 7 Hazıran 1920 günlü sa> ısında Ali Kemal, Yunan ku\ - vetlerınin Anadolu'da ilerlemesinden adeta sevinç duyar gibiydi ''Önceleri tahmin ettiğimiz gibi Yu- nan kuvvetleri birçok cepheden iler- lediler. En son haberlere göre kola> kolav zaferlere bile ulaştılar. Böyleol- mak da pek tabii idi. Çünkü zorbala- rımız (Kuva> ı Millije) o derece attılar ve tuttular ve bazı toplulukları da ö>- le aldatma>ı başardılar ki, şimdi Yu- nan ordularına karşı belli başlı bir gücümüz olduğuna dışta \e içte ina- nanlar çoktur. Gerçekte za\allı Türk- ler boş >ere eziliyor gidivorlar. zaten bu nisbetsiz boğuşmaya zorbaların (M. Kemal ve öteki komutanlar) taz- vikivle girişiyorlar. O zorbalar ki emi- niz bu masumları ezdirirler, kırdırır- lar. ama kendileri hiçbir tehlikeye uğ- ramazlar. (...) Anadolu'daki haydutlarla bu hükii- met (tstanbul hükümeti) arasında hiç- bir ilişki olmadığı gibi, pek açık ve pek derin bir zıddiyef bulunduğu için, öbürlerinin hareketlerinden berikini ne suretle olursa olsun sorumlu tutmak adalete sığmaz." Ali Kemal çark ediyor Işte aynı Ali Kemarın. Büyük Za- fer'in ardından yazdıkları. 10 Evlül 1922 günlü Peyam-ı Sabah'ta çikan bu yazısından, onunartıktutarlıbirmantık çızgisi bile ızleyemedığı anlaşılmakta- dır: "Mmafik, muhalif bütün Türklerin gayeleri birdi. yani bu de\ letin kurtu- luşunu temin etmek, L'mumi Harp'ten sonra tehlikeye düşen ha>at hakkını, istiklalini Diivel-i Muazzama'dan is- tihsal evlemek (Büyük Desletlerden almak) idi. •MÜTAREKE İSTANBULU'NDA ALPAY KABACAU 1 -33 USİ W**^ZZ - '"• -*> 1 '#- «* ygg 4 ^ i 1 ! 1 • Yunan kuvvetlerinin Anadolu'da ilerlemesinden adeta seyinç duyan Ali Kemal, Mustafa Kemal için şunları söylüyordu: M. Kemal'in hırsından, ihtirasından. zevkinden başka düşünce bilmez bir Selanik yadigârı olduğunu öğrenmeyen kalmadı. Bu derece kendini düşünen, nesebinden uzak bır adamın Anadolu Türkü ile ne münasebeti olabilir, tasavvur buyurulsun? • Büyük Zafer'den sonra çark etmesine karşın Ali Kemal yargılanmak üzere Ankara'ya kaçırılırken İzmit'te linç edıldi. Refi Cevad, Refik Halid, eski şeyhülislam Mustafa Sabri gibi yazarlar da Türkiye'den kaçmak zorunda kalacaklar, daha sonra Yüz ellilikler" listesine alınacaklardı. Sedat Simavi'nin yayımladığı Güleryüzün, Büyük Zafer'den sonra çıkan "Bayram Özel Sayısı". Kemalistleri yok edin* çağrısı îhanet bildirisiAralannda Rıza Te\fik, Hoca \asfi Efendi gibi ünlü Itılafçıların bulunduğu 76 kışı tarafından ımzalanıp Ingilız Yüksek Komiserlıgrne verılen Î5 Mayıs 1922 tarıhlı bıldırı: •'- De\let ve millet adına konuşma \etkisi yalnız Sultan'a aittir. Onun dışında yapılacak her anlaşma \ok sa\ılır. - Son yıllarda işlenen cinayetler gizli ve ihtilalci bir komitenin (Kemalistlerin) eseridir. - Milletin silahları, millivetçilik etiketi altında hareket eden bir cinavet şebekesinin eline geçmiştir. - Büyük savaşın galipleri. bugön hakkın kuvvete üstünlüğünü sağlamak istiyorlarsa insanlara ve Allah'a düşman olan. sömürdükleri memleket kanunlarına, si>asal \e toplumsal (kurulu) düzene isyan eden bu yabancı maceracı çete\i >ok etmelidirler. Yunan işgaline bir an önce son \erilerek Osmanlı Imparatorluğu'ndan arta kalan toprakların Osmanlı hanedanına geri verilmesi.. barış >apılmasını kolavlaştıracaktır... Ankara'daki Ihtilal Komitesi. istanbul'da bagımsız bir devlet ilan ederse, hilafetin merkezi Istanbul'a bu de\letin hükmetmesine izin \erilirse. böyle bir çözüm >alnızca bunalım yaratacaktır." Bılal N Şımşir: İngiliz Belgeleri>le Sakarva'dan İzmir'e. s 3 W-353. 396-398 Işgalcilerin son günleri... Yunanistan bayraklarıyla donatılan Pera, yakın gelecekte bunlardan temizlenecek ve "Istiklal Caddesi" ola- cak, Kurtuluş Savaşı'na sövgüyü ihanet noktasına ulaştıran işbirlikçi kalemler de çareyi ülkeden kaçmakta bulacaktı. (Vera Dumes- nii'in işgal İstanbul'u adlı eserinden alınmıştır.) İtirafctmcli\izki, Anadolu'nun son zaferleriku\vetimize, kılıcımızadaya- narak milli davamızı, hayat hakkı ve istiklalimizi kazanmak inancının \e- le\ pek büyük fedekârlıklarla da olsa büyük başlangıcının tahakkukettiği- ni gösterir gibidir. Ancak Ankara ricalinin (ileri gelen- lerinin) fikren bu üstünlükleri bu de>- letin idaresi zamanında kazandığı hak- larını, milletin itimadını. te\eccühünü, mazhariyetini temin e>ler (sevgisini, onurlandırmasım sağlar.) Bu şartların, biz halen barışse\er siyasetle eldeedi- lebilecegine kaniiz (inanıyoruz). Şayet Ankara ricali parlak bir su- rette azmettikleri gibi bu gayevi kılıç- la. ku\\etle elde ederlerse bizi hem mebhut (şaşkın) \e hem de minnettar kılarlar. Muhalefetimizin kalemlerini ise kırar parça parça ederler. Şu ka- dar ki. o şaşaapâş (görkemli) fakat hatırnâk (saygın) vadinin henüz ilk merhalesindeyiz. Şimdiden karar-ı kat'imizi (kesin kararımızı) \ermez- sekelbette mazuruz." Ali Kemal, bu ya- zidan sonra susacaktı. Çok geçmeden, yargılanmak üzere Is- tanbul'dan Ankara'ya kaçırıldı ve İz- mit'te lınç edıldi. Bu olayın sorumlusu- nun Nurettin Paşa olduğu anlaşılmak- tadır.(lO) Ali Kemal mutlaka yargılan- malı ve cezası mahkemece belırlenme- lıydı "İhanet" ıçınde olması. hiç kuş- ku>>uz kı . bu ">argısız infaz"ı haklı göstermez Peyam-ı Sabah'ı veniden Sa- bah adıyla yayımlayan Mihran Efendi, " Kasım 1922de gazetesinin son sayı- sını çıkardıktan sonra her şeyini satıp savarak Türkiye'den aynlacaktı. Refi Cevad, Refik Halid, eski şeyhü- lislam Mustafa Sabri gıbı yazarlar da Türkıye'den kaçmak zorunda kalacaklar. daha sonra "Yüz ellilikler" listesine alınacaklardı. E\et. "Mütareke İstanbulu"'. Mond- ros Ate^kesi "nden "Büyük Zafer"e uza- nan dört yıllık dönemde bir "gayya ku- yusu"ydu. Casusları, çıkarcılan, işgal- cılerı. işbirlikçılerı. fırsatçılan, hainlen, onurlannı ?.atanlan. kalemlerini satanla- rı barındırdı Hıçbır zaman uygulanma^an Se\res Antlaşması. emperyalistlerin kendi ara- lanndaki uzun pazarlıklardan sonra ko- tanlmı^tı ama. birbakımaokuyudaolu- ^an öldürücü bataklık gazlarının ürü- nüydü. Buyük Zafer'le biten Mıllı Mü- cadele sonrasında. yeni bırdevlet kuru- lurken. Aydınlanma'yı egemen kılma amacı süden büyük bir devrime girişil- dı. Zaferın ve devnmin coşkusu içindekı ınsanlanmız. bır gün gelip de o karan- lık dönemde yazıîanlann yinelenebile- ceğini akıllannın ucuna bile getirmıyor olmalıydılar... (10) Bkz Alpay Kabacalr Türkiye'de Siyasal Cinavetler, Ist. 1993. ^242-248 ÜTTİ Garry Kasparov, unvamm korudu Dış Haberler Servisi - Dünya Sarranç Şampiyonası'nın 17. oyununda Rus usta Garry Kasparov. Hintlı rakıbı Vısvvanathan Anand'la berabere kalarak 10 puana ulaştı ve Dünya Satranç Şampiyonu unvanını korudu. Oyunun 63. hamlesınde Anand'ın beraberlik teklıfını kabul eden Kasparov. on yıldır Dünya Satranç Şampıyonluğu'nu kimseye kaptırmadı. On yıl boyunca beş kez unvanını ortaya koyarak büyük ustalarla karşılaşan Kasparov "un turnuvayı kazanıp bır milyon dolarlık ödülü alabılmesi için yarım puana daha ıhtiyacı var. 17. oyundan sonra skor. 10-7 Kasparov'un lehıne. 20 oyun üzerinden ovnanan şampıyonada. 10.5 puana ılk ulaşan taraf turnuvayı kazanıyor. Beyaz Sıyah Vısvvanathan Anand Garry Kasparov Sıcılya Savunması 1. e4 c5 2. AD d6 3.d4 cxd4 4. Axd4 Af6 5. Ac3 g6 Daha önce bu turnuvada sıyah ovnarken ıki galibıyet bır de beraberlik kazandığı Dragon varyantını. Kasparov bu kez de tercıh edıvor. 6. Fe3 Fg7 7. D 0-0 Garry Kasparov 13 Nisan 1963 yıhnda, Bakü'de doğan Garry Kimovitch Weinstein"m ailesi Musevi-Ermeniydi. Altı yaşındayken satrançtaki dehasını göstermeye başladı. 197O'te, babasınm ölümünden beş yıl sonra. soyadını değiştirerek annesi Clara Kasparova'nın soyadını aldı. 13 yaşında Sovyet gençler şampiyonu oldu. 22 yaşındayken Karpov'u yenerek dûnyanın 13. ve en genç satranç şampiyonu oldu. Viswanathan Anand Hindistan'm Madras kentinde 1970 yıhnda doğan Anand, yeni kuşak büyük ustalar arasındaki en yetenekliler arasında sayılıyor. Ailesi Tamil olan Anand'ın satrançtaki yeteneği küçük yaşlarda farkedildi. 17 yaşındayken Dünya Gençler Şampiyonu oldu. Hindu dinine sıkı sıkıya bağh olan Anand, koyu bir vejetaryen. Anand'ın kaybetmesi, uluslararası turnuvalardaki deneyimsizliğine bağlanıyor. 8. Vd2 Ac6 9 Fc4 Fd7 10. h4 h5 11.Fb3 Kc8 12.0-0-0 Ae5 . • 13. Fa5 Kc5 14. Şbl Ke8 15. Khel Va5 16. a3 b5 24 dakıka düşündükten sonra oynanan bu hamlede. Kasparov Ac4 manevrasına hazırlanıyor. 17. Fxf6 e\f6 18 Ade2 Kc6 19. Ad5 Bu hamlc pozi;>vonun karınaşıklığını gıdenyor ve Anand'a pozisyonel avantaj sağlıvor. Buna rağmen Kasparov'un pozisyonu dınamıklieıni koruvor 19... Vxd2 20. K\d2 Ac4 21.Fxc4 bxc4 22. Kedl f5 Kasparov, piyonlannın yapısal zayıflığını diğer taşlannın hareketlılığıyle gidermek istiyor. 23. exf5 Fxf5 24. Ad4 Fxd4 25. Kxd4 Ke2 26. K4d2 Kxd2 27. K.xd2 Şf8 28. Şc 1 Fe6 29. Kd4 Fxd5 30. Kxd5 Şe7 31. Kb5 Şe6 32. Kb7 Kc5 Bazı uzmanlara göre. Kasparov burada bır lıata yapıyor. a6 ıle pasıf savunmaya geçıp beraberlığe yönelmelivdi. 33. Kxa7 e5 34. Ka8 2xh4 35. Ke8($ah) Bu ani kışı. Kasparov'un öngöremedıği sanılıyor. Anand kalesini yerıne verleştinyor. iyi bır tempo tutturuyor ve rakıbıni şahını oynamaya zorluyor. 35.... Şd7 36. Ke4 c3 37. Kxh4 cxb2(şah) 38. Şxb2 Ku5 39. a4 f5 40. a5 f4 41. a6 Şc7 42. Kxf4 K\u2 43.KP(şah) Bu hjıııleyle sivah >ah. 8. sütuna dönmeye zorlanıyor. 43.. . Şb8 44. Şc3 h4 45. Şd3 Kf2 46. c4 Ka2 47. Şe4 Kxa6 Kasparov. kaybettığı piyonu gen alıyor ama Anand'ın taşlannın hareket alanı daha fazla 48. Kh7 Ka5 Beyaz şahın. şah kanadına ılerlemesını enaellıyor. 49. f4 Şc8 " 50. f5 Şd8 Kasparov. şahını merkeze çekiyor. 51. Şf4 Anand. c pıvonunu feda ediyor. şah kanadında ılerlemeye çalışıyor, ama analız hatası yapıp kazanma şansını yitıriyor. 51...' Kc5 52. Sg5 Kxc4 53. Şe6 Ke4(şah) 54. Ş P d5^ 55. f6 Şd7 56. ŞfS(şah)Şe6 57. f7 Kf4 58. Şg8 d4 Vezirolacak pıyon. teorık olarak beraberlik ıçın yeterli. 59. f8=V Kx'«(şah) 60. Şxf8 Şe5 61 Kxh4 d3 62 Kh3 Şe4 63 K\d3 Anand kalesini feda ediyor ve beraberlik teklıf edivor. POLITIKA VE OTESI MEHMED KEMAL Mutlu ve Katılımcı... ' Yazıya söylencelerın kol gezdığı bir öykü ile baş- lamak istiyorum. ino'nun (Ak Tanrıça) oyküsu. İno, Odiseus'u Poseidon'un gazabından kurtaran lyilik tanrıçasıdır. Poseıdon, Odiseus'u gemısiyle bırlıkte Akdenız'de yok etmek ıster, görkemli bir fırtına çıka- nr. İno, martı kılığınagırerek Odiseus'u kurtarır. Boy- lece ölümsuzlüğü hak eder. Söylencelerde olsun. roman ve öykülerde olsun, herkesın gozünde ölümsüzlük vardır. Mıtolojıler bun- lar! söyler? Özlen Bayram'ı Kalkan'da tanıdım. Bir küçuk butiği var, ıki yıldır ışlıyor. Özlen Bayram, emeklı olmadan önce THY Bılgı Iş- lem Merkezi'nde çalışmış, sonra emeklı olmuştu. THY Andıst programcısı. llkın kurulmasına hızmetı do- kunan dostiuklarla bağlı olduğu bır kurumdan ayrıl- mıştı. Ayrılırken şöyle dıyordu. "20 yıl kokuşmuş bır düzene seyırcı kalmak, hakkım olanı tsteyememek, ça- lıştığım yerde hep yabancı kalmak emeklı olmamın başlıca nedenı " Ozgürlük ıstıyor, ne sokakta var, ne evde! Dostluk ıstıyor. sınırlı kalıyor. Hele İstanbul'da yaşamak, hızla değışen ınsan yuzlen görmek. her gün yoğunlaşan trafik karmaşasıyla karşılaşmak dayanıl- maz gelıyor. Çevresıyle yabanlaşırken, her gun yeni karmaşalarla karşılaşmak Değer yargılarındaki de- ğışıklık, yabancılığı arttırıyor. Kalkan'a gelişınin nedenlerı sadece bunlar değil, bunalım ve tedirgınhk dort bır yanı sarıyor. Şöyle dı- yor: "Kurtulmak için o günlerde her çareye başvurmuş- tum. Bu kente de yabancıydım. Ama bunalımlardan kurtulmak ıçın beynimın yaratıcı gücünü keşfetmek zorundaydım. Burayı seçmiş, yeni ınsanlarla karşılaş- mıştım. Yeni dostluklar, yeni ılışkılerkuruluyordu. Faz- la deşmeyeceğim, ancak şurasını söyleyebilırim, iş- ler burada daha iyi gidiyor, ilişkiler daha sıcak bır ör- tüye bürünüyor." İno'nun nasıl bır yer olduğunu gorelim: Resmı ad- resinı yazayım: Yalıboyu Mahallesı, No: 26, Kalkan- Antalya. "Burada eşya olarak özgün el becerılen, yoresel do- kuma çeşitleri sergılenıyor. İno 'da geleneksel yaşa- mımızda halen kullanılmakta olan dokumalar satılıyor. Bunlan satarken de dokumanın tanhçesınden, gönü- muzdekı kullanım bıçımıne kadar gereklı bılgıler edı- nıliyor. Bunlar halı, kilım gıbı satılıyor. Buyuzden müş- terılerim aynı zamanda dostlanm oluyor Bu umulma- dık dostluklar sıcak tutuluyor. Karşılıklı bıtkı çaylan ıçi- yor, söyleşilerımıze kaldığımız yerden devam ediyo- ruz. El becerılen ve yoresel dokumalarda olduğu gı- bı bir şeyler uretirken, bır şeyler de gelıştıriyoruz." Özlen Bayram, 20 yıl THY'de çalıştıktan sonra şim- dı Inolu dukkânında yazın çalışıyor, kışın Istanbul'a gelıyor. Mutlu ve katılımcı bır yaşamın içınde dolaşı- yor. THY'nın işlem merkezınde programcı olarak yap- tığı işi sevıyor, fakat ış emeklı olduktan sonra. orada kalıyor. Kalkan, butunleşerek sığınılan bir yer; kıminle otu- rup konuşursanız bıroyküyle karşılaşıyorsunuz. Her- kes öyküsüne sarılıyor. bağlı kalıyor Buradakılenn, kım olursa olsun. ılerde söylenceye donuşecek bir oyküsu var. Bır İno yazısından ulaştı- ğımız bır yer var; zaten Ege ve adaları bır efsane (söylence) üstünde oturmuyor mu? B L L M A C A SEDAT \AŞAYAS SOLDA\ SAĞA: 1/Yemeklıktahıl.. Bırasıtlebırleşın- ce tuz oluşturan madde 2/ Hara- ret.. Japon edebı- yatında "günlük" türüne venlen ad. 3/ Kışısel duygu- 5 lann esın yoluyla coşkulu ve etkıli 6 anlatımı.. Bır renk. 4/Bırtürka- lın ve kaba ku- maş... Bayağı. 5/ Şarkı, türkü... Bir 1 2 3 4 5 6 7 şeyı vapıpyapmamava karar veıme gücü. 6/Canlılan ben- zerlık ve farklılıklanna gore sınıflandıran bılım. 7/ Boru se- sı... Bir spor dalı. 8/ Çocu- ğuneğitım veöğretımıyleıl- gılı erkek 6akıcı.. Adlan sı- fat yapmakta kullanılan bır yapım ekı. 9/ Torba bıçımın- de yoraan çarşafı. YLKÂRIDAN AŞAĞIY \: 1/ Bagırıpalkışlayarak beğe- nisinı belırtme. 2/ Isyankâr. Güneydoğu Asva'da yetışen \e mobılya yapımında kulla- nılan bır cıns kamış. 3/ Cılız. zavıf. Genellıkle tahıl ölç- mede kullanılan bır ölçek 4/ Lev leğe benzer bır kuş Tu- zağa düşürülen şey. 5/ Argoda rakıya venlen ad. 6/ Paro- la. Gemılerde türlü ışlerde kullanılan bır tür demır halka II Berkelyum elementının simgesı. . Yunan mıtolojısınde Afrodit'ın gözdesı olan güzel delıkanlı 8/ Yüksek okul. 9/ Kılıme benzer. renklı ve motıflı uzun volluk... Ad. en iyi fngilız blues gıtarcısı." ith, Blues & Rhythm Magazıne unun tartışılmaz lideri." Gıutar Magazıne 1991 Rezervasvon 0212 243 68 23 - 0 212 244 25 58 AKŞEHİR ASLİYE HUKUK MAHKEVIESİ'NDEN Dos>aNo. 1995 42 Davacı Zeynep Kamuran \ekılı \\ Semıh Eran tarafından da\alılar Mu>tafa Yıldırım \e arkada^tan alevhıne açılan taz- minul da\aMnda. Mahkemeden \ cnlen karar Yargıtjv ca bozularak ude cdıl- mış da\a dosyası re'sen \emlenerek bugüne kadar adresı bel- lı olmavanda\alıSelahattınZengın'e\enılemedcnsonrakıdu- ru^ma gununun teblıgıne karar \enldığındcn. Da\alı Selahattın Zengın'ın 2 7 l(ı IW5 gunü saat 9'da ya- pılacak olan nıahkemedc hazır bulunnıası \cva yokluğunda da\ ay a de\ am edılecegı hu^usu boznudan ^onrakı duruşma gü- nunun teblığı ycnne kjım olak uzcre ılan olunur Basın' 26(K 1