Katalog

İSTANBUL-Ataköy, Etiler, Göztepe; ANKARA-Merkez; İZMİR-Mustafabey şubelerinde haftasonu tatili kaldırıldı! A M U K • A N K P I I I T I C E Cumhuriyet69.YIL / SAYI 24343 / 3000 TL (KDV içmde) KURUCUSU: YUHUS HADİ (1924-1945) BAŞYAZAH: MADİR NADİ (1945-1991) Bu şubelerden birine uğrayın, Prestige Card başvurunuzu yapın, fotoğrofcekimindert yararlo$n! V E î İ P A M U 1992PEBŞEMBE LiranereyeHazıriayan: EK0N0MİSERVİSİI ^«an*.-,^ ~ ' revaluasyonu | «Ş S 90Kuruş II Inonu Hükumetı 1.3 Ura II Dunya Savaşı 1.3 Lira Turk Parasını Koruma Yasası t i I t t i V > < t < > I I I t t t * > t > ) > 1.3 Lira II Dunya Savaşı | bıtıyor 2.80 Lira Turkıye Kore Savaşına asker gonderıyor o 2.80 Ura Recep Peker Hükumetı nın devaluasyonu 9 Lira IV Menderes Hükumetı nın devaluasyonu 0.6mm = 1TL(1924-24Ocak1980) 06mm = 10TL (24Ocak198O-Mayıs 1992) (Eğer 1 Lıra1 mılımetre olarak göstertlseydı bu grafık içın 7 metre uzunluğunda bır gazete kâğıdı kullanılması gerekecektl.) 17.50 Lira Irak Petrol Boru Hattı açılıyor 1 $= 2.80TL 273.97 Lira özal Hükumetı 14.85 Lira Demırel Hükumetı nın ılk | devaluasyonu 101.89 Lira 1 Mayıs'tan ıtıbarenMerkez Bankası gunluk kur ayarlamalarına başladı 14.85 Lira 12Mart Muhtırası 80 Lira 12EylulHarekâtı 300 Lira Bankalara gunluk kur ayarlama yetkısı verılıyor 35 Ura III Ecevıt Hükumetı nın devaluasyonu Dolar 7000 lira • 1923'te Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda 90 kuruş olan dolann değeri TL'ye karşı tam 7777 kat arttı • 56yılda 1 dolarkarşısında 70liraya kadargerileyen TL 1980'den sonraki 12yüda 7000 liraya düştü 755 Ura Yılsonu Hakûmetin MOtaim Hararı Bozaİan iktisadî mavazencyi geniden kurmak içın alırtan cezrt tedbirleri Parti Grapa tasvib etti k ftbtlat KM fcaîf r'* 2000 Lira || 2172 Lira Turk Lırası konvertıbl halegetırılıyor 116. Sayfada Tûrk Lirası ABD Dolan karştsında eriyip giderken. darphaneler banknot basımına son hız devam ediyor. 2320 Lira Akbulut Hükumetı PT31 2670 Lira KorfezKrızı 3000 Lira! 3070 Lira Korfez Savaşı 3540 Lira Savaşınbıtırnı Ateşkes 4010 Lira Lirayı eriten enflasyon 4330 Lira MesutYılmaz_ Hukumetıı • Zi\a Müezzinoğlu (Eski Maliye Bakanı) Türk Lırasfndaki erimeyi durdurmadaen etkilı çözüm enflasyonu kontrolaltına almaktır. • Prof. Selçuk Abaç ( Bankacıhk uzmanı) Bıra\ vadelimevduatfaıziyükseltilirse \ atırımcılann dövize olan talebi azaltılabilır. • Ketnal Cantürk f Eski Hazine Genel Sekreterı) Dolann hızlı yükselişı kamuoyunda ekonomik hayatımız bakımından karamsarhğın oluşmasına neden oluyor. • Yıldırım Aktürk (DPTEski Müsteşarı) Türk Lirasf nın değer kaybının nedeni enflasyondur. Enflasyon % lOOartarsa dolar I4bınlırayaçıkar. Bir ABD Dolan 'nın değerinin 7000 Türk Lirası'na yukselme- sinın nedenlerini ve gelışmelen bazı öneriler iie birlikte bilim a- damlan, poliiikaalar ve uzman- lar Cumhuriyet'e değerlendırdı. • ZİYA MÜEZZİNOĞLL (Eski Maliye Bakanı): Türk Li- rasf nın değer kaybının hızla devam ettiği inkâr edilemez bir gerçeK. Bunun tek nedeni \ar: Süreklı artan enflasyon. Türk Lirasfndaki erimeyi durdur- mada en etkıh çözüm. enflasyo- nu kontrol alüna alarak gerçek- leştırilebilir. Ne yazık ki bir şey yapılamıyor. Kamu kesimi açı- ğı devam ediyor. Buna karşıhk kamu gelirlenndeki artışlar sağlanamıyor. Faizler yükseli- yor. • YILDIRIM AKTLRK (DPT Eski Müsteşarı): Türk Lirası'nın değer kaybının nede- ni enflasyondur. Enflasyonu çözmenın tek >olu da toplumu hafıza kaybına uğratmaktır. Geçmişı unutup geleceğe dö- nük çalışmaklır Bunun ılk yolu olarak partiler arasında enflas- yonu düşürme konusunda uz- îaşmaya gıdilmelıdır. Çünkü bu bir Kıbns meselesi, AT'ye üye olma meselesinden farklı değil- dir. Aynca enflasyonu indire- mezseniz ATye üyeliğiniz de kabul olmaz. İkinci aşamada. işçi, işveren. çıftçi. esnaf arasın- da toplumsal uzlaşma sağlan- malıdır. Devlet, altı ay içın enf- lasyonun yüzde 20'yi geçmeye- ceğıni, faız oranlannın y üzde 45 civannda olacağını, altı ayda yapılacak KİT zamlanmn ora- nını açıklamalıdır. İşçilenn ilk altı ay için ücretleri belırlenme- li. burada geçmiş enflasyon dik- kate alınmamalıdır. Çiftçilerin taban fıyatı belirlenmelidir. İş- verenler de ana ürünlerde zam yapmamalı ya da yapılacak zamlann oranını açıklamalıdır. Piyasalarda sektörler kendi MArkasıSa. 16, Sü. 7'de 4980 Lira Seçım 4985 Ura VII Demırel Hükumetı 5080 Ura Yıl sonu OLAYLABIN ARDINDAKI GERÇEK 70001. Amerikan Dolan 7000 lira.'.. Eğer bu noktaya geleceğimi- zi bir kâhin ya da fata yirmiyü ya da on yıl önce söyleseydi, kimse inanmaz, ciddiye de al- muzdı. "Dûşlem ya da imge- lent gücû" diye yorumlardı. O\sa 1980'lerin ortalann- clcın bu yana gidışat belli ol- ınuşiu. Türkive, önüne geçile- mez bir hızla kdyıyordu; yük- sek en/lasyonla birlikte, dunya ekonomisiyle bütünleşme ede- bıyatı öylesine ağırlıklı bir si- yasal güç kazanmıştı ki sonun başlangıcı apaçık vurgulan- ımştı. Çjk yazıldı. çok söylendi, bir ülkenin parasımn değeri, ekonomik sağlığımn gösterge- sidir. Türk Lirası'yla Ameri- kan Doları arasındakimacera, başka ülkelerde antak sava} yıllarındu rastlanabileçek bır fcıcıavı gündeme getirıyor. İkinci Dü'nya Savaşı nda fhılya'da. Fransa'da ve işgal altında kalun ötekı ülkelerde bunknoıun bir kâğıt parçasına döniişiüğü döneniîer elbet oldu. Bu gidıs durdurulamazsa, Tür- kiye harpten çıknuş bir ülkeve benzeyecek. Llıısal paranın pul olduğıı bir toplumda ekonomik duru- mun parlak olduğunu söyleye- cek uzmanlar yetişmesi de ayrı bir olgudur. Bu yaklaşım, 1980'lerden bu yana iş dünya- sında kimi politikacmm hatta ekonomi ıızmanınm bilerek ya da bilmeyerek pompaladığı bir • * lArkasıSa.l7,Sü.l'de BANKALARDA DOLAR SATIŞI İş Bankası 7097 lira Yapı Kredi Bankası 7070 lira Akbank 7002 lira Ziraat Bankası 7100 lira Halk Bankası 7037 lira Garanti Bankası 7013 lira VakıflarBankası 7083 Ura TEB 7015 Ura 6000 Lira 7000 Lira • 1946da JJ^Cumhunyet p^ TL'nin dolar karşısındaki ilk büyük devaluasyonu gerçekleştirildi. CHP27yılhk iktidannı 14 Mayıs 1950'de ağır bir yenilgiyle DP'ye devretti 1946devalüasyonunun fıyaüar yüzde 450 oranında hazırhğı 1945 sonunda başlar. artar. Döviz stoklanna 1945'e kadar Türkiye'de sıkı rağmen Türkiye, Fransa ve para politikası uygulanır. İngiltere'ye karşı borçlanır. Türkiye, savaş sırasında döviz Kamu giderleri artarken kamu biriktirir, ama içerideki fıyat gelirleri aynı oranda artmaz. artışlannı durduramaz. Odemelerdengesibozulur. 1939-1943 yıllan arasında mArkasıSa. 16,Sû.3'te 1958:1 $= 9.00 TL • 1954'ten itibaren devalüasyon velMF tartışmalan yoğunluk kazandı.1958 devaluasyonu Demokrat Parti'nin 1960 ihtilali ile devrilmesine zemin haarladı. IMF, 1954 yılından itibaren önerisi de yeralmaktadır. Türkiye'ye fıyatlann artması, Menderes, seçimlerin dışü'caret açıklannın yaklaşıyor olması nedeniyle bu büyümesi nedeniyle "İstıkrar tedbirleri almaz. Seçimleri Önlemleri" olarak kazanan Menderes, "Bizım adlandınlan reçeteyi önermeye uyguladığımız poliükalann başlar. Reçetede Türk doğruluğunu halk da teslim Lirası'nın devalüeedilmesi MArkası Sa. 16, Sü. 3'te 1970: 1 $=14.85 TL JfÇumhuriYefr feni ekoDomik rejimin esaslan diı • 10 Ağustos 1970'te TL'nin dolar karşısında 9 liradan 14.85 liraya düşürülmesinin ardından Demirel, 12 Mart 1971 muhtırası ile iktidardan indirildi. ISeker, benzin, gazve mmot fratıno Bakankn Kurvılunun karortan açıktandı DEVALÜASYON 1966 yılına gelindiğinde IMF Heyeti Başkanı Ernest Sturc, yeniden devalüasyon zorunluluğundan sözetmeye başlar. 1967yılında Türkiye'nin DPT Müsteşarı TurgukÖzal, Merkez Bankası Başkanı Naim Talu, Hazine Genel Sekreteri Kemal Cantürk'tür. 1968yılına gelindiğinde IMF'ye göre arük Türkiye yeni bir kurbelirleme noktasına gelmiş, 9 lira ekonomiyi kurtarmaz olmuştur. IMF, bu yönde mArkasıSa.!6,Sü.3'te 1980: 1 $=70.00 TL •^Cumhuriyet Devalüasyon: Dolar 70 lirâ' • 24Ocak 1980'deahnan tedbirler çerçevesinde TL'nin değeri 35 liradan 70 liraya düştü. 24 Ocak karannı 12 Eylül askeri harekâtı izledi. Huocyni Ege UniversHesi. poltsi aşın sertlikle suçiadı 15 Ekim 1979'da yapılan seçimlerde Demirel, ezici çoğunluk sağlar. 12 kasım günü azınlık hükümeti kurulur. 26 kasım günü DPT Müsteşan Turgut Ozal, elinde ekonomik kararlan iceren bir raporla Başbakan Süleyman Demirel'in Güniz Sokak'taki evine gider. Raporda yer alan tespitler ve ahnması gereken tedbirler Özal'ın kafasmda daha önceden oluşan ve zaman zaman ifade ettiği, hatta TÜSİAD'm yayın organında da yer alan saptama ve önlemlerdir. Özal'a göre Türkiye'nin birinci sorunu, "Türk parasımn gerçek değeri ile dış işlemlerin yapılması" sorunudur. Özal. çözüm olarak "kambiyo kontroUerini başlangıçta en aza indirerek bir süre sonra da tamamen kaldırmayı" önerir. 1980 yılına MArkasıSa. 16, Sü. 3'te GOZLEM UĞUR MUMCU Parayı Pul Etmek... Türkiye Cumhuriyeti 69 yıl önce kuruldu. Bu 69 yıl için- de Amerikan Dolan'nın Türk Lırası karşısındaki değeri tam 7777 kat arttı 1924 yılında bir dolar, doksan kuruşken, bugün bir do- lar 7 bin Türk Lirası'dır! 1930 yılına kadar bir dolar, hep 90 kuruş üzerinden iş- lem gbrmuş, dolann değeri, 1930 yılında artmış. Artmışda neolmuş7 Turk Lirası'nın değeri, bır Amerikan Dolan'nın karşı- sında 90 kuruş yerıne 1 lira 30 kuruş olmuş. »ArkasıSa.l6,Sü.7'de