Katalog

SAYFA CUMHURİYET 24 HAZİRAN1993 PERŞEMBE 10 EKONOMI PARARAPORU Endekstef Birteşik Mali Sanayi öncald 11276.85 8520.73 12995.75 Işlem hacmi(önceki) Işlem miktan(önceki) Dunkü 11412.14 8470.94 13225.32 1.19 -0.58 1.76 1.124.774.467.630 166.983.927.7 BORSA tşlM * * * W AbanaElektromeka Afyon Çımento AkalTeksbl Aktoank AktaşEleKtnk Alarfco Holdıng AlarkoSanayi 1 U H 2150 26.000 9.300 6.200 I1JM MM 2000 25.000 9.100 6000 2.375 25.000 9.400 6.300 1UN 40.500 4.650 9.600 4JM 12250 MJM 37.000 4.500 9300 39.500 4.600 9.600 1UMLM1J» UMiJm.AU 2100 307 000 25.000 55.300 9.300 2.743.100 6200 50 232 1LM 11IÜ7 tUM1.M1.ffl 39.500 42.100 4.600 3.502.000 9.400 383.300 vm 2.194 25.596 9.293 6.143 17» 37.513 4.567 9.431 11.750 L1M 12.250 1İ000 833.011 Aselsan Aygaz Bağtaş Banvıt Bekcteknik Brisa 11JM 8.500 17JM «500 6200 35.000 13.750 tm 9.500 7.900 17JM 9.200 6.000 0 13.000 1JM 9.400 1UM 8.500 1UH 9.800 6.300 0 13 500 1JM un 9.500 8.400 546.100 ÇelikHalat 11750 11.500 İ1JM 11.750 Çukurova El«fctrik Çukurova (yen*) Demırbank DenizliCam Derımod 13.500 11750 3.800 4.050 7.200 13.000 11550 3.550 4.050 0 13.750 1İ000 3.800 4.100 0 Dttaş Ooğan (yeni) Ooğusan Döktaş 13.500 12.750 1.400 15550 12.500 11550 1325 14.500 7.1H 13550 12.250 1.475 15550 7.1M 9.300 515.806 6.100 1757.625. 0 D 13250 112.100 1JM 71JM U7SU1U4İ 9 500 444.448 7JM I7JM L7M İ7JM 11500 64538 RJM1JTMM MJM M7JM 13.500 2.184.004 11.500 1526.991 3600 160343 4.050 196140 0 0 4JN I7U71 12.500 45600 11.500 52040 1400 904580 15.250 362.807 7.1H 11846 UM 1UH 8335 «JM 9384 6.145 0 13523 Mti IMJ 9.470 7JM U71 11.545 13.442 11.643 3.605 4.069 0 4JW 12.883 11.637 1.380 14 883 7.1*9 Edıplplik Ege Bıracılık Ege Endustrı M um 78.000 13.500 0 76.000 12.000 7JM 0 79.000 13.250 EgeSeramik EmeK Sıgorta 11550 2.175 ErcıyasBiracılık 52.000 MM PenısAlüminyum 6500 UM 10550 1.950 14JN 51.000 tis 1JM 6500 11550 2.175 UM 7JM1J44M1 0 0 78000 71950 12550 402 600 UM1.1M.44X 11550 1.566.700 2.175 914.450 İ.71I 7J7» 0 77.478 12 523 M7I 10896 2 072 53.000 6.200 52.000 117.425 ZJMU4UH IJM HJM 6.200 7.000 4JM 141JM MM nun Good-Ye 17550 6.800 17.000 6.100 un 17.750 6.100 GuneyBıraalık Hektaş 30.500 3.000 30 000 3.000 30.500 3500 U7İU7UM 17 250 33.115 6100 5.000 U M M1J10 30000 139606 3 000 243.745 51829 UM 6.342 S.7M U1I •Jti UH 17508 6.100 30.188 3.076 IktsatFın. 5.700 4 900 5.700 11M I.MotorPıston bm-mm-pm Izocam Kartonsan Kav KelobekMotHİya KentGıda KoçHolding KoçYatnm un 5.100 1J» 9.750 9.400 5.400 10.300 10.000 11.7M 0 1J7I 9.500 8.900 i.aoo 9550 0 11JM Kordsa Köytaş 18.750 18.000 34.000 32.000 14UM 14MM 3.850 3.600 UH um 2.550 2.500 0 MM 9.800 9.400 5100 10.000 0 1UR 1UM 18.500 33.000 3.900 un 2.650 5.200 Z637 600 um VDSKI 0 0 MM7JtUt7 9.600 68.950 9.400 556.497 4.800 996.305 9550 109.844 0 0 1UM 4M.1H 1UM IUM 18550 779.095 32.500 113.669 1HJM itUM 3 600 932.055 U7* 7fi7Jt1 2 550 328.010 UH 11 U M 5598 LüksKadife 4.1M 4JM 4950 0 1JH İJM Maret Marmans AIDnyun 6.200 6000 3050 2800 11H UM 1UH IUM 9.300 9 300 »7» 1J7I MM im 84.000 83 000 1.700 1650 UM UM 6.300 3000 Utt 1UH 9.300 1J7t U» 84.000 1750 I7JM M7f 0 0 ua Ttum 6.100 46.000 2.800 7.050 U7* 0 UM 9.594 9086 4.881 9.605 0 11.7*1 1IM 18.141 32.826 14MZ7 3778 un 2.545 UM İÂK1 0 1J14 SU77 6.045 2.828 I U M 4ZMH 9.300 718 000 1J7I 1M.7M USUBJM 84.000 114.610 1.650 218.000 MJMU81JM M7İ 17. 1 9.300 1J7I UM 83.319 1.673 HMH 118 PBtrokentTurizm PınarSût PınarEntegreEt PınarSu 2550 un 63.000 \zn U7C 1İM 1.725 13.500 3.150 4300 4.4M 1UH 2.150 <7JM 2.350 61.000 um un 1.600 12550 2.800 3.860 62 000 14» 147i 1.750 13.00 3.050 4.450 SabahYaymalık 1J7I ua 4.000 1.1» 17JM MM 6.700 İJM 1471 3.750 17JM UM 6 300 117M IUM 1J7I 147i 3.850 1JM IUM U7İ 6.800 TamSigorta T. Dışbank TmM T Garantı B. T.lşBank.(B) T.lşBanMA) T.lşBank.(C-%75BOL) T.I?Bank.(C-%75BOZ) T.lşBank.(C) TireKufcan THlllll—i Toia»OtomobilFa. TdasOtoTicare» Toorakkaflrt C M7i Z900 3.600 UM UM 2.650 3.500 U M £750 3.650 2.150 133.500 UM itiiM 61.000 240 537 14» N4.2M L4ai.SZ2.471 1J7İU7U7İ 1.625 110520 12.500 55.687 3.060 707.540 4.300 53.000 4.7M »UM IUM 111J1I 1UM4J7U1İ 1J7İ » J M 147i 1M.4Ö 3.800 16.100 1İM H7JM 17JM U7İ 6.300 137.000 MJM 17M UM 2.650 6.100 3.550 6.167.380 «.7M 2562 61.828 1J77 14H 1471 1.642 1Z458 2.957 4.133 4.7M 1M4» İJM 147i 3.806 \xm 17J7İ U7İ 6.571 M 1 I 2.683 3.550 7JM 1J» 5.700 19550 380.000 2.475 2.950 3.600 5.600 M 7 İ 58.000 66.000 7500 74M 14M 5.500 0 0 0 0 0 0 M7İ 55.000 63.000 0 u 5.600 80 709 İJM 5.800 0 0 0 0 0 0 UM 58.000 57.000 622.325 IUM.74I 7.711 14tt 5.593 0 0 0 0 0 0 Utt 56 480 8.200 609 11.080 6.400 4.800 0 65.000 65.000 79.150 64.329 TnnstürkHokKng TS^eCam 2.450 2.450 IUM IUM 2.050 0 M» U7İ IUM .IUM 10550 9.750 2.750 11JM 0 U7İ IUM 10.250 21.000 L7M 17.7M U» İJM 177i 4.400 7.600 Z.7M 6.400 147i 20.000 UH 17JM 1471 21.000 2.450 68.000 IIJMI.ItUM 0 4.446 U7İ M1JM 1UM 1«UI1 10.250 99.000 4JHU41.1» 147i SMJ17 21.000 1.029.500 1J7İ İJM 4.150 7500 f.7M 5.800 IUM ua 1J7İ 4.300 7.400 I U M 4MJM 2.7» 1M.7M 1.77i 17JM 1J» 4JM.7U 4.150 292.020 7500 1.370127 6.100 5.900 543.515 2.541 1U4I 0 Uf7 IUM 10.072 4J» 147i 20.390 U1İ 1U7* uia 1J7İ İJM 4532 7557 UM 5.927 Çanevi, sıcakpara kaçışında piyasanın sinyalvereceğini söyledi: OııleıııesiAııkai'aMaıı! Ekonomi Servia - Eski Merkez Bankası Başkanı ve eski Hazine Müsteşan Yavuz Canevi, sıcak p»ara > r urtdışına çıkarken piyasa- lann erken uyan vermesi nedeniy- le bir krize yol açmayacağını söy- ledi. Canevi, "Merkez Bankaa'- nın izlediği para politikası saye- sinde hiper enflasyon önlenmiştir. Bu poütika hükümete verümiş önemli ve ilginç bir avanstır" dedi. Halen Euroturk Bank Yönetim Kurulu üyesi ve murahhas azaa olan Yavuz Canevi, aylık ekono- mi dergisi "Işletme ve Finans"ın sorulanru yanıtladı. -Sizce, Hazine'nin dışanda tab- vil satmasının ve yabancılann geüp Türkjve'de iç borçlanrna senetleri- ne yatırımda bulunmasuun avan- tajlan ve dezavantajları nelerdir? Canoi - Dışanda tahvil satüğınız zaman orta ve uzun va- deli borç ahyorsunuz demektir. tçerde çıkardığımz tahvile ya- bancı geldiği zaman işin tabiatı geregi-kısa vadeli oluyor. Burada tamamen faiz ve döviz arbitrajı dediğjmiz olay vardır. Reel faizler Türkıye'de yüksektir, devalüas- yon oranı enflasyondan dûşük- tûr. Bundan yararlanmak isteyen kısa vadeli portföy yatınmcılan, elbette böyle bir kağıda yatınm yapıyorlar. Ama Tûrkiye'deki durumu çok iyi koklayarak, ürkek bir halde geli- yorlar. Hafıf bir rüzgar hissettiği zaman hemen geri gidiyor, ertesi hafta geri geliyor, bu şekilde arbitraj imkanından yararlanı- yorlar. -Bu tûr kaynaklara sıcak para da denili- yor. Bu paranın riskleri nelerdir? Cane>i - Bunun riski kısa vadeli bir para- dır. En ufak bir güvensizlik ortamında. ya- şanabilecek bir şpkta paralann tekrar kay- nağına dörtmesi kolay olur. O zaman eko- nominin bunu emme kapasilesı ne kadar yüksekse o kadar az risk olur, az şok olur. Emme kapasitemiz düşükse o zaman sizi etkiler. 5 milyar dolar bugün bir haftada ya da bir ayda dışanya çıktığı takdirde, Tûrİci- ye 16 milyar dolar rezervle etkilenmeyebi- lir. Ama bu, etrafa dalga dalga yayılırsa et- kilenebıhr. Bence bu sıcak para olgusunu çok fazla cazip hale getirecek bir para poli- tikası veya kur politikası orta vadede sa- kattür. -Ştandart and PoorVun "eksi BBB" no- tu, önümûzdeki dönemde, Hazine, finnalar, • Merkez Bankası'nın politikası, hiper enflasyonu önledi. •Türkiye'de devalüasyon oranı, enflasyonun altındadır. •Yabancı yatırımcı Türkiye'- ye ürkek. halde gelmektedir. bankalar ve belediyeler açtsından uiuslara- rası piyasalarda bizi ne ölçüde etkiler? Canevi - BBB, kredi verilebilir bir nottur. Bunun "eski BBB" olması bir uyan işareti- dir. Benim kanaatime göre bu olayı fazla büyütmemek laamdır. Neden? Ştandart and Poor's'un 1993 notlanna bakuğımız zaman butün notlarda aşığj yukan yüzde 40 oranında azalma vardır. Bunlann da ço- ğu bu genel piyasa konjonktürûnde kacı- nılmaz not kırma hareketleridir. Ancak, bu çerçevede kendimize düşen sorumluluklan yerine geürdiğimizi ifade etmemiz de mümkün değıldir. -Ekonomi yönetimi bu uyanyı abn^ görü- küyor mu? Canevi - Almaması mümkün değil. Dışa- nya hissettirmiyorlar ama zannediyorum içten içe herkes bu mesajı aldı. Sokaktaki adarn belki almadı, ama bugün banka yö- necileri ve özel sektör bu mesajı almışür. Benim Ankara'da arkadaşlarla yaptığım görüşmelerde. gerek Hazine'de gerek Mer- kez Bankası'nda herkes bu mesajı, bu uya-" nyı almışür. Uyannın gereği yapılacaktır zannediyorum. Gerekli yere ge- rekli mesajlar verilecekür zannedi- yorum. -Tfirkiye uluslararası piyasalar- da ne zaman zor duruma düşülebi- hr? Canevi - Bu konuda benim tek güvencem şu: Türkiye'de piyasa güelerinin ve piyasa göstergeleri- nin, böyle bir krizi önleyebilecek şekilde erken uyan vereceği kana- atindeyim. Erken uyanldığımız takdirde, piyasa mekanizmalan içinde, piyasanın kendi kendine telafı edici, düzeltici tedbirleri ala- cağına ve bunun hemen arkası- ndan da karar verici güçlerin, o pi- yasa mekanizmaşına paralel ka- rarlar alacağına inanıyorum. En kötü ihtimaUe, sıcak para 5 milyar dolar, bir haftada gittiğini düşü- nünüz, bu bile 15-16 milyar dolar rezerv çerçevesinde krize götüre- cek bir rakam degildir ama. hiçbir zaman ben 5 milyar dolann bir haftada çıkacağına ihtimal verrhi- yorum. Dediğim gibi birinci gün- de karşı tedbirler otomotikman alınacakür. Karar verenler bu olayı görüp buna sessiz kalamaya- caklardır. Birinci adımda derhal piyasa kendi kalkanlanru gelişti- recekür. Benim en büyük güven- cem budur... Piyasa güçleri dedigi- miz faiz haddi, döviz kurlan, acık piyasa iş- lemleri, bankalararası piyasalar bu olayda çok ilginç birdengeleyici rol oynamaktadı- rlar. Yani arz talep mekanizması o kadar güzel çahşınaya başlar ki, sinyaller çok daha büyüyerek Ankara'ya gider. O sinyali almaması mümkün degildir Ankara'nın. Gerekeni o zaman yapuğı anda kaçacağı söylenen 5 milyann yansı anında kesilir. -Merkez Bankası yönetimi değişirse... Canevi - Bugün Merkez Bankası para politikasını, ekonomide aşağı yukan bir denge sağlamaya ve her yere ulaşacak şe- kilde uygulamaya çahşmış, böylece TL'nin değerini bir yerde tutmak ve hatta Türk parasıru her şeye rağmen değerlendiren bir politika izlemiştir ki, bu sayede enflasyon hiper enflasyona doğru gitmemiştir. Bu bence hükümete verilmiş önemli bir avans- tır. Kısa vadeli avansın ötesinde ilginç bir avansür. Şayet Merkez Bankası bu politi- kayı uygulamaz, hükümet de buna karşı hiçbir şey yapmazsa, gidiş hiper enflasyon- dur. Bu kısu-döngüye gjrmeyelim diye Merkez Bankası bugün çok direniyor. YKB Genel Müdürü Burhan Karaçam, Türk parasından umudu kesti 6 TL mevduatını mıuttıık"Ekonomi Servisi - Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Burhan Karaçam, üzerindeki yasal yüklerden dolayı TL ile mevduat toplamayı "unuttuklannı" ve bugünkü durumun devam etmesi halinde, bankalann yakın gelecekte TL kredisi veremez hale geleceklerini söyledi. Türkiye'de bireysel bankaa- hğın öncüsü olan Yapı Kredi Bankası, 500 bininci kredi kar- tını da verdi. Bu amaçla bir ba- suı toplanüsı düzenleyen Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Burhan Karaçam. 500 bininci kartı sahibi Pınar Başar'a sun- du. Karaçam, gelecek yıl hedef- lerinin 1 milyon kredi kartına ulaşmak olduğunu belirterek Türkiye'de her kredi kartının yansının YKB'ye ait olduğunu söyledi. Burhan Karaçam Basın toplantısında bankacı- hk sektörünün sorunlan konu- sunda da basın mensuplannın sorulanru yanıtlayan Burhan Karaçam, "'Artık bankacüıkta • Bankacıhkta "parayla para kazanma döneminin sona erdiğini, hizmetten para kazanma devrinin başladığını" söyleyen Karaçam, TL üzerindeki yasal yüklerden yakınarak "Bu iş böyle giderse, bankalanmız yakında Türk paraayla kredi de veremez duruma düşerler" dedi. parayla para kazanma devrinin bittiğini, hizmetten para kazan- ma devrinin başladığıru" söyle- di. Türk Lirası mevduaünın üzerindeki yâsal yükler yüzün- den, artık TL mevduatı ile fon- lama yapmanın çok zor oldu- ğunu anlatan Karaçam, sözleri- ni şöyle sürdürdü: "Türk Lirası mevduaü reel olarak hızla eriyor. Kamu ka- ğıtlan ve döviez tevdiat hesap- lanna olan ilgi devam ederse bankalar aruk Türk Lirası ile kredi veremeyecek duruma ge- leceklerdir. 1987yuındatoplam tasarruflar içindeki payı yüzde 42 olan vadeli TL mevduaö, 1993'ün ilk üç ayında yüzde 22'ye indi. Buna karşüık devlet iç borçlanma senetlerinin payı yüzde 27'den yüzde 34'e çıktı. Döviz tevdiat hesaplan ise yüz- de 21'den yüzde 29'a yükseldi. Yani TL mevduatı ücüncü sıra- ya düştü. Vadeli TL mevduaü sürekli geriliyor. Mevduaün üzerindeki yüîderle bir şey ya- pabümemiz mümkün degjldir. Türk Lirası mevduaünı arük unuttuk." YATIRIMFONLARI Katatma belgeriadı lşYatırım-1 lşYatırın>2 lşYatınnv3 lşYabnn>4 lşYatırım-5 lşYatınm-6 lşYatırım-7 lnterfon-1 lnterfon-2 lnterforv-3 lnterton-4 lnterton-5 lktısatYat-3 IktisatYaM Ikt. AtılımFon Gar.Yatınm-1 Gar. Yaünm-2 Gar. Yaünm-3 Gar. Yabnm-4 Gar. Yatrım-6 EsbankFon1 Esbank Fon 2 Esbank Fon 3 YKB Yatınm F. YKB Sektör F. YKBHısseF. YKB Kamu F. YKBükıtF. YKBKarmaF YKB Döviz F. YKBKapitalF. YKBAktifF. VakrtFon-2 Vakı1Fon-3 VakıfHisse Vakıf Dûnya VakrfFon-6 Dış.Mavi Fon Dışbank Beyaz Bugün Değ. 242.896 132.211 64.155 43.828 21.767 46.453 12.721 166.540 124.885 70.431 71.277 18.655 58.532 59.131 58.864 184.632 69.071 45.374 30.493 29885 180.867 59.798 44.279 159.041 128.380 183.160 125.918 109.717 125.187 59.394 44.156 41.646 295.181 55.119 46.774 47.482 33.593 115.204 194.927 % 0.15 2.45 0.42 0.10 1.65 0.20 0.32 0.14 0.15 0.14 0.14 0.16 0.15 0.15 -0.24 0.12 0.09 0.12 0.14 -0.41 0.15 0.14 0.15 0.15 0.14 0.70 0.14 0.14 0.14 0.15 0.15 0.71 0.16 0.18 3.31 029 0.14 156 0.25 KaMma betgvriadı Dışbank Pembe TûtûnFon-1 Tütün Fon-2 MitsuıFon-1 Mitsui Fon-2 Finans Fon-2 FinansFon-3 Finans Fon-4 Finans Fon-5 ZiraatFon-1 Ziraat Fon-2 Zir. BaşakFon Ziraat Fon-4 HalkFon-1 Halk Fon-2 HalkFon-3 Pamuk Fon Pamuk Hisse Emlak Fon-1 Emlak Fon-2 Emlak Invest Emlak Deniz F lmpexFon1 lmpex Fon 2 SümerFon Ege Fon-1 Ege Fon-2 KalkınmaFon DemirFon-1 Demir Fon-2 Tariş Fon-1 Tariş Fon-2 OrtakFon TûrkbankFon MarFon EöFon TSKBUzmanF. Akton TekstılFon AtaFon tttufu BugOn 51.554 128.174 34.933 394.764 42.920 84.605 62.065 46.640 40.412 73.889 53.577 51.821 47.494 73.876 52.954 46.053 70.495 46.742 58.270 47.203 16.827 54.924 59.156 44.843 43.171 42.083 18.072 47.468 44.010 21.634 49.406 20.374 38.426 37.620 38.452 39.257 28.756 19.373 12.789 10.915 MMMS % 0.11 0.14 0.14 0.13 1.50 0.13 0.14 0.63 0.14 0.69 0.80 0.19 0.23 0.82 0.35 0.47 0.52 1.30 0.15 0.69 -0.37 0.17 0.17 0.15 0.45 0.11 0.10 0.15 -0.92 0.13 0.15 0.15 0.15 0.23 0.14 0.32 1.00 0.14 0.14 0.91 MERKEZ BANKASI KURLARI 24Mzüuwi9ts cM lABDDoları 1 Alman Markı 1AvustralyaDolan 1 AvusturyaŞıiini 1 Belçıka Frangı IDanimarkaKronu 1 Fin Markkası IFransız Frangı IHollandaFlorini 11sveç Kronu 11sviçre Frangı lOOttalyanüreti UaponYeni IKaıadaDoları INorveç Kronu IStedin IS.ArabistanRryalı ıMz 10769.42 6353.64 7284.43 902.34 306.85 1657.86 1905.75 1888.05 5663.64 1400.59 7129.70 % 705.73 98.10 8416.89 1503.80 15841.81 2871.70 ttT* 10791.00 6366.37 7299.03 904.15 309.46 1661.18 1909.57 1891.83 5674.99 1403.40 7143.99 707.14 98.30 8433.76 1506.81 15873.56 2877.45 EFHltF u* 10758.65 634729 7175.16 901.44 305.76 1641.28 1886.69 1886.16 5657.98 1386.58 7122.57 698.67 96.63 8290.64 1488.76 15825.97 2828.62 um 10823.37 6385.47 7320.93 906.86 310.39 1666.16 1915.» 1897.51 5692.01 1407.61 7165.42 709.26 98.59 8459.06 1511.33 15921.18 2886.08 SERBEST DÖVİZ cftisi ABDDolan Alman Marta sviçre Frangı Fransız Frangı HoUandaFlonni ngilizStertini S.Arab.Riyali AvusturyaŞıiini lOOltal.Liretı AUŞ 10840 6350 7160 1895 5680 15950 2870 905 702 SATtŞ 10870 6385 7190 1910 5710 16080 2890 912 712 DÜNYABOflSAURI AJbmn o n w 366.60 dotar ABODotarc 1.7020 Alman Markı 110.20 Japon Yani 1 470Ol.Sterlini Pstrolün w « : 17 37 dolar MERKEZ MIYKASI • Emısyon (22 Hazıran): 50 278.1 milyar • TL Intert>ank1aızlen:%59.75 IS.Hac .2 tnlyon 6892 milyar Gecelık • % 45-50 Hatta! ıkrepo %58 Avlıkraoo.%62 ALT1N CİN8İ Cumhuhyst Reşat 24ayaralt)n 22ayart>ılezık UJŞ 860 000 910.000 128.200 114.750 8ATIŞ 880 000 950.000 128.600 126.600 CAPRAZ KURUUt 1 1.6950 1.4784 11.9350 6.4960 5.6510 5.7040 1.9015 129.37 7.6892 1.5105 1526.00 109.78 1.2795 7.1615 3.7502 itariE lEOfc SMfc «M: U0D0LM HfcMMırtn RiMvfekıs FPMKfFFMP MŞHyilPUMHI jsiryçlif hatyaıLlrad JapMTMİ imimiiH RVMÇKnM SJtaMstMHytfi 1.471OMOMWI 1.1543 M8MV1 1.3686l«Bakn 14984.65TL PARANIN YONU ABDURRAHMAN YILDIRIM Faiz, Bıçak Sırtında 14 Ekim 1988'de alınan kararla devalüasyon, enf- lasyonun altında belirlenmeye başlandı. Bu arada fai- zler, enflasyonun üstüneçıkınca, devalüasyon ilefaizle- rin arası iyice açıldı. Mayıs 1993 sonu itibariyle, son bir yılda hazine bonolarının bileşik faizi, yüzde 90'a varı- rken, dolar ve marktan oluşan döviz sepetinin arUş oranı yüzde 47'de kaldı. Aradaki bu fark, bankalann ve kuru- mların döviz borçlanarak Türk Lirasına çevirip hazine bonolarına yaürmalarına yol açtı. Bankalar, önemli bir açık pozisyon taşımaya başladılar. Açık pozisyonun bu- gün, yaklaşık 5 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Her fırsatta faizi indirmek isteyen bir kişi olarak tanı- nan Tansu Çiller'in ülke yönetimini üstlenmesi ile bazı bankalar, dövizdeki açıkpozisyonlarını azaltmaya yöne- Idiler Hem bankalararası döviz piyasasında hem de se- rbest döviz piyasasında, Çiller'in seçilme ihtimalinin güç kazandığı 10 hazirandan itibaren, açık pozisyonu büyük olan küçük ve orta büyüklükteki bankalar alıma geçtiler. Merkez Bankası ise bu talebe kararlı bir şekilde müdahale etti. Ama sonraki günlerde, açık kapatmaya yönelik döviz talebi ve Merkez Bankası'nın müdahalesi sürdü. Aslında Merkez Bankası'nın döviz kurlarını mayıs ayından itibaren hızlandırdığını gözlemliyoruz. Yüzde 50'şer oranında dolar ve marktan oluşan döviz sepeti ,ocakayında yüzde 3.2, şubatayında yüzde 3.1, martayı- nda yüzde 3.2, nisan ayında yüzde 3.8 arttı. Artış oranı mayısta yüzde 4.3'e çıktı. Merkez Bankası'nın daha önceden başlattığı kurlan hızlandırma eğiliminin, şimdi de Çiller'in etkisi ile süreceği tahmini yapılabilir. Ayrıca hazine faizlerinin de yıllık bileşik getirisinin bir ölçüde düşürülebileceğini var sayarsak, devalüasyon ile faiz arasındaki makasın giderek küçülebileceği düşü- .rnjlebilir. • • • Çiller faizi, özellikle hazine faizlerini düşürmekten yana. İlk fırsatta da bunu denemek isteyeceği kesin. Ama o fırsat ne zaman çıkacak? Bugünkü konjonktür, aslında faizin düşürülmesini de- ğil, yükseltilmesini gerektiriyor. Faizi belirleyici üç ana etken. faizlere yükseliş yönün- de baskı yaptyor. Bunlardan birincisi, enflasyonist bek- lentideki artıştır. Ikincisi, hazine artık ödeme yönünde en rahat aylannı geride bıraktı ve oldukça zor bir döneme girmektedir. Ustelik bu rahat ayları hazine, kısa vadali avans limitini tüketerekgeçirdi. Buyılki 59trilyon liralık avansın geçen hafta itibariyle 53 trilyonunu kullanan hazine, temmuzda 12 trilyon, ağustosta 22 trilyon, eylülde 32 trilyon iç borç ödeyecek. Buna, ^amlı memur maaşları ve yeni başla- yacak olan tarımsal ödemeler dahil değil. Kısa vadeli avansı bittiği için de hazine, kendisini piyasa kurallarına teslim etmek zorunda kalacak. * Faizler konusunda bir üçüncü baskı ise, sıcak para- dan kaynaklanıyor. Faiz ile devalüasyon arasındaki ma- kası kapatrsanız, kısa vadeli sermaye Türkiye'den ka- çar. Bütün bunlara rağmen faizler nasıl düşürülecek? Eğer iç borç odemeleri parasal bir genişleme ile yapılırsa. bunun faizler üzerindeki etkisi de azaltıcı yön- de değil, tam aksine yükseltici yönde olur. Zaten piyasa Türk Lirasına boğulmuşken, bunun üzerine yeni ilaveler yapmak enflasyonist beklentileri daha da arttırır. Bu da hazine ihalelerindefaizleri yükseltir. Bunun dışında yıllık bileşik yüzde 85e gelen hazine faizleri, belki talimatla yine düşürülebilir. Ama bunun kalıcı olmadığı ve iyi sonuç vermediği de geçmiş iki de- neyimle ortaya çıkmış bulunuyor. Ne laraftan bakılırsa bakılsın, çok hassas bir denge görülüyor. Ve böyle bir konjonktürde, para politikasında köktenci bir değişikliğe gitmek oldukça zor görünüyor. Ve ayrıca büyük riskler taşıyabilir. Ikinci seçenek ise mevcut duruma razı olmakve kamu faizlerinin artmasına bir süre seyirci kalmak olabilir. En azından eylül ayına kadar. Eylül ayındaki yüklü ittalarla birlikte piyasaya çıkacak likiditeden yararlanarak faizle- ri düşürme operasyonu başlatılabilir. Sonuç: "Denizde bulunan, rüzgann emrinebağlıdır." Tahkim imdada yeti$ti Ziraat Bankası'nı rahatlatan ödeme ANKARA (ANKA) - Ziraat Bankası'nın kamu kurum ve kuruluşlanyla olan parasal so- runlan çözümJeniyor. Ziraat Bankası'nın Tarvm Sauş Koo- peratifleri Birlikleri, Toprak MahsuUeri Ofısi ve KKTC'ye verilen kredilerden do- layı, Maliye ve Gümrük Bakanlığı'ndan toplam 20 trilyon liralık binkmiş alacağı tahkim edildi. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarhğı'ndan edini- len bilgjye göre, Hazine, TMO ve Tanm Saüş Ko- operatifleri birlikleri Ue KKTC'nin, Ziraat Ban- kası'na olan borçlannın 10 tril- yon lirahk bölümüne karşılık olarak. bankaya iki hafta önce 10 trilyon lira tutannda devlet tahvili verildi. Geri kalan 10 trilyon lirahk bölümün de önü- müzdeki aylardan itibaren, yine tahvil verüerek çözümleneceği ls Bankası bildirildi. Birliklerin Ziraat Bankası'na 1991 yıh sonu itibariyle, 11 tril-". yon lira borcu bulunuyordu.^ Tarih itibariyle TMO'nun bor-; cu da 6 trilyon liraya yaklaşı-; yofdu. Geçen yıl yaz aylannda; yürürlü^ giren Tahkini* Yasası, kamu kurulu^- lannın 1991 yıh sonu" itibariyle birbirlerine; olan borçlannı •kapsıyor-" du. Hazine'nin tahvil ve»; rerek çözümlediği Ziraat Bankası'nın KKTC'den olan alacağı ise bankanın. 1974-1987 yıllan arası-, nda, bütçe kanunlannda. yer alan hükürnlere uygun ola-* rak, KKTC'ye kullandırdığı. düşük faizli kredilerden kay-»" naklanıyordu. Hazine garanti-- siyle verilen bu borçlann, birik-, miş faizleriyle birUkte bu yıl; mayıs ayı sonuna kadar 3 tnl-, yon ürayı bulduğu bildirildi. 42 şubeye kilit ANKARA (ANKA) - Az şu- beyle faaliyet gösteren ban- kalann karhlık oranlannın gi- derek yükselmesi, büyük ban- kalan da küçülmeye yönelti- yor. tş Bankası, istenilen ölçüde gelişme gösteremedikleri gerek- çesiyle 28 ildeki 42 şubesini ka- pattı. Bankanın kapatüğı şubelerin 4'ü Aydın'da bulunuyor. Aynca Bahkesir ve Sıvas'ta 3'er" Çorum, Kahramanmaraş, Kayseri, Konya, Nevşehir, Samsun ve Zonguldak'ta 2'şer şube kapaüldı. Aksaray, Antal- ya, Artvin, Bolu, Burdur, Bur- sa, Denizli, Eskişehir, Giresun, Kastamonu, Kütahya, Mar- din, Mersin, Muğla, Ordu, To-. kat, Trabzon ve Uşak'ta da bi- rer şubenin faahyetine son ve- rildi. Kapatılan şubelerin hesap- lan. yakın yerlerdeki diğer şu-; belere aktanldı.