Katalog

ÎAYFA CUMHURİYET 11NİSAN1993PAZAR 14 HABERLERIN DEVAMI Bakü savaşı solumuyor...SİNANGÖKÇEN mız ilk gûn edinmeye başladığunız bir izlenimimizi pekiştiriyor Savaş bura- çok yakın ama savaş Bakülülerin d k k BAKÜ - Hazar Denizı'nin kıyısında yirüyoruz. önümüzde iki genç Azeri yaşamından çok uzakta. kjzı salınıyor, aJçak sesle birbirlerine bir şeyler anlatarak ve zaman zaman şen kahkahalar saiarak göğe doğru. Derken, ıki bıçkın delıkanlı beliriyor. Fevkalade vaziyet Elçibey'in geçen hafta ilan ettiğt "fevkalade vaziyet" yani olağanüstü Önce hafıften karşıükh lafatmalar. Ne ^ n e d e n i l ek e n t i n h e r n e n h e m e n b û . dedıklennı duyaımyoruz. Ama nıyet- ^ kavşaklannda, caddelerinde, len bellı. Kızlar, utangaç yanıtlar ven- ^ yor delikanlılara. Kıkırdıyorlar, gülü- şüyorlar. Delikanlılar rahat. Sonra evrensel g şimdi daha bakışma dili devreye gjriyor. Sonuçta bizim deli- kanlılar kızlara yanaşıyor. Tanışma fasb. Civarda gidip oturulacak bir ka- feyok. En yakmdaki bir bank bu 'taze' aşka ilk ev sahipliğini yapıyor. Bankın hemen arkasında, devasa bir pano ûzerine yaalmış bir çağn: "Hami vatanın müdafasına" yani önemli binalann önünde 5'erli, onarlı gruplar halinde bekleyen asker vme polisler de olmasa Bakü'nün, savaş, içinde olan bir üikenin başkenti oldu- ğunu hissetmek neredeyse imkansızla- şacak. Gelip geçen arabalan, yayalan dur- durarak kimlik denetimi yapan bu asker ve polisler, 18-28 yaş arasındaki gençlerden yasal veya tıbbi mazeretleri olmayanlan askere alıyorlar. Halk rinde kimlik taşımak zorunda. Kimlik bulundurmayanlar tutuklanıyor. Sokağa çıkma yasağı Olağanüstü hal uygulamasmın ge- tirdiği bir başka uygulamada, gece sokağa çıkma yasağı. Tam gece yansı başlayan bu yasak nedeniylelokanta- lar, eğlence yerleri saat 21.30-22.00 gibi kapanıyor. Saat 23.30civan kent- te trafik yeniden canlanıyor, misafırli- ğe gidenler evlerine dönüyor. Gece yansından sonra ise Bakü sessizliğe gömülüyor. Bu saatten sonra kentin tek hâkimi polisler ve askerler. Bakülûler, bu asker-polis egemenli- ğıne tepkilerini biraz da şakaya vura- rak şöyle dıle getiriyorlar Bakü'deki askerlenn yansını cepbeye gönderse- ler, bütün Karabağ kurtulur. Polis denetimleri vegecesokağa çık- "herkes vatanı savunmaya". Herkesi vatani savunmaya çağıran bindirilip cepheye gönderiliyor. bu slogan ile bu cağnya uymayan ve başka hevesler peşinde konuşan genç- lerin yarattığı çeiişki, Bakü'ye geldıği- arasındakı yaygın inanışa göre ise ya- ma yasağı dışında Bakülülerin yaşa- kalanan bu gençler hemen otobüslere mında bir olâğanüstülük yok. Gerçi sohbetlenn baş konusu savaş ama, günlük akış herhangi bir kentten farklı değil. Bir savaş havası solunmuyor. Bir gerginlik, bir sıkıntı hissedilmıyor p py g y Bakü içinde bir yerden bir yere gi- derken 4-5 kez durdurulup sorgulan- dığınız oluyor. Tüm Bakülûler üzerle- Bir korku da yok hatta, cepne sadece dört saat uzakta olmasına rağmen. Ömeğin kimse dükkânlarda ekmekle- re, makarnalara saldırmıyor. Gösteri- ler dÜ2enJenmıyor. Neredeyse bir rahatlık, hatta aldırmazlık hâkim Bakü'ye. Bakü savaşı solumuyor. Askerin şikâyeti Çephedeki asker de bundan yakını- yor en çok. Yalnız bırakıldığını ıfade ediyor. Kentin her yeri sloganlarla dpnatıl- mış durumda. Bu sloganlar halkı, va- tanı savunmaya çağınyor. Baalan tanıdık: "Toprak uğrunda ölen varsa vatandır". Bazüan ise halkı "duru- mun vehameü" hakkında uyanyor: "Vatan dardadır", "Vatan tehlikede- dir". öte yandan Azerbaycan televizyo- nu da sürekli olarak gençleri cepheye çağıran yayınlar yapıyor. özellikle cephede vuruşan genç kızlarla söyleşi- ler yayınlıyorlar. Bu genç kızlar, er- keklere seslenerek "'Biz buradayız, sız Ermenistan sınırında karşılıkh yığmak Polis gözetiminde korsan gösteriKendflerine "Clkücü Gençük" grup, Ermenistan'u Azerbaycan'a saldınsuu protesto için korsan gösteri yapü. Polis kontroiünde vapılan 'korsan' gösteriye müdahale obnadı. Farih Parkı'nda dün 15.00 sn-alannda toplanan yaklaşık 150 kişilik grup, "Azerbaycan kanımız, belal olsun canımız", "Allah Türk'ü korusun ve yücehsin" sloganla- n attı. Okuduklan basuı bfldirisinde, Ermenistan sakünsııun hilal-haç mücadelesinin yeni halka- lanndan biri olduğu belirtildi. Bfldiride, "Ey İslam dûnyasmın emirleri, şeyhleri, sultanları ve benzerleri, Karabağ'daki »ahşet karşKinda susmakla cinayetkre ortak obnaktasınız. Senetinizi korm an petrol rezenieri tükendiğinde Karabağ'daki katiiamları sizlere nygutanıaktao cekimne- yeceUer" denildi. (Fotoğraf: HAYRETTÎN SAĞANAK) • Baştarafi 1. Sayfada Aram Abramyan, İnterfaks Ajansı'na yaptığı açıklamada. ülkesinin bu arabuluculuk öne- risıni memnuniyetle karşıladı- ğını bildirdi. Azerbaycan ise Yeltsin'in önerisine ilişkin he- nüz bir açıklama yapmadı. Gerilla savaşı öte yandan Ermenilerin. Azerbaycan'a yönelik saldınla- n devam ederken Azerilerin gerilla savaşına başladığj bildı- rildi. Tahran Radyosu, Ermeni saldınlanmn dünya banşını tehdit edecek bir boyut kazan- dığını bildirdi. Azadlık radyosunun haberi- ne göre 10'ar kişilik gerilla gruplan oluşturan Azeriler Kelbecer, Laçin ve Fizuli ya- kınlannda Ermeni üslerine sal- dınlar düzenlemeye başladılar. Bu saldınlarda Ermenilerin zırhlı araç ve tanklannın tahrip edildiği, birçok Ermeni askeri- nin öldürüldüğü bildiriliyor. Tahran'dan uyan AA'nın haberine göre İran, Azerbaycan'a yönelik Ermeni saldınlannın dünya banşını tehdit edecek bir boyut kazan- dığını bildirdi. Cumhuriyet VAKFIÇALIŞMAYA BAŞLADI "Cun*uri)e< Vafcfı" >asal ışlemlennı umamlayarak kuruldu. çalışmalar başladı ~CnaİMn>e< Vaifrnın kurulmaa Nfâdır Nadi'nın düşûnoesıydı Cumhunyeı diles vjkli kurarak Nadir Nadi'nın dıleğını gerçekleştirdi; şükran borcunu ödedı "Cıariıariyct V«kfi" onurlu geçmışırruzı gekceğımıze güvenle bağlamak amacıyla kuruldu. Cumhunyetın gerçek sahıbı okurlandır. Uzun yıliann dene>imlen>le bu gerçek kanıtlanmışlır ~CuaİM>i)ct Vıkfr, Cumhunyet'in okurlanyla bûıûnleşmesının somut koşullannı yaraunakıadır Okur. vakıf yoluyU gazetesım daha çok sahıplenebılecektır. Vakıf Resmı Senedı')le hrlıkte mahkeme karan ve Resmi Gazete İlan) da yayımlanmışur Vakıf hakkında daha çok bılgı ıste>enier ıçm bir kiupçık haartannuştıf. Vakıfla ilışki kurmak ya da bu lutapçıktan edınmek ısteyenler jjağıdakı adres. telefon ve fakslara başvurabılırier. Adtea Cumhmvet Vak/ı" Türkocağı Cad. 39/41 hıanbut 34İU Tel • 512 05 05 (ymnı hal) Fax 512 39 85 CUMHURİYET VAKFI RESMİ SCNEDİ BAŞLANOICI VAKFINAMACI Cumhunycl Gazeıesı. vmanl loplum yaşjmına katıkiıgı 7 Ma>ıs 1924°le vd)inladıgı ilk >i)ismdj kurucusu Yunus Nadı nın kaJcmıvle bdırlemışur C umhun>ct ne hükumet ne de partı gazeiesuür Cumhunyet yalnız cumhunyeı ın. bıtonsd ve yaygııı anLıUını>U demokrasımn savunucusudur Cunıhun>e1 ve demokrası fıkjr ve esasJannı yıknuya çai^an her kuw?te kdrşı mucadele edecekur Clkemızde her jnlamı>Lı gerçek bir demokmsı kunılnusı npn bütün vdriıgı ıle çjiı^acakdr Cumhun>et Ataturk devnm ve ıJkelennın açtığı 'd)dınlanmd" yolunda. akhn bağnazlıkun. büımın dınden tuğımsula^Tusı. laıkhk ılkesının lopiumca benımsenmesı ıçın çaba gosierecekur "İnsan HakUn ve Temel Özguıiukkr BıMırge»"!!! demoknisımn evrensd <uia>asaâ4 oUrak benımseyen Cıanhunyeu ^maçUnruı ^ncdk Auturk'ûn kurduğu Tıukıye Cuınhunyeıı nın bağımsulığı ve butûniuğü kapsamjndü ulaşılacağını temei ılke savar Cuaıhun>eı Gazeıesını kunın Vunus Nadı. kurumLdştınm Nadır Nadı'dır Cumhunyet Türkryesı'mn lemeUen aüiırken kuruian Cumhunyet Gazetesı'nı Yunus Nadı'nın olûmündeD sonra her çcşıl gûçlü^c kjrjj lanm yuzyıllık sava^unla hu; ödun vermeden yöneten ve kurumlaşumn Nadır Nadı 20 Agustos l w l gunu gözlenra ya^una kapamışlır Kımlığı. ılketen ve anuçlan. bu uzun ÂUTC ıçuidc bdırtenıp lopjumda kök salan Cumhunvct'ı a>nı yorüngede y^şaımak Cumhunyet Turkıyesı'ne. topluma ke Cumhun>el okurlannj kar>ı bu odc\ rulehğıne dönûşmuftûr. Cumhurıyct Vokfı. bu jjnaa >enne gcLtrmek içın kurulmuştur. i 3 - Vakfm amacı. Cumhunyet Vakfı Resmı Senedı'mn "Ba^angıç" bölûmündckı lcmcl ılkelcn >a$anu geçırmek ıçın yayınınj sürdûren Cumbunyel Gazetesj nı ve "Başlangn;" bâiûmûndekı amaa bcnımseven djger vaalı. sözlû. gocsd yayin ve ıletışım orgânlannı destekiemei. ve bu ükeiere ba£lı olarak her türlü basın-yayın eıkınJığınde bulunnuk. basın yayın alanındakl lekttolojık geüjmekn lopfumumuza Ld^unak ve uygulanmasına çalı^niak. gazctealık mesleğının ıkrlemea ve Basın Endusınsınde çabşanlann sosyal ıhüyaçlannın ve sosyaJ guvenlıkknnın karşıUnması ıçın yardıma obnak ve tüm bu konutarla ılgıb her çeşıt «alı^malan yûrüunekur. Vakfı' hakkında daha çok bılgı almak ıstıyorum Lülfen. Vakıf ıle ılgüı kıtapçıklan a^ağıdakı adrcsımc göndennız- Adı Soyadı Adres Tekfonu Tahran Radyosu'nda yayım- lanan bir yorumda, Ermenis- tan'ın •"çatışmalara doğrudan kanşmadığı" yolundaki iddia- lannın inandıncı olmadığı, uluslararası sınır kurallan açı- sından da Ermenilerin hareke- tinin hiç bir mazereti olamaya- cağı kaydedildi. Erm*nil»r ba*ta Gûmrü ı»8i obnak OZM» boyunca tajvvat yığtyoriar. A Z E R B A Y C A N Tûrkbirikteri Çalpala, asağı va yukanAltcan, Koçtoran, Akm«hm«t nofctalanna yığ nak yapıyor T Ü R K İ Y E İRAN Yorumda, Ermenilerin saldı- nsının insani ve ekonomik açı- dan çok büyük kayıplara yol açabileceği, aynca üçüncü bir ülkenın müdahalede bulunma- sı ve savaşın Kafkasya dişma taşması lchlikesini de berabe- rinde getirebileceği vurgulandı. Ayaz: Silah talebi olmadı Mılli Savunma Bakanı Nev- zat Ayaz, Azerbaycan Devlet Sekreteri Penah Hüseyinov ile kin olarak da, "Ne mühimmat olarak, ne araç gereç olarak, ne yedek parça olarak bizim siste- mimiz oraya uymuyor. Biz NATO sistemiyiz, onlar Varşo- va Paktı sistemi" dedi. Ayaz, Azeri birliklerin egitimi için Türk subayı istendiği şeklinde- ki haberler konusunda da, "Öyle bir şey yok şu anda. Ama bunlara eğiüm yardımı her za- man yapılabilir. Her NATO ülkesinden yardım isteyebüir- ler" değerlendirmesıni yaptı. ABD-Irak gerginliği D«ş Haberler Servisi - Kuzey Irak'ta devnye uçuşu yapan ABD Hava Kuvvetleri'ne ait dört F-16 ucağına önceki gûn ateş açılması ûzerine \Vashing- ton-Bağdat iüşkileri tekrar ger- ginleşti. ABD Dışişkri Bakanlığı ta- rafından yapdan açıklamada, Incırlik üssünden kalkan Çekıç Güç uçaklanna ateş açılması sert biçimde kınanırken Ba|- dat, uçaklann Irak mevolerini bombalamasuu "alçakça bir saldın" olarak niteledi. Irak hükümetinin yayın or- ganı El Cumhuriye gazetesinde çıkan yorumda ABD'nin, "ma- sum insanlara saldıran profes- yonel bir suçlu" olduğu öne sürûidü. AFP ve AA'nın büdirdiğine göre yorumda, "Bu tür saldın- lar Irak'ın kararlılığmı ve Irak halkınu) Saddam Hüsevin'in ardından gitmesini engelkye- mez"dendi. Irak yetkilileri Amerikan uçaklanna ateş açıldığını da ka- bul etmiyorlar. ABD Savunma Bakanhğı ta- rafından önceki gece yapılan açıklamada Kuzey Irak üzerin- de "uçuşa yasak bölgede" dev- riye uçuşu yapan 4 Amerikan ucağına Irak uçaksavar batar- yalan tarafından ateş açıldığı ve Amerikan uçaklannuı ateşe 4 misket bombası atarak karşüık verdikleri biidirümişti. Irak'ta yayımlanan gazeteler, Saddam barajı yakınında ABD'nin bombardıiHanında yaralandığı öne sürülen başı bandajb Iraklı bir askerin ve aülan bir bombanın yol açtığı iddia edilen bir kraterin görûn- tüsünü yayımladılar. îıaıı: Türkiye'deki terörle • Baştarafi 1. Sayfada diği yolundaki iddialan kabul etmedi veyakalanan örgüt miü- lanlannın ıfadelerinin kanıt olarak kabul edilemeyeceğıni bildirdi. İran. bu konudaki id- dialar için, Türk heyetine, "Eli- nizde mahkeme karan var mı?" diyesordu. İçişleri Bakanbğı Müsteşar Yardımcısı Rıza Akdemir baş- kanljğmdaki Türk heyeti, Tahran'da 5 gün boyunca sür- dürdüğü görüşmeleri tamam- layarak önceki gün yurda döndü. Yazarunız Uğur Mumcu'nun öldürülmesinden önce başlayan operasyonlarda yakalanan "İslamı Hareket" örgütü militanlannın Kum kenti yakınlannda eğıtim gör- düklerini ve İranlı baa kişilerle bağlantı içinde olduklannı içe- ifadelennin yanısıra, bazı bul'da yakalanan "İslami Hareket" örgütü militanlannın ifadelerinin de tek başına bir kanıt sayüamayacağını belirten İranlılann, "ıfade aünabilir. Ancak elinizde mahkeme kara- n var mı?" sorusunu yönelttik- leri bildirildi. Alınan bilgiye göre, İran ta- rafı, Türkiye'de bulunan 500 bin İranlının bazı yasadışı orga- ıûzasyonlar içerisine gırebilece- ğinı ve bu kişilerin bazı öldürme olaylanna da kanşabileceğiru. ancak sözkonusu olaylann İran'm, Türkiye'deki terörü desteklediş biçiminde değer- lendirilmesinin yanlış olacağını belirtti. "Bize daha ciddi delilleı getirin, elimizden gelen her tür- lü yardunı gösterelim" diyen İran'a karşı, Türk heyetine baş- kanlık eden İçişleri Bakaniığı Müsteşar Yardıması Rıza Ak- belgeleri İran'a veren Türk he- demir'in de, 'Türkiye, İran ile yeti, iddialann ciddi biçimde ilgili elindeki kozlan kullanma- araştınlmasını ve gereken yanı- tın en kjsa sürede verilmesini istedi. Jak Kamhi gerçekleştiren militanlann iran'a gıriş çıkış yaptıklannı ren gösteren pasaportlann bir foto- kopisi de İranlılara venldi. Mahkeme karan var mı? İraıüılar ise bazı Türk uyruk- lu kişilerin pasaportlannda İran'a gıriş çıkış damgalannın bulunmasının, bu kişilerin İran'da eğitildikleri anlamına gelmeyeceğini ve ülkelerinden ayda 45 bin kişinin çıkış yaptı- ğını behrıerek, bunun terör olaylannda "İran parmağı" bulunduğunun bir kaıutı ola- mayacağıru soylediler. İstan- ya başlarsa sıkıntıya düşersi- niz" uyansında bulunduğu ve suikasünı dolaylı olarak İran'a vize uygu- lamasına geçilebileceğini söyle- diği öğrenildı. Akdemir'in, Türkiye'nin laik bir devlet olduğu ve öyle kala- cağmı da vurguladiğı toplanü- larda, Türkiye'nin, iç işlerine müdahale edümesini asla kabul etmeyeceğjni belirterek, iddia- lann ciddi bir şekilde araşbnl- masını ve gereken yanıtın en kısa sürede verilmesini istediği bildirildi. Türkiye-İran Alt Güvenlik Komitesi toplantısı, önümüz- deki ay Ankara'da toplanacak ve İran, iddialarla ilgili yanıüm bu toplantıda verecek. Doğııva 234 trilyonluk yatırını neredesiniz" diyorlar. Sorun da burada zaten. Çok sayıda genç erkeğin ya saklandığı ya da yurt- dışına kaçüğı ifade ediliyor. Bir de rüş- vet var elbette. Rüşvet ya askeri yetki- lüere verüiyor ya da sağlık raporu almak için doktorlara. Elçibey yöneti- mi de rüşvetin yaygınlığını kabul edi- yor. Hatta yönetim, geçen hafta yaptı- ğı bir açıklama ile rüşvete karşı savaş açtığını ilan ediyor. Ancak tüm bu çağnlar, televizyon yayuılan, polis denetimleri pek bir ie yaramıyor. Şimdilik, işını uyduran, ta- nıdık yetkili bulan, rüşvetini verenler otellerde tek kollu kumar makinele- rinde para saçıyor, parklarda kız pe- şinde koşuyor, sayısı kıt barlarda içki yudumlayıp eğleniyorlar. "Vatanı müdafa' ise tüm bunlan be- ceremeyen Azen gençlenne kalıyor. Fizuli cephesınden yeni dönen bir gazeteci dostumuz, bir askerin şu ya- kınmasını aktanyor: "Buradakilere teker teker sorun. Aralannda babası tnüdür olan, yetkili olan, zengin olan bir kişiyi bulabilir misiniz?" Başbakan Yardımcısı Abbas Abbasov'un. Başbakan Sûtey- man Demird ile önceki akşam yaptıklan ve kendisinin de ka- tıldığı görüşmede, Türkiye'ye silah talebi yöneltılmedığini söyledi. Ayaz,Türkiye'den Azerbaycan'a mühimmat yar- dımı yapılacağı ıddialanna iliş- TUNCAYÖZKAN A>fKARA - Hükümet, Do- ğu ve Güneydoğu'nun sorunla- nnı çözmek için 5 yıllık bir plan hazırladı. Hükümetin planına göre devlet, bölgedeki 25 kente 5 yıl içinde 234 trilyon liralık yatınm yapacak. Doğu ve Güneydoğu Anado- lu bölgesinde yeni bir kalkınma hamlesı başlatan koalisyon hü- kümeti, bu amaçla; Adıyaman, Ağn, Batman, Bayburt, Bin- göl, Bitlis, Diyarbakır, Erzin- can, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şu-- nak, Tunceli, Van, Elazığ, Er- zurum, Malatya, Sivas, Şanlı- urfa, Artvin, Ardahan, Iğdır illerini kapsayan bir kalkınma planı hazırladı. Plana göre, hü- kümet, 5 yıl içinde bu illere 1993 fiyatlanyla 234 trilyon liralık yatınm yapacak. Bunun 191 trilyon lirasını kamu sektörü, 43 trilyon lirasını özel sektör yatınmlan oluşturacak. Ko- nuyla ilgili olarak Devlet Baka- nı Ekrem Ceybm tarafından hazırlanan rapora göre, yatınm poütikası apsından uygulan- masında yarar görûlen ükeler şöyle beliıîendi: tlkeler 1- Kamu yatınmlan için bu bölgelere verilen önem doğrul- tusunda yapılmakta olan tah- siskrin mümkün olduğu ölçûde artınlmasına devam edılecek- tir. Bu amaçla yeni yatınm ola- naklannın saptanması, proje- lendirilmesi ve programa ahn- ması sağlanacaktır. 2- Diğer taraftan, yatınm programına girmiş projeler ve bu arada GAP yatınmlan za- manında bitinlecektir. 3- Sorunlan olan tesislerin ekonomiye kazanduılması sağ- lanacak, bu amaçla tamamla- ma ve işletme kredileri verile- cektir. 4- Yaünmlann dağmıklığını azaltmak ve maliyetini düşür- mek bakınundan gelışme mer- kezi potansiyeli göstereh yerleş- me birimlerinin hızlı ve rasyo- nel büyümesi desteklenecek, bu amaçla özei sektörün buralar- daki küçük sanayi sıteleri ve organİTe sanayi bölgelerinde verimli işletmeler kurmalan teş- vik edüecektir. 5- Inşaat sektörü başta ol- mak üzere birim yaünmın istih- dam etkisı nisbi olarak yüksek olan konut projeleri gjbi proje- ler ile barajlann ekonomik ömürlerini uzatacak olan eroz- yon kontrolü ve ağaçlandırma projeleri uygulanacakur. Bun- lann yani sıra, hayvancüık pro- jeleri ve mera ıslahı gıbi tanm sektörünü geUştirici projeler azami ölçüde desteklenecektir. 6- Eğıtim, sağlık, güvenlik ve çeşitli kamu hizmetleriyle enerjı sektörü yaünmlanna devam edüecektir. 7- Doğu Anadolu'yu Karadeniz'e bağlayan yollann ve GAP sa- hasındaki Gaziantep, Şanlıur- fa, Habur otoyolu, Atatürk Barajı gölü geçişi ve yeni havaa- lanlann yapımı ve mevcutlan- nın altyapüannın geliştirilme- siyle birlikte süratli, güvenilir bir ulaşım agının tüm bölgeye yaygınlaştınlması sağlanacak- ür. tlkyahnmhamfcsi Başbakan Sükyman Demirel ve Başbakan Yardımcısı Enüü İnöoû'nûn Güneydoğu Anado- lu bölgesine yapüklan gezinin ardından yatınm harnlesinin ilk uygulamalanna başlaaıldığj öğrenildı. Bu kapsamda, Siirt iline belediye altyapısı için ilk etapta 300 rrulyon lırarun acil olarak gönderüdiği, Mardin'e ise yaklaşık 500 milyon liralık proje ödeneği çıkartıldığı öğre- nildi. Başbakan Demirel'in 5 yıllık kalkınma programının sorum- luluğunu ûzerine aldığı ve bir dırektif yayuılayarak bütün ba- kanlıklardan, bölgeye ilişkin projeler istediği belirtildi. De- mirel, yayınladığı dırektifinde şu istemlerde bulundu: "Aksiyon planlannda kamu ve özel kesim yatınm toplamı olarak belirlenen 234 tnlyonu 5 yıllık zaman dilimı içinde uygu- lamaya konulmak üzere yatı- nm projelerinin süratle hazır- lanması, Tunceli, Şırnak ve Hakkari illerinın kalkınmışlık acısından 5 yıl içinde Türkiye sıralamasının ûzerine çıkanl- ması sağianacak&r." 769 bin kişiyeiş olanağı Demirerin Şırnak, Hakkari ve TunceE Ülen ıçTn özeTKrîda- re oluşturacağı ve buralann kalkınmasının öncelikk Şırnak başta olmak üzere 5 yıllık bek- leme süresine kalmadan ger- çekleştınlmesıne çalışacağı öğrenıldi. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 1993- 1997 yıllan araanda yapılan hesaplara göre, 58 trilyon lira turizrn sektörüne, 5 trilyon lira madencilik sektörüne, 34 tril- yon lira imalat sektörüne, 137 trilyon lira da hizmetler sektö- rüne verilecek. 234 triiyon iira- lık yaunmla bölgede 43 trilyon liralık bir katma değer yaraüla- cak. Hükümet, 5 yıl içinde gerçek- leştireceği bu yatınmlar sonun- da bölgede istihdam sorununu kökünden haUetmeyi hedefli- yor. Bu kapsamda projelerin gerçekleşme süreci içinde böl- gede ilk olarak işsızlik sıgortası uygulanmasına başlanacak. Projeler gercekleştikten sonra 682 bin kişiye kamu kesiminde, 87 bin kişiye ise özel sektörde olmak üzere toplam 769 bin ki- şiye iş olanağı sağlanacak. Hükümetin 1993-1997 döne- minde gerçekleştirmeyi düşün- düğü projeler arasmda çok sa- yıda sulama projeleriyle fabri- kalar, otoyollar, demiryollan ve havaalanlan bulunuyor. Ay- nca, 1993 yüında 2 bin 705 ya- taklı 41 adet hastanenın yapıl- ması, 8 adet halk sağlığı labora- tuvan, 7 adet ana çocuk sağlığı ve aile planlama merkezı, 7 adet verem-savaş dispanseri, 30 adet sağlık ocağı, 467 adet sağlık evi, 1 adet eğiüm merkezı, 1 adet 110 yataklı SSK hastanesi, 6 adet SSK dispanseri, 2 adet hu- dut sağlık hizmet bınası, 3 adet çocuk yuvası projesi bulunu- yor. 5 yıllık plan içindeyse böl- gede 10 bin adet lojman yapımı, 16 il merkezinin içme suyu pro- jesınin tamamlanması, 15 il merkezinin kanalizasyon proje- sinın tamamlanması, 32 adet küçük sanayi sıtesinın yapılma- a, 49 adet küçük sanayi sitesi projesinin haarlanması öngö- rülüyor. Hükumet, yüiık 40 uıl- yonluk bir yaünmın bölgeye geürilmesini hedeflerken, 1993 programında bölgeye 18 tril- yon liralık bir payın aynlması kararlaşünldı. Projede en çok düşünülen konu ise, özel sektörün bölgeye yaunm yapmaması oluşturu- yor. Bu amaçla bölge için yeni teşvikkr haarlanarak yürûrlü- ğe konulacak. Teşvıklerin de- netiminin daha sıkı yapılması için de yeni bir denetleme me- kanizması gerçekleştırilecek. Yanm kalan yatınmlar Başbakanlık'a sunulan ra- porda; Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesındekı fabrika- lann atıl durumda bulunması- nın da büyük sorunlara yol aç- tığı kaydedildi. Raporda, böl- gelerde 774 sanayi tesisinin bulunduğu, bunlardan 258 ade- dının kamuya, 516 adedinin ise özel sektöre ait olduğu dılc geti- rildi. Kamu tesislerinden 101'- ınin tam kapasiteyle, 83'ünün yanm kapasiteyle, 35'inin ücte bir kapasiteyle çahşmakta ol- duğu, 39 tesdsin ise kapalı bu- lunduğu kaydedildi. Özel sek- töre a» 516 tesdsten 139 adedi- nin tam kapasiteyle, 85 adedi- nin yanm kapasiteyle, 134'- ünün üçte bir kapasiteyle çaiıştığı, 158'inin ise kapalı bu- lunduğuna dikkat çekildi. Bu tesislerin faaÜyete geçiril- mesi için Türkiye Kalkınma Bankası'nın 116 özel sektörle temasa geçüği, bunlann 40'ına fınansman sağlandığı, ıüşki ku- rulan 116 tesisin yeniden çalışır duruma getirilmesiyle ekono- miye 672 milyar lira katma de- ğer sağlanacağı ve 3 bin kişiye yeni iş olanağı yaraulmış olaca- ğı ifade edildi. Bu tesislerin yatı- nm ve işletme fınansman iho- yaçlanrun 1 trilyon 148 milyar lira olduğu kaydedilen rapor- da, bu rakamın 746.5 milyan- nın 1993'de, 401.9 milyannın ise 1994'de kullandmlarak, te- sislerin yaşama geçirilmesinin sağlanacağı kaydedildi. Terörlemucadele Bölge kalkınma programı için terörle mücadelenin önemi nedeniyle hükümet, Emniyet Genel Müdürlüğü'nden bölge- nin terör acısından değerlendir- mesıni istedi. Emniyet Genel Müdürlüğü'nün değerlendir- mesinde, bölgede faaliyet göste- ren PKK'nın militan ve silah kaynaklanna dönük operas- yonlar sonucunda panik orta- mına girdiğini ve son dönemde gerçekleştırilen eylemlenn pa- nik içinde işlendiği ifade edildi. Bölgede terörün yaygın eücisi- nin kınldığı, PKK'nın 20 mart- 15 nisan arasında tek taraflı ilan ettiği ateşkesin PKK'yla 1984 yüından bu yana sürdürü- len mücadelenin bir sonucu ol- duğu vurgulandı. 1984-1992 yılı sonuna kadar PKK'yla giri- şilen mücadelede 5 bin milita- nın ölü, 20 bin militanın sağ yakalandığı, 12 bin uzun nam- lulu tüfeğin, 5 bin 600 bomba- nın, 127 bin adet menninin, 2 bin 275 adet RPG-7 roketatar, 54 adet uçaksavar makinalı tü- fek, 2344 adet mayın, 28 adet hayvanın ele geçirüdiği belirii- len raporda, şu yorum yapıldı: "Bütün bu zayiatlar dıkkate alındığında, örgütûn elinde önemli bir potansiyelin kalma- mış olduğu, kendi durumunu kâmufle edebilmek acısından mücadeleyi siyasi alana taşıya- rak durumu kurtarma şekünde bir taktik uygulama içerisinde bulunduğu açtkça anlaşıImaJc- tadır."