Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
17ARALJK1993CUMA CUMHURİYET SAYFA
DIŞ HABERLER
Kohl: Irkçılıga
yeryok '
• BONN (AA) - Almanya
Başbakanı Helmut Kohl,
ulkesınde yabancı
düşmanlığına yer olmadığını
söyledi. Bazıçevrelerin
geîecek yıl yapılacak olan
seçimler öncesinde yabancı
karşıtı bır tutum takınarak
oylannıarttırmayı
hedeflemelenni sert birdille
eleştıren Kohl. "Yabancı
düşmanlığına yönelik
sloganlarla ülkenin sosyal
sorunlan çözümlenemez"
dedı.
Bosna'da yeni
yıl ateşkesi
•SARAYBOSNA(AA)-
Bosna-Hersek'te savaşan
Hırvatlar ile Müslümanlar
arasında yeni yılın yaklaşması
nedeniyle özel bir ateşkes
anlaşmasının sağlandığı
bildirildi. Dün birarayagelen
Hırvat kuvvetlerin komutanı
Ante Roso ile Bosna
hükümet birlikleri komutanı
Rasim Deliç'in 23 aralık ile 3
ocak tarihleri arasında
ateşkes konusunda
anlaştıklan açıklandı.
SiPbistan
seçimtePi
• ÜSKÜP(AA)-Sırbistan'da
önümuzdekı pazargünü
yapılacak genel seçimler
öncesinde kamuoyu
araştırmalan hiçbirparürun
tek başına iktidara
gelemeyeceğini ortaya
koyuyor. Kamuoyu
araştırmalanna göre
Cumhurbaşkanı Slobodan
Miloseviç'in liderliğini
yaptığı Sosyalist Parti, yüzde
22'lik oy oranıyla
birinciliğini koruyor. İkinci
sırada ise Depos'un
(Sırbistan Demokratik
Birhği) oylan geliyor.
Mısır: 3 aşım
dinci idam edildi
• KAHİRE(AA)-Mısır
Cumhurbaşkanı Hüsnü
Mübarek, idamcezasına
çarptınlmış ve cezalan
onaylanmış bulunan aşın
dinci Talayi el Fetih örgütü
üyesi 11 kişininyeniden
yargılanma taleplerini
reddederken, mahkumlardan
3'ü dün Kahire'deasıldı.
Mübarek'in cezalannı 29
kasımda onay ladığı diğer 8
kişinin de birkaç gün içinde
asılarak idam edilmeleri
bekleniyor.
"NATOTüPkiye'yi
korup"
• LONDRA(AA)-
İngıltere'ninciddi fıkir
gazetelerinden The Times.
Rusya'nın aşın Slav
milliyetçisi bir liderin
yönetimindeçevresini tehdit
etmesi halinde NATO'nun
Türkiye'yı savunacağını
bildirdi. Gazetedeyeralan bir
yorumda, "bir Rus tehdidi
karşısında NATO, öncelikle
Türkiye'de dahil olmak üzere
NATO üyesı tüm ülkeleri
(kesinlikle) savunacaktır'
denildi. Gazete, NATO'nun
'muhtemelen' koruyacağı
ülkelerin ise bağımsız Doğu
Avrupa ve tskandinav
ülkelen ile eski Varşova Paktı
üyelen Polonya, Macaristan
ve Çek cumhuriyeti olacağını
savundu.
Cinayeti İslamcı
örgüt östlendi
• KAHİRE(AA)-
Cezay ir"de üç gün önce
Hırvat ve Bosnalı
Hıristiyanlardan oluşan 12
yabancının öldürülmesi
eylemini, Silahlı İslam
Cemaati adlı örgüt üstlendi.
El Hayat gazetesinin haberine
göre, örgüt tarafindan
yapılan açıklamada
Cezayir'in Bleda kenünde 12
yabancının öldürülmesinin
haçb olarak nitelenen
yabancılara karşı ilan edilen
tehdidin bir uygulaması
olduğubelirtildi.
K. Kore'den
ABD'ye suçlama
• TOKYO(AA)-Kuzey
Kore,ABD'yiiç
bölgelerindeki stratejik
hedeflerini tcspit ıçın casus
uçuşlan yapmakla sucladı.
Kuzey Kore'nin KCNA
ajansı Amerikan casus
uçaklannın ülkenin bu hafta
suru bölgesindeki Güney
Kore yerleşim birimleri
üzennde 20 nin üzerinde uçuş
gerçekleştirdıklerini ileri
sıirjü.
K.İrlanda'dan çekilmeyi kabul ettiğini açıklayan İngiltere, IRA'dan yanıt bekliyor
Londra'nın£özleriIRA'daEDİPEMİLÖYMEN
LONDRA - Kuzey İrlanda'-
da kalıcı bir banş sağlanması
amaayla Kuzey İrlanda halkı-
na self-determinasyon (kendi
kadenni tayin) haİckı tanıyan
ve halkın çoğunluğu isterse yö-
reden çekilmeyi kabul ettiğini
açıklayan İngiltere, şimdi
IRA'dan yanıt bekliyor.
İngiltere ve İrlanda hükü-
metleri tarafindan ortaklaşa
kaleme alınan, her sözcüğü üze-
rinde yoğun tartışmalar yapı-
lan, 15 kez yazılıp bozulduktan
sonra 12 paragrafta özetlenen
banş önerisinin en önemli mad-
desi, İrlanda Cumhuriyetçi Or-
dusu'nun (IRA). şiddetten vaz-
geçtiğini acıklayarak en az 3 ay
bozmamak kaydıyla ateşkes
ilan etmesi.
İngiltere Başbakanı John
Major. çarşamba gecesi televiz-
yonda ulusa çağn niteliğindeki
konuşmasında. "Geçmiş uğru-
na kan dökülmesine devam edi-
lemez. Kuzey İrlanda'da artık
şiddet eylemleri için hiçbir özür.
hicbir gerekçe ve hiçbir gelecek
yoktur. Tarihin acıiarını arka-
mızda bırakına zamanıdır" de-
dı. IRA ateşkesi kabul ederek
bunu en az 3 ay uyguladığı tak-
dirde, örgütün partisi Sim Feio,
Kuzey İrlanda'nın geleceğini
IRA, Kuzey İrlanda'da şiddet eylemlerini 1922 yılında başlatmıştı
71 yılhksilahlımücadeleKuzey İrlanda'nın İrlandaCumhuriyetf ne
kauimasını isteyen IRA'nın şiddet eytemleri
asiında 1922'den berisürüyor. Eylemlerin
daha sistemli bir şekieginnesinin tarihi ise
1968. Kuzey İrlanda^nın barutfıçına
dönüşmesi üzerine 1969da İngiliz birlikleri.
Katoük ve Protestan toptumlannın a
rasına banş gücü gibi girdi. O günden bu yana
iki toplumun aşın uçlanndan kaynaklanan
şiddet eylemleri önlenemedi. 1972*deeyaletin
özerkliği iağvedıldi. 1973'te ilk banş
konferansı toplandı. ancak sonuçsuz kaidı.
Eyaletin yönetimi, doğrudan Londra'ya
bağlandı. Hükümetler, IRA ile doğrudan
ilişkiyi sürekli reddettikr. Ancak gizli temaslar
yapıldığı daha sonra anlaşıldı. Sorunaçözüm
içmükresmigirişim, 1991 yıünın
martayında irlanda ite başlatıldı. Bu yılın
nisan ayında ılımlı Katoliklerin tidcri John
HameiJe IRA'nın siyasi partisi Sınn Feın'in
lideri Gerry Adams, resmen görüş^neye
başiadılar.
KUZEY
İRLANDA
AOas
Okyanusu
saptayacak görüşme sürecine
katılacak.
İngiltere ve İrlanda hükü-
metleri. Kuzey İrlanda halkının
kendi kaderini tayin etme hak-
kını kabul ederek bölgede bir
referandumun yolunu açtılar.
İngiltere daha da ileri giderek,
Kuzey İrlanda'da hiçbir ekono-
mik ve stratejik çıkan bulun-
madığını, halkın çoğunluğu gü-
neydeki İrlanda Cumhuriyeli
ile birleşmek istediğini oylarıyla
gösterdiğı takdirde, bölgeden
çekileceğini de bclırtti.
İngiltere. böylece I RA'nın
öteden beri savunduğu görüşü-
nü kabul etmiş oluyor. Buna.
IRA'nın nasıl bir yanıt vereceği
büyük merak konusu. IRA ka-
dar. IRA ile kendi başlanna
mücadele eden, aşın görüşlü
Protestan milis gruplannın ya-
nıtının da ne olacağı belirsiz.
IRA'nın siyasi partisi Sinn Fein
içindeki ılımlı kanada evet de-
dirtmek amaayla temaslann
sürdürüldüğü bildiriliyor.
Kuzey İrlanda'da ılımlı Ka-
tolik seçmen tabanına dayanan
ŞDLP Partisi lideri John Hume.
İrlanda Cumhuriyeti'nın İngil-
tere'den bağımstzlık kazandığı
dönemi hatırlattı ve "Bu, 70 yıl-
dır ilk kez en kapsamlı barış öne-
risidir" dedi.
Kuzey İrlanda'nın, İngil-
tere'nin aynlmaz parçası oldu-
ğunu sayunan bir grup Protes-
tan içın İrianda-İngiltere anlaş-
ması. vatana ihanetle eşanlam-
lı. Demokratik Birlik Partisi li-
den Ian PaisJey, "Tann, bu an-
lasmavı destckleyenlerc layık o\-
duklan cezayı verecektir. Kuzey
İrlanda halkını sattılar. Brütüs'-
ün Sezar'ı hançerlemesi gibi bir
durum bu" dedi
İngiltere ile birlikten yana
olanlar. Kuzey İrlanda'nın hiç-
bir zaman İrlanda ile birleşeme-
yeceğini hep vurgulamış, aksi
yönde bir gelişme olduğu tak-
dirde bunun iç savaş anlamına
geleceğini sürekli belirtmışlerdi.
Kuzey İrlanda seçmenineon yıl
önce irlanda ya da İngiltere yö-
netimi arasında tercihi, bir halk
oylamasıyla sorulmuş, seçme-
nin yüzde 9O'ı İngiliz yönetimi-
ni seçmişü.
ABD Başkanı Bill Clinton ön-
cekı gün yaptığı yazılı açıkla-
mada. Kuzey irlanda sorunu-
nun çözümü için İngiltere ve
İrlanda Cumhuriyeti arasında
imzalanan anlaşmadan mem-
nuniyet duyduklannı bildirdi.
İki ülke arasında imzalanan an-
laşmanın kanlı eylemlenn sona
erdirilmesi için tanhi bir fırsat
yaratüğmı kaydeden Clinton,
ABD'nin anlaşmanın uygula-
nabilmesi amaayla yardıma
olmaya hazır olduğunu belirtti.
KKTC
Hüküıııeti
DFnin
kurması
bekleniyor
LEFKOŞA - KKTC'de yeni
hükümet oluşturma çalışmala-
n. KKTC Cumhurbaşkanı
Rauf Denktaş'ın meclise girme
başansını gösteren partilerin
genel başkanlanna, hükümeti
kurup kuramayacaklannı araş-
ünnalannı önennesi üzerine
dün başladı. Hükümeti kurma
görevinin, Demokrat Parti Ge-
nel Başkanı Lefkoşa Milletve-
kili Hakkı Atun'a verilmesi
bekleniyor.
Denktaş. Cumhurbaşkanlığı
Konutu'nda hükümetinin isti-
fasını sunan Ulusal Birlik Parti-
si (UBP) Genel Başkanı Derviş
Eroğlu, Demokrat Parti (DP)
Genel Başkanı Hakkı Atun.
Cumhuriyetçi Türk Partisi
(CTP) Genel Başkanı özker
Ozgür ve Toplumcu Kurtuluş
Partisi (TKP) Genel Başkanı
Mustafa Akına ile ayn ayn gö-
rüşmeler yaptı.
Cumhurbaşkanı Denktaş,
'en büyük partinin en çok oy
alan değil. hükümet »eya koahs-
yonu kurabilecek parti oMuğu'
yaklaşımıyla partilerin birbirle-
riyle görüşmelerini, daha sonra
'hükümeti biz kurabiliriz' diye-
rek kendisine gelmelerini istedi.
DP Merkez Yönetim Kuru-
lu, milletvekillerinin kaüldığı
ortak toplantıda, hükümet
oluşturma çabalanmn başlatıl-
ması karannı aldı. Genel Baş-
kan Hakkı Atun'a 'koalisyon
kunna amacnıa yönelik temas-
larda bulunma' yetkisi verildi.
Bosnalı HınatlannGabelakampından serbest bıraktığı 440 Boşnak rutsak Kızıl Haç'ın kamyonlanyla Mostar'a görürülüyor.
Sırplar, 4 tarihicamiyi dinamitledi
Dış Haberler Servisi - Bosna-Hersek'te
Sırp birlikleri, işgal ettıklen bölgelerde sis-
tematik olarak etnik temizlik uygularken
aynı zamanda insanlann inançlanna ve
kültürlerine de saldınyorlar. Sırplar son
olarak salı gecesi Banja Luka'da biri 410
yılhk 4 tarihi camiyi dinamitleyerek yıktı-
lar.
Büyük bir bölümü Ortodoks olan Sırp-
lar. eski Yugoslavya topraklannda 20 ay
önce başlayan savaşın başlannda işgal et-
tiklen ülkenin ikinci büyük kenti Banja
Luka'da sistematik olarak Hırvat ve Müs-
lümanlann tarihi eserlerini yok etmeye
çalışıyorlar. En son salı gecesi gerçekleşti-
rilen saldında, kentte savaştan geriye ka-
lan eski İslam kültürünün izlerini taşıyan
dört camiyi havaya uçurdular. 16. yüzyı-
1dan kalma bir Osmanlı saat kulesi de
aynca patlama esnasında tahrip oldu.
Dinamitlenen camilerin arasında 16.
yüzyıldan kalma bir camı de bulunuyor.
Birleşmiş Milletler Mülteciler İçin Yüksek
Komiserlikten (UNHRC) yapılan bir
açıklamada. camilerin yanı sıra bir mezar-
lığın da bombalandığı ve Sırplann enkaz-
lan şafak sökmeden topladığı bildirildi.
UNHRC sözcüsü Peter Kessler, patla-
manın nedenlerinı araştıımak için bölgeye
gjden 4 UNHRC yetkilisinin Sırp askerle-
nnce gözaltına alındığını. daha sonra ser-
best bırakıldıklannı söyledi.
Kessler'm Banja Luka'da çalışan BM
personeline dayanarak bıldirdiğıne göre
Sırplar. Arap ülkeleri dışındaki dünyanın
en güzel mimarisine sahip 410 yaşındaki
Ferhad Paşa Camii'nin enkazlannı trak-
tör ya da yük taşıtlanyla taşıdılar.
BM'nin ülkedeki kültürel zenginlikler
ve tarihi eserler için hazırladığı listede yer
alan birçok cami. geçen mayıs ayında Sırp
milliyetçileri tarafindan bombalanarak
yok edilmişti.
UNHRC sözcüsü, Banja Luka'daki
Sırp yetkililerin doğrulamamasına karşın
Sırplann yıkılan camilerin enkazlannı salı
gecesi boyunca taşıdıklannı söyledi.
Kessler. yüzyıllardır kozmopolit bir ya-
pıya sahip bölgedeki Müslüman ve Hır-
vatlara ait kültürel mirası yok etmeye ni-
yetlenildiğini belirtti.
Aspin'den boşalan göreve CIA eski Başkan Yardımcısı Inman'ın getirileceği bildirildi
ABD Savunma Bakam Aspiıı istifa etti
FUATKOZLUKLU
VVASHINGTON - ABD Sa-
vunma Bakanı Les Aspin, "Ki-
şisel nedenkrle" görevinden is-
tifa etti. Aspin'in istifasının,
Pentagon'da kendisine yönelik
tepkilerin artmasıyla ortaya çı-
kan huzursuzluk ile Somalı'-
deki fıyasko nedeniyie Başkan
Bill Clintondan gelen baskı
üzerine gerçekleştiği öne sürü-
lüyor.
Aspin'in istifası. Bill Clinton
kabinesindeki ilk "catırdaına"-
yı oluşturdu. Chnton istifayı
"üzûlerek" kabul ettiğini söyle-
di.
Başkan Clinton dün akşam
üzeri yaptığı açıklamada As-
pin'in yerine CIA'in eski baş-
kan yardıması ve emekli amiral
Boby Ray Inman'ı aday göster-
diğini acıkladı. Inman Senato'-
nun onayını aldığı takdirde bu
göreve atanacak.
Görüş ayrıhğı
Türkiye'nin körfez krizinde
izlediği politikaya hayran olan
Les Aspin, Clinton'ın kabine-
deki sağ koluydu. "Abi-kardeş"
görüntüsü veren Clınton'la As-
pin'in, Pentagon'nun bütçesi ve
Somali konulannda görüş ayn-
lığına düştüğü kaydediliyor.
Bir başka değerlendirmede
de askerlerin, başkan Clinton'ı,
Aspin'i görevden alması konu-
PORTRE
LES ASPİN
Başkan Bill Clinton, Aspin'in istifa kararmı üzgiin bir ifadeyle dinledi. (Fotoğraf: REUTER)
sunda etkiledikleri ıfade edili-
yor.
Başkan Bill Clinton, önceki
gün ani olarak gazetecileri Be-
yaz Saray'da kabul ederek. Les
Aspin'in istifasını kabul ettiğini
duyurdu. ABD lideri. Les As-
pin'in en azından 20 ocağa dek
görevde kalacağını. sürenin
"gerekirse daha da uzavabilece-
ğini" belirtti.
Aspin, yaptığı konuşmada.
tamamen kişisel nedenlerle gö-
revden aynldığını vurgulaya-
rak. '"güçlü bir ordu kurabilmek
için 20 yıldır durmak bilmeden
çalıştım. Biraz dinleyip yeni bir
işe atılma vakti geldi." dedi.
ABC tele\ izyonundan Ted
KoppeTin hazırladığı bir prog-
ramda konuşan eski savunma
bakanlanndan Dick Cheney,
Clinton'ı eleştirerek, savunma
ve ulusal güvenlik konulanna
yeteri kadar önem vermemekle
suçladı.
Televizyon programında ko-
nuşan The Nevv York Timcs
gazetesinin 10 yıldır Pentagon'-
da muhabirliğinı yapan Leslie
Gelb, "Aspin, Pentagon'daki
sa>gınlığını başlarken kaybet-
mlşri. Eşcinsellerin orduda görev
alması konusundaki yaklaşımı
birçok kişiyi rahatsız etti"" dedi.
Les Aspin. son aylarda gerek
yönetim içinde. gerekse kong-
rede sert eleştirilere uğramaya
başlamıştı. Aspin, özellikle
ekim ayında Somali'nin baş-
kentı Mogadişu'da 18 Ameri-
kan askerinin general Farrah
Aidid'e bağlı kişıler tarafindan
öldürülmesınden sorumlu tu-
tulmuştu.
1938 yılında ABD'nin taşra
kentlerinden birinde doğan Les
Aspin, parlak bir öğrenim
gördü. Oxford Üniversitesi'nde
ekonomi, politika ve felsefe
dallannda yüksek lisans yapan
Aspin. Massachusetts Institute
ofTechnology'de(MlT)
ekonomi dalında doktora
yaptı. 1960 yılında
Washington'a giderek
dönemin ABD Başkanı John
F. Kennedy'nin ekonomik
danışmanı VValter Heller ile
birlikteçalışmaya başladı.
Askerliğini, Vietnam Savaşı
sırasında ABD Savunma
Bakanlığı Pentagon'da.
ekonomik analizler yaparak
geçirdi. O dönemde.
'Pentagon'un harika çocuğu*
olarak ünü hükümet
çevrelerindeyayıldı. 1970
yılında Kongre'ye seçildi.
İ985 yılında ise Silahlı
Kuvvetler Komitesi'nin
başkanlığına gctinldı. 1993
yilında Clinton hükümetinde
getirildiği savunma bakanlığı
görevinde, Somali'deki
Amerikan birliklerinin
güvenliğinden
eşcinsellerin askere almmasına
dek pek çok konuda sert
eleştirileraldı.
POLİTIKADA
SORUNLAR
ERGUN BALCI
Rusya Örneği
ve DûşündöPdükleri...Rusya hakkında Batı basınında okuduğumuz en sağ-
lıklı yorumlardan biri "The New York Times" gazetesi-
nin yazarlarından Brian Breedham tarafindan kaleme
alınmıştı. *
Breedham, 4-5 ay kadar önce çıkan yazısında Batı'nın
gözü kapalı Boris Yeltsin'i destekleme politikasını deği-
şik açıdan eleştiriyordu. Yazar. Rusya'nın büyük bir bu-
nalım geçirdiğine, toplumun şaşkınlık ve arayış içinde
olduğuna işaret ettikten sonra bu süreçten geçen bir
topluma dışarıdan müdahalenin sorunların çözümünü
geciktirmekten başka bir işe yaramayacağını savunu-
yordu. Breedham, ilginç bir benzetme yaparak Rusya'-
nın durumunu bayır aşağı yuvarlanan bir çığa benzeti-
yordu. Çığ, yarı yolda belki bir süre için durdurulabilirdi
ama, ilk fırsatta yine aşağı doğru yuvarlanmaya devam
edecekti. Yazara göre, Rusya'nın nereye yöneleceğini
anlayabilmek, ancak çığın yere düşüp durmasından
sonra mümkün olabilirdi.
Rusya seçimlerinin sonucu, Breedham'ın görüşürui
doğrulamıştır.
Batı, komünizmin yıkılmasından sonra Rusya'da piya-
sa ekonomisi ve onun siyasal çerçevesinı oluşturan par-
lamenter demokrasinin kurulması için Boris Yeltsin'e
sınırsız destek vermiştir. Bu destek öyle boyutlara
ulaşmıştır ki, demokrasinin temsilcisi olduğu ileri sürü-
len Yeltsin'in parlamentoyu yakmasına bile göz yumul-
muştur.
Gerekçe olarak da parlamentonun, SSCB döneminde
seçilmiş, muhafazakar antidemokratik milletvekillerin-
den oluştuğu, Yeltsin'in piyasa ekonomisinı ve demok-
rasiyi kurabilmek için parlamentoyu yıkmaktan başka
çaresi olmadığı öne sürülmüştür.
Ama dünyanın soluğunu kesen büyük kargaşa sıra-
sında bir nokta üzerinde durulmamıştır: Rus toplumu.
Bu toplum, 1000 yıldır ne demokrasiyi tanımış, ne de
doğru dürüst piyasa ekonomısini görmüştür. Gerek çar-
lık, gerekse komünizm döneminde siyasal ve ekonomik
kararlar tepeden alınmıştır:
Böyle bir topluma Batı çabucak kendi giysilerini (piya-
sa ekonomisi ve parlamenter demokrasi) giydirmeye
çahşınca. sandıktan Vladimir Jirinovski çıkmıştır. Rus-
ya, Batılı finans merkezlerinde. ünıversitelerde, akade-
mikçevrelerde kağıt üzerinde hazırlanan liberal ekono-
mi reçeteleri. "şok tedaw's/"yöntemlerı ve reform proje-
leri için bir tür deneme laboratuvarı olarak kullanılmış-
tır.
"Şu ilacı iç, iyileşirsin", "Şunuyap, kurtulursun", "Bu
reçeteyi uygula, düze çıkarsın."
Peki, şu ilaç, bu yöntem ya da şu recete, o toplumun
özelliklerine uygun mu? Bir hasta üzerinde olumlu so-
nuç vermiş olan o ilaçlar, her hastaya iyi gelir mi?
Sorunun bu yanı düşünülmemiş, Rus toplumunun
kendi gelişme yasasının dışarıdan Şekıllendirilebilece-
ğine inanılmıştır.
Ta ki, sandıktan Jırınovski çıkıncaya kadar.
Rusya'daki secimlerin sonucu en kısa biçimde şöyle
özetlenebilir: Halk, libera! ekonomiyi ve demokrasiyi
reddetmiştır. Demokratik hakkını kullanarak kendine bir
diktatör seçmiştir.
Pardon, iki diktatör. Çünkü oyunu Jirinovski'ye verir-
ken, Yeltsin'in anayasasını da onaylamıştır ki. bu anaya-
sa başkana son derece genış, dıktatörce yetkiler tanı-
maktadır. Ne ilginç rastlantıdırkı. Yeltsinın büyük rakibi
Jirinovski de yeni anayasanın ateşli savunucuları ara-
sındadır.
• * •
Rusya'da Jirinovski'ye verilen oylar, yalnızca ekono-
mik reformlara ve anarşiye karşı tepki oylan değildir. Bu
oylar ayrıca Batı'ya karşı da tepkinin ifadesıdır. Batı'dan
gelen tüketim kültürü, Batılı yaşam tarzı. Batı zevkleri,
Batı taklitçiliği, kitlelerin fakirieşmesine karşılık ufak bir
grubun inanılmaz servetler elde etmesi, toplumda hu-
zursuzluğun hızla artmasına yol açmıştır.
Jirinovski, Batı'nın etkisiyle Rusların kimliğini yitirdi-
ğini öne sürmektedir. Eski parlamento Başkanı Ruslan
Hasbulatov, "Batı, Yeltsin i destekleyip Rusya nın ıçiş-
lerine müdahale ettikçe, Rus halkının ofkesi artıyor" de-
mişti.
•••
Rusya örneğinden hareket ederek şu sonuca varmak
herhalde yanhş olmaz: Toplumların gelişmesi, dışarı-
dan ya da yukarıdan gelen ilkelerle şekillendirilemez.
Batı dünyasında kapitalizmin ve demokrasinin gelişme-
si, yüzlerce yıllık bir süreci kapsamıştır. Rusya'da ise
kapitalizm vurgun. karaborsa, mafya, bar, diskotek ve
lokanta işletmeciliği ile eş anlamda tutulmuş, demokra-
si ise anarşi ile özdeşleştirilmiştir.
Her toplumun kendi özelliklerı, gelişme yasası vardır.
Basınımızda, "Tek yol liberal devrim". "Tek yol libe-
ralizm" başlıklı yazılara sıkça rastlanıyor.
Bu tür yazılar, bize bir zamanların "Tek yol sosya-
lizm" sloganlarını anımsatıyor.
Toplumlar tek yoldan gelişmezler. Her toplum kendi
özelliklerine en uygun yoldan gelişir. Japon ekonomisi-
nin gelişmesi. hiç de Amerikan serbest piyasa modeline
uygun değidir. Japonya'da ekonomi MITİ (Uluslaraıası
Ticaret ve Sanayi Bakanlığı) tarafindan yonlendırılir.
ABD'de ise ekonomiyi yönlendiren böyle bir kuruluş
yoktur.
"Asya kaplanları" diye adlandırılan Güney Kore, Sin-
gapur, Tayvan ve Hong Kong, Batı demokrasilerının ak-
sine, piyasa ekonomisini otoriter yonetimler altında ge-
liştirerek büyük atılım yaptılar.
Sorunlara "Tek yol sosyalizm" ya da "Tek yol libera-
lizm" gibi şablonlarla kolay çözüm arandığı sürece, ko-
münizmin çökmesi ya da sandıktan Jirinovskı'nin çık-
ması gibi olaylar karşısında afallamak kaçınılmaz olur.
Rusya örneğine bir de bu açıdan yaklaşmak yararlı
olabilir.
ŞİMOM PERES
Şınırlardan sadece
İsrail sorumludurPARİS (AA) - İsrail Dışişlen
Bakanı Şimon Peres, oluşturu-
lacak Filistin özerk bölgesinin
iki geçiş noktasmda Filistin gü-
venlik birimlerinin bulunması-
nı kabul edebileceklerinı "an-
cak sınırlann sonımluluğunun
sadece İsrail'e ait olacağını"
söyledi.
Peres, düzenledıği basm top-
lantısında, "Filistinliler sadece
sınırlarda bulunmak istiyorlarsa
bir çözüm bulunabilir. Ancak bi-
rinin sınıriardan sorumlu olması
gerekir. Kontrol konusunda ıs-
rarlıyız" dedi.
FKÖ Devlet Başkanı Yaser
Arafat'ın "Gazze Şeridi ve Eri-
ha kentine girişteki sınır nokta-
larında Filistinlilerin bulunması
ya da Filistin-İsrail ortak birim-
İerinin olması" yolundaki öneri-
sinin kendileri için bir sürpriz
olduğunu bclirten Peres, dış gü-
venlik ve dışişleri konulannın
kendi kontrolleri alünda olaca-
ğını kaydetti.