Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18EYLÜL1994PAZAR 8 PAZAR KONUĞU Eski Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş emekli olduktan sonra Kenan Evren'in komşusu oldu Marnıaris'in ikincipaşasıEVRENDEĞER MARMARtS-ARMUTALAN - Eski Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral Doğan Güreş, "çok cesur ve kararu bir kadın" olarak tanımladığı Başbakan Tansu ÇiDer'in, birkaç yü içindeTürkiye'de siyasetin yıldızı olacağını söyledi. Çiller'i bazı yönleriyle 8. Cumhurbaşkanı Turgut ÖzaTa benzeten Güreş, görev süresinın uzatılması konusunda yaşanan tartışmalarla ilgili olarak görevde kalmasına sürekli karşı çıkan Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e kırgın olmadığjnı beürfti. KörfezSavaşı sırasında Türkiye'nin bölgeye asker göndermesine, Turgut Özal'ı eleştirerek Genelkurmay BaşkanlığYndan istifa eden Necip Torumtay'ın değil, "Kara Kuvvetleri Komutanı" olarak kendisinin karşı çıktığını anlatan Güreş, "düzgün olmadığını" vurguladığı Türk siyasi yaşamına gırmeyi düşünmediğini belırtti. Güreş, yazanmız Uğur Mumcu'nun kaybını "onanlmaz bir yara olarak" nitelerken "katillerinin neden bulunamadığı konusuna hiç girmek istemediğini" söyledi. Doğan Güreş, Marmaris yakınlanndaki Armutalan Köyü'nün "Paşalar Mahallesi" olarak anılan bölgesindeki tripleks villasmda. artık yıllann yorgunluğunu çıkanyor. Kendı deyışiyle "yorgunlugu ayakiannın ucundan" çıkıyor. Eşi Efser Hanım ve kanış ansı Pony adh köpeği ıle günlerinı geçıren Güreş'in, bugünlerde evinden misafırleri de eksik olmuyor. Gerek komşulan, gerek yakınlan, gerek bölgedeki askeri yetkililer ve gerekse basın, Doğan Güreş'i yalnız bırakmıyor. "Paşalar MahaDear "nın "Beyaz Ev" adlı sokağının sonundaki tripleks villasmda Doğan Güreş ile söyleşiyoruz. Havuzdan yeni çıkmış olan Güreş Paşa, beyaz kısa şortu, üzerinde tişörtü ile sorulanmızı şöyle yanıtlıyor: -Görev yaptığınızsöre icerisinde 4 ayn hükümet ve 4 ayn başbakanla calıştınrz. En çok hangi başbakanla uyum sağladınız? GÜREŞ- Daha önceden de defalarca söyledığım gıbı bütün hükümetler Türk Silahlı Kuvvetleri için ellerinden gelen desteği sağladılarvesağlıyorlar. Bu TSK'nin şansıdır. Ben Sayın Yıldınm \kbulut'la,Sayın Mesut Ydmaz'la (gerçi onunla çok kjsa bir süre çahştık, çünkü başbakan olduktan çok kısa bir süre sonra seçime gitti), Sayın Süleyman Demirelle ve Sayın Tansu Çiller'le çahştım. Hepsı ile gayet iyi iüşkjlerimiz oldu. Mesela Sayın Demirerinhelikopteralımı konusunda çok önemli girişimleri oldu. Ama Sayın Çiller'le biraz daha farklı oldu. - Herhalde en iyi anlaştığınız Başbakan Saym Çiller oldu? GÜREŞ- Hepsi ile iyi anlaştık, ama Sayın Çiller çok cesur bir kadın. "İstediğiniz karan aldığuuzda siyasi destek arkanızda" derdı. Siyasete yenı girdi, ama 3-5 yıl sonra bir yıldız olacak, buna eminim. Çünkü çok cesur ve kararlı bir kadın. Yurtdışında da gayet iyi tanınıyor. Prof. Tansu Çiller dediğiniz zaman herkes tanıyor. Bazı yönlerden de biraz rahmetlı Özal'a (8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal) benziyor. O da öyleydi. Bir şey söylüyorsunuz, bu kadar süre gerekli diyorsunuz, tamam diyordu, ama o süre sonunda o işi istiyordu. Ben de öyleyimdir. Bir iş için benden 1 ay süre isterler. Ben de "AI sana 2 ay süre" derim. Ama o iki ay süre sonunda o işin arkasındayımdır. Eğer iki ay içinde o iş bitmemişse, o kişiyi emekli ederim. Yani emekli etmem de perişan ederim. ABD'deki Çiller mülküne savunma - Saym ÇiDerie ilgili görüşleriniz? GÜREŞ- Defalarca söylediğim gibi çok cesur ve kararh bir kadın. Saym Çiller'in ekonomik paketle ilgjlı aldığı kararlara bir bakın. Hangi iktidar bugüne kadar bu cesareti gösterebildi? Faizleri indirdim, teşvikleri kaldırdım, dedi. Bir dizi ekonomik önlem aldı. Kolay işlerdeğil, çok cesur birkadın. Tansu Çiller'in ABD'de evi var, şuyu var, buyu var diye eleştiriler yapılıyor. Siz esasmda bakın bakalım, ABD'de kimlerin evi var? Gidin bir araştınn bakalım kımler çıkacak? Hangi başbakanı gördünüz bugüne dek, kendi parasıyla Amerika'ya gittiğini. Onun da orada bir sürü Amerikalı dostlan var. Evleri varmış diyorlar. Gidin araşünn bakalım, görünce şaşıracaksınız... - Siyasete girmeyi düşönüyor musunuz? GÜREŞ- Hangi siyasi partiye gıreyım? Bunu siyasileri, siyasi partileri halkm gözünde küçültmek için söylemiyorum, zaten konumum da buna iınkan vermez. Girecek parti bulamıyorum. Zaten biz sandık başına gjdene kadar da gerek eşim Efser, gerekse ben, hangi siyasi partiye oy vereceğimizi bilmeyiz. Sandık başına gidince karar veririz. O yüzden siyasete girmeyi düşünmüyorum. Türkiye'de siyaset de düzgün değil. O yüzden bir siyasi partiye yakın olamam. Ama olağanüstü birdurumda, savaş halinde nefer dahi olurum. Şimdi siz gençsiniz, size bunlar hamasi nutuklar gibi gelebilir. Ama ben Türkiye'yi gerçekten çok seviyorum. Gerekırse Mehmetçik bile olurum. - Emeklilik hayatına alışabüdiniz mi? Anılannızı yazmayı düşûnüyor musunuz? GÜREŞ- Tabıı, gerçi şu ana kadar pek fark edemedim, evin işleriyle uğraştık. Bayağı yorulmuşum. Zaten yorgunluk şu anda ayaklanmın ucundan çıkıyor. Bundan sonra da buradayız işte. Elimde bir sürü belge var. Anılanmı henüz yazmaya başlamadım. Onlann hepsini derleyeceğim. Sayın Dernirel'le, Sayın Çiller'le, Sayın Mesut Yılmaz'la, Saym Akbulut'la çabşma günlerimizdeki anılanmız var. Onlan derleyeceğim, kaleme alacağım. - Körfez krizi dönemindedönemin Genelkurmay Başkanı Necip Torumtay istifa ettiğinde, siz de istifa etmeyi düşûodûnuz mü? GÜREŞ- Yok, öyle istifa söz konusu olmadı. Torumtay Paşa beni ve Hava Kuvvetleri Komutanı'nı odasına çağırdı. Bana dönerek "Ben istifa etttim, vekalet sizde paşam" dedi. Biz tabii şaşırdık. "Biz de aynı şekilde hareket edelim" dedim. "Hayır, bu kişisel bir karardır" dedi. Sonra da "Asker göndereceksinizdiye kararname gönderiyorlar, imzalar eksik. Abant'a tatile gidiyorlar, bu devlet ciddiyeti ile bağdaşmıyor" diye yakındı. "Bulgaristan Genelkurmay Başkanı bana 'ağabey' der. Arnavutluk, Romanya ye Azerbâycan'daki siyasilerle aram gayet iyidir. ABD'lilerle de aram çokiyiydi. ABD Genelkurmay Başkanı John Shalikashvili'yi Amerikalılara ben önerdim. 'Shalikashvili çok iyi bir askerdir. Çok yetenekli, üstün meziyetleri olan bir komutandıf dedim." çok severdım. Onun bır lafı vardı, onu hiç unutmam. "Bilgi sahibi olmadan fıkir sahibi olunmaz" ya da "Fikirsiz fikir olmaz" şeklinde. Ben onu çok küçüklüğünden tanınm. Aynı mahalledeydik. Ben teğmen ıken gelir kucağıma otururdu, çok severdim. Onun ölümü benim için gerçekten onanlmaz bir yaradır. - Peki katilkri neden bulunamıyor? GÜREŞ-O konu>a hiç gırmek istemiyorum. Ama ölümü büyük bır yaradır. - Genelkurmay Başkanlığımz döneminde görev sürenizin uzatılması konusu yeniden gündeme gelmişti. Ama sonradan olmadı. Siz bu konuda ne dijorsunuz? GÜREŞ- Genelkurmay Başkanlığı'nın görev süresi 4 yıldır. Kenan Paşa'nın yaptığı en iyi ışlerden bin budur. Daha önceden 3 yılmış, birer yıl birer yıl her seferinde uzatılıyormuş. Genelkurmay başkanlan, hükümetler benim süremi uzatacak mı diye beklentıye ginyörmuş. Ben mart aymdaki Milli Güvenlik Kurulu toplantısında çıkıp açıkça söylemiştim. Benim görev sürem bu yıl sonunda bitiyor. Ağustos ayına kadar ben bu terörii en aşağıya çekerim diye. Ama daha sonra nasıl olduysa Sayın Başbakan bazı bakanlanyla görev süremin uzatılması için görüşmeler yapmış. Bunlar tabii iaraziye. Sayın Başbakan böyle düşünmüş. - O görüşme sizce başına sızdınldı mı? GÜREŞ- Tabii ben bu konulan pek bilmem. Bu konuşmanm kasıtlı olarak başına sızdınlıp sızdınlmadığmı da bilmıyorum. Çünkü ben bu ışlerden anlamam. Ama uzmanlar, eksperler böyle bir görüşmenin tümünü dinlemeninçokzor olacağını söylediler. Bana söylenilen, sızdınldı şeklinde. - Sayın Demirelie bir kırgınlığınız söz konusu mu? GÜREŞ- Yok hayır. öyle bir küskünlük olmaz devlet katında. Ben kişilenn karşılıklı olarak ikili görüşmelerine bakanm. Birtakım şeyler Torumtay Paşa'nın hükümetle bazı sorunlan olmuştu. Zaten biz kuvvet komutanlan olarak daha çok kıtalarla ilgileniriz. Olay günü Torumtay Paşa beni ve Hava Kuvvetleri Komutanf nı yanına çağırdı. 2. başkanm yanına gittik, "Ne oldu?" diye sorduk. "Içeri girince öğrenirsiniz" dedi. "Hangi notlanmızı alalun? Hangisi lazım olacak?" dı v e sorduk "Nota da gerek yok, odaya girince öğreneceksiniz" dedi. Havaayla birlikte içeriye girip oturduk. Torumtay Paşa'yı çok severim, kendisi benim ordu komutanlığımı yapmış biri. Aynca Genelkurmay Başkanlığı'na geldiği zaman da beni Harp Akademileri Komutanlığı'ndan ahp 1. Ordu Komutanlığı'na getirdi. Harp Akademileri Komutanlığı sırasında da gerek Torumtay Paşa, gerekse Evren Paşa bana çok yardımcı olmuşlardı. Torumtay Paşa odada bana dönerek, "Paşam ben istifa ertim, vekalet sizde, siz bu işi sürdüreceksiniz" diye konuştu. Ben tabii şaşırdım, "Eğer birdurum varsa, biz de aynı şekilde hareket edelim" dedim. "Hayır, bu kişisel bir karar, bazı konulan devlet anlayışun ve prensiplerime uygun görmediğim için aynldım" dedi. "Bana 'Asker göndereceksiniz' diye karamame gönderiyorlar, alrında imzalar eksik, kendileri ise Abant'a tatile gidiyorlar. Bu devlet dddiyetiyle bağdaşmıyor" dedi. Bir de Körfez'e asker gönderilmesi meselesi var. Asker gönderilmesine ilk başta ben karşı çıkmıştım. Torumtay Paşa bize sormuştu, "Asker gönderelim mi?" diye. Eylül başıydı o zamanlar. Ben Kara Kuvvetleri Komutanı olarak kendisine. "Şu anda göndermeye kalksak askerin eğitilmesi gerekir. Kuma gidecek, çöle gidecek asker. Ay nca bir eğitim gerekir. Bunun da süresi en az 5 ay dır" dedim. Eğıtımın sonu da ocak sonu oluyor. Biz burada, aralıkta savaş çıkar, 1 -2 ayda biter diye düşünüyoruz. O yüzden savaşa asker göndermenin biranlamı olmayacağmı düşündük. Yani asker göndermeye Torumtay Paşa değil, Kara Kuvvetleri Komutanı olarak ilk ben karşı çıkmıştım. 'Sftalikashvili'yi ben önerdim' - Görev yaptığınız süre içerisinde yurtdışında önemli bir etkinliğiniz vardı. Bu sizden sonra da devam edebilecek mi? GÜREŞ- Tabii, tabii ki devam edecek. Benim orada NATO'da birtakım kişisel dostluklanm olmuştur. Oradaki bazı komutanlarla gayet iyi ilişkılerim olmuştur. Başkalan da var mesela. Bulgaristan Genelkurmay Başkanı bana "ağabey" der. Arnavutluk, Romanya ve Azerbaycan'daki siyasilerle aram gayet iyidir. N ATO Askeri Komite Başkanı ile çok iyi bır dostluğum vardı. Bulgaristan Genelkurmay Başkanı'na "Gel seni istediğin smır birliğine götüreyim" dedim. İnanmadı önce. Ondan sonra aramız çok iyi oldu. Ancak bu ıhşkilenn biraz daha gelişmesi gerekiyor. NATO'da da görüşlerimizi sürekli olarak dile getirdim. Sovyetler Birliği'nın çöküşü sırasında "Biz bunlara Batı olarak yardımcı olmalıy tz, yoksa rejim bir anda faşizme kayabib'r" dedim ABD'lilerle de aram çok iyiydı. ABD Genelkurmay Başkanı John Shalikashvili'yi Amerikalılara ben önerdim. Rahmetli Turgut Özal'ın ABD Başkanı George Bush ve Barbara Bush onuruna verdiği yemekte ben de vardım. George Bush bir ara bütün kalabalığı yararak benim yanıma geldi, kadehıni bana doğru uzattı ve "Şerefe"dedi. Tabii ben çok şaşırdım Sohbet etmeye başladık. "Shalikashvili çok iyi bir askerdir. Çok yetenekli, üstün meziyetleri olan bir komutandır" dedim. George Bush Barbara Bush'a döndü ve "Shalikashvili'yi gördün mü?" diye sordu. Barbara da "Hayır görmedim"dedi. Tabii benim dememle mi oldu, onu bilemem. çünkü ABD ordusunun kriterlen daha farklı oluyor. Ama birparça etkım olmuş olabilir. Sonra Saceur vardı, John Galvin ile de çok iyi bir mesai arkadaşlığımız olmuştu. 'Mumcu'nun kaybı, onanlmaz' - Yazanmız Uğur Mumcu'yu çok iyi tanırdınız. GÜREŞ- Evet, rahmetli Uğur Mumcu'yu (Fotoğraflar: RIZA EZER) g e ç ç r kırgınlık söz konusu olmamıştır. - Türk Silahlı Kuvvetteri'nin bugünkü durumunu nasıl görüy orsunuz? - GÜREŞ- Bir ülkenin silahlı kuvvetleri ne kadar güçlü olursa. dış politıkası da o kadar güçlü olur. Bakın ABD'ye, silahlı kuvvetleri güçlü olduğu için dış polıtikalannda da ne kadar etkinler. Bizim silahlı kuvvetlerimızde çok güçlü. Bugün birseferberlik olsa, Güneydoğu'da askerlik yapan yedeksubay, erbaş ve eri çağırsan, ordumuz en güçlü ordu konumuna geÜr. Çünkü bunlar yıllardır en zor harp tekniğini, özel harp tekniğini öğrenmişlerdir. 'Oğluma sınıf caktırıyorlaı* 1 - Bir de özel bir soru sormak istiyoruz. Oğlunuz Serdar Güreş ile ilgili bazı iddiaİar ortaya afcldı. GÜREŞ- EveL evet. Oğlum Serdar ile ilgili İstanbul'da bir sürü şeyler yapıyorlar. Ahmet Levendoğlu diye birisi var. 7 yıl oldu, sürekli sınıfta çaktınyorlar. Oğlumla uğraşıyorlar. Ama bu sene yatay geçişle kendisini Ankara'ya aldırdık. Şimdi Ankara'da bir süre bizim yanımızda yaşayacak. Çocuk istanbul'da evden dışan çıkamaz oldu. Sürekli evde oturuyor. Bir yere gitse, adı çıkıyor. İstanbul'da sanıyorum ithalat-ihracat işiyle de uğraşıyor. Kendisi çok başanlı bir sanatçı, ben takdirediyorum. Ama olmadı, Ankara'ya yanımıza aldık.