Katalog

SAYFA CUMHURİYET 25 OCAK 1995 ÇARŞAMBA 10 DIŞ HABERLER Clinton'dan padikallere darbe • VVÂSHINGTON (AA)- ABDBaşkanı Bill Clinton, Ortadogu'daki banş sürecini yıkmak istediğinden şüphe edilen 12 radıkal örgütün mal varlıklannın dondurulmasına ve bunlann ülkedeki mali faaliyetlerine son verilmesine karar verdi. Beyaz Saray Sözcüsü Michael McCury malvarlıklan dondurulan örgütler arasında Hamas, Hizbullah, Jslami Cihad, Abu Nidal, Kara Eylül, Fatah Devrimci Konseyi, Filistın Özgürlûk Cephesi ve tslami Gnıp adlı örgütlerin bulunduğunu belirtti, ancak geri kalan örgütlerin adını vermedi. Sözcü, bu örgütlere ABD'de bağış yapılamayacağını da belirtti. Sözcü. Ortadogu'da terörist faalıyetlere kanştığından kuşkulamlan 18 kişinin mal varlıkJannın dondurulduğunu kaydetti. Denktaş: GAÖ uygulansn • LEFKOŞA(AA)-Son önenlenyle Rum tarafını köşeye sıkıştıran KKTC Çumhurbaşkanı Rauf Denktaş, "Üzerinde ısrarla durduğumuz konu, 32 yıdır Türklere uygulanan ambargonun kalkması, yani 'Güven Arttıncı Önlemler (GAÖ) Paketi'nin uygulanmasıdır" dedi Anadolu Ajansı'nın ABD Başkanı Clinton'un özel temsilcisi Richard Beattie ile önceki gün yaptığı görüşmeyi değerlendıren Denktaş, Beattie'nin meseleyi anlamaya çalıştığmı belirtti*Denktaş, "Ozel temsilci, iyi niyetle yaklaşılmasını ıstiyor. Zannedersem bizim yazmış olduğumuz mektup ve son yapmış olduğumuz açıklama, Türk tarafinın iyi niyetli olduğunu göstermeye kâfidir" diye konuştu. Japonya'da ölü sayısı 5 bini aştı • TOKYO(AA)- Japonya'da geçen hafta RichterÖlçeği'yle7.2 şiddetinde meydana gelen depremde ölü sayısının 5 bin 63'e yükseldiği açıklandı. Polis yetkilileri, depremde kaybolanlann sayısının da 68 olduğunu bildirdiler. Özellikle Kobe kentinde hasara yol açan depremde 56 bin 243 binanın çöktüğü, 26 bin 284 kişinin de yaralandığı kaydediliyor. Şam'dan su açtfdaması • ANKARA(AA)- Suriye'mn Ankara Büyükelçilıği, günlük bir gazetede Suriye Dışışleri Bakanı Faruk Şara ile yapılan bir söyleşıdeki "Şam'ın, güvenlik konusu ile su konusu arasında ilişki kurduğu" yolundaki ifadenin yazann kişisel izlenimini içerdigi, Şara'nın böyle bir görüşü savunmadığı belirtildı. Büyükelçiliğin konuya ilişkin açıklamasında günlük bir gazetede, Suriye Dışışleri Bakanı Faruk Şara ile yapılan söyleşide yer alan bu ifadenin, "Bazılan tarafından Suriye'ye saldırmak, dost Türk halkını Suriye halkına karşı kışkırtmak, iki ülke arasındaki işbirliği ve dostluk ilışkilerine kötülük yapmayı sürdürrhek için istısmaredildiğı" savunuldu. Yunanistan Rusya'dan mentnun • ATÜVA (AA) - Yunanistan Dışışleri Bakanı Karolos Papulyas, Rusya'nın yeni Deniz Hukuku Sözleşmesi ile ilgılı tutumundan memnun olduğunu açıkladı. Atina'da dün Rus Büyükelçisı Valery Nikolaenko ile görüşen Papulyas, Moskova'nın Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin Yunanistan'a da karasulannı 12 mile genişletme hakkı tanıdığma ihşkm açıklamasını memnuniyetle karşıladığını söyledi. Rus Dışışleri Bakanhğı Sözcüsü Grigori Karashin, Atina Haber Ajansı'na yaptığı açıklamada. "Moskova'nın geçen 16 kasımda yürürlüğe gıren ve taraflara karasulannı genişletme hakkı tanıyan Deniz Hukuku Sözleşmesi'ni destekledıği" şeklınde bir ifade kullanmıştı. pulyas-Nikolaenko görüşmesinde Başbakan Andreas Papandreu'nun Moskova'ya yapacağı zıyaretin ele alındığı belirtildi, ancak bu ziyaretin tarihi açıklanmadı. Moskova yanlısı Çeçen lider, Dudayev'in daha uzun süre direneceğine inanıyor: Savaş aylarca sürerDış Haberler Servisi - Çeçen- ya'nın başkenti Grozni'de çatış- malardevam ederken savaşın ay- larca sürebileceği bıldirildi. tngı- liz ChanneM televizyonu, Çe- çenya müdahalesinin ardından Rusya'nın petrol ıhtiyacının bu- lunduğunu öne sürdü. İnternational HeraJd Tribu- ne'gazetesının haberine göre Moskova tarafından Çeçenya'da kurulacak geçki hüküınetin başı- na getırilmesi tasarlanan Salam- bek Kadziyev, çarpışmalann 6-8 ay sürebileceğini söyledi. Grozni'den Rus komutanlığı da Çeçenlerin başkentın güne- yinde mevzılenni takvıye ettik- lerini, Rus birliklennın Çeçenle- re karşı kayda değer bir karar sal- dınsı düzenlemedığını bildirdı. Rus komutanlığı tarafından ya- yımlanan bildıride şöyle dendi: "Rus buükJerinin baa başa- rüı operasyonlanna karşın Du- dayev yanîılan diıtenmekte ka- rarülar.'' Dudayev'in iddiası Çeçenya Devlet Başkanı Ca- har Dudayev, ülkesine gıren Rus kuvvetlerinin kayıplannın bugü- ne kadar 12 bine ulaştığını söy- ledi. Dudayev, Echo isimlı bir Rus radyo istasyonuna verdığı de- meçte. "Ruslann öldiirdükleri her bir Çeçen savaşçı için yüz ka- yıp verdiklerini" ıfade ederken masum sıvil halk arasındaki ka- yıplann ise 30 bin dolayında ol- duğunu belirtti Rusya'nın geçen ay Çeçen- ya'ya yönelik başlattığı askeri müdahalenin ardında, bu ülke- nin petrol ihtıyacının yattığı bil- dirildi. AA'nın bildirdiğine göre Ingi- Grozni'dc çarpışmalann hir ara hafiflemesinden yararianan bir Rus askeri, gitar çalarak moraüni yüksek tutmaya çahsjyor. liz 'ChanneM' televızyonunda yayımlanan bir haberde, Mosko- va yönetiminin Çeçenya'ya tek yanlı olarak bağımsızlığını ilan ettıği 1991 yılından beri ekono- mik ambargo uyguladığını, an- cak bu ambargoya rağmen Kaf- kaslar'dan çıkanlan petrolün Çe- çenya üzennden ülkenin batısına akrnaya devam ettiği hatırlatıldı. Channel 4 televizyonunun ha- berinde "Moskova yönetimi, Kafkas petrolünün Batıva taşın- masında kendi boru hattının kul- lanılmasını istiyor. Bu boru harh da Çeçenya'nuı başkenti Groz- ni'dengeçiyor~ıfâdesı kullanıldı Libya lıderi Muammer Kad- dafi'nın Cahar Dudayev ile bir telefon görüşmesı yaptığı bildi- rildı. Dudayev görüşmede, Kad- dafi'ye ülkesının Hazar Deni- zı'ndeki petrol yataklanna yöne- lik "Uluslararası bir komplonun kurbanı olduğunu "ıfade ettı. Generafler kovulacak Rusya Savunma Bakanı Pavel Graçev, Çeçenya'da emırlere ıtı- raz ertıkleri için 6. 7 generalin görevlerinden azledıleceklerini açıkladı. lnterfax'ın haberinde, azledilecek generallerden birinin kara kuvvetleri komutan yardım- cısı General Eduard Vorobyov olduğunu açıklanırken diğer- lerininadlan venlmedı. Bılindıği gibi emirlere karşı geldiğı ıd- dıasıyla soruşturması yürütülen General Vorobyov geçtiğimiz ay ıstifasını sunmuştu. Öte yandan. Rus birliklennın Grozni'yi tamamen kuşattıklan bildirildi. Ruslann Grozni'dekı Çeçen direnişçılenne desteğın geidiği son yol olan Çernoreşye üzerideki köprüyii bombaladık- lan açıklandı. Çin de Deng 'in Ölümünden sonraki dönem tartışılıyor Bugün 90 yaşuıdaki Çin lideri Deng 1979 yıhnda Anıerikalı gazetedlere yapmak istediği reformlan anlatmıştı KİMLİK KARTI Nüfiısu: 1.190.431.000. Etnik Gruplar: Han soyundan gelen Çinliler (yüzde91.9), Moğollar, Koreliler, Mançuryalılar. YüzöJçümü: 9.572.900 km2 Din: Resmi din yok; Budizm, Taoizrn. Başkenti: Pekin. Belübaşlı kentier: Şanghay, Pekin, Tianjin, Şenyang, Wuhan, Kanton. Kişi başına düşen ulusal gelir:360 dolar Endüstri: Demir ve • çelik, tekstil, tanm, otomativ. Ürûnler: Tahıl, pırinç, pamuk, çay. Iş gücü: Yüzde 60 tanm, yûzde 25 sanayi ve ticaret. Para birimi: Yuan (1994 martı itibari ile 1 dolar- 8.7 yuan) 'Imparatomn' son günleriDış Haberler Servisi- Çın'in en etkilı siyası lıden DengŞiao- ping'in sağlık durumunun gıde- rek ciddiyet kazandığı şu günler- de yüksek düzeyli bir Çinli yet- kilı haftalık New sweek dergisıne verdiğı demeçte, lidenn bitkisel hayata girdiğinı bıldirdi. Yetkili, aynca Deng'in yaşamsal fonksi- yonlannın makınelere baglandı- ğını, başında kalabalık bir dok- tor ekibinin bekJediğini söyledi. Ünlü lidenn kaç günlük ömrü kaldığına ilişkin kımse kesın bir süre veremiyor; Deng bu durum- da haftalarca, belki aylarca daya- nabilir. Haftalık Nevvsvveek dergısın- de, Deng'in ölmesı durumunda ülkede başgöstermesi muhtemel olaylara ilişkin senaryolara de- ğinilıyor. Yazıda Çın'in yasalar- la değil güçlü liderlerle yönerilen bir ülke olduğuna işaret ediliyor. Komünizmden adı daha konul- mamış başka bir sısteme geçiş sürecinde, Çin'in güçlü bir yöne- tıciye gereksinım duyduğu belir- tiliyor. Olüm döşeğinde son günleri- ni yaşayan Deng'in 90 yaşında- ki yorgun bedeni hala ülkenin bırlik ve beraberliğini sağlama- ya yetiyor. Kaçınılmaz son Kaçınılmaz son gerçekleşti- ğinde Deng'ten boşalan yeri ki- min dolduracağı bugün Çin'in en önemlı sorunu. Şu anda Devlet Başkanı Jiang Zemin, Başbakan Lı Peng ve yardjmcılan Zu Rongji ve Şioa Şı en kuvvetli adaylann başında geliyor. Bu adaylann ortak paydası, Batılıripi giysiler içinde yete- nekli birer bürokrat. temkinli bi- rer reformcu görünümûnde ol- malan. Geçen yıl Deng, general- lerin , bölgesel diktatörlerin ve etnik azınhklann yol açacağı po- litik istikrarsızlık olasılığına dik- kat çekerek yerine geçecek yöne- tıcileri merkezi otoriteyi koru- raaları doğrultusunda uyardı. Ancak merkezi otorite şimdiden bel veriyor. Aynca Deng'in mi- rascılanndan hiçbıri Deng'in ka- rizmatik lider özelliklerine sahip değil. Çin hala yoksulluk kıskacın- da; 1.2 milyarlık nüfusu ve ıkı haneli büyüme hızıyla gelişmiş- lik düzeyine çıkma savaşı ven- yor. Mılhyetçi ve inatçı liderler. dünya kamuoyunun Çin "de insan haklannın ihlal edildığine ilişkin izlenimlerini silmek için vargüç- leri ile çalışıyor. Deng'in ölü- münden sonra birlik ve beraber- liğini koruyan Çin'in bir süper- güç olacağına kesin gözüyle ba- kılıyor. Yok eğer Deng'in ölü- müyle ülkede istikrarsızlık baş- gösterirse Asya'daki tüm denge- lerin sarsılacağı öngörülüyor. Siyasi gözlemciler Mao-Deng hanedanının Deng'in ölümü ile çökeceğine inanmıyor. Şu anda Deng'in yerine göz diken aday- lann hiçbiri, diğerierini etkisiz bırakıp öne çıkacak yetenekte değil. \Marx ile buluşma' Deng "Marx üe buluştuğu"za- man. ülkede toplumsal patiama- lar yaşanabilir. Çın'de henüz emekleme aşamasında olan pa- zar ekonomisi gelir dağılımında büyük farklılıklann doğmasına yol açıyor. Ülkede yolsuzluk ve rüşvet olaylan alıp başını gider- ken genç ışadamlannın ülke ge- leneklerine ters düşen yaşam bi- çimleri özellikJe taşrada tepki çe- kiyor. Enflasyon yüzde 20'lerde sey- rederken özelleştirilecek olan kamu işletmelerinde çalışan ışçi- lerin büyük bir işçi hareketine yol açabileceğinden korkuluyor. Parti bu toplumsal ve ekonomik sorunlann altından kalkacak du- rumda değil. Ancak bınlerinin bu sorunlara çözüm getirmesi gerekiyor. JCısa süre içinde iktı- dann daha genç yöneticilerin elı- ne geçıp zamanla meşruluk ka- zanacağina inanılıyor. 'SON İMPARATOR' DENGİN OLUMUNDEN SONRA YERİNE GEÇMESİ BEKLENEN ADAYLAR Başbakan Yardımcısı Şiao Şi Başbakan yardımcılanndan j Şiao Şı Çm Haberalma Örgürü'nden sorumlu. Aynı zamanda Çm Parlamentosu'na I Şiao'nun güvenlik güçleri ve liberaller tarafından desteklendığı bildinliyor. Tiananmen'de ayaklanan öğrencilenn üzerine ordu birliklerinın gönderilmesınde çekımser kalan Şiao, yönetım muhaliflerinın "katil veya canı" olarak görülmemesi gerektığini söylüyor. lık ediyor. Devlet Başkanı Jiang Zemin ve Başbakan Li Peng: Şanghay eski Belediye Başkanı Jiang Zemin Pekin'de alışık olduğu saygıyı göremıyor Avrupalı bir dıplomat Jiang'ın itibanna ilişkin şöyle konuşuyor: "Kimse Deng'in aleyhinde konuşamazdı. Ancak herkes Jiang'ı eleştirebüiyor." Öte yandan ordudaki yüksek rütbeli subaylann dd Jıang'ı sevmedığı bılınıyor. Geçen günlerde dokuz general ortak bir bı/drn yayımlayarak Jıang'ı Çin'ı Amerikan egemenliğı altına sokmakla suçladılar. Jiang'ın politik çizgısının öbür ucunda yer alan Başbakan Li Peng, demokratlar tarafından "Pekin KasabT olarak tanımlanıyor. Tiananmen kıyımında etkın rol oynadığı gerekçesi ile ılımlılar tarafından sürekli eleştinlen Lı'nin Tiananmen davasında bır suçlu aranması durumunda kurban edileceği ıleri sürülüyor. Başbakan Yardımcısı Zu Rongji "Şanghay KüğT denilen grubun başka bir temsilcisi. 66 yaşındakı Zu ekonomiden sorumlu. Çın'de son yıllarda yaşanan ekonomik gelişmenin miman konumundaki Zu, sıkı kredı politikası ve özelleştirme merakı yüzünden desteğini yıtirebüır. Ote yandan siyasi gözlemciler, işsizlik ve hızla tırmanan enflasyon karşısında Zu'nun ekonomik sorumluluklannın bir kısmını bırakabıleceğını bıldiriyor. Bonn'dan İslam dünyasına selam PİLEKZAPTÇIOĞLIJ BERLİN - Alman hüküme- tınin Rusya politikasında son üç günde büyük bir değişimin ıpuçlan sezıliyor. Alman Sa- vunma Bakanı Volker Rü- bc^Rus meslektaşını önceki gün çok ağır bir dille eleştirdi ve suçladı. Basına demeçler vere- rek Rus Savunma Bakanı Gra- çov'un şubat ayının başında Münih'te yapılacak bir güven- lik zirvesine 'geüneyecegi tah- min ediliyor' diyen Almanlar. böylece Graçov'u resmen zir- veden men etmiş oldular. Rus- lar ise diplomatik skandalı "Ba- kanın zaten za- manıyoktu"dı- yerekgeçıştirdı. Ote yandan dün St. Peters- burg'da bulunan Alman Ekono- mi Bakanı Gün- ter Reırodt, Rusya'ya 'eko- nomik yapdnmlar konması' ge- reğınden açıkça söz etti. Alman Dışışleri Bakanı da basına ver- diği son demeçlerde "Moskova, Çeçenya'daki savaşa devam ederse ekonomik zarara ugra- yacak"dedi ve 'v^tınmlaraskj- ya aüıur'şeklınde konuştu. Rus Savunma Bakanı Graçov, Rusya'dakı popüler ınsan hakla- n savunucusu Serçe> Kovakyov ile MeclisMn Savunma Komis- yonu Başkanı Sergey Yuşen- kov'u ^Kusja'mn düşmanlan ve vatan hainkri" olarak nı'tele- mişti. Almanya'ya göre bunlar 'büyük bir iftira'dan ıbaret. Çeçenya'ya saldından sonra Alman hükümeti, diğer Batılı hükümetler gibi bunu 'Rus- ya'nm bir iç meseiesi' olarak ni- telemişti. Sosyal demokrat mu- halefet Kohl hükümetini sıkış- tırarak Yeltsin'i kınamaya davet etmiş, Başbakan Kohl, Yelt- sin'den yana tavnnı sürdürmüş- tü. Alman hükümetinin üyeleri- ni şimdı açıkça Yeltsin hüküme- tine karşı tavıralmaya sevkeden nedenlerin başında Alman- ya'nın Kafkasya, Orta Asya ve genel olarak Müsiüman âJemi- ne karşı izlediği politika geli- yor. Çeçenya'daki savaşın Müs- iüman dünyasında büyük tepki toplamasından sonra Almanya, tavnnı değiştirdi. Bölgede lran'la çok sıkı ilişkiler içinde bulunan ve resmi olmasa bile Islamcı güçle- ri destekle- yen, en aan- dan onlann kendı toprak- lannda faali- yetine göz yu- man Alman- ya, Kafkasya- Orta Asya- Ortadoğu bölgelennde kendi nüfuzunu arttırmak çabasında. Almanya, bırleştikten sonra de- ğişen dünya dengeleri karşısın- da kendine yeni dış politik he- defler çiziyor. Bunu, biraz 'be- ceriksizce' yaptığı söylenebil- se de Almanya artık tek başına çıkışlaryapmaktan çekinmiyor. FlS'hliderİer Almanya'nın Islam âlemıne karşı 'dost' tutumunun bir baş- ka ipucunu, Cezayır'Ii FlS li- derlerine verdiği siyasi sığınma hakkında görmek mürnkün. Köln ve cıvannda yerleşen FlS liderleri. 'siyaset yapma yjasa- ğı'na karşın basına sürekli de- meçler veriyor ve Cezayir'deki Islamcı hareketi yönlendirme- ye devam ediyorlar. • Almanya Cezayirli FIS liderlerine sığınma hakkı verirken, Müsiüman Çeçenler'i giderek daha fazla savunuyor. D1Ş BASIN Rus süahk kuvvetleri Çok değil birkaç yıl öncesıne kadar Rus ordusunun, Almanya'yı aşarak kısa sürede Batı Avrupa'yı denetim alfına alabıleceğı sanıhrdı. O günler geçmişte kaldı. Rus ordusu, hafif silahlı Çeçen savaşçılanndah Grozni'deki Başkanlık Sarayı'nı ancak 6 haftada alabildı. Çeçenya"daki fiyasko, Rus ordusunun Avrupa için artık tehdit oluşturmadığını ama asıl Rusya için tehdit olduğunu gözler önüne sergiledi. Dağılmış ve moralman çökmüş bır ordunun ne denlı tehlikeli olabileceğı Çeçenya savaşında ortaya çıktı. Sivil-asker aynmı gözetmeyen bombardımanlarda yüzlerce sivil öldü, Groznı harabeye döndü, acemi Rus askerlen birbinni v^ırdu, subaylar Moskova'ya açıkça başkaldırdı. Yeltsin, Çeçenya olayının sonuçlanna kendini hazırlamalıdır. Rus ordusunda reform kaçınılmaz ohnuştur. Askeri uzmanlar hantal ve ağır ordu yerine Amerikan modeline uygun hareketli bir profesyonel ordunun kurulmasının. silahlı ^ kuvvetlerdeki asker sayısının* azaltılmasının zorunhı ' *İŞ olduğunu belirtiyorlar. Rus ordusunda ücret ve konut sıkıntısı, askerlerin moralini bozmuş, disiplıni sıfıra ındirmiştir. Ordu muazzam bir hava gücüne sahip. Ama pilotlar havada eğitimi yapamadıktan sonra uçak sayısı ne işe yarar? Yeltsin, ordunun şikayetlerine kulak vermek yerine ordunun Grozni harekatına hazir olmadığını söyleyen komutanlan kovmuştur. Ancak sorunun başka yanı ordunun modemizasyonu ekonomi için yaşamsal olan kaynaklann savunmaya kaydınlmsasına yol açacaktır. Kısa vadede Yeltsin'in asıl yapması gereken şey, askerlerin konut ve düşük ücrctler gibi acil sorunlannı çözmektir. (23 ocak) Rusya ve IMF Ruslar, ne kadar başkent Grozni'nin merkezini ele geçirdik diye kendi kerfdilerini kutlayıp, övünseler de Çeçenya'daki savaşın sona ermesıne daha çok var. Çeçenler, başkentin geri kalan bölgelennde devle savaşan cüce gibi direnmeye devam ediyorlar. Cstelik Çeçenlerin artık efsane halini almış direnişlerini genlla eylemlen şeklınde sürdüreceklenne de kesin gözüyle bakılıyor. Çeçenya'da tüm bunlar olurken Moskova cephesinde de harekat gittıkçe daha pahahya patlaf hale geliyor. Devlet Başkanı Yeltsin'ın itıban ve ülkenin içinde bulunduğu demokratik süreçten çok şey kaybediliyor. Bu kayıplar, özellikle de Rusya ve Uluslararası Para Fonu (IMF) arasında iyice gerginleşmeye başlayan ilişkide görülebıliyor. Çeçenya harekatının Rusya üzenndeki etkısı korkunç oldu. Rusya'nın bozulmakta olan uluslararası para ilışkileri bir yana, asken harekatın maliyeti bile ülke bütçesini büyûk ölçüde zorlayacağa benziyor. Rusya'nın bütçesinde disiplini sağlamak ve borç verecek yabancılanıj güvenini arttırmak için şart olan Moskova'daki uyum gitgide azalıyor. Ruslann hatalan, IMF'yi kurallannı zorlayıp riskli borçlar vermelde, katı bankacı standartlan uygulayıp yan yatmış Rus reformlannm batmasına neden olmak arasında bir seçim yapmaya itiyor. Siyasi baskı araçlannın yerine geçip Rusya'yı Çeçenya fiyaskosu için cezalandırmak uluslarası para örgütlerinin işi değil. Ancak bu örgütler, kötü sıyasetlerin suç ortağı olmayı kabul edemezler. Bankalar da yabancı hükümetler gibi Yeltsin'ın içinde bulunduğu güçlüklere karşı anlayışlı olmalı ancak bu koşulsuz bir anlayış olmamalı. Yeltsin, Rusya'nın önceliklenne karar verip Rusya'nın gereksinimlerinin neler olduğunu kavramak zorunda. (23 Ocak 1995)