Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
2 ARALIK 1994 CUMA CUMHURİYET SAYFA
KULTUR 15
Balzac uyarlaması "Albay Chabert", Fransız sinemasının yeni bir gövde gösterisi
Maziden çıkagelen
Napolyon subayı
Geçen yuzyıla damgasını vurmuş, buyuk
Fransız romancı Honore De Balzac'ın eserlen,
başta "Sefiller" olmak uzere sık sık ıştahını ka-
barttığı sınemanın ılgı \e çekım alanına gırmış
be>a7perdenın renklı kaynak malzemelerınden
olagelmıştır sessız sinema yıllanndan bu yana
"İnsanlık Komedisi" yazannın burjuva toplu-
muna getırdığı eleştırılerle, gerçekçı tarzı ve
keskm gozlemlenyle yuklu romanlan. ıçerdıgı
yoğun ınsanı boyut nedenıyle geçen >uz>ıldan
gunumuzegeçerîılığını korumuştur
Başarılı, yepyeni bir edebi uyarlama
Ele aldığı karakterlerı, toplumsal ve tanhsel
çerçevelerı ıçınde yansıtırken. para \e gücun
yozlaştmcı rolunden her çeşıt ınsan ılışkılennın
bozulmasına kadar, kendı donemını ıcığına cıcı-
ğına dıdıkleyıp ırdeleyerek ıçınde yaşadığı top-
lumun "kapsamlı bir ebedi imajını' da ortaya ko-
>an Balzac'ın venmlı kalemınden dogma ve ço-
ğu artık klasıkleşmış romanlarında, yazarın
eleştırel gerçekçı tarzı kadar. bırtakım 'roman-
tik ve tutucu-ütopik eğilimlerT de belırgındır
Balzac babanın romanından uyarlanmış Fran-
sız sinemasının yenı \e gostenşlı bir govde gos-
terısı nıtelığındekı "Albaj Chabert" fılmı ya-
zarın romantık ozellıklennı de banndıran, dra-
matık bırdonem fılmı
Bugunden ıtıbaren Bevoğlu Bevoğlu Sinema-
s-4nda gostenlecek olan "Albay Chabert", once-
lıkle Fransız fılmlenne tutkun sınemaseverlenn
kesınlıkle seyretmeden edemeyeceğı başanlı ve
yepyenı bıredebı uyarlama sayılabılır
On yıl sonra çıkagelen albay...
Yanm yuzyıl kadar oncesınde u;>ta yonetmen
Jacques Becker tarafından çekılecekken. ;,on
anda montajı Rene Le HenaiTın yonetmenlığı-
ne getınldığı \e donemın tanınmış aktoru Ra-
imu'nun Chabert'ı Marie Bell'ın de kontesı oy-
nadığı 1943 yapımi. naftalınlı Fransız sıneması
klasıgınden kuşkusuz ddha lyı bır Balzac uyar-
laması nıtelığındekı "Alba> Chabert" konusu
bakımınddn "Martin Guerre'in Dönüşü"nu f\e
bu tılmın nerdevse kare kare Amenkan versıyo-
nu olan "Sommersbv"yı) çağrıştırıyor \e Na-
polyon donemının tum Avrupa"\ı bırbınne ka-
tan. nızgâr gıbı esen su\anlerıne komuta eden
ve 1807 Evlau meydan muharebeMnde bolugu-
ne kahramancd onderlık ederken olduğu bıldırı-
len. ımparatorluk suba>ı Albay Chabert'ın (Ge-
rard Depardieu) olumunden on yıl sonra. ustu
başı dokulen urkutucu. ganp tavırlı esrarengız
bın olarak yenıden çıkagelmeMnı ve kaybetmış
oldugu haklannı aramasını hıkaye edıyor
Şımdıye kadar "Gecevansına Doğru" "Ca-
mille Claudel" "Dunvanın Butun Sabahla-
nVAva/da Bir Vürek", "Eşlikçi Kız", "Germi-
nal", \b gıbı onemlı fılmlenn başanlı goruntu
yonetmenı olarak tanıdığımız Y>es AngekVnun
ılk yonetmenlık denemesınden yuzunun akıyla
Abay Chabert (Le Colonel Chabert) Yonetmen Yves Angelo ' Senaryo
Jean Cosmos. Y Angelo, Balzac'ın romanından Kamera Bernard
Lutıc Muzık Mozart, Beethoven, Scarlattı. Schumann'dan /
Oyuncular Gerard Depardieu, Fanny Ardant, Fabnce Luchını, Andre
Dussollıer, Danıel Prevost, Claude Rıch. Maxıme Leroux. Romane
Bohnnger 1994 Fransa (Standart Fılm) Beyoğlu Beyoğlu sınemasmda
de, büyuk kompozısyonlanna bır yenısını eklı-
yor, Fransız sinemasının kuşkusuz en buyuk fır-
ması Depardieu
Çektıklerı yuzunden hafıfçe 'kafayı yemiş' ız-
lenımı veren, buyuk şapkasının altından çevre-
sını tarayan donuk bakışlan ve abuk sabuk tırat-
lanyla delıyı andıran, arada bır genye donuşler-
le savaşı, kotu kadennı hatırlayan ve gerçekler-
den çok hayal dunyasında yaşarcasına, kımlığı-
ne. onuruna. malına-mulkune yenıden sahıp
çıkmak ıçın maziden kopup gelen bu perışan.
yoksul, ganp adam, sonunda 5 kez ofısınden
gen çevnldıgı avukatla bır geceyansı randevu-
sunda goruşerek tum derdını anlatıyor ve avu-
katı (Fabrice Luchini) da ıkna edıp ınandınyor.
ustelık
Kıyasıya düeüoya tutuşan kan-koca
Servetını Napolyon donemının kargaşasında
kazanmış, geçmışı kuşkulu bır aılenın sonradan
'sovlu' kızıyken kotasına sadık kalma>arak her
şeyın ustune konmuş \e kont Ferraud'yla (And-
re Dussolıer) evlenmış kontes Ferraud'nun
(Fanny Ardant) da avukatı oldugu halde. bırbın-
ne bağlı karmaşık olayları çozumleyerek. fele-
ğın sıllesını yemış albavı adalet yoluyla eskı
hayatınd gen dondurmek uzere kolları sıvıyor
avukatımız Dervılle. beş para talep etmeksızın
Artık kıyası>a duelloya tutuşan eskı kan-koca-
nın çatışmasında, ıkı muvekkılının de hakemı
durumundadır av ukat
Ve her şeyden yoksun bırakılmi!}, ıhanet edıl-
mış, reddedılmış adeta sılınıp unutulmuş, mazi-
den gelen albay mı yoksa gelışen olaylar kar^ı-
sında ıkıncı kocası kontun kendısını terk edece-
gınden korkan, kurnaz ve hırslı guzel kontes
mı' Acaba kazanan kım olataktır'
Fabrice Luchini ve Gerard Depardieu, Yves 4ngelo'nun yönefriği "4lba\ Chabert"te«
çıktıgı fılmde Fransız sinemasının benzersız
de\ aktoru Gerard Depardieu da her zamankı
gıbı gozdlıcı bır ovunculuk gostensıne çıkıyor
baştan sona Fann> Ardant. Fabnce Luchını ve
otekıler de ona ayak uydurmaya çalışıyorlar
17 bın olunun ust uste yığıldığı, olulenn de-
ğerlı cşvalannın soyuldugu karlar altındakı sa-
vaş alanında. kahramanca oldugu haben gelen,
oysa vıllarca duşman ulkelerde hastanelerTe ha-
pishaneler arasında gıdıp gelen korkunç tutsak-
lık yaşamına dayandıktan on yıl sonra donerek
eskı hayatını gen ısteyen Albay C habert rolun-
Dramatik 'yüzleştirme' öyküsü
Entrıkacı dılber kontesı ırkıltıp ürkuten bır
'Maske'gıbı on yıl sonra >enıden çıkagelen
"olıi" bır albayın dramatık övkusunu aktaran
"\lba> Chabert" Beethoven, Mozart, Scarlarri.
Schubert, Schumann'ın eserlennden derlenmı>
muzıgı Bernard Lutk ımzalı goruntulen ozen-
Iı dekor-kostumlerı ve ıvı oyunculuğuyla ılgıyle
se>redılen bır Balzat uvarlaması
7aman zaman durağan genye donu^lere bay
vuran klasık anlatımıyla rahatça seyredılen bu
dramatık Şüzleştirme' ovkusu çe^ıtlemesı ba-
badan kalma akademık sınemanın, akıllıca ko-
tarılmış, ı>ı Mcra edilmiş' sağlam bır orneğı
Balzac uyarlamalan arasındd sozu edılecck nı-
telıkte Fransız ışı, ıvı bağda;?tınlmış bır adap-
tasyon Kameramanlıktan yonetmenlığe geçen-
lere katılan. muzık eğıtımınden de geçmı> Yves
Angelo'nun gelecekte daha ı>ı fılmler >apabı!e-
ceğını de kanıtladığı "Albav Chabert"ı ıkı saat-
te devredılen, hacımlı ve oturaklı bır Balzac ro-
manının verecegı sınemasal tadı vaat edıyor sı-
nemaseverlere ozetle
Ateşle barut yan yana! Aman uzak durun!Hollyvvood un tılmlerı para getıren,
çağda^ kdba auç ve vucut şampıvonu
starlarından "ltahan Aygın" Svlvester
Stallone'u. uyanığın onde gıdenı Avus-
turva goçmenı. kas yığını Arnold
Schwarzenegger'e (benım gıbı) tercıh
cdenlerdensenız. bu arada "Temel İçgü-
du~vle mılletın soluğunu kesmış fettan
ve çekıcı yenı sanşın afet Sharon Sto-
ne'a da yanıklardansanız (ve de sıne-
madan anladığınız, sadece ve sadece,
patlamıi} mısır-kola eşlığınde. gevış ge-
tıre getıre çevrevı de hışırtınızla sureklı
rahatsız ede ede bır buçuk saatlıgıne
salt oyalanmaktan oteye gıdemıyorsa)
bu fılm tam sıze gore'
Yıllardır her çe^ıtten kahraman-ma-
ceraperestın abuk sabuk seruvenlerıne
talım ettıgımız o Hollyvvood yapımları-
nın acar senarıstlerı yıne ış başında'
Son donemde habıre gozumuze soktuk-
ları bomba ve bombalama uzmanı kah-
raman çeşıtlemelerını surduruyorlar
"The Specialist"te bu kez daha duygu-
sal, kırgın. ıçedonuk ve romdntık bır
"\alniz ko\bo\" bombacı kahramanı-
mız Stallone
Abayı yaktığı Sharon Stone a, yıllar
once aılesını oldürmuş, Mano Puzo ro-
manlarından odunç alınma bır babayla
e
(Rod Steiger),kabadavı ve playboy oğ-
lundan (Eric Roberts) ocunu almasında
vardımcı oluvor her yere do^edığı tele-
fona fılan yerleştırdığı o dehşetengız
korkunç bombalanvla "Uzman'ımızın
yıllar oncesınde bombacı ve tetıkçı ola-
rak CIA'de bırlıkte çalıştığı eskı arkada-
:>ı ı>ımdı de amansız du^manı olan ba-
banın kıralık katılı kendını paraya sat-
mış. hınoğlu hın James Woods'un çe-
vırdığı tum dalaverelere karşm Latın
atmosferının sındıgı. sıcak Mıamı de-
korunda geçen bu basmakalıp "actkm",
tabıı kı kaçınılmaz bıldık bır sona bağ-
lanıyor
Okullu. T\ "den veııjme. Latın ko-
kenlı Luis Llosa'nın (tanınmış romancı
\argas Llosa'nm yakınıymı^J vonettığı
"L'zman" gıtgıde teknolojının, ozel
efektlenn tutsağı halıne gelen Hollvvvo-
od sinemasının bel bagladıgı ıkı super
stan bır araya getırmekten başka mezı-
yetı olmayan romantızmle de desteklı
beylık bır •harekct-macera" ustun yapı-
mı
Bır kez daha tuzaklarla bombaların
^ıddet ve tahnbatın aşırı bıçımlerı, alı-
şılmış duvgusal klı^eler ve malum he-
yecan temposuyla sınema seyırcısının
kronık Nero kompleksını (Andre Bazin-
Gilbert Adair'e gore ınsanın vapılan
tahrıbattan sınsıce haz duymasıdır Nero
kompleksı) gıdıklavacak şekılde tez-
gâhlanmış bu gışe fılmının tanıtım slo-
ganı da yetennce açık zaten Ateşle ba-
rut buluştu'
Patlamadan kendınızı koruyunuz
1
(Bu da bızım uzmana ılı^kın nıhaı eleş-
tırel sloganımız) hararetlı sevışme sah-
nelennde Sharon Stone'dan daha çok
Rocky ya da Rambo fılmlenyle populer
ımgelemde yerleşmış terlı imajını sur-
duren bır Sylvester Stallone un kasları
gelişrnış. damarları şışmı^ bedenını ser-
gıleyen bu 'soluk soluğa macera ve çev-
resini kavurucu aşk" fılmını bızce sey-
retmesenız de olur
1
pecıalıst)
s Llosa /
xândra
• Jeffrey
ık John
ıcular
llone,
James
Enc
Eıuek, Şışiı Kent,
Akmerkez, Masla
Movenpick, Çem
Şafak. Bakırköy
Kadıköy Süre\ya
Altumzade Capıtol
Pendik Oscar, Atak
Gallerıa smemaîan
6
Açık ve mevcut bir tehlike' ne demekmiş?Amenkan bavrağmın yıldızla-
rından açılan ve zengın bır oyun-
cu ve teknısyen kadrosunu ıçe-
ren jenengın (tanıtma yazılan-
nın) ardından balıklama ıçıne
daldığımız, dunyadakı yenı polı-
tık duzenın de kıyısından koşe-
sınden vansidığı her taşın altın-
dan çıkan CIA ajanlarıyla Ko-
lombıyalı uyuşturucu krallannın
tınk attığı, gıcırgıcır, yepyenı ve
suruklevıcı bır macera fılmı du-
zeyındekı "Clear and Present
Danger-Açık Tehlike", son do-
nemde eserlen Hollyvvood tara-
tından kapış kapış tuketılen best-
seller yazan Tbm Clancj'nın ro-
manından uvarlanmış gıttıkçe
v ukselen bır tempoya sahıp. gos-
terışlı bır actıon Oncelıkle tu-
run meraklibinın kayıtsız kala-
mayacağı, Açık Tehlike' adını
da "ABÖ'nın mıllı guvenlıgını
tehdıt edıcı 'açık ve mevcut bir
tehlike' ortaya çıktığında asken
kuvvet kullanılabılecegıne ıliş-
kın yasa maddesınden alıyor-
muş
"Kızıl Ekım-The Hunt of Red
October", Tehhkelı Ovunlar-
Patriot Games" gıbı gışesı sağ-
lam. eskı Tom Clancy uyarlama-
lanyla populerleşen. 1990'ların
domestık bır James Bond versı-
yonu da denebılecek lyı aıle ba-
basi mazbut CIA ajanı Jack
Ryan karakterıne cuk oturmuş
Harnson Ford'un lokomotıflıgı
nı ustlendıgı "Açık Tehlike"vı
"Tehlikeü Oyunlar"da da Ford'u
yonetmış geçen yıl "Sliver"le
dıkkatı çekmış. Yenı Zelandalı
vönetmen Phillip Noyce ımzala-
mış Vonetmene gore 'çok ulus-
lu. çok kulturlu bilmeceler için-
de, şeref. sadakat, guven sorunla-
nnı ele alan bir entrikava dava-
nan ve soğuk savaşın sona erme-
Açik leMke (Clear and Present Danger) \ onetmen Phıllıp
Noyce Senaryo Donald Stevvart, Steven Zaıllıan, John
Mılıus, Tom Clancy "nın romanından Kamera Donald M
McAIpıne Muzık James Horner Oyuncular Harnson
Ford. Wıllem Dafoe, Anne Archer, Joaquım De Almeıda,
James Earl Jones, Harrıs Yulın, Donald Moffat, Henry
Czerny 1994 ABD (U1P) Beyoğlu Fıtaş, Maslak
Movenpick. Etıler Akmerkez, Harbıye As, B Avşar, \
Capıtol, Aksaray Yıldız, Karagumruk Feza Sınemalannda
sinden sonra ıvke dunvanın jan- larındakı amansız genlla kovala-
darması kesılen ABD'nın ve nu-
fuzu daha da artan \BD ba$ka-
nının da eieştınldığı bu filmın so-
rusu şu: ABD'nın harekete geç-
mesı için uvgun zaman nedir ve
bu evlemin "biçimı ne olmalıdır'.''
Dogrusu bu sorunun cevabını
aramaktansa fınale dogru yuk-
selen heyecan ve gerılımın çe-
kım alanına kapılmavr yegleye-
rek, CIA FBI Bevaz Saray ın ıç
mekânlannda dolanmaktan balta
gınnemış Latın Amerıka orman-
macalanna kadar genışleyen
kı ve suruklevıcı bır 'politik
thriller' seruvenının dolambaçla-
rına gırdıgımız "Açık Tehlı-
ke"nın tınalınde de kahramanı-
mızın ABD başkanına posta
koymasmdan mest olduk
Amırı James Earl Jones'un
kans>erden hastaneye duşmesıvle
ClA'nın geçıcı başkanlığına ge-
tırılıp VVashıngton un polıtık
çevrelerınde amırının ogudunu
tutarak sureklı 'arkasını kolla-
van" Jack Rvan - Harnson
Ford umuz bu kez Kolombıyalı
kokaın tekelıne karşı mucadele
ederken kendı savaşını yuruten
CIA \e mıllı guvenlık merkezı-
nın bızzat ıçınde yer alan bazı
'çıkarcı ve kotü'lerle (hatta ABD
başkanıyla bıle) savaşmak zo-
runda kalıvor
Kavramlar ustüne bol tarafın-
dan malum traşlar çeken CIA
ajanı Rvan ın, yakın tanhın kımı
guncel olaylarından da yararla-
nılarak vazılıp çekılmış '32 kı-
sım tekmıli birden" seruvenlen.
ışıklar yanar vanmaz unutulu-
verse de. yer yer soluk soluga ız-
lenıvor Hızlı bır atlama, sıçra-
ma kovalamaca temposuyla
ABD-koIombıya arasında habı-
re gıdıp getdıgımız. ozel efekt
becerisıyle desteklı hızlı, heye-
tanlı bu polıtık thnller deneme-
>ınde kabadayı ABD başkanının
gonderdığı gudumlu fuzelere
uyuşturucu kaçakçıları bazuka-
larla cevap venrken heyecan do-
ruga yukselıyor
Gergın yüz ıfadesıyle tehlıke-
lerın gobeğınde koşuşturan ajan
Ford'la CIA eylemcısı VAıllem
Dafoe'nun erkek dostluğunun
vurgulandığı fınalde, etık ıkıle-
mını sonunda çozen kahramanı-
mızın başkandan yana değıl de.
dogru bıldığınden ve adaletten
vana tavır koymasına da tanık
oluyoruz. şu yuce Amerıkan de-
mokrasısının bır kez daha kulak-
larını çınlatarak' 'Bir action fîl-
mınin finali kesinJikle vasat ol-
mamalıdır" kuralı gercğı, goz
kamaştırıcı bır sonla noktalanan
"Açık Tehlike"yı. çok onemlı ve
buyuk bır fılm addetmesek de.
bu turun meraklılanna salık ve-
rebılırız \'e de utangaç bakışlı
Harnson Ford hayranlanna tabıı
YEDIRENK
UGUR KOKDEN
üse Bfebiyat Kitaplan (2)
Edebıyat-I'de, T.S.EIiot'dan bır deneme parçası akta-
rılmış "Edebı Eser ve Bız" başlıklı Denemede şu du-
şunce dıkkatı çekıyor "Edebıyat konusunda goruş açı-
mızı, şahsı ınançlanmızı bır yana bırakıp edebı eserlen
topluma yapacaklan hızmet açısından değerlendırmeye
çalışmalıyız "
Ama, MEB'nın çokyazarlı edebıyat ders kıtaplarının
doğrudan kendısı uymuyor, her şeyden once bu ılkeye
Bakanlığa egemen olan belırtı bır goruşun seçımlerı, one
çıkardığı duşunce ve ısımler kılavuz sayılıyor ders kıtap-
larının hazırlanmasında
Öyle kı, TS Elıot'ın denemesı okuma metnı seçıldığı
halde, soz konusu parçaya ılışkın olarak hazırlanan so-
rularda bıle yazarın duşuncesıne hıç yer verılmıyor De-
mek kı ıstenmeyen duşunceler bunlar
Bu arada, ya şu onyargılı goruşe ne demelı9
"Gunu-
muz ınsanı, ellılı yıllardan sonra edebıyatın toplum ıçın
vazgeçılemez olduğunu kabul etmıştır"
Neden ellılı yıllardan sonra7
1950 tarıhının sıyasal bır
anlamı mı var? Eğer bu tarıhle sıyasal duzlemde bır de-
ğışıme gonderme yapılıyorsa demek kı, çokyazarlı kurul,
Elıot'ın altını çızdığı "şahsı ınançları bır yana bırakma" ıl-
kesıne once kendı uymuyor Hem kendı uymuyor, hem
de genç oğrencılere onermekten gen kalmayarak çıfte
standart uyguluyor
Boyle bır yaklaşımın ışığında hazırlanan Eiebıyat-
IV'un ıçerığı ıkı ana dala bolunmuş Bırıncısı, "1940yılına
kadar Turk Edebıyat" oburu de "Son Donem Turk Ede-
bıyatı"
Bırıncı bolum, yenı kurulan cumhurıyet yonetımıyle bır-
lıkte, "mektepten memlekete" formulu ıçınde ozetlene-
bılecek bır sıyasanın ulke yazınına yansıyan urunlerını
kapsamakta Yanı, genç cumhurıyet, "ulke aydınlanndan
halkın arasına gırmesını, onların acı ve sıkıntılanna çare
araması"n\ ıster Dolayısıyla boyle bır çerçeveye şıırde
uç -Faruk Nafiz, Ahmet Kutsı, Necip Fazıl-; öyküde
ıkı -Memduh Şevket Esendal (MŞE), Refîk Halıd- ve
romandaysa bır -Reşat Nun Guntekin-ısım gırer Bu altı
ısım koca bır donemı tanımlamaya/yansıtmaya yeterlı
sayılır .
Ote yandan ulke gerçeklen karşısında bu şaır ve ya-
zarların konumu ne olmmuştur? Ne oiçude "halkın acı
ve sıkıntılanna çare" arayabılmışlerdır'? Arayınca ya da
arayanlara ne olmuştur
7
Soz konusu donemın resmı an-
layışına karşı çıkan Nâzım Hikmet, Sadri Ertem, Suat
Dervış, Sabahattin Ali gıbı şaır oykucu ve romancıları
bır yana bırakalım Kıtaba ornek olarak alınan Altılar'ın
yaşarn seruvenı de ılgınç Ikısı mılletvekılı (Faruk Nafız ve
Reşat Nun), bın koşe-bucak oğretmenlıklerde yaşamını
geçırmış oburu duşuncelen ve sıyasal yazıları sonucu
cezaevı cezaevı dolaşmış sonuncu da yurtdışında ge-
çırdığı surgun yıllarını ancak 1940'ın eşığınde ulkeye do-
nerek noktalamış
Gorulen o kı halkın acı ve sıkrntılarını dıle getırmek 1yı
sonuç vermıyor yazarlar ıçın Ama, kıtapta bu konuda en
kuçuk bır not yok Dahası ne Yakup Kadn'nın bu done-
me yayılan zorakı dıplomatlıgı ne Halıde Edıp'ın zorunlu
surgun yaşamı ve ne de ulusal marşın şaırı Mehmet
Akif'ın -ders kıtabında şıırlerınden pek çok alıntı >/ar- go-
nullu gurbet yıllarının sozu edılmış Bu yuzden kıtap
gerçeklen de yansıtmaktan dıkkatle kaçınan bır tutum
ıçınde
Edebıyat-IV'un bır başka onemlı ozellığı, kıtapta kırklı
yıllara dek uzanan bu donem ıçın, yukarıda ısımlen sayı
lan altı kışının dışında başka hıçbır ısım ve ornek verılmı-
yor Kaldı kı, Altılar'ın hepsı de, yuzyılın başında -or yıl
once beş yıl sonra- doğmuş yazarlar
Ikıncı, yanı "Son Donem Turk Edebıyatı"na gelınce,
ders kıtabının yazarları donemın ıkı ozelhğtnı belırtmek-
ten -her şeye karşın- kaçınamamışlar Bın savaş yılları
ıçınde Doğu ve Batı klasıklerınden gerçekleştınlen çevın-
ler, obur de, o donem kultur/sanat çalışmalarının halkev-
lerı çevresınde surdurulmuş olması
Bu arada Orhan Velı (istanbul'u Dınlıyorum) verıldığı,
şaırın kısa ozgeçmışınde Ganp şıır akımından soz edıl-
mesıne karşın, Garıp sacayağının otekı ıkı ısmınden -
Oktay Rifat, Melih Cevdet- hıç ıze rastlanmamakta
Boyle bır yok sayış başka alan ve turlerde de kendını
gosterır Sozgelımı denemede Ataç, Salâh Bırsel Vedat
Gunyol, S Eyuboğlu, Melıh Cevdet, anı-guncede Oktay
Akbal, roman ya da tıyatroda Adalet Ağaoğlu; eleştın-
de Fethı Naci, Asım Bezırci; edebıyat tanhınde Cevdet
Kudret, Tahir Alangu ve otekı nıce ısım ortada yok
Isım olarak bıle anılmamış Buna karşılık bırçok yıneleme
var ozellıkle Mehmet Kaplan gıbı Zorla konulmuş, ya-
pay, "konuşma" dıye bır tur uydurulmuş
Kıtabın butunu uç yuz sayfa Bunun uçte bın, "Turkıye
Dışındakı Çağdaş Türk Edebıyatı "na, yer yer de dılıne
aynlmış Bu oiçude bır yer verme, acaba nasıl bır denge
sağlıyor? Ya da ne oiçude belırlı bır hedefı amaçlıyor?
Edebıyat-IV'un son bolumu Kipling, Alain, Shavv
Knut Hamsun, Eliot ve Böll'den parçalar alarak "Çağ-
daş Dunya Edebıyatı"na ayrılmış Bu yazartarın -sonun-
cu dışında- hepsının de, yuzyılın ılk yarısında olmuş ol-
ması yalın bır rastlantı mı acaba7
* Bu konuda bırıncı yazı 25 Kasım 1994 tarıhlı Cumhu-
nyet'te yayımlandı
Cemal Reşit Rey Konser
Salomı'muı özerkügi için
iıııza kampanyası (7)
tstanbul Unıversıtesı Yd-
bancı Dıller Bolümu Tulin
Şenruh. Nazan Gokay Sezen
Tezuçan Bedıa Kurt. Serpil
Tunçer Nevın Şeker. Safive
Özgüven. Başak Alango Vlu-
rat Kurak. Emel Gonenç Di-
lek Aybar Develi Şen Guven.
Şukran Diliduzgun Gaye Se-
ganne, Pınar Kür, Nurfer Sa-
nal. Evin Koseoğlu. Dılek
Yuksel Gurkan. Neriman
Koçmar Nur Sılay, Ajşe Hat-
tatoğlu Ayşegul Unlusoy,
Zeynep Balaban. Nezıha Sarı.
Ova Fişek (Jlker Turkmen
Lale Kaya Nalan Ozsoy. Afet
Akman Nedım Çatlı. Türkan
Yorulmaz Alber Keşı> Avşe
Ersin, Bılge Yılmaz, Nesrin
Kasap Rukıye Oke, Avten
Kahramanzade, Aysen Âltı-
nel. Işılar Kür Serap Emane-
toglu Fatma Guven, Incı Bır-
dal Ayşegiıl Gökçe, Nesrin
Gıray Avsema Çağlar Can-
dan Koca Ayten Ozol, Doro-
tea Kuru, Engin Guvener Ke-
mal Ozyurt. Deniz Ekeman
Prof Dr Solaz Doganca
Guner Pandın, Bedile Lese
Senıha Canlı. Emine Umuz,
Ahmet Erol. Mukaddes Erol.
Ayşe Unalmışer Nesrin Tor-
toş Mujde Tortoş Gulseren
Ozel, Hamdı Bulut Mete
Özel Selçuk Unelması Ce-
mal Kuçuksezer Fıgen Ku-
çuksezer. Gulhan Gıineş.
Atılla Guneş Serpii Salkur,
Semra Atıl SevımOnel Han-
ba Hancıgaz, Gulten Aykon.
Emel Aydın, Hayriye Kara-
ballar. Nuray Serturk Sozer,
Turgut Terzioğlu. Tulm Us-
tundağ Fazilet Atelar, Fer-
hunde Sırımoğlu G. Guler-
man. Aykız Konak, Uluer Bil-
gen. Nurdan Bılgen Zeynep
Tekcanlı Bırsen 4kyuz, Ser-
pil Şekercioğlu LutfıcSon-
mez. Gûlav Aslan. Sevıl 'ren-
gı, N. Turgu, T Sonlı, A>1 kin
Gıilsüm Nuran Oklu. Tuı van
Günev Fılız Oskay, H a
Emrealp Fatma ComaJ Adi-
lellson NıluferCakı Çağla
Çakın Fusun Mutlu sa/ıma
Çomak Ferdane M ilu, Le-
vent Mutlu. Yasemi', Andan.
DügunÖzkuvu
SÜRECEK