Katalog

21MAYIS1993CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Emekliye taksitte kötnüp •ANKARA(AA)- Ankara'da sobab evde oturan işçi emeklilerine taksitle kömür satılacak. İşçi emeklilerine taksitle kömür saüşına ilişkin Bakanlar Kurulu karan dûnkü Resmi Gazete'de yayımlandı. Karara göre Ankara'da sobah evde oturan işçi emeklilerine Bel-Ko tarafından verilecek kömürün parası ilgüilerin 21 -23 temmuz 1993 tarihinde ödenecekgelirve aylıklanndan başlamak üzere 8 eşit taksitte alınacak. EBK'dan kurban kotaylığı • ANKARA(AA)-Etve Bahk Kurumu (EBK) Genel Müdürlüğû, yaklaşan Kurban Bayramı nedeniyle kurban kesimi yapacak vatandaşlara yönelik bazı kolaylıklar getiriyor. Kurum. aynca bu yıl ilk olarak 'vekaleten' kurban kesimi uygulamasını da başlatıyor. Et ve Baük Kurumu Genel Müdûrû Recep Mızrak Kurban Bayramı süresince Türkiye genelinde kuruma ait tüm kombinalann kesım hızmeti verecegini ve bayram süresince yaklaşık 30 bin adet koyunun kesım işleminin yapılmasırun hedeflendiğini bildirdi. İthalkarpuz rekabeti •ANTALYA(AA)- Iran'dan ithal edilen ve manavlarda kilosu 5 bin liradan satılan karpuz, turfanda sera kavunu ile baa meyvelenn fiyaünı düşûrdü. İthal karpuz piyasaya gelmeden önce kilosu 30-50 bin lira arasındaki fiyatlardan aha bulan sera kavununun fiyaü 20 bin liraya düşerken ithal karpuz 20-30 bin lira arasındaki fiyatlardan işlern gören yenidünya ve erik gibi mevsimİık meyvelere olan talebi de azaltü. Antalya'da . serasında kavun, karpuz gibi meysim dışı ürünleri yetiştiren üreticiler, İran'dan karpuz ithalaüna karşı çıkarken vatandaşlar bu donernde ucuz fryattan karpuz yiyebilmenin sevincini yaşıyorlar. Günaydın gazetesi isim hakkının icrada satışını engelledi Nadir gazetesini kaptnmadıEkonomi Servisi - İngiltere'- den Kuzey Kıbns'a kaçışının önemli bir nedenini de "'mal- lannın üzerine oturanlara he- sap sormak" olarak açıkJayan işadamı Asil Nadir, Türkiye'- deki en büyük basın yaun- mlanndan olan Günaydın Ga- zetesi'ne sahip çıkmak için ilk raundu kazandı. Nadir, vergi borcu nedeniyle gazetenin isim hakkının icrada satışını engelle- di. Veb Ofset îleri Matbaacılık AŞ'nin vergi borçlan nedeniyle, İstanbul Defterdarlığı Hocapa- şa Vergi Dairesi tarafindan, açık artürmaya çıkartılan Gü- naydın Gazetesi'nin isim hakkı satışı, Asil Nadir'in avukatlan- ndan Osman Adaş'ın itirazı üzerine durduruldu. Satışı 5 rnilyon lira teminat karşıhğı Bi- rinci Asliye Hukuk Mahkemesi 'ihtiyati tedbir' karanyla dur- durdu. Dün sabah saat 10.00'da ya- pılması gereken satışa dava so- nuçlanıncaya kadar ara veril- mesi üzerine, açık arttırma için erken saatlerden itibaren Gü- naydın Gazetesi'ne gelen alıcı- lar geri dönmek zorunda kaldı- lar. Açık artürmaya katılmak üzere, Hürriyet ve Sabah ga- zetelerini temsilen kimse gel- Nadir, şimdi sahip çıkıyor. Mallanna sahip çıkıp hesap soracağı iddiasıyla İngiltere'den kaçan Asil Nadir, ilk olarak Günaydın gazetesini kaptırmamak için kollan sıvadı. Süzer bir türiâ tlamadı. mezken, Günaydın'ın isim hakkını satın alması kesin gö- züyle bakılan Mustafa Sâzer ile Asil Nadir'in avukatlan gazete- de hazır bulunanlar arasınday- dı. Yeni Günaydın Gaze- tesi'nin Yayın Koordinatörii Osman Saflet Arolat, saüşı izle- mek üzere gazete binasına gelen gazetecilere yaptığı açıklama- da, Hürriyet Gazetesi ile Sabah Gazetesi Gruplan'nın da Gü- naydın'ın isim hakkıyla ilgili satışa kaülmayı planla- dıklannı, ancak Mustafa Sü- zer'in devreye girerek yaptığı görüşmeler sonucu söz konusu kuruluşlan bu kararlanndan vazgeçirdiğini söyledi. Şirketler farklı Asil Nadir'in avukatı Osman Adaş tarafından mahkemeye sunulan dava dilekçesinde, ver- gi borçlan nedeniyle Günaydın Gazetesi imtiyaz hakkının satı- şa çıkartılmasına yol açan Veb Ofset İleri Matbaacılık AŞ'nin gazetenin sadece matbaa işleri- ni yüriittüğü ve imtiyaz açısı- ndan hiçbir bağı bulunmadığı belirtildi. Dilekçede, Veb Ofset'in ga- zetenin sadece matbaa hizmet- lerini gerçekleştirmesi nedeniy- le Günaydın Gazetesi isim hakkının. 3. şahsın vergi borç- lanndan dolayı satılamayacağı öne sürüldü. Günaydın Gaze- tesi imtiyaz hakkının Veb Hol- ding AŞ'de olduğu savunula- rak, mahkemeden satışın dur- durulması istendi. Osman Adaş'ın isteğini dikkate alan İstanbul Birinci Asliye Hukuk Mahkemesi'nin satışın durdu- rulması karan üzerine, dün yapılması gereken ilk satış ger- çekleşmedi. Yeni Günaydın Gazetesi Yayın Koordinatörü Osman Saffet Arolat, Asil Na- dir'in "gazetenin imtiyaz hakkını satın alacak parası ol- madığı için böyle bir yola baş- vurduğunu" öne sürerek, satışın durdurulmasını 'zaman kazanma çabası' olarak değer- lendirdi. Mahkemeye sunulan belgelerde 'hata' oiduğunu öne süren Arolat, gazetenin isim hakkının Veb Holding'e ait ol- madığmı Veb Ofset oiduğunu söyledi. İleri sürüldüğu üzere Asil Nadir'in mallannın gasp ediknesi gibi bir durumun söz konusu olmadığını savunan Arolat "aynı zamanda Nadir'in haklannın engellenmesi diye bir şey de yoktur. Günaydın Gazetesi calışanlannın haklan- nın engellenmesini ise hayreüe karşılıyoruz" dedi. Nadir'in Babıali'de çalışan 2 bin kişiye 60 milyar lira tutan- nda maaş ve tazminat borcu oi- duğunu hatırlatan Arolat, caiı- şanlann borcu ödenmeden, böyle bir organizasyonun en- gellenmeye çalışılmasım dürüst bulmadığını vurguladı. Yaşar'a göre politikacılar değil bürokratlar yapmalı 6 KÎTzaııJaııİZMİR (AA) - Yaşar Holding Başkan Yardımcıs SeUm Yaşar, KİT ürünlerinin 'çağdışı' yöntemlerle fiyatlandınldığını söyledi. Yaşar, KİT ürünlerinin zamlanması ya da fi- yatlandırmasının maliyet muhasebesi dışında kalan etkili organlar tarafından yapıldığmı be- Iirterek "KİT ürünlerinin zamlanmasında veya fiyatlanması- nda başba- kan. bakan yetkili kılınıyor. Bundan uzaklaşılmah, firmalann başında bulu- Yaşar Holding Başkan Yardımcısı Selim Yaşar: "KİT zamlanna işletmelerin başında bulunan genel müdür ve finansman sorumlulan karar vermeli. Politik değil, maliyet hesaplamalanyla fıyatlandırmaya gidilmeli." nan genel mü- dür vefinansmansorumlulan karar vermelidir" dedi. Yaşar, zamlaruı devlet ve hükümet makamı- ndan yapılmasını çağdışı bulduğuna işaret ede- fek şunlan söyledi: "Kamu maflannda fıyatlan- dırma yetkisi işletmenin yönetim ve idare kade- melerine verilmeyip merkeziyetçi zihniyetle yö- netim kurulu, bakan ve~başbakana bırakıhyor. Bu yaklaşım çağdışıdır. Bu uygulama nedeniyle de fiyatlandırmada gecikmeler ohıyor ve enflas- yonu körüklüyor. Bugünkü KİT fiyatlandır- mas:, ne maliyet muhasebesine ne de rasyonel fi- yatlandırma şartlanna uygundur. Bu fiyatlandır madan dolayı devlet milyarlarca lira zarar gö- rürken serbest piyasa ekono- misi koşullan ortadan kaldınlıyor ve devletle özel sektör arasında haksız rekabet doğuyor." Yaşar, son bir ay içinde kamuoyuna yavaş yavaş açıklanan ve yapılması muhtemel KİT zamlannın yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini vurguladı. KİT yönetıcijerinden oluşturacak bir 'fiyat komis- yonunun' kumlması gerektiğine dikkat çeken Yaşar, açıklanan KİT zamlanmn ürünlerin ma- liyetlerini dahi yansıtmadığına dikkat çekti. PTT, 1994'te uygulayacak Kredikartlı telefonTürkiye'deANKARA (ANKA) - Günö- müzde nakit para taşımanın ge- tirdiği güclükler sonucu yayguı olarak kullanım alanı bulan kredi kartlan 1991 >ılından bu >ana Amerika ve Avrupa'da telefon görûşmrierinde de kullanılıyor. PTT Geoel Mödür- lüğü de kredi kartı kul- lanımının Türkiye'de ya> gınlaşması \ e turist- İere kolaylık sağlamak amacıyla 500 adet kre- di kaıttı telefon cihazı alarak kredi kartb an- kesör telefon sistemini hizmete sokacak. PTT tarafmdan 1994 yılı başında hizmete geçirilmesi planlanan kredi kartlı telefon ci- hazlannuı d^er ankesöriü tele- fonlarda görüleu kaçak göriiş- meleri önleyeceği biHirildi. Kredi kartlı telefon cihazının çabşma şekH şöyle: "Kredi kartı cüıazın kart yerine sokulduğunda kartın üzerindeki bilgi okunarak kartuı sahteliği ara^tınlıyor. Daha sonra kredi kartınuı fırma kodu, merkezi işletme ünitesince kontrol edilerek anlaşmaL fır- malardan birine ait olop olmadığı >e geçertiliği be- lirleniyor. Bilgisayar araal^ğı ile çok lusa bir süre içinde yapdan bu inceiemeierden sonra cttıaz görüşmelere açılı- yor >e bilgiler cihazın hafızasmda topianıyor." Görüşme üererleri merkezi işletme ünitesinde toplanan bilgi- lerle belirlenerek kredi kartı fir- malanna fatura edüiyor ye bu lir- malar PTT'ye öderoeyi, aynca da kart sahiplerine ödenmesi ge- reken miktarlan bikliriyor. MIKRO DINÇTAYANÇ Deli-Kanlılıkla Kıırtarma!Taksinin şoförü 'keyhii' bir Karadenizli... Kendi ' lehçesiyle Türkiye'nin 'panaromasını' çiziyor... 'Abi'cim, bak şimdi; benzine zam mı geldi? Bizim taksi- metreleri de ayarlamaları gerek. Kilometre başına sekiz yüz yazıyor bunlar. Üç-beş gün öncesine kadar, saat he- sabı bu araba dört yüz yazardı. Şimdi keseden yiyoruz...' (ryi ki, 'keseden' yiyebılecegi bir fazlalığı' var. Sahi; me- murun maaşı altıncı ayda yüzde kaç arttırılacak?) Anlaşıldı; Kadıköy'e değin Türkiye'yi 'kurtaracağız!' 'Ama, zam gelince, müşteri düşmüyor mu?' diyorum. 'Çok gecmeden alışırlar abi'cim' oluyoryanıtı (herhalde ben 'standart müşteri' değilim!) Delikanlı' şoför, 'serinkanlılıkla' iki beledrye otobüsünü sollarken; "iki kere üst üste aynı fiyattan alamadım tüp- gazımı' diye yeni bir 'kurtarma' konusu açıyor. Üstelik, evinısınmagiderieridearttı...' (Bende'diyegeçiriyorum içimden. Kap<cı, su, otomatik faturası gibi 'minik' kalemleri ayrı ödediğim halde, neden ayda 400 bini vurduğunu anla- yamadığım 'apartman giderlerine katkım' geliyor aklıma1 ) Gözüm taksimetre'de... On bini aşt, aşıyor... Iskeleye geldiğimde 2000 sigarası almalıyım. O da on bir bin.. Aca- ba, vapurun çaycısı; çay ve şeker zamlannı bana 'ciro ede- cek' mi? (Ne yapayım, geçim dünyası. Ben de kendimi 'kurtarma' operasyonları planlıyorum... 'Delikanlı' sürdûrüyor kurtarma çabasını; 'Şimdi iyi ki, Köprü'den geçmek istemedin abi'cim. Yiımi bin olmuş. Dönüşü garanti değil üstelik... Hem biliyor musun, bizim otomobilciler iyice azıttı. Otomatiğe bağlamışlar zam- lannı... Sen şimdi bir de plaka mafyasını seyret abi'cim... (Her gün bir taksi mi satn alıyor acaba?) Benimki sürdûrüyor; 'Dün gece kafa çekmeye gittik. Rakınm dublesini yirmi bine çıkartmış ...'lar! Üstüne üstlük yağa, süte zam geldi diye, baklavayı da kazık markadan yedim...' (Kıs kıs gülüyorum Tekel'in belirli müşterilerine... Sâlt rakı ve baklava mı? Bir avuc Sultani bezelyeye, üç-beş 'hormonlu' çileğe ne verdiler acaba? 'Süt' derken SEK ürünlerini kastediyorsa; tereyağ, yoğur ve peynirden 'na- siplenmiyor mu? Sütü sudan ucuza satmak istemeyip de 'döken'; özel sektöre ürün satp', desteği devletten' bekle- yenler ne diyorlar acaba?) 'Demir-celiğe zam yapmışlar abi'cim' diye tüm hızıyia sürdûrüyor 'delikanlı.' (Acaba, kiraya nasıl yansıyabilir?' gibilerinden ikircikleniyorum.) O, aidırışsız; 'Bodnjm'daki kooperatife ne kadar katlayacaklar?' gibilerinden 'sesli' düşünüyor.) Gene gözüm taksimetrede... Yirmi bine yaklaşıyor acı- masızca... (Derdim; 'küsurat' kalmasın! Çünkü, bu denli 'dertli' bir 'şoför vatandaş'tan, 500'ü geçtim, bin iki yüzü kurtarmak bile ayıp(!) kaçacak.) 'Abi'cim!!!' Sözleri artık kulaklarıma yansımayacak 'inancındayım.' Mümkün mü? "Şu 2000 Olimpiyatlar'mı istanbul'da yapsalar ne güzel olur di'mi? Şehir de kalkınır, biz de...' (Şimdi tutup, 'bu Şehr-i Stanbul'da olimpiyatyapıl- ması Coca Cola nam maruf bir 'meşrubat' çokuluslusunun iki dudağı arasındadır ki, O da çoktan Pekin demiştir'i arv latmaya kalkmak da 'delikanlılığa' sığmıyor!) Iskeleye geliyoruz; taksimetre yirmi üç bin sekiz yüz gösteriyor. Yirmilik-ve beşlikten oluşan 'cerememi' sunu- yorum delikanlıya.' Güleç gözlerle, gözümün içine bakı- yor 'üstünü mü bekliyorsun?" dercesine... fAna fikir: On dakikalık yolda, on kalem mala gelen zammın taröşmasıyla ve de Olimpiyat Kenti' özlemiyle Türkiye ancak bu denli kurtanlabilir. Ana fikrin ana fikri: Delikanlı şoförün, deli-kanlılığıyla an- lattıklan; memur maaşlartna ve de işçi ücretlerine yansıtn lamazsa; Türkiye kurtarılmayı da, Olimpiyat özlemini gi- dermeyi de daha çok bekleyecektir. ÂvnıpaBirliğî oyumınunsonubelirsızliklerledolu Maastricht oyunu Geciktirir, ama batırmaz- ThatcherVakh'naiOO poundöde Doğu Avrupalılar AT'ye kafilıyor Onaylama süreci Tamamlananlar 1-18 Hazıran 1992: irlanda (Reierandum) 2- 2 temmuz: Lüksemburg 3-31 temmuz: Yunanistan 4- 20 eylul. Fransa (referandum) 5-20ekım:ltalya 6-5kasım:Belçika 7-25kasım:lspanya 8-10aralık;Portekiz 9-15aralık:Hollar»da 10-19 Mayıs 1993 Danimarfca'da 2. oylama Tamamlanması beklenenler i-lngıltere(Parlamenloonayı) 2-Almanya(Parlamento onayinın Anayasa Mahkemesi'ncedeonanması) Danimarka'nın MaastrichtAnlaşması'naevetdemesi, tek Avrupa'nın gerçekleşmesi için olumlu bir adım olarak niteleniyor, ancak dahayürünmesi gerekençok yolvar • Geçen yıl, beş milyon nüfuslu küçük bir ülke olan Danimarka 350 rnilyonluk bir Avrupa içinde egemenliğini yitireceğinden endişelendiği için anlaşmaya hayır demişti. Bunun üzerine Edinburg'da yapılan zirvede, Danimarka'ya tek paraya geçiş, Avrupa vatandaşlığı ve savunma politikalarında çekimser kalma olanağı tanınmıştı. • Danimarka'nın evet oyunun ardından tek paraya geçiş çalışmalannın hızlanması bekleniyor. Almanya, Fransa, Belçika, HoÛanda ve Lüksemburg öteki ülkeleri dışanda bırakarak tek para uygulamasma geçebilir. Bu beş ülke, tek paraya geçiş için gerekli koşullara sahip bulunuyor. Ekonomi Servisi- Danimarka, Maastricht Anlaşmasrna evet dedi, ancak Avrupa Birüği için tartışmalar sürüy or Danimarka, bu kez Maastricht Anlaşması'na evet dedi ve anlaşmayı onaylayan 11. ülke oldu. Böylece Avrupa Birüği yolunda önemli bir adım atıldı, ancak bu arJaşma yeni sorunlann gündeme lelmesine neden olacak. Danimarka'nın 'evet' oyundan sonra gündemdeki ilk sorun, anlaşmanın İngiltere arafından da onaylanması. Geçen yıl iaziran ayında yapılan referandumda Danimarka 'hayır' deyince, İngiltere Vlaastncht AnJaşması'nın parlamentoda maylanmasını askıya almıştı. Başbakan John Major kendi partisi Muhafazakar 'arti'deki ayaklanmadan cekinerek jarlamentodaki oylamayı ertelemişti; 3eçen >ıhn haadran ayından bu yana İrlanda >e Fransa referandumla, öteki dokuz ülke ise jarlamentolanndaki oylamalarla vlaastricht Anlaşması'nı onayladılar. ngiltere'nin artık işi uzatacak bahanesi kalmadı. Başbakan John Major, Danimarka'daki referandumun estirdiği rüzgarla anlaşmayı kısa bir süre içinde parlamentodangeçirmeyi planlıyor. Parlamento yaz tatiline girmeden önce, temmuz ayı içinde anlaşmayı geçirmek istiyor. Ancak Muhazakar Parti içindeki 'Avrupa Birüği karşıtlan' geri adım atmamakta kararh gözüküyor. Öyleki Muhafazakar Parti'den bazı milletvekillen geçen hafta içinde Danimarka'ya giderek 'hayır kampanyası'na katıldı. Oiumsuz hava İngilizgazetelerinde Maastricht Anlaş- ması'na karşı oiumsuzhava dikkat çekiyor. The Guardian gazetesinde, manşette 'Danimarka'nın 'evet'i AT Birliği'ni yeniden canlandırdf dendıkten sonra, hemenaltında 'Bir numaralı Şeytan için isteksiz bir evet' başlığı görülüyor. Financial Times gazetesi 'Avrupa Birliğj üzerine gerçek tartışma şimdi başlıyor' başlığıyla her şeyin bitmediğini, işin zor kısmınm bundan sonra geldiğini yazdı. Danimarka Maastricht'e evet dedi, ancak arahk ayında Edinburg'da yapılan zirvede Danimarka'ya verilen ayncalîklann unutulmaması gerekiyor. Zoraki 'evet' Geçen yıl, beş milyon nüfuslu küçük bir ülke olan Danimarka 350 milyonluk bir Avrupa içinde egemenliğini yitireceğinden endişelendiği için anlaşmaya hayır demişti. Bunun üzerine Edinburg'da yapılan zirvede, Danimarka'ya tek paraya geçiş, Avrupa vatandaşlığı ve savunma poütikalannda çekimser kalma olanağı tanınmıştı. 12 Avrupa Topluluğu üyesi ülke anlaşmayı onaylasa bile, anlaşmanın içerdiği Avrupa Birliği'ne geçiş öncesinde fırtınalar kopacağı anlaşıbyor. Tek paraya geçiş, ortak sa- vunma, ekonomi ve dış politika uzlaşmanın en zorsağlanacağı noktalar olarak gözüküyor. Bütün bu kötümser havanın yanı sıra Danimarka'daki referandumun ardından yapılacak olumlu işler de var. Maastricht Anlaşması üzerindeki tartışmalartopluluğun genişlemesi için atılacak adımlann önünü kesiyordu. Avrupa Topluluğu'na girmeye aday ülkelerin başmda EFTA üyeleri Avusturya, Finlandiya, Norveç ve İsveç yer alıyor. Bu ülkelerin gelecek yıl AT'ye girmeleri planlanıyor. Ardından Doğu Avrupa ülkelerine sıra gelecek. Polonya, Macaristan, Çek ve Slovak Cumhuriyetleri, Romanya ve Bulgaristan için önerilen tarih ise 1999. Ancak bu ülkelerin bu tarihe kadar kendilerini üye olmaya hazırlamayı başarabilmeleri kuşkulu. Danimarka'nın evet oyunun ardından tek paraya geçiş çahşmalannın hızlanması bekleniyor. Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg öteki ülkeleri dışanda bırakarak tek paraya geçebilir. Bu beş ülke, tek paraya geçiş için gerekli koşullara sahip bulunuyor. Anlasttuumı önündeki engelcmayascday Daninıarka'da bayırcılar, Maastricht Anlasması'nın önüne veni bir engel koyma- ya hazırlanıyor. Eğer başanlı olabüirlerse Danimarka'nm gerçek anlamda Maast- richt Anlaşması'nı onaylaması en azından iki yıl daha sürecek. Hayırcılar. Maastricht Anlasması'nın anayasaya aykın oiduğunu iddia ediyor. Danimarka Anayasası'nm 20. maddesine göre, uluslararası hukuk kurallannın ve işbirtiğinin geKştirilmesi için öteki ülkeierle \apilan anlaşmalar sonucunda iktidardevredilebiliyor. Hûkûmet, bu maddenin Maastricht Anlaşmasrnın yürdriûğe girmesi için yeterli oidu- ğunu, bir anayasa değisikliğine gerek ohnadığını açıkladı. Bununla birlikte, hayırcılar, bu maddenin Dünya Sağlık örgütû gibi daha küçük çaph anlaşmalar için geçerli oiduğunu. Maastricht Anlasması'nın içerdiği gibi egemenliğin aktanmı için anayasa değişikJiği gerektiğini savunuyor. Anav asanın 88. maddesine göre anayasa değişikBği için mecüsin feshedilmesi, genel seçimlerin yapılması ve değişikliğin yeni meclisten gecmesi gerekiyor. Bununla da birmi> or, yapılacak bir referandumda kayıtlı seçmenlerin en az yüzde 40'uun evet oyu gerekiyor. Anay asa Mahkemesi üe işi olan ikinci ülke Almanya. Meclis, geçen yıl arahk ayında Maastricht Anlaşması'nı kabul etti. Ancak Anayasa Mahkemesi'ne bu anlaşmayla ulusal egemenliğin kaybedildiği iddiasıyla yirmiy e yakın başvuru oldu. Mahkeme temmuz ayında bu ib'razlann sonucunu açıklayacak. İtirazlar kabul edilirse anayasada değişiklik yapılması gerekecek. Bununla birlikte, anlaşmaya zarar vermemek için Anayasa Mahkemesi'nin itirazlan reddedeceği ileri sürülüvor.