Katalog

SAYFA CUMHURİYET 24NİSAN1992CUMA 12 DİZİ-YAZI BLOKNOT YAĞMURATSIZ SÇHtVflJLIEDS PARAMÖUNT ŞEREF Tez, Antitez, Protez... Tarıh ne muteşekkırdır ne de nankor Tarıh, duygu tanımayan soguk bır muhasebecıdır Butun ışı hataları ve sevapları kaydetmekten ıbarettır Sonunda sevapları agır ba- san paçayı kurtarır Hataları agır basansa hapı yutar Tarıh asla affetmez Ama şımartmaz da Tarıh onunde sınıf geçen, kazanılabılecek en buyuk sınav- lardan bırını kazanmış demektır Tarıh kul yutmaz' llahlastırılan hukumdardan onun dalkavuk ve ıkbal-perest ko/estne kadar kımse ama rııç kımse tarıhe volum atamaz Tanhe numara yapmaya yeltenmek değnekle sıse delık açma çabasına benzer Sonu husrandır Turk toplumu kendı tarıhı ıçınde ılk kez olarak gerçek anla- mıyla bır demokratıkleşmenın esıgıne dayandı Bundan boy- le Turk toplumunda kımse fıkırlennden veya yarattığı eserfer- den yanı sarkılarından romanlarından fılmlerınden, resım- lerınden oturu devlet tarafından baskı ve ceza gormeyecek Hıçbır polıtıkacı hıçbır softa kaba kuvvete başvurmadığı surece ozledıgı sosyal duzenın propagandasını yaptıgı ıçın kovuşturmaya zulme uğramayacak' ömurlerı boyunca kol- luk guçlerı ve ıktıdar sahıplerınce horlanmış, ezılmış, canına okunmuş bınlerce şaır romancı ressam tıyatrocu, şarkıcı sınemacı şımdı artık kımbılır ne sevınıyorlardır Acaba hepsı gerçekten sevınıyor mu9 Butun bır yasam suresı 'yasaklanmış olma ' mazeretının ardına sığınanları kastedıyorum - Kardeşım bu dınıne yandıklarım bırakmıyorlar kı eser ve- relım? Oglum Nurı bak Velı ağabeyınle bana bırer duble daha getır' Bıraz da havuç -Bırader fılmçekmeksoyledursun daha kameranın mer- ceklennı temızlemeye kalksam tepeme dıkılıverıyorlar Mahmut, evladım artık sıcaklan getırmeye başla' Polıtık ıktıdar ıse şımdı bu zevat-ı muhterem eşunusoylu- yor - Buyrunuz yığıtler1 Işte meydan ışte at Bana oyle gelıyor kı onumuzdekı yılların kazıb değıl de ' gerçek şohretlerı, o bırbırlerme temenna etmekten nere- deyse bel fıtığı olan donbabadonelımgrubu ıçırtden değıl şımdıye kadar adlarını sanlarını bılmedığımız yepyenı kımse- ler arasından çıkacak Bır cesedı radyatore dayayıp ısıtarak canlandıramazsınız Olsa olsa kokusmasını hızlandırırsınız 60 YIL ÖNCE Cumhuriyet İstanbul'un planı 24NISAN1932 Tetkıkatta bulunmak uzcre İzmır e gıden \ e oradan Isldnbul'a gclen şehırcılık mutehassısı profesor Yansen dun Kendısılegoruşen bır muharnnmızc dcmıştır kı -"Izmırçok guzel ve ımara musaıtbırşehırdır Kuçuk olmakla beraber guzel bır rıhtımımevcutturkıbuda çokmuhımdır Rıhtımın tevsıı de pek muınkun bulunmakladır Rıhtım onunde bırsanayımıntıkası >apılabılmesııçındemüsaıtarazı vardır Buradaasrîbır mczbaha vucude getınlmıştır Izmır Beledıve reısı çok genç veçalışkan bırzat Imarhususundakı fıkırlennı çok begendım Pek az zaman zarfinda Izmır dedort beş bm ağaç >etıştınlmış ve ıkı park y apılmıştır Izmır de şımdıye kadar takıpedılentarzıınşaa Istanbul dakındendahaıyıdır İzmır"ın ne şekılde ımar edılmesı lazım gcldığı hakkında bana bırçok sualler sormuşlardı Bunlann hcpsı hakkındakı noktaı nazanmı bıldırdım Izmır dcdaıreşeklınde bırGazı heykelı mevdanı yapmak ıstıvorlar Halbukı en son şekıl meydanlar mustatıl olarak v ucude getırmektedır Bundan çok zaman evvel Venedık tevapılanSanMark ısmındekı me>dan bugun bıle bu>ük bır kıymetı haızdır Yunus Nadi Bey Başmuhamnmız Yunus Nadı Bey de bugun Başvekıl Ismet Paşa Hz ıle beraber, Rusya'ya gıdecektır Yunus Nadı Bey Rusya'dakı seyahatıntıbalannıveİsmet Paşa Hz nın Sovyet ncalıle \akı olacak temaslanna aıt ıhtısaslannıgunugununegondereceğı telgrafve mektuplarlaCumhunyet eyazacdktır Bır kaç seneevvel Sovyet Rus> d'yı zıyarct elmış olan Başmuhamnmızın bu muddet zarfında Rusya'nın teceddüt ve terakkı sahasında eldeettığı netayıcı ılk seyahatınde görduklen ılemukayese ederek vazacağı vazılarla Rusya'yı kanlenmıze bıhakkm tanıtacağı şuphesızdır 30 YIL ÖNCE Cumhuriyet Cevdet Sunay'ın demeci 24NİS\N1962 Genel Kurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay bugun Başbakan Ismet lnonu ıle vaptığı ellı dakıkalık konuşmaddns.onraBaşbakanlıktand>nlırken Sı>asıaf konusunda orduyu ılgılendıren bır tarafvoktur Ordunun ıçındekıaf, dısıplınmeselesıdır Dığen ıse Meclıs ın yetkısı ıçındedır" demıştır Başbakan İsmet lnonu. bugun saat 10 da berabennde bazı Bakanlarolduğuhalde Anıtkabır'egıderek Mıllı Egemenhk Bayramımunasdbetıyleçelenkkovmuşvesaygıduruşunda bulunmuştur Ozeldeftere "BuyükAtaturk'unhuzurunda Bakanlar Kurulu ıle saygı duruşunda ıfadesını yazan İnonu'den sonra butun Bakanlarda deften ımzalamışlardır Muteakıben lnonu ve Bakanlar beraberce Başbakdnlığa gelmışler, bırmüddetsohbettebulunmuşlardır Saat 11 de Bakanlar Akıflyıdoğan ınodasmageçmışler. Inönudebu sırada kendısmı zıyarete gelen Genel Kurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay'ı kabul etmıştır Ellıdakıkadevam eden goruşme sonunda Cevdet Sunav basın mensuplarının sorulannı cev aplandırarak şoy le demıştır " Bılıyorsunuz kı CENTO toplantısına gıdıy orum Goruşmelennesaslan hakkında Başbakandandırektıf aldım Sıy ası af konusunda orduyu ılgılendıren bır taraf yoktur Ordunun ıçındekı af dısıplın meselesıdır Dığen ıse Meclıs'ın y etkiM ıçındedır Ordu affını dığen ıle kanştırmak çırkın bır harekettır Bu ıyı nıyetlı ınsanlann yaptığı bır şev değıldır Iyı nıyetlı olmayanlar mıllet ıle orduyu karşı karşıya getırmek ıstıyorlar Halbukı mıllet ıle ordu beraberdır ULUSAL EGEMENLIK VE I. MECLIS ŞÜKRAIS KURDAKUL İLAN ŞİŞLİ 4. SULH HUKUK HÂKİMLİĞİ'NDEN DosyaNo 1988/1293 Davacı Nover Deregopyan vekılı Av Hümı Eren tarafından açılan vasıyetnamerun tenfıa davasında davalılardan Vıran Şahungedık, Hay- ko Gedık, Alıs Doramıyangedık ve Sarko Gedık'e, dava dılekçesı ve duruşma gunu ılanen teblığ edılmış sonucun da 25 3 1992 tanhlı ılamia mıras bırakan Ohan oglu Peruz'dan 1306 doğumlu Aram Ohanyan- ın Istanbul 3 Noterlığı'nce duzenlenen 14 12 1987 tanh ve 38896 yev- mıye nolu vasıyetnamerun aynen tenfizue karar venlmıştır tş bu ılanın teblığı tarıhınden ıtıbaren kanunı sure ıçınde yukarıda ısımlen yazılı davahlar tarafından kararın temyız edılmemesı halınde kesınleşeceğı hu&usu adı geçenlere kararın teblığı yerıne kaım olmak uzere ılan olu- nur 8 4 1992 Basın 4493 ANKARA... ANKA. Harbiye ve Darülfîinun mezunlan medreseden gelenlerle birleşti MÜŞERREFHEKÎMOĞLU Müftününistiklaltutkusu• Şeyhulıslam Durnzade bağımsızlık ısteyenler hakkında ıdam fetvâsı venr. Amasya Muftusu Abdurrahman Kârral Efendı ıse "Artık padışah olsun, unvanı ne olursa olsun, onun bır hukumeö kalnıamıştır Yegâne kurtuluş çaresı halkın, hâkımıyeü doğrudan doğruyaelealmasıdır"diye- rek olü toprağı atılmış Anadolu'da yenı bır ışık yakar Egemenlık ulusundur Okumuşla cahılı, aydmla bılgeyı, varsıl- la yoksulu, ayakta durma gucünü yıtırenle başkaldıranı, kadınla erkeğı aynı safta bır- leşüren bu ıkı sozcuğu dunyayı algılama sürecının sonunda kazandık bız Temelınde ulus olma bıhncımız vardır Gerçeğı görme kararlılığı vardır Ve çurümuş eskıyı tanhın mezarlığma gonderebılme ıstencı vardır Yuzyıllar yuzyıh bu ıkı sozcukle usumuz arasında olumcüyû nöbette tutanlan bozguna uğ- ratan gucün kultür savaşımı sonucunda kazaruldığını bılıyoruz bugun I Meclıs'ın örgutlenmesı ıçın savaşıldığı 1919-20'lerden neredeyse 120 yıl önce do- nemın Reısulküttajjlanndan (Dışışlen ba- kanı) Aüf Efendi (Olm 1807) buyurmuştu kı "...Volter ve Ruso isimli zındıklarm \e onlardan beter ukalâların hâşa ve hâşa pey- gunberlere söverek. buvüklerı zem etmek, butun dınlen kaldırmak. cumhuriyet ve musâvatı îma etmekten ıbaret olan sozlerle, alay usiûbu iJe neşrettiklen eserlere -her y eni şey lezzetlidir fehvâsınca halk rağbet etmiş- tir... İrtsan haklan dediklen ısyan beyanna- melerinı vabancı dülere tercüme ederek mıUetlen hükürodarları aieyhine kışkırtan onlardır."(l) Bu korku, yüz yırmı yıt sonra, son Os- manlı hükümetlennın Şeyhulıslamı Dürri- zade'yı, Kurtuluş savaşçılanmıza idam fetvâsı'vermeye kadar götürmuştür Ama, Darultunun dan, Harbiye den gelenlerle medreseden gelenlen ışgalaye karşı bırleş- tıren o ıkı sozcuk, karanlığı ışıkla parça- lamışür artık Egemenlık ulusundur Nıtekım, daha ordunun büyuk çoğun- luğunun terhıs edıldığı yenen devletlerce sılahlara el konulduğu Istanbul un kırru okumuşlannın uzenne VVılson ılkelen ku- reğıyle ölu toprağı serpıldığı mutareke gunlennde Amasya Muftusu Abdurrah- man Kâmil Efendi'nın halkın karşısında soyledığı şu sozler karanlığın bağımsızlık ıstenane dayanamadığını somutiar gıbı- dır "Ey ahalı, milletin ıstıklalı tehlikeye dûş- müştür. Bu felaketten kurtulmak için ıca- bedcrse vatanın son ferdıne kadar olmeyi goze almak la/ımdır Artık Padjşah olsun, unvanı ne olursa olsun, onun bır hükumeti kalmamıştır. Yegânc kurtuluş çaresı halkın hâlümiyeti doğrudan doğruya ele alması- <hr." (2) u Mudafâa-ı Hukuk", "Redd-i llhak" ce- mıyetlen ve kongreler bu davranışın esen- dır Ve yapısında, II Meşruüyet dönemı- nın, başta "mUHyetçUik", dûşün akınüan- ndan ızler taşır Islamcılık ve sosyahzm akımlanna bağh asker sıvıl orta taba- kanın. gerçekten duşünen kafalan ıçın de temel sorun "sömûrge" ya da "manda" ol- mak durumundan kurtulmaktır Prof. Tank Zafer Tunaya, "Yeni Os- manlıları birieştiren. Abdülhamid'i dûşür- me azmıdır" dıy e v azmıştı Anadolu y a ge- çen, II Meşrutıyet donerru kultur sava- şımalannm uzlaşmalanndaysa "emper- 23 Nisan 1920 cuma günü TBMM'yi en \a.şlı uvc sıfatıyla Sinop Mebusu Şerif Be\ (Alkan) açtı. yalizme karşı olmak" bılına temel öğe olarak gorunür Evet, klasık tanırru ıle emperyalızm Mehmet Akif, nıce özeleştınden sonra, yazdığı bır yazıda şöyle vurgular bunu "Tûrkiye hükumeti, I. Düny a Savaşı'n- danönceki dununuileözeUikieendeğerli senet kavnaklarına, enseçkin arazıye sa- hip bulunuyor. Bu yûzden, Türkıye kadar İngiliz sermayedarlannuı (kapıtalıstlen- nın) ihtiraslarım tatmin edecek az ülke vardır... Türkler acı tecrubelerden sonra, Almanya'nın İslam âlenune karşı İngil- tere'den ve otekı empenaİLSt hükümetler- den farkJı bir duşüncede olmadığını an- ladüar." Amasva kararlarından Erzurum-Sıvas Kongrelen'ne kadar suren kısa ama çetın evre, Akıf gıbı dunvavı gerçegınden so- yutlamadan duşunse! doğrulluda algıla- ma sonucunda aşılmıştır Tam bağımsızlık "İstiklâl-iTaın''(Tambağımsızlık)ılke- sı bu bınkımın urunudur Toplumsal sıvasal edebıvata armağdn edılen "Mûda- fib-i Hukuk" bu bınlumın urunudur Anımsamamızda yarar var Işgalden bır gun once duzenledıklen mıtıngde Izmırlı vatanseverler şoyle seslendıler Anadolu'ya "Işgal başladı... tzmir ve mülhakatı kâmılen ayakta ve heyecanda. İzmır son ve tanhî gununu y aşıyor. Son undadımız si- züi gostereceğıniz muavenete bağiıdır. Mi- tingli telgraflarla her yere başvurunuz. Ve vatan ordusuna katıbnaya hazırlanmız." (3) Izmırlılenn "Vatan Ordusu" ıstemı bıreyın toplumsallaşması bulunduğu ta- nhsel donemm bağlayıa koşullanna baş kaldırarak kendını ortaya kovmasıdır Ulusal Egemenlik bilincinin ilk utkusu: Birinci Meclis Kımı araştırmacılar, II Meşruüyet'ın "dövüşe dövuşe" olduğunu yazarlar I Meclıs, duşune duşune yaşam bulmuştur Bılıyorsunuz, Alman emperyalızmının dumen suyunda gıtmeyı manfet sayan Enver Paşa gıbılen once II Meşrutıyet ın getırdığı gorece ozgurluklen katlettıler Oysa. ellennı kırletmelen ıçın yaşamsal bır neden yoktu I Meclıs, varoluş bıhncı- nın yaşama geçmesıdır Aleş altında doğ- du Ihanetın ışbırlıkçılığın, ayranı ka- barmış emperyalızmın gozlenne baka baka varlığını dunyaya kanıtladı Anımsamamızda varar var En yaşh üye Sınop Mebusu Şerif Bey, TBMM'de açış konuşması yaptığı gun İngılızler Is- tanbul'daydı Donemın onde gelen gaze- telenne Ali Kemal, Refıi Cevat, Refik Ha- Ud, Cenab Şehabettin gıbı unlu yazarla- nna yakından kumanda edıyorlardı İstanbul'un Avrupa gormuş nıce okumu- şu İngılız Muhıplen Cemıyeü'nde ışgalcı- ye hızmet venyordu Devletın onemlı go- revlenne geünlmış, rutbe almış adamlar vardı aralannda Uluslararası sılah tacır- lennın donattığı Yunan ordusu İzmır- deydı, Manısa'daydı Aydındaydı Şenf Bey, bu koşullar altında TBMM'- yi açarken "esareti reddeden" ınsanlann onurunu da koydu ortaya "Muhterem arkadaşlar, İstanbul'un ge- çicı kaydıyle ecnebi kuvvetler tarafından alındığı ve Hilafet makamı ıle hukumet merkezi istiklâUnın butun esasları ıle >ok edildığıni büıvorsunuz. Bu vazıyete boyun eğmek, milletunızın teklıf olunan ecnebi esaretıru kabul etmesı demektır. Ancak, tam ıstıklalı ile yaşamak hususunda kat'i azimde olan çok eskiden ben hur ve musta- kil vişamış milletimız esaret vazıyetıru şıd- detle ve kesin olarak reddetmış ve hemen vekıllennı toplamaya başlayarak buyuk Mecüsinizi vucuda getırmiştir." MeclisMn yapısı I Meclıs e gıren üyelenn temsıl ettıklen toplumsal katmanlar Erzurum, Balıke- sır, Alaşehır, Sıvas kongrelenndekınden çok az farklıdır Redd ıllhak ve Mudafaa-î Hukuk cemıyetJennın seçtıklen ddegeler- den oluşan bu kongrelerde eşraf ve toprak sahıplenyle asker sıvıl okumuş orta taba- kanm vatanseverlen (her rutbeden subay, valı, mutasarnk, hukukçu) onde gelır Sonra dm adamları (muftuler ve hocaJar) yerabr Eşrafya tuccarya toprak sahıbı- dır Kımı bolgelerde hem toprak sahıbıdır hem tıcaret erbabı I Meclıs'teyse 380 mılletvekılının yan- sından çoğu memur, oğretmen, emeklı (115), kumandan subay (51), av ukat (29), doktor (15), gazetecı (6) olmak uzere II Meşrutıyet dönemı okumuşlan ıle aydın- lannı temsıl eder Bu toplumsal katman- dan gelen ıkı vüzu aşkın mılJetvekılı arası- nda Mustafa Kemal Paşa, Rauf Orbay, Kâzım Karabekir, İsmet İnönü, Adnan AdV- var, Alı Fuat Cebesoy, Celal Bayar, \ usuf Kemal (Tengırşek), Celalettın Ârif, Meh- met Akif (192l'den sonra), Hüseyin Avni (Ulaş), Vunus Nadi, Mahmut Esat (Boz- kurt). Refik (İnce) gıbı tanınmış kışılen anabılınz (1) (Cevdet Paşa Tarihi'nden Secmeler, sf. 464. \nan Prof. Dr. Vlurat Sarıca, SiyasaJ Tarih, sf. 76-1980) (2) (Ş. Süreyya Aydenûr, Tek Adam, II. Cüt sf. 34) (3) (Kâzım Karabekir, İstiklal Harbimiz, sf.27,I.basl960) SÜRECEK 23 Nisan 1920 Meclisi son Osmanlı Mebusan Meclisi'nin devamıydı Sııltaıuıı egemenliği millete • Ankara'da toplanan mechsın İstanburdakı meclısin devamı olması- nın en kesın kanıtı, çıkan ılk kanunun Ağnam Vergısı yasası olmasıdır. TOKTAMIŞ ATEŞ Sıyaset, bır toplumda kaynaklann pay- laşırru ıçın yapılan örgûtlu mucadeleye venlen ısımdır Gerçekten ayasetın tek ve hakh amaa budur Kaynaklann paylaşımı Bu kaynak paylaşımı değışık bıçımİerde yapılabılır Zaten tanhın değışık aşamala- nnda değışık verlerde farklı bıçımİerde yapümıştır ve yapılmaktadır Temel husus bu kaynak paylaşımının nasıl olacağı konusunda karar venhrken bu karann olu- şumuna katılma olanaklan olup ohnadığı- dır Kımı zaman bu karan tek kışı alır Kay- naklan ıstedığı gıbı dağıtır Kımı zaman bır grup ınsan bu karann oluşumuna katıhrlar Kırnı zaman ıse bu karar tüm toplumun ya da temsılalennın katıhmlanyla olur "Tansücileriıı T ' nasıl belırlendığuun saptan- ması, temsıkatenn toplumu gerçekten temsıl edıp etmedıklen v b gıbı sorular bır yana bı- rakılırsa "kararlann alınmasında tophı kan- bm" en basıt bıçımıyle demokrasi demektır 23 Nisan 1920 de Ankarada toplanan Turkıye Büyuk Mıllet Mecüsı, hıç tartış- masız bır bıçımde Turk halkını temsıl edıyordu Zıra bu meclıs, kaam 1919da ya- pılan ve Hınstıyan azınhklann katılmama- lanna karşın durustluğu konusunda hıçbır tartışma bulunmayan seçımle oluşan son Osmanlı Mebusan Meclısı nın devamından başka bır şey değıkiı Gerçekten 12 Ocak 1920'de toplanan Turkıye Buyuk Mıllet Medısı, seçımlennı genelhkle Anadolu ve Rumelı Mudafaaı Hukuk Cemıyeu uyesı ya da temsılcısı adav - lar kazanmışİardı ve bu son Osmanh Mec- hsı nde esen hava bağımsızhktan yana ıdı Zaten Mısak-ı Mılh yı de bu meclıs kabul ederek dunyaya açıklayacak ve zaten bu yüzden 16 Mart 1920 de İngılızler Istanbul - dakı "an*" ışgallennı "reani" bır ışgak dönuşturecek ve Mebusan Medısı nı de ba- sarak Mudataaı Hukukçu kımı mılletve- kıllennı gozaltına alaı.akldrdır Ve bunla nn uzenne Mebusan Mecli!>ı Genel Kurulu hem bu baskmı ve ışgalı şıddetle protesto edecek hem de u çauşma kosulian kalmadığı jçjn" v e ^uygun bir ortamda devaoı etmek özere" toplanülannı "taKk edecek", yanı ara verecekür Aynı gun Mustafa Kemal, meclısı Ankara'ya davet eder Yeruseçılenlerveola- ğanustü yetkılerle Ankara'da toplanan TBMM, ışte bu mecksür Ankara'da topla- nan meclısin Isıanbul'dakı mechsın devamı obnasının en kesm kanıtı, bu mechsın çıkar- dığı ılk yasanın "Ağnam Ve^gfaT' yasaa olmasıdır Gerçekten bu yasa önensı Istan- bul'da venlmış İstanbul'da komısyona gırmış ve Istanbul Meclısı Mebusanı'nm gundemının bınna maddesı olmuştur An- kara meclısı Istanbul un doğal bır uzanüsı olarak gundemdekı bınna maddeyı ağnam vergısı maddesını goruşmuş ve kabul etmış- ür Istanbul Mebusan Meclısı Başkanı Cdaletön Arif Bey de Ankara'dadır ve TBMM ıçın yapılan çağnlann bır kısmında ımzası vardır Hatta Celalettın Anf Bey ken- dını Ankara'dakı meclısin de başkanı olacak sanmaktadır Fakat daha sonra "olağanustü koşullar" dıkkate ahnacak ve TBMM başkanlığına Mustafa Kemal seçılecek, Celalettın Anf başkan yardımcısı olacaktır TBMM açıldığı gun bu meclısı oluşturan temsılcılenn kafalannda ıkı farklı beklentı vardı Bır kısım üyeler mechsın vetkılennı çok sınırlı sayıyor ve amaçlanrun "hafife ve padişahı'' esaretten kurtarmak olduğunu duşunuyorlardı Bu nedenle İstanbul'dan bağımsız bır hukumet kurulmasına karşı çıkıyorlardı Bır kısım uyeler ıse artık venı bır devletın kurufrnakta oldugunun farkında ve bılıncındevdıler Her nc kadar "esaret altın daki halifeyi kurtarmak" sloganını kullanı- vor ıdıvseler de artık ulusun kendı ıradesı- ne sahıp çıktığını ve egemenlık hakkını kullandıgın1 ılen suruyor ve hukumet ku- rulması gercgını savunuyorlardı Sonunda belkı de anayasa sayılmayacak kı- sa oır duzenlemeyle "Mecbs Hükumeti" oluşturuldu TBMM denetımı kesınlıkle elınde tutmak ıstıyordu 1921 Anayasasfna göre bakanlan tek tek meclıs seçıyor ve ba- kanlar gene tek tek TBMM've karşı sorum- lu oluyorlardı Mechsın başkanı aynı za- manda bu hukumeün de başı oluyordu TBMM ıçınde farklı gruplar vardı Sonunda Mustafa Kemal kendıne yakm mılletvekıllenru bu- grup ıçınde topladı Mu- dafaaı Hukuk grubu Bu grup daha sonra Halk Fırkası'na donuşecektır Bu gruba ka- ülmayan mılletvekıllenne de "İkınci Grup" adı venldı Ancak bu bıraz da zorlama oldu Zıra bunlarMudataaıHukukçular karşısın- da turdeş bır grup oluşturmuyor, kımı zaman bırbırlennden çok farldı beklentıler ıçınde oluyorlardı Ancak bunlan bır arada tutan tek husus Mudafaaı Hukuk Grubu'na muhalıf olmalan ıdı Siyasal katıüm zorluğu Işte 23 Nisan 1920'de toplanan TBMM boyle bu- meclıs ıdı Halkın kendı ıdaresıne sahıp çıkmasıyla ve kendı egemenlık hakkını kullanmasıyla oluşan bır mechsü bu Gunumuz değerlenyle ve ölçulenyle baktığımız zaman elbette tam bır dernokrası goremeyız bu ınsanlann seçıhşlennde Savaş koşullan nedenıyle kımı yerlerde seçımler aksamış, kımı temsılcıler Ankara'ya geleme- mışlerdı Fakat o gunlenn amansız koşullan ıçınde siyasal katıhmı daha fazla sağlamak mumkün değıldı Gunumuzde bu mechsın "demokratik" olmadığını ılen surerek Vahdettin ve Istanbul hukumetını savunanlar vardır As- hnda yukandakı paragrafta değınmış oldu- ğumuz uzere gûnumuz olçu ve anlayışı ıçınde bu mechsın tam demokraük sayıla- mayacağı açıkür Ancak Istanbul hukumeü nasıl demokratık sayılabıhr9 Sultan Vahdet- tin nasıl demokrası ve sıvıl toplum adına savunulabıhr0 Ayru zamanda halıfe olan ve egemenlığını sadece ve sadece Osmanb ha- nedanına aıt ohrukla açıklayan bır padişahı "sivil toplum" adına savunmak hangı akhn va da akılsızlığın urunüdür 0 Osmanlı hal- kından ne zaman ve hangı koşullar altında yonetme yetkısı almışlardır' Hıçbır zaman 2^ Nisan halkın kendı egemenhk hakkını kullanmava başladıgı ve kendı ıradesıru kullanmaya başladıgı gundur Bu sureç daha sonra laık cumhunyetımızle devam edecek ve butun sorun ve sıkıntılanna karşın Turkıye Cumhunyeü uygar dunya ıçınde vennı alacakür Çocuk TablolarıYağmur değıl sulukar soğuk kışgerıgelmışgıbı llıkle- rıme kadar ıslandım merdıvenlerı çıkıncaya kadar Salon- da sırılsıklam herkes ama bu kalabalığı gormek ıçın ıslan- maya değer Bır ınsan selı akar gıbı Dalga dalga, her kuşaktan yuzlerce kışı salona sığmadı sahneye taştı o kalabalık Orkestra uyelerının yerıne yerleştıler Çok hoş bırtablo Başkente çağdaş bır konser salonu yapmayanla- rın yapmayı gecıktırenlerın kulakları çok çınlamış olacak' Bu konserı Mıllı Pıyango duzenlıyor Halka donuk kultür ve sanat etkınlıklerı doğrultusunda Bır tur kultur ve sanat pıyangosu Bu akşam en buyuk odul muzıkseverlere idıl Bıretçaiıyor' Kalabalıktan pıyanosuna guç ulaşıyor Ama gozlerı parlıyor sevgıyle selamlıyor başkentlılerı Çalma- ya başlıyor Her zaman duşunurum parmaklannda şey- tanmıvar meleklermı'Bırkezsordum belkı ıkısıdededı Daha neler var1 Programda değışıklık yaptı daha uzun çalmak ıçın Haendel ve Bach çaldı Kempf duzenlemelerı Onu pıyanonun buyuk ustalarmdan Kempf ıle bırlıkte dın- ledığım konserlerı anımsadım Kuçuk bır kız, oncelerı ayakta çalar pıyanoyu sıyah buklelerı uçarak' VVılhelm Kempf ona hayran benım buyuk kuçuk dostum dıyeses- lenıyor bırlıkteçalıyorlar BuyukelçıHalukKuraParıselçı- lığınde genç bır dıplomatken 1950 lerde dınledığı bır konserı anımsıyor kuçuk kız herkesın gozlerını yaşartmış o akşam Bu akşam da Kempf'ın duzenlemelerıyle mut- landırıyor bızı buyuk muzık ustalarıyla soyleşı, dans eder, olumsuzluklermı kanıtlar gıbı Tuşlarda ışıktan parıltılarla bır aydınlanma çağını seslendırır gıbı Umudumuzu, yaşa- ma sevıncımızı yeşertıyor Dahası tuşlarda bır yaşamın oykusünü anlatıyor Kocaman bır yuregın seçkin bır bey- nın oykusu bu Melekler de şeytanlar da o yurekten, o beyınden kaynaklanıyor bence Dunyaya ınsanlara, ozu- ne sanatına sevgıyle saygıyla bakmaktan, evrensel de- ğerlere eş duzeye varmak ozlemınden o ozlemı dındır- mek ıçın venlen ugrastan' Ustun bır yetenek başka bır ozellığe başka bır boyuta ulaşıyor o zaman Programın ıkıncı bolumunde Schumann ın Çocuk Tabr loları nı çaldı İdıl Bıret O tabloları değışık çağrışımlarla dınledım ben Tum çocukları kucaklayarak' Akları karala- rı sarıları Kızılderılılerı, çekık gozlulerı, savaş ateşmde doğanları depremde anasını yıtırıp sıcak bır kucak ozle- yenlerı o kucağı bulamayıp soluğunu yıtırenlerı doğal yaşamı guçlukle stırdurenlerı karanlığın faturasını ozurle- rıyle odeyenlerı dunyamıza gulumsemeden olenlerı ••• Çocuk Bayramı ılk kez ulkemızde kutlanıyor dunyada Ulu- sal Egemenlık Bayramımızla bırlıkte kutlanıyor Ulusal Egemenlık ıçın savaşanlar o egemenliği dunyaya duyu- ranlar bu bayram doğrultusunda barış ıçınde ozgur bır yaşam ongoruyorlar cocuklara Bağımsızlıklarını tum ya- şamlarında hıssetmelerını ıstıyorlar Çocuk Tabloları nı dınlerken o bayramın coskusunu da hıssettım yureğımde idıl Bıret ı sevgıyle kucakladım Mıllı Pıyango yonetıcılerıne de teşekkur ettım Dışarıda hâlâ yagmur ama bız başka bır yağmurla yı- kandık arındık ıçerıde Sokakta çocuklar kulağımda gu- luşlerı Umutla bakıyorum onlara, her çocuk bır umut değıl mı? Kımbılır nasıl yeşerecekler' Daha doğrusu bız nasıl yfeşertecegız onlarM Bıtkıler gıbı mı ınsan gıbı mı 1 ? Bıtkıler de bellı bır bakım ışık su hava ıstıyor Kuçuk bır bebeğın çagdaş bır ınsan olabılmesı de bellı koşullara bağh değıl mı? Bellı koşullar gerçekleşmeden çocuklar doğuyor olu- yorlar sonra 1 Insanca yaşamdan yoksun kalıyorlar' lyı bakılmıyor ıyı beslenmıyor lyıeğıtılmıyorlar Kımbılır nıce yetenekler gelışmeden gerılıyor Oysa çagdaş bır toplum, ozurlulerın de bellı bır eğıtımle doğal çocuklarla eşduzeye varmasını amaçlıyor örneğın UNIÇEF yardım ıçın ozurlü çocukların otekı çocuklarla bırarada yetışmesı koşulunu one suruyor Guzel bır butunleşme ıçın bırlıktelığı ongoru- yor Yoksa ozurluler aşağılık duygusuna, gerı kalmışlığa ve de yalnızlığa gomulebılır Oysa ulkemızde kımı okullar- da oğretmenler sınıflarında ozurlu oğrencı ıstemıyor O oğrencıler nedenıyle genel başarı duzeyının duşmesın- den kışısel başarılarının zedelenmesınden hoşlanmıyor- lar 1 Çunku oğretmenler genel başarı duzeyıyle değerlenı- yor Bu çarpık s«temın de değışmesı oğretmenlerın de bellı bır eğıtım gormesı gerekıyor belkı de Sevındırıcı bır' durum Mıllı Eğıtım Bakanı'nınbu konulardacağdaş yakla- şımları var Okul oncesı donem ıcın de annelerın eğıtımı onemlı kuş- kusuz Gıderekkadmadayanıyorsorunlar Bendebuyazı- mı kadın sorunlarıyla ılgılı devlet bakanına seslenerek sona erdırıyorum Çevremden telefonla mektupla ya da doğrudan yoğunlasan bır uyarı var Prof Dr NeclaAratda gazetemızdekı koşesmde çok guzel vurguladı olayı Yenı kurulan bakanlığtn adıyla kadın sorunlarını ıçermesı ıste- nıyor Yoksa değışıklıgının gecıkmelere yol açması kaçı- nılmaz Gecıkmenın faturası belırtılerek eleştırıler yapılı- yor Kadın vazoya konacak cıçek değıl ama bır agac gıbı tek ve hur ve bır orman gıbı kardeşçesıne yaşamak ıçın haklarını ozgurluğunu hıssetmesı kımlığını bulması, de- mokratık yaşamda yerını alması sorunların çozumune, yanlıslann duzelmesıne her şeyın yerlı yerıne oturmasına calışmak gerekıyor Yenı bakanlığın gorevı sorunları canlı tutmak bence Gundemdensılmek değıl1 BULMACA SOLDAN SAGA: 1/ Ilkel toplumlar- da tapılan nesne, fetış 2/Nazardeğ- mesıne karşı tutsu olarak kullanılan bır bıtkı 3/ Bağ budamaya ya da ağaç kesmeye yara- yan bır tur eğrı bı- çak Kastamonu- nun bır ılçesı 4/ İlaç Ikı takım arasında, kuçuk ve ağır bır topu sopa- larla vurarak kale- ye sokmak amaay- la oynanan oyun 5/ Felsefede de- ğışebılen, gecıcı nıtelık îşaret. Mohbdenın sımgesı 6/ Sergen Kuzu sesı 7/ Iphklerın boyanmak ıstenmeyen bölumlennın ağaç ka- bukları, yapraklar ya da balmu- muyla sanlarak boyaya batırılma- sı yoluyla uygulanan bır tur boya- ma teknığı Duz dam 8/ Hekım- lıkte kullanılan beyaz, katı ve ıtırlı bıtkısel bır madde. Hayat arkada- şı 9/ Afrıka'da bır çöl YUKAR1DAN AŞAĞIYA: 1/ Hamamlarda, duvar ıçınde sı- cak hava ve dumanın dolaşımı ıçın yapılmış özel künk dıize- nı 2/ En çok Elma, armut gıbı meyvelenn kurutulmuşu 3/ Pokerde aynı cıns ıkı kâğıda venlen ad Üç kışıyle oynanan bır kâğıt oyunu 4/ Asya'da bır ulke. Doguştan ya da sonra- dan ortaya çıkmış bır çeşıt şehevı duygulardan yoksunluk ha- lı 5/ Hollanda'nın plaka ışaretı Fas'ın kuzey kesımınde sı- radağlar Radyumun sımgesı 6/ Ensız olarak dokunmuş par- çalann yan yana eklenmesıyle oluşan nakışlı ınce kılmı Ne- şelı ve serbest kadın 7/ Değerlı bır sus taşı Su %> Yunan mıtolojısınde toprak ana 9/ Bır yetkının ya da yasanın yu- rurluğe gırmesıne karşı vikma hakkı Osmanlı devletının Ku- zey Afnkadakı son toprakiarını da yıtırdığı antla$manın adı