Katalog

CUMHURIYET 31MART1992SALI GORÜŞLER BURAŞI TÜRKİYE -UK ŞAHİN M Kadar Alman! A lmanva nın PKK konusunda Turkıye ye karşı ta- kındıgı tutum "mıllı meselemız" halıne gehverdı Tepkıer, kıbarca ıfade edılmeye çahşılan "uzüntu"lerden kulhanbeyı ağzıyla dıle getmlen " ı n i l " ve "gateyan"lara kadar uzanıyor "Eskı dost"lann "ıhaet' ıne du, ulan düş kınklıklan ve ofkeler bır yere ka- dar aklı olabı ır Ama olayın gerçek boyutlannı anlama- mız.cngel de olabıhr r\ oluyor' Almanlar nıçın kor gozum parmağına derce- sıneftırkıye nın uzenne gelıyorlat 5 ' B konuda bırçok kuram ve senaryo one suruldu Tur- kıyeıın dunyaya yenıden sıyasal ağırlığını koymak ısteyen Almnya'nın Balkanlar ve Orta Asya'dakı çıkarlanna set çekoileceğı, bu nedenle zayıflatılmak ıstendığı gıbı çok ust duzv komplolardan. 5 nısandakı eyalet seçımlennde oy avcığı gıbı çok gunluk açıklamalara kadar pek çok varsa- yımiinredık TRT'dekı teror açıkoturumu ertelenmeseydı dah d a dınlevecektık Bı kuramlann her bınnde bıraz hakıkat payı var kuşku- suz \ m a hıçbın her şeyı açıklamıyor Özellıkle şu soruya yanı vermıyo r Almanlar uç beş mılyon Kurdun sempatısı- nı, 5) mılyon Turkun sempatısıne nıçın tercıh etsınler Ka- festeci renklı papağan dururken nıçın sokaktakı serçenın peşııden koşsunlar 9 Beıce konuyu lyı anlayabılmek ıçın ışın psıkolojık boyut- lanra bakmak, Alman ruhunun karanlık labırentlennedal- makgerekıyor • • • Bı turden dennlıklere volculuk kolay bır şey değıldır Buru her şeyden once, ruh ve bılınç kâşıflen dıyebıleceğımız şaır»e yazarlar ıtıraf edıyorlar Heınnch Heıne, "Gecelen Alrranya aklınıa gelınce gozume bır damla uyku gırmıyor" dıyor Fnednch Nıetzsche'nın karamsar saptaması ıse şoy- le "Mman ruhunun ıçınde kondorlar, bu kondorlara bağ- lanan başka kondorlar, mağaralar, saklanacak yerler ve zındınlar vardır, onun karmaşasında en gızemlı ve baştan çıkancı şeylen bulabılırsınız, Alman, kaosa gıden gızlı pau- kalan ıyı bılır Bi gızlı patıkalardan vanlacak felaketlenn oyküsü Yır- mıaı Yuzyıl ın ılk yansının tanh sayfalannı dolduruyor Yrmıncı Yuzyıl'ın ıkıncı yansında Alman ruhunu anla- mak ısteyenlere Wıllıam Abısh'ın geçenlerde Adam Yayın- lan'adan çıkan "Ne Kadar Alman" adlı romanı salık ven- lebıhr Amenkanvan cılanın dltında ınsanın ıçıne kasvet veren o muthış duzen duygusu ve katılık olduğu gıbı dur- maktadır Yenı kurulrnuş modern kentın altında aslında bır ölum kampı vardır Üzen ortulmuş olan geçmış. aslında pek dennlerde değıldır B,z burtu yenı Nazı gruplannın, dazlaklann ve otekılenn "Turken Raus' çığlıklanndan zaten bılıyoruz Üzenne ne kadar demokrası cılası çekılmış olursa olsun, ırkçılık ve ya- bancı duşmanlığı hâlâ oradadır Ve sanıldığından çok daha yaygındır Tıpkı Nazı'lerden oncekı gunlerde olduğu gıbı, azınlıkta olan bazı Almanlar bu çırkınlıklere karşı savaş- makta, ama çoğunluk, ırkçılann yabanalara ve ozellıkle en buyuk yabancı grubu olan Türklere yaptıklannı ıçın ıçın onaylamaktadır Alman polıtıkacılan da farkındadır durumun Ne yapa- caklar 9 Bırçoğu Nazı geçmışının golgesı yuzunden ırkçılan açıkça destekleyemıyor, ırkçılıktan kaynaklanan Turk duş- manlığını açıkça dışa vuramıyor Belkı ruhunun o karanlık kondorlannda bır hayalet gıbı dolaşan bu duygulardan korkuyor Ama, ya bu Türklenn kendılennın ırkçı olduklan ve za- vallı bır halka yapmadıklannı bırakmadıklan kanıtlanır- sa Ohh. değıl mı° O zaman Türklere duyduğunuz yan saklı netretı ırkçılığa değıl, objektıf nedenlere bağlayabıhrsı- nız Kendınızı haklı çıkarabılırsınız O Turklere karşı çıktı- ğınız ıçın oy da ısteyebılırsınız Turkıye'nın Kurtlere yonelık polıükasmın yuz ağartıa olduğunu soyleyemeyız Belkı asken araçlar konusunda Al- manlara verdığımız sozu de tutmadık Ama, zamanında Saddam'ın yaptıklannı bıle gormezden gelebılen Almanla- nn derdı bunlar değıl Işın ozu şu Gecelen rahat uyuyabıl- melen ıçın ocu Turklere ıhtıyaçlan var 1 60-30 YIL ÖNCE CUMHURIYET 1932: Sinan'ın 344 üncü vıldönümü Bugun buyuk Turk mıman Sinan'ın ölum vılı munasebeüle lstanbul'da, Edırne'de ve dığer bazı şehırlenmızde ıhtıfaller yapılıyor Sınan Turk mıman tanhının sn parlak devnne sahıp olan, budevn yaratan yuksek bır *an atkârdır Memleketındort koşesıne dağılan camılen, medreselen, kutuphanelen, çarşılan Turk san atının kudreunı haykıran en buyuk şaheserler addolunmaktadır Mımar Kemaletün Bey ıç «ahıfelenmızde mündenç makalesı ıle Sinan'ın eserlennı ve san'at kudreünı anlaüyor Buyuk >an atkâr ıçın bugun Istanbul'da ve Edırne'de yapılacak ıhtıfallenn tafsılâtını aşağıya yaayoruz İsianbul da vapılacak ıhtıfal Mımar Sınan ıhtıfalı bugun saat on beşte Suleymaruye camısı avlusunda yapılacaktır Merabime Şehır bandosu tarafından çalınacak ıslıklâl marşıle başlanacaktır Bundan sonra muhtdhf hatıpler tarafından buyuk san'atkâra aıt bırer hıtabe ırat edılecektır *JANEEYR£m /N 1855'TE 6u&üfl/,UA/LU (UGtLİZ cHARLorre s/zofi/re(j?Aeur B ) , MtLEYİZ£N G£ÇtgPıĞl KAN ZE- Ht&LENM£Sfffl>£N, 41 yAŞfNPA ÖLML/fTİ/. UÇU oe YAZ4G OLAN SRONrE" /&ZAZ4&- OEŞLE&N SN güruSUY&u. vtcnoGe* ÇA- Ğt'NfN 3U &OM4*/r/K X4Z*Gf, &OGT MANf tÇifiJOE EN ÇOK. "JHNE £Y/eE" AĞZIN&AN ANLArTLAA/ 8(R YAŞAM ÖnaJSUMU tÇEGEN yAPfT', GÖeE PAGAOOKS SAVrtSUyiK TAŞryoeou. ÜcHe,Je*ne Eyrt' h/r £Qkne goru/uyor. Mr mafıkanestnde Ekonomik Kriz ve Yabancı Düsmanlıgı Doç.Dr.AIİARAYICI S on yıllarda Avrupa'da, göçmen vş- çılere yonelık yabana duş- manlığının temelınde ekonomik knz yatmaktadır Şoyle kı. gu- numuzde kapıtalıst Avrupa ulkelen, ıçıne duştuklen ekonomik knzın yukunu eme- ğıyle geçınen goçmen ışçüere mal etmekte- djrter Buulkelerde, ekonomik knz veışsız- Uk artükça buna parafel olarak da yabana duşmanlığı ve ırkçı saldınlar sıstemlı bır şe- kılde kendılığınden hızla artmaktadır AT (Avrupa Ekonomik Topluluğu) ul- kelennın son yıllara ılışkın venlenne gore topluluğa uye 12 ulkedekı ışazlenn sayıa (Mart 1988'de) 16 317 000 ıken bır ay son- ra bu sayının 15 860 000'e duştuğü goru- lur Yanı, bu demektır kı ATye uye ulke- lerdekı ışsızhk orara mart 1988'de %104 ıken, nısan 1988'de %10 3 olarak saptan- mışür ATye gırmek ıçın sıra bekleyen ulkemız- dekı ışsızlık orarunı değeıiendırecek olur- sak, durumun ıçler acısı olduğu tartışma gotûrmez bır gerçektır Kanımızca, ulke- mızdekı calışan nufusun ışsızlık oranı en az %30'dur Bu durum, îspanya'dakı ışsızlık oranından daha fazla olup gelışmekte olan ulkemız ıçın bır yuz karasıdır Resmı ıstaüsüklere gore ulkemızdekı ış- sıztenn sayıa 5 mılyonu çoktan aanışür Bu sayıya bır de gızlı ışsızhğı eklersek belkı de 20 mılyonu bulur Gunûmuz Tûrkıyea'nde ve dunyada bırçok ülkede gıttıkçe artan sosyal patla- malann, muhar ve boşanmalann, sosyal adaletsızlık ve huzursuzluklann temehnı araşüracak olursak psıkolojık nedenlerden zıyadeekonomik nedenlenn yatüğını goru- riiz. Kuşkusuz, bu nedenlere sıyası baskı ve daha başka etkenlen eklemek olanaklıdır Daha once de ışaret edıldığı gıbı, Fran- sa'da ve goçmen kabul eden dığer Avrupa ulketennde, goçmen ışçı veçocuklanna yo- nehk yabancı duşmanlığı ve ırkçı sakin- lann nedenını araştırmak gereğını duyar- sak hıç tereddut etmeden bu ulkelenn ıçıne duştuklen ekonomik knzle karşı karşıya kaküklan gerceğı gorulur Ekonomik knz- le brlıkte çalışan nufustakı ışsızlık oranı da buna paralel olarak artar Orneğın, Avru- pa'da en çok goçmen ışçı banndıran bırer ulke olan Fransa'da (buradakı goçmen nü- fusun toplam nufusa tam oranı %8'dır) ve Almanya'da (ayru şekılde, goçmen nûfu- sun bu ulkedekı oranı ıse %Tdır), bundan tam 20 yıl once çalışan aktıf nufustakı ışsız- hk oranı oldukça duşüktu Buna paralel olarak da yabancı duşmanlığı tam olarak olgunlaşmamış ve ırkçı saldınlann boyutu da o kadar sıstemlı ve fazla değıldı Elbette, bundan 20 yıl once de yabana duşmanlığı sozu edılen ulkelerde vardı, ancak bu açık- tan ve saldırı şekhnde yapılmıyordu Ama bugun tam tersıdır Her yıl, onlarca ınsan ekonomik knzın, yabanicı duşmanlığının ve ırkçı saldınlann kurbanı olarak yaşam- lannı yıurmektedırier Olayları irdelersek şimdiye kadar Fransa ve başka birçok Avrupa ülkesinde, ırkçı saldırılar sonucunda öldürülen genç işçüerin hiçbirisinin Avrupa kökenli göçmenler olmadığı gerçeği ortava çıkar. Genel olarak Almanya'da 1 5 mılyon- dan fazla goçmen kıtlesıyle yabancüar ara- sında ük arayı alan Turkıyelıler, Fransa'da ıse Arap kokenh (Cezayır, Fas. Tunus) göçmenler üe Sıyah Afnkalılar yabana duşmanlığı ve ırkçı saldınlardan naaplenru almaktadırlar Orneğın Fransa'da Avru- pa kokenh göçmenler (Portekızlıler, Ispan- yalılar, İtalyahlar, Yunanıstanlılar ve ayru zamanda Çınhler, Vıetnamhlar vs), dınsel ınançlan tarkh olan Musluman kokenh ve ayah Afnkah goçmenlenn guncel yaşam- da karşılaştıklan bu yabana duşrnanbğı ve ırkçı saldınlara hıçbır zaman hedef olma- mışlardır Onun ıçındır kı burada onemle vurgulanması gereken etken, dınsel ve kul- turel farkhhklar ve bu bağlamda renk ayn- mı ve ırkçı sakünlar yabancı duşmanlığı ıçın en onemh bır faktor gerçeğıdır Avru- pa kokenh goçmenlenn, boyle bırsorunlan yoktur Onlar, geknek ve goreneklen aa- andan, kultur ve yaşama koşullannda çok onemh bır farkhhk ohnadığından dolayı, bulunduklan ulkelere daha çabuk uyum sağlayabdmekie ve oradakı ınsankra daha hızh'entegre olabılmektedırler Olaylan irdelersek şımdıye kadar Fransa ve başka hnrçok Avrupa ulkesınde, ırkçı saldınlar sonucunda oldurulen genç ışale- nn hıçbınanın Avrupa kokenlı goçmenkr ohnadığı gerçeği ortaya çıkar Oldurulen ınsanlar, dınsel ınançlan Musluman olan ya da renklen ayah olan goçmen ışçılendır Oyle değd mıdır 0 Irkçıhğa karşı savaşımın anlamı uzenn- de duşunmek, tartışmak ve bu savasmın neden olduğu alrüst oluşjan vurgularnak. kışılen yenı sorular sormaya ve bır şeyler uretmeye sokmak gerekır Ayru zamanda, kulturcl kımhğın ya da kulturel farkhhğın buyuk olçude tanınmasını sağlamak ve de- ğışık turden ayasal. toplumsal ve kurumsal desteklere dayandırmak gerekır Kısacası, ırkçıhğa karşı savaşımı, de- mokrası, ınsan haklan ve kulturel demok- raa savaşımından ayırmak olanakazdır UNESCO'nun, (1978'de Pans'tekı) 'Irk ve Onyargıa Uzenne Olan Bıldırgesı'nde şu göruştere yer vermektedır "Tum dunya halklan, zıhınsel, toplum- sal ekonomik, kulturel \e sıyasal gehşme- de en yuksek dûzeye enşme açısından eat yeteneklere sahıptır Farklı halklann başa- nlan arasındakı farklar ancak coğrafi, ta- nhsel, ayasal, ekonomik, toplumsal ve kul- turel etkenlere bağlanabıhr Boylesı farklar, uluslann ya da halklann hıyerarak yonden anıflandınhşın4 hıçbır bakımdan olanak vermez." Irkçıhk ve yabana duşmanhğı, demok- raarun. ınsan haklannın ve tum ınsanhğın başbelasıdır Yazımızı, Kubah ınsan hakla- n savunucusu ve yazan Jose Martı'run şu sozlenyle sonlamak ısüyoruz. Jose Maru'- yegore "İnsanın, şu y"a da bu ırka bağh ohnak- tan geten hıçbır ozel hakkı yoktur însan- dan soz edınce tum haklardan soz etmış oluruz. însan, beyaz obnanın, melez olma- nın, zena olmanın oteande bır şeydır " FERRUHDOĞAN P^ COK5ATAR SoLCULARA Yerel Yönetimlep Demokrası T NECDET ÖZKAN Bayrampaşa Belediye Başkanı T urkıye, ınsan haklanna dayalı, hukukun üstunluğunu ılke edı- nen bır sıyasal yapı kurmanın yorungesıne oturdu B ı, bır ba- kıma, Ataturk'un laık cumhunyetını geç kalarak da olsa aşamaya sokma su- recıdır Turkıye'nın 1992yılındahedefi, bu surecın artık Fıkırsel platformdan ey- lem safhasına donuşturülmesıdır Son seçımlenn oy dokumunün zorun- lu kıldığı koalısyon hukumetı, sanıyor ve umuyoruz kı programma geçırdığı demokrası paketını onumüzdekı gun- lerde açacaktır Bu geç kahnmış paketın açılması el- bette onemlıdır Paketın ıçerdığı de- mokratık açılımı, çağını yaşayan bır kımsenın eleştırmesı mumkun değıldır Ne var kı hukumetın hızla gundeme ge- tırmeyı duşunduğu demokrası paketı, bır bağlamda demokratık yapılan- manın altyapısı yenne ust yapısına onem vermektedır Demokrasımız, beledıyealık deyışıy- le, kanalızasyonu olmayan caddeye as- falt dokmek, asfaltı renklere boyamak anlayışını artık tamamlamalıdır Sıyasal ejımde etkı grupları oluşturulmalıdır Demokrasının altyapısında yargı bağımsızhğı-şeffaf karakol, karakolda sanığın avukatıyla goruşebılmesı elbette sağlanmalıdır, bu, demokratık bır yapı- lanmanın doğal sonucudur Oysa kı demokratık yapılanmanın ozu, o ulkede yaşayanlann yaşamın bu- tün bınmlennde seçme haklannı kulla- narak yonetıme katılmalandır Bu katılım, ulkenın sıyasal yonetımınde soz ve karar sahıbı olmaktır Yonetımın üst yapısında söz sahıbı olmak, altyapısın- da ıse dıktacı anlayışa teslım olmak, demokrasıyle bağdaşmaz, bağdaşamaz Şımdı Turkıye'de yerel yonetımlere bır bakalım Yerel yonetım bınmlennde gorev alanlar seçımle gelırler Seçımle gelen yerel yonetıalenn yetkı alanlan, bırçok ulkede atama ıle gorev yapanlar kadar bıle değıldır Bır belediye başkanı, Içışle- n Bakanı'nın "uydurma" bır mektubu ıhbar saymasıyla, ıkı mufettış ıle gorev- den ahnabılır Soruşturma ıstenıldığı kadar uzatılabılır Seçımle gelenın seçımsız ındınldığı sıyasal yapılarda demokrasıden soz edı- lemez Demokrasının ana koşulu seçım- le gelenın seçımle gıtmesıdır Bır ulkede seçımle gelenın, seçımsız gıtme koşulu yaratılmışsa, o ulkede de- mokrası sadece bır aldatmacadır Ayn- ca seçımle gelenın \esayete alınması. anayasa sınırlan hanç duşunülemez Hükümet süratle bir 'yerel yöneticiler kurultayı'nda sorunu gündeme getirmeli, mahalli idarelerin demokratık yapılanması, iilke koşullanna uygun yeni yöntemlere kavuşturulmalıdır. Bugun Turkıye'de yerel yonetımle*" demokrası topalıdır Içışlen bakanı ye- rel yonetıcıye egemendır Anakentlerde- kı belediye başkanlan ılçe belediye baş- kanlanna egemendır Bır ılçenın seçımle gelen belediye başkanı olacaksınız, ama ımar planlannın yapılması soz konusu olduğunda o kentın beş bın-yırmı beş bın planlannın olmasına rağmen sızın yaptığınız tatbıkat planlan anakent meclısıne gıdecek Butçenız gıdecek Kararlannız sıyası tartışma konusu ola- cak Bır seçılmış mılletvekılının (benım bolgemın oylanyla) dokunulmazlığı vardır Kanun yapradır, yanı halkın temsılasıdır Huİcuku oluşturur Devle- tı yönetır Ama aynı bolgeden halkın oylan ıle seçılmış belediye başkanının dokunul- mazlığı yoktur Bır başka seçılmış ta- rafından gorevden alınır Gene seçılmış bır belediye mechsının kararlan, ana- kent meclısınde yenıden karara bağ- lanır, reddedılır Yanı halkoyu ıle seçılmış belediye başkanının tepesınde halkın dışında (demokrasıye ters duşen) kılıçlar ve bo- ğazında ılmekler vardır, bunu anlamak mumkun değıldır Elı kolu bağlı, tepe- sınde kılıçlar olan belediye başkanı ve ondan haklı olarak sonınlannı çozmesı- nı bekleyen oy vermış, güvenmış halkın beklentılen Beledıyeler ekonomılennde bağımsız değıllerdır Bır ılçe belediye başkanı, memuruna hukumetın uyguladığı zammı uygulamaya mecburdur Ma- aşını kendısı belırleme yetkısıne sahıp değıldır Vergı paylannı ayarlama ola- nağına sahıp değıldır Kısacası, yerel yo- netımlerde bugunku uygulamalarda yo- netıalenn kanadı yoktur Oysa kı dunya demokrasılennde yerel yonetımler, bağımsızdırlar O beldenm butun yonetımsel bınmlennın sorum- lusudurlar Demokrası ulkelennde sıya- sal erk, mılh eğıtımden sağlığa, o belde- de hastanelenn ışleyışıne kadar. mahalli ıdareler yönetıcılerının denetımı altın- dadır Bugun koalısyon hukumetının açma- ya hazırlandığı "demokrası paketı" ıçınde, mahalli ıdarelenn ozerklığı ve demokratık yapılanması yoktur Huku- met, suratle bır "yerel yonetıcıler kurul- tayf'nda, sorunu gundeme getırmelı, mahalli ıdarelenn demokratık yapılan- ması, ulke koşullanna uygun yenı yon- temlere kavuşturulmalıdır Bugun artık merkezden yonetılen burokrasıyı hare- kete geçırmenın ve yenılemenın başkacı koşulu yoktur Bıraksınlar, hastanenın, okulun, nufusun, kısacası devletın ka- musal bınmlennın sorumlu»u yerel yo- netımler olsun Hukumet bu kurum- lann modernızasyonunu ışleme yon- temlennı makro duzeyde yapsın Bu yapılın>a, hukumetler daha az aşınacak- lardır Ve ulke çağdaş bır demokrasıye kav uşturulacaktır BLOKNOT YAĞMUR ATSIZ Bitmeyen Dert: Azınlıklar S abık Moskova İmparatorluğu'nun, Küba ve Moğo- lıstan gıbı uç ulkeler hanç, Avrupa'dakı nufuz alanı- na eskıden Ikıncı Dtana denılırdı 'Bırıncı Dunya' ıle "Üçuncu Dun\a malum Bır yandan SSCB'- nın, bır yandan da Yugoslavya'nın dağılması, bu genış top- raklarda yıllarca bastınlmış bulunan mıllıyetler sorununun, butun şıddettyle su yuzune çıkması sonucunu doğurdu Urallar'la Almanya ve Baltık Denızı ıle Adnyatık arasın- dakı ulkelen ınceledığımız zaman bunlar arasında mıllıyet- ler ve azınlıklar problemlenne bulaşmamış tek bır tanesının bıle bulunmadığını tespıt edenz Işte çok kısa bır dokumu MAC4RLAR 2 mılyon Romanya'da. 700 000 Slovak- ya'da, 250 000 Sırbıstan'ın kuzeyındekı Voyvodına Muhtar Eyaletf nde, 200 000 Karpato - Ukrayna'da Boylece Ma- canstan'da yaşayan 10 mılyon Macara karşılık 3 5 mılyon Macar azınlık olarak yaşamaktadır A L MA VLAR 230 000 Macanstan'da, 150 000 Çekos- lovakya'da, 90 000 Romanya'da, 2 mılyondan bıraz aa Rusya ve Kazakısıan'da Fakat Almanlar nıspeten çok kolay asımıle olan bır mıllet olduklanndan yukanda sayılan venlenlerden buyuk bır bolumu, bulunduğu ulkenın hâkım dılını kendı anadılı ola- rak vermektedır Ustelık bırkaç yıla kadar bunlann hemen hepsı Almanya'ya "gen-goç" etmış olacaktır RUMENLER 2 8 mılyon Moldavya'da (Besarabya), 450000'ı Ukrayna'da (Kuzey Bukovına), 250 000 kadan yıne Ukrayna ıçlennde, 50 000 kadan Sırbıstan'a bdğlı Voyvodına Muhtar Eyaletı'nde A RNA VUTLA R 1 6 mılyonu Sırbıstan'ın gaddarca ez- dığı (sabık) Muhtar Kosova Eyaletı'nde Sırplar buranın ozerklığını kaldınp doğrudan Beıgrad'a bağladılar 400 OOO'ı Makedonya'da yaşamaktadır Makedonya'nın top- lam nufusu 1 8 mılyondur 100 000 kadar Arnavut da Ku- zeybatı Yunanıstan'da yaşamaktadır POLON YALILAR (Polaklar Lehler ) 418 000 Beyaz Rusya'da. 220 000 Ukrayna'da 258 000 Lmanya'da TL RKLER 1 2 mılyon Bulgarıstan'da Yaklaşık 300 000 kadar Pomak, yanı Musluman Bulgar da kendını kulturel bakımdan Turklerle eş tutmaktadır 150 000 Türk Yunanısun'da (Baü Trakya), 100 000 kadar Makedonya'- da, 50 000 kadar Bosna'da, 15 000 kadar Sancak'ta (Tıto'- nun, Sırbıstan'la Karadağ arasında boluşturduğu 8700 kı- lometrekarelık bır Musluman bölgede) yaşar. Ayrıca 150. OOO'ı Romanya'da (Osmanlı ve Tatar, 200 OOO'ı ıse Mol- davya'da (Gagavuz Turklen) yaşamaktadır Bunlann yanı sıra yaklaşık 4 mılvon Çıngene ıle 1 7 mılyon Yahudı de bü- tun Doğu ve Guneydoğu Avrupa'ya yayılmış olarak yaşa- maktadır Ama bıtmedı Ruslann %17 4'u, Beyaz Ruslann %21 2'sı, Ukraynah- lann o ol5 3'u kendı devlet sınırlan dışında yaşamaktadır Yaşadıklan yerler ıçıne Turk cumhunyetlen dahıldır Bu- gunku hahyle, yanı Kosova ve Voyvodına dahıl, Sırbıstan ahalısının %33'u başkaca Hırvatıstan nufusunun %25'ı, Letonya nufusunun O o48'ı, Lıtvanya nufusunun %20 4'ü, Estonya ahalısının o /o38 5'ı azınlıktır Azınlıklann butun bu ulkelerde nasıl bırer barut fıçısı oluşturduklannı ve bu barut fıçılanndan baalannın nasıl ^teş alıp patladığını gun be gun ızlıyoruz, daha da çok ızle- yeceğe ben2enz Bu şartlar altında, ozgurluk ve bağımsız- hklanna yenı kavuşmuş bu ulkelerde nıçın, sakın ve aklı başında ınsanlar olan Bulganstan Devlet Başkanı Jelev ve- ya Çekoslovakya Devlet Başkanı Havel'm buyuk alkış al- madığını, buna karşılık duygu somuruculuğu yapan Sırbıs- tan Devlet Başkanı Mıloşevıç yahut Tudjman (Hırvatıs- tan), yahut Snegur (Romanya). yahut Meaar (Slovakya). yahut Kravçuk (Ukrayna) gıbı polıtıkaalann pnm yaptığı- nı anlamak mumkun olmuyor mu° OKURLARDAN Cumhuriyet gazetesine öneriler Dunya hıçbır bılımsel açıklamayagerek duy ulmadan, sov ut kavramlaruretmeden enıne boy una duşunmeden kavranabılecek çok bovutlu bırkaosvaşıyor Bu kaos, yer yuvarlağının e\ rendekı konumu. durumu ve ozcllığınden uzennde, ıçınde gaz bıleşımınde var olancanlı cansız, lum madde, olay ve olguya ozellıkle ınsan-hayvan-bıtkı turlennın gcleceğıne kadar hemen her şeyı hıç kuşkuv a yer bırakmayacak olçude tehdıt edıyor Insanlar, uluslar, ırklar arası ılışkıler ınsana hıç de vakışmavan çoğukez anlaşılmayan olçude tehhkeh, korkutucu \ e caresız bırakıcı bır konumda ılerhyor Gazetenın en temel ışlevı (yurttan dunyadan) haber vermektır Ancak onunla sınırh kalmayıpekonomik sosyal. kulturel polıtık, sanatsal, duşunsel, bılımsel bılgı olay ve olgulan en genış okuyucu kıtlesıne ıletmekle de sorumludur Cumhunyet yukanda sıraladığım -İcaosa neden olan^haberlen alçak gonulluluk gostenp vermıvor • Bu tur haberlen • nedenlenv le yorumlayıp aydınlatıa açıklayıa, bılınçlendına ışlev gormuvor • Cumhunv et sokaktakı ınsana saygı duymuyor Onu onun yaşadıklanru onemsemıyor • Ulkedekı ınsanlarla canlı ılışkı kurmuyor • Sokaktakı ınsanın v aşadıklanna. korku ve kaygılanna, merak \ e gudulenne yonelmıyor Çunku • Cumhunyet gazetesı, y uksek bılgı uretıyor ve aktanyor • Cumhunyet gazetesı aydın (') ve burokratlann duzeylı gerek:>ınımlennı gıdenyor •Cumhunvet gazelesı. Batıdakı kımı gazetelen taklıt cdcrck duşun gazeıesı cıddı gazete" olduğunu belırtıvor Dunya 1900 lenndunyaMdegji Türkıye 1900 lenn Turkıyesı değıl Turkıye, "haber", "yorumlu haber" "bılgı yuklu haber", "aydınlatıcı haber" veren bır gazetenın yoksunluğunu yaşıyor Onenler Cumhunyet, savgın. ışlevh ve satan bır gazete olmak ıstıyorsa, • Bır grup aydm ve burokrata seslenen duşun gazetesı olduğu savından ve asık suratlı (cıddı) tavnndan, bıktıncı yınelemelerle doldurdugu soyut^ yaalardan, çızgılerden vazgeçmeden, sokaktakı ınsana da yonelmelıdır • Salt yuksek bılgı gereksınımınedeğıl, alcak bılgı gereksınımıne de yanıt vermehdır • Doğal ve guncel yaşamdan hareketle ovaşamın anlaşılmasına ve duzeyın yukselmesıne katkı vapmalıdır • Sokakta.evde mahallede. ışte ağlayan korkan oldurulen olduren, tecavüz eden edılen bırbınnı hırpalavan, soyan soyulan ınsanlara saygı duymalı, onlara daha tıtız yaklaşarak yaşadıklan yaşamı, ulkeyı, dunyayı kav ramalanna katkıda bulunmalıdır •Tum bunlarla ılgılı, ulkedekı -sanatçı-bılımcı-araştırmaa- ınsanlanmızın da katkılanyla, bıhmsel makale, yazı goruş,onenve tartışmalan ıletmelıdır • Cumhunyet gazetesı haber vermehdır Halkın v aşadığı olaylarla. halkın aydınlatılmasından, o olaylann haber olarak venlmesınden, yorumlanmasından çok duşunen ('). duşunce ureten aydınlarrahatsızmı olacaklar^Olsunlar Gazeteyı satm almayacaklar mı"' Almasınlar O gazeteyı saün alacak olanlar daha da artacaktır "Cumhunyet bana çok şey kazandırdı Onu hangı bıçımde olursa olsun kav betmek ısiemıyorum RIFATOVMAK ODTU-Tarıh bolumu oğrenası