Katalog

SAYFA CUMHURİYET 11 NISAN 1992 CUMARTESİ 14 GORUŞLER 11KARŞILAŞMALAR ADALET AĞAOĞLU "Hayatlarımızı Çaldılar" 1 990-91 arası Sovyet basınında yayımlanan okur mek- tuplanna gore Rus kadını böyle dıyormuş "Hayat- lanmızı çaldılar " Düş kınklıklan, aalar, beklentıler ya da her şeyı bıra- kıp gıtme ısteğı Eskı Sovyetler'ın yenı kadın sesi yalruz bu mu acaba 9 Pışmanlık, düş kınklığı mı 9 Çoğu "Bız geçmışı, bıze kulak asmayan boyle bır gune gelmek ıçın mı yaşadık dıyor ya da demeye getınyormuş Yuzlerce, bınlerce mektup Rus kadmı konuşuyor, ama acıdan, yıkkınlıktan soz açmak ıçın Ikı buyuk bloktan bınnın parçalanışıyla bozulan dunya dengesı, butun ya>gın ıletışım araçlanna karşın her şeyı bu- lanık kıldı Daha doğrusu şımdı artık kolay yanıtlardan çok, guç sorulann ağırlık kazandığı bır zamaru yaşıyoruz Ya bınne, ya otekıne uyacak haar kahplanmız yok İşte kadınlann sesı dort bır yandan daha çok ışıtıhyor, ama ne kadar beklenmedık tonlarda 1 Behçet Necatıgıl, on beş, yırmı yıl öncelennde, butun tıt- reşımlere açık duyarlığıyla ıçınde yaşadığı zamana "Çok Çığ Çağ" demıştı Son bırkaç yılda hızla olanlan gorseydı, acabâ "Çığ Çağ"a bır "tlgınç Çağ" eklemesı yapar mıydı 9 îlgı çekıcı olan şey, bıraz da anlaşılması guç, gızem yuklu olan şey değıl mıdır 9 Evet, uzun bır devletçı deneyım yaşadıktan sonra Rus kadınının glasnostla bırlıkte konuşmaya başlayan ağzı böy- le dıyormuş "Hayatlanmızı çaldılar " İçlennde y aşlılar, emeklıler kadar gençler de var Memur- lar kadar katıller, vucutlannı satarak zengın olanlar kadar aynı yolda hastalık kapıp sahıpsız kalanlar Kazakıstan'- dan Ûkrayna'ya, ıslah kamplanndan koy gençlık kollanna kadar hepsı dunku ozvenlennı hıçe sayan yenı duzenden daha doğrusu duzensızlıkten yakınıyor Gazetecı bır Rus kadın, Nataşa Popova, 1990-91 arası Sovyet gazetelennde çıkan kadın mektuplanndan bır seçme yapmış. bunlan "Hayatlanmızı Çaldılar" adlı kıtapta top- lamış Kıtabın Fransızcası geçen aylarda Pans'te yayımlan- mış Ben de aylık kıtap tanıtım dergısı Lıre'den öğrendım Yazının gınşınden bırkaç satır aktarmak ıstıyorum "Rus kadını, seçme, seçılme, boşanma, çocuk aldırma, sancısız doğum yapma, asker olma, fabnkalarda çalışma haklannı başka İcadınlardan çok önce kazanmıştır Sovyet rejımı aynca Valentına Terechkova ıle ılk kadın kozmonota sahıp olma gururunu yaşadı Her köşe başında ıse ın yan, guçlu kuvveth ışçı-ana gorunumuyle kolhoz kadınlanrun heykeh Bu kadın, sarhoş erkeklere, ortak mutfaklann ka- nşıklığına, ağır yol ve yapı ışçılığıne, dükkânlann onunde uzun sureler kuyrukta beklemeye dayanabılmek ıçın guçlu kuvetlı olmalıydı " İşte ancak açıklığın verdığı ozguılukle konuşan kadın, bu kadın Ozgurlukse en pahalı şey Nına, 1990'dabırgazeteye şunlan yazmış "Perestroykadan önce evlı, ışınae gûcunde mutlu bır ka- dındım Ama daha sonra dergıler, gazeteler, hıç çahşmadan tatlı hayat yaşayan kadınlardan soz etmeye başladılar Elın aptalı ben mıydım 9 Kocamı, kıamı, ışımı bıraktım, yenı ha- yatıma başladım Bugun her şeyım var Apartmanım, ara- bam, eğlence, erkekler - guzel, çırkın, kambur, şışko, nasıl olursa İark etmez - seansıma yuz, ıkı yuz ruble arası oduyor- lar. Kooperajıf üyelennın (') beşyuze kadar odedıklen olu- yor Ücretı ben behrlıyonım Ahlak mı 7 Ahlaksızlığa ovgu- ler doktüren sızler değıl mısınız 9 Orospuluğun dunya kadar eskı bır meslek olduğu yaalıp çızılıyor Öyleyse yardım edın de bır sendıka kuralım, parlamentoya üye gonderelım Kadın yakınmalannın çoğu, yenı duzende dışlanmalany- la ılgılı Emeklı E Borotova, üç beş kuruş emeklıhk parası olduğu halde 88 y aşında olen annesını gömebılmek ıçın baş- vurduğu butun ılgılıler tarafından ıtılıp kakılmış "Anne- mın olduğu gun ehmdekı para tedavülden kalktı, kımse yardım etmedı, zaten herkes darda, kımseden para ısteme- mıştım, ıstemek zorunda kaldım En ağın buydu " Bır başkasının oğlu askerken oyle dovulup sovulmuş kı, o da kaçmış Kadın "Şımdı ışı yok, gucu yok, öylece oturu- yor" dıye yazmış (Oğul acaba zaten buna mı ahşıktı 9 Ana- nın sırtından yaşamaya 9 ) Sorular, sorular Aynca unutmayahm Yayın pazannın da satılacak hayatlara gereksınımı var Doğru, hayatlar çalınıyor Ama hırsızlar üstüne nvayet muhtehf En ıyısı, bugünluk sözu Eco'nun "Yenı Ortaçağ" dene- mesınden bır paragrafla kapamayı denemek " sorun, bıhmsel bır bıçımde geçmışı korumak değıl, daha çok çaüşmanın mantığına gırerek dunzensızlıkten, kaosun nasıl yararlanılabıleceğını ortaya koyacak varsa- yımlar gelıştırmektır " (Çev Kemal Atakay) 6ft-30 YIL ÖNCE CUMHURÎYET 1932: Kağıt ve altın farkı Lındbcrg ın S0 bın dolardan ıbarcl fıdvcı necalı ıcsv ıve e\lcmışolmasın«ı vcka«,akçılara\aıtlcnnıınta/i(,ınbu\uk bır muhlcl vermış bulunmasma rağmcn tcdıve gununden ben ı,otuğu kaçıranlar tarafından hıçbır habcr gclmcmı^ olmak ıııbarılc lcderal hukumel fıdvcı necat olarak lcsvıveedılen o\ rakı nakdn cnın hangı cllcrc gcçmış bulunduğu husıtsunda laharn harckalına tckrarba^lamışlır TARlHTE BUGÜN ML »T4ZARIKAN NAPOLYONELBE'YE SÛRGÛN , t/N LU A£*£& NAPOtYON (NAPOLeON 8ONA- PARTB), £LB£ AOAStNA SÜG6ÛN £&£/tf/f- Tİ. F&4NS/2 OGCH/S'UNaN FELAfc£TLE SO /eas>?ı s^e^E/et ve ARO/NOAM ,ec/s, AvusruGKfi, peus>a NAPOLYON 'A 8U 8İR SUÜ£ SONRA SOZ ŞtK GÛÇL£gfN SAS&SfytA £Lg£ A&A- S( 'A/A (AKO£NfZ '&£) SÜ&SUN£ GİOEN B/tS. Y'L DOLMAOAM <S£& PÖ- Â Suç ile Ceza NECATİCUMAU N e guzel kıtapür "Suç ıle Ceza" İnsancıl duygulaıia dolup taşar Dostoyevskı'nın romanlan ıçın- de en çok onu sevenm, ondan sonra da Olumsuz Koca"yı Sıralamaya sokmak zorunda kalsam "Karamazof Kardeşler"ın >en bu ıkı kıtabın ardından "Ecınnıler"le bır arada gehr Gençlık vıllanmda ılk okuduğumda çok sdrsmıştı kıtap benı On yıl once ıkına kez okuduğumda anladığım boyutlanyla de- nnlığını kavrayabıldığımı sanmıyorum o zaman Çunku aradan geçen kırk yıl ıçınde bızde >aşanan yoğunluğuyla gençlık olay- Ltnnın tanığı olmamışüm henuz. Romanı gençlık kesımınm kurulu toplum duzenıne başkaldıran ofkelen>le butunleştırerek yo- rumlavamazdım Yıne de kalbım Raskol- nıkofun yanındaydı Onun ıçınden yuzune tukurmek gelen kım varsa berum de geb- vordu Galıba hep oyle oluyor Gençbk, duyarlığj ıle yer alıyor doğrulann yanmda, vaşlanan ınsan akılla bır kez daha gozden geçınyor gençbk yıllannın duygulannı, ger- çek çızgısıne çekıvor Suç ıle Ceza'nın bu- yuk bır kıtap oluşunun bır nedenı de bu Hangı çagıniızda okun>ak okuyalım kalbı- mızle de akhmızla da yanındayız yazannın Genç Raskolnıkof, Petrograd'da para sıkıntılân ıçınde oğrenımını surdurduğu gunlerde borçlandığı faıza kocakanyı ol- durme hakkı gorur kendınde Ne ışe yarar o çırkın, bencıl kadın' Tefecılıkle kendı gıbı gençlenn omrunu karartmdktjr sankı ışle- vı Genye kalan uç dort yıllık omrunde yapıp yapacağı yıne kendı gıbı darda olan kımselere yaşayışlannı zehır etmekür Para hırsırun ıç dunyalannı korlettığı ye- nı zengınlen, ezdığı yoksullanyla dönem Rusyası'nın toplum duzenını sergıleyerek ılerler sayfalar O duzenın bekçılenru. ko- ruyııculannı tanınz. Sarhoş babasına aç yakınlanna para >etıştırmek ıçın kendını Petrograd kakbnmlanna atan Sonıa yazgı ortağı olarak Raskolnıkof un yaşamına gı- rer O da Raskolnıkof gıbı kurbanlanndan bındır duzenın Butun olaylann dennınde ıse Raskolnıkof u gun gunden saran vıc- dan azabının kasırgalan uğukiar Parasız- hk, geçun sıkınölan, kendını olumlu bır kışı olarak gorup, faıza kocakanyı hıçe say- mak, tahtakunısu, hamamboceğı ıle bır tutarak oldurmek hakkı venrmı Raskolnı- kofa 9 Kendını yargılamalanyla gıttıkçe artan ruh bunalımlan, nedamet acılanyla yaşamıcehennemedöner Kurtuluşusuçu- nu açıklayarak venkcek ceza ıle odemekte bulur Roman, öyle sanıyorum kı İncü'dekı oz- deyışlenn bınnden kaynaklanır "Onlar bağjşlanacaklardır, çünku kendılennı hıç- bır turlu bağışlanmaya lâyık gormemışler- dı Evet, ışledığı gunahın ardından kendı- nı ate$e atacak kadar aa çeken bağışlanır' O kendını bağışlanmaya lâyık gormese de hem anslen bağışlar onu Adam oldurmese, so\ gunlara kanşmasa da suç ıle ceza arasında kendı kendını yar- gılamaktan kurtulamaz kışı Sırasında kımsenın gormedığı, suç saymadıgı eylem- ler tasanlan yuzunden nedamet aalan ÖzelKkk politika dünyasmda suç ile cezaflişkisinindeğişik örnekle- riyle karşüaşıyomz. Baskı rejim- lerinden kaçan, özgiff üikelere sığınmak zorunda kalan düşünce suçhılan oluyor. Daha doğrusu, dikta rejimleri ürkütücü baskı ya- salanyla suçlu sayıyor onlan. çeker, kendı kendını hırpalar durur Iyı de eder Çunku doğru yoldadır İnsanı ınsan eden, olgunlaştıran >oldadır Çunku ken- dınden hoşnut kaldığı yanlanyla değıl, ku- surlan, yanılgılanyla aamasızca, durust- lukle hesaplaşarak gelıştırebılır kışıbğını Özellıkle polıtıka dunyasında suç ıle ceza ıhşkısının degışık omeklenvle karşılaşyo- ruz Baskırejımlenndenkaçan ozgûr ulke- lere sığınmak zorunda kalan duşünce suç- lulan oluyor Daha doğrusu, dıkta nejımle- n ûrkutücü baskı yasalanyla suçlu sayıyor onlan Bunakarşıhkuygarulkelereylernle- nnı adam oldurenlerden, soygunculardan, uyuşturucu kaçakçılanndan ayn tutarak sığınma hakkı tanıyor daha da ılen gıde- rek baş vuruda bulunurlarsa vatandaşhğı- na ahyor Gecen yuzyüda "Kuçuk Impara- tor" dedığı Uçuncu Napolyon'un baskısın- dan Londra'ya kaçan Vıctor Hugo'nun durumu bu turluydu Sabahattın Ah'nm oldurulmesnden sonra Nâzım Hıkmet yurdundan değıl o turlu bır cınayete kur- ban gıtmekten kaçtı Bu tutumun tersı de var Baskı rejımlen- nın yıkılmasından sonra hesap vermekten kaçanlar 1 Hıtler repmınıı yıkılmasından sonra suçlu Nazıleryargılanmaktan, hesap vermekten kurtulmak ıçın kaçmışlardı İs- raıl, Yahudı kasabı dıye bihnen Eıch- mann'ı Arjantın'de vakalatıp Israıl'e getır- dı, yargıladı Şımdı de Doğu Almanya'nın astığı astık, kesuğı kestık Honecker'ı kacak yaşıyor, yargılanmaktan kuıtubnaya çalı- şıyor Kım Honecker 9 Doğu Almanva'run yıl- larca br numarah adamıydı Ulkesınde yaratüğı şıddet rejımının kurucusu, yuru- tucusuydu Berhn du\annı aşarak batıya geçmek ısteyen sayısız gena ateş açtırarak okiurtmuştu Şımdı Alman halkı onun vargüanmasıru ısteyen 1 Sovyet Rusya'ya kaçmışü, Rusya, Abnanya'ya gen vermeye kalkınca Şıh'run Moskova elçdığıne sığın- dı Oiay tam bır gangster fıbnı kurgusu ta- şıyor Tore, olum emn veren bır ınsanın, ken- dını hakh gorehlmesı ıçın o emnn yenne gelmesı uğrunda kendı de olumu göze al- mış olmasını gerekünr Halkının yaran ıçın başka çıkar yol kalmadığına ınanan kışı verebüır boyle bır karan Kendısıne alâh çekılen kımsenın daha atık davranıp alâh çekenı oldurmesı gıbı bağışlanabılecek bır durumdureytemı Boyle bır kışı her zaman her yerde yaptığının hesabnı verebılır Ver- mekten kaçıyorsa korkaklıktan da ote adı bnr suçludur, sıradan bır kaüklır Naâler yargılanmaktan kaçabıhrierdı Yahudılen ınsandan saymayan sapık bır anlayışlan vardı Kamplarda oldurduklen Yahudıler ıçın hesap vermek zorunda duy- muyorlardı kendılennı' Honecker komunıst 1 Yuzyılımızda so- lun dramı onun gjblenn teonye ıhanetfc- nnden kaynaklanıvor Gerçekte Nazı o da 1 Suçlu olduğunun aynmında Eylemırun kendıanı sıradan bır fjaa durumuna ındır- gedığını, Eıchman'ın oturduğu suçlu san- dalyesıne oturttuğunu bılıyor 1 Benım "Yuruyen Geceyı Dınle" adli( oyunumdakı solcu yazar dıkta rejımınm' kendısını tutuklatacağı habennı ahnca, ba- vulunu hazırlar, evmde kalır, gorevlılenn. gehp kendısını tutuklamalannı bekler Çunku vaşamında hesabını veremeyeceğı bıre^lemıvoktur FERRUH DOĞAN HAMIYA... POLTltKA VEÖTESİ MEHMED KEMAL Ulusal Onur Çiçeklerimiz İSMAİL HAKKI BAYRAM Eğittmci Nadır Nadı'nın anısma U luslar zor gunlennde kendı onur çıçeklennı yaratırlar On- lar toplumsal yaşamın devınımı ıçınde tum baskılara, kıyım ve kınmlara karşın -ınsanlığm ekınsel kalı- tını ozumleyerek- açarlar Yılgınlıklann, umutsuzluklann yaratıldığı yaşandığıka- ra donemlerde halklanna, gıderek ınsanlı- ğa guç ve esın ka>nağı olurlar Bızım de boyle ovunebıleceğımız onur çıçeklenmız var Kımı sapkın ve aymazla- nn, ulkemızın tanhını, ekınını, ulusumu- zun dununu, bugununu, Turk-İslam sen- tezı cenderesıne sıkıştırmaya çalıştıklan orgutlu gencılığe karşı yaşamlan boyunca yığıtçe dırenenler Anadolu uygarhklanna can katanlar Bu toprağın ınsanlan Bızım ınsanlanmız Anıık Çağ da Anadolu bılgelennın yak- tığı ateş, >akın gecmışımızın onur çıçekle- nnden N Kemal'e, T Fıkret'e, Mustafa Kemal'e, Nazım Hıkmet'e guç ve esın kaynağı olmadı mı 9 20 Ağustos 1991 gunu yıtırdığımız -tum aydınlanmızın kendısıne dûşunsel vefa borcu olduğuna ınandığım- Nadır Nadı'yı de ısıtıp ışıtmadı mı 9 Bır su- re önce yıürdığımız onur çıçeklenmızden Hıfzı Veldet Velıdedeoğlu'nu, Azız Ne- sın'ı vedaha yuzlercesını de ısıtıp ışıtmıyor mu 9 Kokuşmuş Osmanlı yoneümıne karşı yazdıklanyla yaşamıvla bır başkaldın anıü olan N Kemal'ın Hurnyet Kasıdesı ıçın Şükran Kurdakul, "Bır oz başkaldın etkısı yapmıştı ve uzun yıllar asker sıvıl, okumuş ara tabaka uzennde aynı coşku ve canhlığı surdurdu' dıyor Yaşadığı donemın koşullanna göre, toplumsal uyanışın ozgün ve özgur sesı olan N Kemal Pır Sultanlarla Kaygısız Abdallarla Nesımılerle sürdürulen baş- k »Idın ve lepkı şımmıze de yenı bır kanal d Toplumsal uyanışın bastınlmaya çalı şıldığı donemlerde onun şurlenne çokça başvurulması, Bu baskılara karşı savaşım verenlerde onun etkısının gorulmesı bu vuzdendır bu etkı, Ataturk'un "Bulunur kurtaracak bahtı kara mâdennı' deyışın- de de gorulmektedır Soysuzlaşmış Os- manlı vonetımıne 'Usanmaz kendını ın- san bılenler ha'ka hızmetten ( Kopekür zevk alan sayyâd-ı bıınsafe hızmetten" dı- ye haykıran N Kemal, sanatçı sezgısıyle sankı bugunlen gormuş gıbı "Kılab-ı zulme kaldı gezdığın nâzende sahrâlar , Uyan ey yârelı şır-ı jıyan bı hâb-ı gafletten" dıyordu Aynı başkaldın daha sanatsal daha du- yarlı ve daha toplumsal bır özle T Fıkret'- te de ortaya çıkıyor Fıkret, Tanh-ı Ka- dım'de "Yırtılacak ey kohne kıtap yann Duşunceye mezar olan sayfalann' dıye- rek ınsanhğjn tum kotulerden ve kotüluk- lerden er geç kurtulacağını, toplumsal ge- lışımm savaşı zorbalığı, zulmü, zalımı, efendıyı ve kulluğu ortadan kaldıracağını behrtmektedır Osmanlı yasasızlığına "Devletse de kanunsa da arük yeter ol- sun dı>e başkaldıran Fıkret, eskı-yenı kavgasında 'yenı'den yana olmuş, ezılen, somurûlen horlanan yığınlann yanmda yer almıştır Ataturk'un, T Fıkret'ı çok sevdığını, önemlı şurlennı ezbere okudu- ğunu bılıvoruz Oğretmenlere soyledığı, "Cumhunyet sızden, fıkn hur, vıcdanı hur, ırfanı hur nesıller ıster" ozdeyışını on- dan esınlenerek sövlemıştır Doksanbeşe Doğru'da "Bır uğursuz donem Yıne çığnendı andlar, Yasadıye, yasa dıye yasa tepelendı Hâlâ duşünen başlan hep tokatla tepeleme, Hâlâ yan tutma, kayırma, soy sop sayma, / Ulus ya- şamaz y uce meclısı aşağılanırken,' derken dunu olduğu kadar, daha çok da bugûnu, "Sarmış yıne ufuklannı bır ınatçı duman. Bır ak karanlıktır gıtukçe artan" dıye baş- lavan Sıs şıın ulkemızı baştanbaşa kapla- yan bugunkü ekınsel, sıyasal, gena kırlen- me>ı anlatmıyor mu 9 Çok acıdır kı bugunumuz dunümüz- den daha aydınhkür dıyemıyoruz Sorun- lanmız her geçen gun gıderek çoğalmakta, çozumlen guçleşmektedır Yıne de umut- lu>uz, karamsarhğımız geçıadır Çünku, dunun N Kemallen T Fıkretlen, Musta- fa Kemallen gıbı gunumuzûn de ulusa) onur çıçeklen var Yılgırun, yıkımın, sev gısızhğın, bağnazlığın, 12 Mart ve 12 Eylul faşızmının tum baskılanna başkaldıran, ulusumuzun ve ınsanımızın onurunu çığ- netmeyen, adlı-adsız, ölu-dın nıce onurlu ınsanımız var \ağlı kurşunlara hedef olup öldürenı bılınme>enler Yurtdışında yaşamaya zorlananlar Işkencelerde can verenler Kıyılanlar. sürulenler Ulusal onur çıçeklenmız Faşıst eylem ve edımlennı sahte Ata- turkçulukle gızlemek ısteyen 12 Eylül ge- nerallenne "Sız Atatürkçu ısenız ben Ataturkçu değılım" dıyen "CUMHURİ- YET OKULUNUN BAŞOĞRETME- Nİ"NadırNadı, bugun aramızda yok O, onurlu yaşamında gazetea olarak ırk, renk, dın, dıl, felsefı ınanç aynmı gözet- meksızm eğılmeden, yılmadan, yıkılma- dan yazdı Çağdaş demokrasının, aklın ustünluğunun, Ataturk devnm ve ılkelen- nın ınançlı ve kararb savunucusu oldu Nadır Nadı, yaşadığı donemde olduğu ka- dar, belkı de ondan çok gelecekte bıze, bızden sonrakı kuşaklara örnek olacak, ışık tutatak hıç solmayacak ulusal onur çı- çeklenmızden bındır 45 gün önce aramızdan aynlan, omnı- nu hukukun ustunluğune adamış, Kema- lızmın çağdaş yorumcusu, gerçek savunu- culanndan Hıfzı Veldet Velıdedeoğlu, ozgûr duşuncenın, demokrasının, ınsan haklannın odunsuz savunucusu, Tank Zafer Tunaya, soylu savaşımın her plat- formda oncusü ve onden olmuş daha nı- celen Cumhunyet dönemınde yetışmış ışıklı başlardan bazılan değıl mı 9 Onlann verdıklen savaşımlar unutulabılır mı 9 Onlar, ulusun tanhsel \e toplumsal gelı- şımı ıçınde açan onur çıçeklenmızdır ŞinasLnin Üç Nal'ı A dam Yayınlan, Orhan Velı'nın dergı ve gazeteler- de çıkan dûzyazılannH oykulennı, denemelennı, tartışmalannı, değınmelennı, notlannı, konuşma- lannı bır kıtapta toplamış Şoyle bır bakıyorum da şaınn çok az yazısı varmış 350 sayfalık orta boy bır kı- tap Orhan, çok genç yaşta oldu, bu yaşa ancak bu kadar . "Yeter mı'" "Belkı yeter de artar bıle " Bu yazılar benım ıçın bır çağnşımlar çızelgesı gıbıdır Ço- ğunu, nasıl yazılmış, nerede yazılmış, ne sıkıntılar çekılmış bılınm Yazılann hemen hepsının bırer oykusu vardır Or- han, bırkaç tane bıle olsa, öyku de yazardı Oykuye, Seçıl- mış Hıkayeler dergısının sahıbı Salım Amca (Şengıl) para venrdı Otekı dergılerde parasız gıderdı Orhan, Kürdun Meyhanesı'nde bır oyku dokturdu Bunu verdı, parasını oracıkta aldı Bahann Ettıklen bunlardan bınydı Partı (CHP), eskı Ülku dergısının yönetımını Ahmet Kudsı Tecer'e vermıştı Orhan, bu dergıde 15 gunde bır fık- ramsı yazılar yazardı Bır tür köşe yaası dıyebıleceğımız bu yazılarda şaır her turlu konuya değınırdı Bunlar dergılerde çıkan şıırler olur, gazetelerde çıkan dedtkodular olur Şur vermeyışı, anlayışlannın zıtlığından gelırdı Ankara'da 1946 yılında Üç Nal dıye bır lokanta açümıştı Bılenler hâlâ arumsarlar Yıllar sonra sozu edılırken dost- lar, "Ben Yedek Subay Okulu'nda oğrencı ıken Üç Nal dıye bır lokanta vardı, bılır mısın 9 " dıye sorarlar Orhan Veb bır yazısında Uç Nal'ı anlatır " Melıh Cevdet Anday'm 'Fotoğraf şıın şöyle başlar Dort kışı parkta çektırmışız Ben, Oktay, Orhan, bır de Şınası işte o Şınası Ankara'da ıçkılı bır lokanta açtı Adt Üç Nal Şınası hem sanatkâr hem de okur yazar bır ınsan oldu- ğu ıçın lokantasını sanatkarlârla okur yazarlann sık sık gı- deceklen, gıttıklen vakıt de zevkle oturacaklan bır yer ola- rak duzenledı" Şınası, tuvalete koyduğu bır abajurun üstune Refık Ha- bt'ın Bır Avuç Saçma adlı kıtabından bır parça yazmış Herkesın ılgısını çekıyormuş Şınası bu yazıdan memnun değılmış Her ıçenye gjren yazıya dalıyormuş, dışanda bır suru ınsan sıra beklemek zorunda kabyormuş Orhan Veh, "Halkımız edebıyatla meşgul oluyor" demeye getınyor Şınası, Uç Nal'ı bacanağı ıle beraber açtı Bacanaİc'ın adı Esat'tı, Merkez Bankası'nda çabşırdı Bır gun ışıttık, Esat baraj yolunda ıntıhar etmış Bundan sonra Uç Nal fazla ya- şamadı.kapandı Şınası de Meteoroojı Genel Mudurluğü'n- dekı gorevıne döndu Görevınde genel mudürluğe kadar çık- tı Şınası'nın Uç Nal'ından 20 yıl sonra bır Kalem açıldı Buraya da yazarlar, çızerler, sanatkSrlar gelırdı tlk gunler- de çok ılgı goren kalem bır ıkı yıl kadar >aşadı, sonra ka- pandı Bılenler, oranın adını da ozlemle anarlar Kalem, 12 Mart fırtmasını yaşadı O yıllann gençbğı bır tartışmalı dönemı Kalem'de geçırdı 12 Mart'la bırlıkte Ka- lem'ın de deften duruldu Benım 'Pulsuz Tavla', Kalem'ın unutulan tanhıdır OKURLARDAN Kadın hareketi ve medeni kanun 8 Mart "Dunya Kadınlar Gunu" olarak BM tarafından kabul edılmış. Bugun de tum dünyada paneller, semınerler, toplantılar, yurüyuşler yapılarak, gunün önemıne ve kadın hareketının tarıhı gehşımıne yer veren konuşmalarla kutlanır Kadın hareketının en heyecanlı donemı 1960'lı yıllara rastlar 1966'da NOW (Natıonal Organızatıan of Women) kurulur ve bu tarıhten ıtıbaren ABD'de bugun "kurumsallaşmış femmızm" olarak bılınen yenı bır yapı ortaya çıkar Başta Amerıkah kadınlar olmak uzere, tüm ulkelerın kadınlan, toplumlarının gelenek ve aıle yapılarının kendılenne uygun bulduğu "kadın rolunu" genışletıp, özgur bır anlam katarak haklannı elde etmek ıçın, yıllar suren çabalar vermışlerdır Dığer devletlerdekı kadınlann durumlanna fazlaca değınmeden, ülkemızdekı duruma gelmek ıstıyorum Ulkemız kadını, kadın haklan bakımından ne yazık kı ıçler acısı durumdadır Bu durum hem yasalardan, hem de toplumun kendısıne bıçtığı geleneksel rolden kaynaklanmaktadır Medeni kanunun aıle hayatını duzenleyen hukumlen, 1926 yıhnda Isvıçre'den alındığı şeklıyle aynen korunmuş, yenı gehşmelere uygun değışıkhkler yapümsunıştır Zaman zaman medeni kanunun değıştınlmesı gundeme gelmekteyse de hunez somut bır değışıklık yapılmamıştır Aıleden sorumlu eskı Devlet Bakan Guler Uerı'nm Meclıs gundemıne getırmeyı duşunduğu "Kadına genç kızlık soyadını kullanma hakkı verılmesı, kadının çalışmasını kocasının ıznıne bağlayan medeni kanunun 152 maddesının ıptalı, kadma çocuğun neshebmı reddetme hakkı venlmesı vb değışıkhkler son derece yerındedır ve TC'nın ımzaladığı uluslararası "Kadına Karşı Her Turlu Ayrıtncılığın önlenmesı" sozleşmesıne de uygundur Medeni kanundakı bu vağdışı hukumlerın kadın haklanndan da önce ınsan haklanna aykırı olduğunu duşunuyor ve bu konudakı vahşmaları yenı bakan Sa\ın Turkan Akvol'un tamaııılanıasını umuyoruz Erkeğın de desteğını almadan onu duşman ılan ederek artık bır yere gehnemeyeceğı anlaşılmıştır Zıra çağımızda her şeye hoşgörü ve uzlaşma damgasının vurulduğu bır sureç başlmıştır Femınızmde amaç erkeğı dışlamadan onun desteğını alarak kadının kendını ıspatlaması, tatb sert olunarak haksızlara sahıp çıkması en uygun çözümdur Bunun ıçın en buyuk rol de annelere duşer, çünkü çocuğun kışılık gelışımı aılede başlar ve aılede en etkın rol de annenındır Annelerkızlan gıbı oğullarına da yemek, utu, bulaşık vb basıt ev ışlerını öğretmehdır Bugun çahşan kadınlar evde bekleyen bu ışler büyuk bır stres kaynağıdır Kadın bu ışlerı yalnız başına ustlenmekten yorgun duşmekte, kanyerıne, eşıne ve çocuklarına gereken zamanı ayıramamaktadır Oysa erkeğın eşıne yardımı ıle pek çok sorun halledılmış olacaktır Bunun ıçın de annelenn ve tum toplumun çocuklanna empoze ettığı "kılıbık erkek" deyımı tarıhe karışmahdır Bunun yanında kadın ıçın başanyı "ıyı bır eş ve anne" erkek ıçın ıse "ıyı bır ış sahıbr'olarak gören zıhnıyet de yıkılmalıdır Kadırı ve erkek ıçın başan "ıyı bır ış ve mutlu bır aıle" sahıbı olmak olarak görulmehdır Kadını kıskıvrak bağlayan, rolünü evın ıçıyle sınırlayan tüm tabular, geleneksel roller aıleden başlayarak aşılmah ve buna basınıyla, radyo ve TV kanallanyla tum görsel ve ışıtsel medya yardımcı olmalıdır Burada ılımlı femımstlere duşen de femınızmın acunasız ve vahşı bır savaş değıl kadının hak ettığı değen kazanmasını erkeğın yetkın bır parçası halıne gelmesıni, ne sömuren ne de sömurülenın bulunmadığı gerçek bır toplumsal banşın sağlanmasını arzulayan bır akım olduğunu, medya araçlarıyla erkeklere anlatmaktır Femmıst VVollestonecrettın'ın dedığı gıbı kadınla erkek arasındakı farkın bırgun gerçekten <iadece anatomık farka ınmesı toplumsal hıyerarşık değerını kaybetmesı dıleğıyle EFSANE TURAN lnşaat Muhendısı Trabzon