Katalog

SAYFA 11 MART1992 ÇARŞAMBA 10 DIŞH BaüŞeria'daolay • AA (Kudüs) - İsraıl işgali altındaki Batı Şena'da Filistinliler ile İsrailli askerler arasında çıkan çatışmada, iki Filistinlinin öldüğü bildirildı. İsrail ordu yetkilıleri, Batı Şeria'da maskeli Filistinlilerin bir İsrail devriyesine taş ve sopalarla saldırması üzerine, ordu birliklerinin Aşirat EJ-KJbiiye ve El-Arrub mülteci kamplanna ateş açtıklannı ve iki Filistinlinin öldüğünü bildirdiler. Ordu yetkililen. Fiiistinlilerin 'dur' emrine uymamalanna karşılık ateş açıldığını ve olayda 5 kişinın de yaralandığını kaydettiler. Scud-C'ler iran'da • Dış Haberler Servisi - Kuzey Kore'den İran ve Sunye'ye Scud-C fü/elen taşıdığı sanılan birkargo gcmısınin Iran'ın Bandar Abas Lımam'na yanaştığı bildinldı. ABD'li kaynaklar Hürmüz Boğaa yakınında bulunan lımana yanaşan gemınin yükünü henüz boşaltmadığını belirttiler. Yetkilileraynca benzcryük taşıyan ikinci bırgeminindeaynı lımanadoğru yak laştığını söy ledılcr. A BD, birsüre önce soz konusu gemılere ilişkin rahatMZİığını dıle getirmış ve gemilere rnüdahaleedilebileceğini bildirmişti. İran veSuriyetarafından sıparişedildiği sanılan orta menzıliı Scud-C'ierenükleer başlık lakılabiliyor. Şevardnadze başkan • Dış Haberler Senisi - Esk'ı Sovyetler Bırlığınındışışlen bakanı Eduard Şc\ardnadzc. Gürcistan Devlet Konseyi bas.kanlığına getırildi. AFP'nin haberine görc Tıflis'tc yetkililer, seçtmlcredek geçıcı parlamcnto işlcvi görmesi kararlaşlınlan Devlet Konseyi'nin bııgiin ctkınliğc gcçcccğıni belirttiler. Geccn cumartcsı günü ülkcsı Gurcistan'a döncn Şevardnadze. Cîüreismn'ın ckonomik ve politik sorunlarını aşması ıçın kcndisine vcrılccek bırgörcvi kabul edeceğını söylcmişlı. Devlet Konseyi'nde halen başbakanlık görcvıni yürüten Tengız Sıgua ilcsürgündcki Gürcü liderZviad Gamsahurdurnındcvrilmesindeclkin rol o> nayan Juba Yoselyani ve Tengiz Kitovani de bulunuyor. İspanyol general • AA (Ankara) - İspanya GeneJkurmay Başkanı Oramiral Gonzalo Rodriguez Martın Graznıo, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Doğan Güreş'i ziyaret etti. Konuk Genelkurmay Başkanı Oramiral Graznio, dün Genelkurmay Başkanlığı'na gelişinde Genelkurmay Başkanı Orgeneral Doğan Güreş tarafından askeri törenle karşılandı. Karşılamada. Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Fikret Küpeli veGenel SckreterTuğgeneral Hurşit Tolonda hazır bulundu. v ^. Escobafa sırikast • AA(San SaJvador)-Bütün dünyaya kokainin dağıtılmasında önemli rol oynayan | Kolombiya'daki Medellin kenti kartelirun eski lideri Pablo Escobar Gaviria'ya, düşman karteller tarafından yapılan bir suikast planının ortaya çıkanldığı bildırildi. El Salvador narkotikle mücadele birimi yetkililen, halen Kolombiya'daki Envigado kentindeki özel bir hapishanede tutuklu bulunan eski kokain kralının, helikopterıerden aülacak bomba ile öldürülmesini iceren bir suikast planının ortaya çıkanldığını belirttiler. Kamerun'da seçim • AA(Yaounde)- Kamerun'da, 1964'ten bu yana yapılan ilk çok paru'li seçimde iktidar partisi, çoğunluğu sağlayamadı. Açıklanan resmi sonuçlara göreiktıdarda bulunan Kamerun Halkın Demokratik Hareketi (CPDM), 88 sandalye kazanarak, üç muhalefet partısinin toplam sandalye sayısının altında kaldı. Mısır uyardı I AA (Kahire) - Mısır, İsrail'in, bir İsrailli diplomata karşı düzenlenen suikasttan ders alması gerektiğini bildirdı. Mısır'ın yan-resmi gazetelerinden El Mesa'da yayımlanan bir yorumda, olayın, terörûn sadece daha fazla teröre yol açacağının somut bir kanıtı olduğu belirtildi. Banşın hem bir çözüm hem de bir ümit olduğu kaydedilen yazıda. banş çabalanm baltalamaya yönelik her türlü güişimin Ortadoğu'daki bütün ülkelere zarar vereceği vurgulandı. Aziz,NewYork f ta • AA (New York) - Irakın, BM'nin kitle ımha silahlannı yok etmesi konusunda gctirdiğı koşullara uymamakta direnen Irak yönetiminin Başbakan Yardımcısı Tank Aziz, BM Güvenlik Konseyi üyeleri ilegörüşmek üzere Nev« York'agitti. Güvenlik Konseyi'nin Irak'a uygulanan ekonomik yaptınmlann ele alınacağı toplantı öncesinde Aziz'in, Güvenlik Konse>i Başkanı, üyeleri ve Bağlantısızlar Hareketi'nin önde gclenleriyle görüştüğü bildiriliyor. • Dış Haberler Senisi - Bulgaristan Savunma Bakanı Dimitar Ludjev, dün resmi bir ziyaretle Ankara'ya geldi. 78 yıldan beri Türkiye'ye gelen ilk BuJgar Savunma Bakanı olan Lubjev, önceki gün Sofya'da düzenlediği basın toplantısında "Bu ziyaret 1914'tenberi bir Bulgar Savunma Bakam'nın yaptığı ilk ziyaret olacak" dedi. Düııyaıım gözü Dağiık1 Bakü'degündembağımsızlıkParis'teki Uluslararasj İnceleme ve Araştırmalar Merkezi'nde araştırmacı olarak çalışan siyaset bilimci Semih Vaner, halen "Yeni Bölgesel ve Uluslararası Bağlamda Türkiye ve Türklük Alanlan" konulu ko- lektif araştırma programını yönetiyor. Vaner, bu program çerçevesinde 2-9 Mart 1992 tarihlerinde Ba- kü'de yaptığı araştırmalannın bir değerlendirmesini Cumhuriyet için yazdı. SEM İH VANER(Bakü) - Azerbaycan'ın hemen gözeçarpan üç önemli sorunu var: bağımsızlık, demokratikleşme ve kimhk. Bağımsızlık, Sovyet Imparatorluğu'nun dagılmaya devam et- mesine karşın, henüz çözümlenmiş bir sorun değil. Bu husus, kuşkusuz, Azerbaycan için olduğu kadar, diğer cumhuriyetler, özellikle Türki cumhuriyetler (ve onlar arasında, özgüi durumu nedenıyle özellikle Kazakistan) için de geçerli. Kafkaslar'daki sürekli istikrarsızlık. Ermenistan'la olan anlaş- mazlıklan ve İran açısından taşıdığı büyük önem nedeniyle, Azerbaycan'ın özel bir stratejik konumu da yok değil. Mosko- va'nın, bağımsızJığına tümüyle kavuşabilecek bir Azerbaycan'm, sonradan, kültürel ve etnik yakınhğı nedeniyle, şu anda Rusya Federasyonu içinde bulunan, özellikle Dağıstan ve Tataris- tan'a arka olabileceğı düşünce- sıyle, böyle bir bağımsızlığa karşı çıkma ihtimali, Azeri aydınlarda yaygın bir kuşku. Baalan bu savı daha da ileri götürerek, Ruslann değişik ad- lar altında yeni bir imparatorluk kurma peşinde olduklannı, Kaf- kaslar'da bir mihenk taşı olan Azerbaycan'dan kolay kolay vazgeçemeyeceklerini, bu küçüİc ülkeyi zayıflatmak için "Dağhk Karabağ" sorununu da sürekli canlı tutacaklannı öne sürüyor- lar. Bu savlarda aşınlık payı olsa dahi, bugün hâlâ Azerbaycan'ın tüm sınırlannın Rus askerleri ta- rafından korunduğu,Bakü so- kaklannda "asayiş"in Rus as- kerleri tarafından sağlandığı da apaçık gerçekler. Askerlerin yanı sıra, aynlanlar dışında, Azerbaycan'a yerleşmiş ve sayılan yüz binlere varan Rus'- lar bulunuyor bu ülkede. İki top- lumun ilişkilerinin bir süre sonra gerilim kazanması olası. Azerile- rin vereceği sınavlardan birisi de, işi ilkel bir Rus aleyhtarlığına vardırmadan, Azerbaycan'a gö- nül veren, burada kalmayı dile- yen Ruslarla bir arada yaşaya- bilmek. Bağımsızhğın bir diğer koşulu da yeni bir devletin inşası. Bağımsız Devletler Topluluğu'- nun uzun ömürlü olacağına inamlmıyor. Bu, muhtemelen gerçekçi bir görüş. Fakat ulusal bir ordu kurabilmek, dış dün- yada temsil yeleneği elde edebil- mek, sınırlar içensinde asayişi sağlayabilmek Azerbaycan'ın karşılaşacağı başlıca sorunlar olarak ortaya çıkıyor. Nihayet, bağımsızlık konusu içensinde düşünülcbılecek olan iktisadi gelişme önem kazanıyor. Bu açıdan, Azerbaycan, belki de komşulan Gürcistan ve Ermenistan'a, giderek BaJlık ülkeleri- ne göre daha şanslı. Petrol ve doğal gaz yanında, pamuk, tütün, üzüm gibi tanmsal ürünleri bulunuyor. Miktan vegenişliği bilin- mese dahi altın yataklanndan söz ediliyor. Fakat Sovyet yönetiminin geliştirdiği Moskova'ya bağımhhk ve bu sistemin hızlı bir biçimde çökmesırun yarattığı dağınıklık her yerde gözlemleniyor. Bunlann üstesinden gelinmesi, kuşku- nın görevi yeni bir anayasa, yeni seçim ve partiler yasalannı hazır- lamak. Kendi yetki alanlanna giren birçok yasa, Muttalibov tarafın- dan uygulanmamış. Eğer bu süreç kesintiye uğramazsa, bundan böyle "Milli Şûra"nın ve dolayısıyla AHC'nin ağırlığının artması beklenebilir. Ülkede AHC'nin ve tabii sayılan kabank olan "partokrat"lann yanında, bir kesimi AHC'ye destek olan, Yeni Musavvat, Yeşiller, Milli Kurtuluş gibi adlar alünda ve de- mokratikleşmede rol oynayabilecek diğer siyasi kuruluşlar da bulunuyor. Bunlann ağırUğıru elbette ki özgür biçimde yapılabi- lecek seçimler belirleyebilir ancak. Gönül ister ki bu iyimser se- naryo, dış ve iç tahriklerle bir kazaya uğramasın. Dağiık Karabağ çıkmaanın yarattığı çaresizlik içinde birçok Azeri "güçlü kişilik" arayışına yönelmiş. AHC'nin lideri Ebül- fez Elçibey, Sovyet totalitariz- mine direnişiyle saygmlık uyandırrruş bir kişi. Fakat yöne- tici yeteneklerine sahip olmadığ» söyleniyor. Gözler, daha önce Azerbaycan Komünist Partisi Binnci Sekreterliği yaprruş, KGB yönetiminde bulunmuş ve şu anda Nahçıvan'ı elinde tutan HaydarAliyev'eçevriliyor.Açık- ça pek söylenmeyen bu istek- ler, işin kötüsü AHC'ne de biraz sirayet etmiş. Ermenilerin Nahçıvan'a dokunamamalan, Aliyev'in "güçlü kişiliği"ne bağ- lanıyor. Böyle bir olasılık, de- mokratikleşmeden yana olan- lan ürkütüyor. Nlnlik arayışlan Azerbaycan'ın bir de kimlik sorunu var kuşkusuz. Stalin'in 1940'larda azmaya başlayan Ruslaştırma siyaseti tam başan- ya ulaşamamış, ama önemli iz- ler bırakmış. Lise ve üniversite- lerde yan Rusça, yan Azerice eğitim yapıhyor. Dilin bozuldu- ğu söylenemez. ama Rusça söz- cüklere sık sık raslanıyor: ana- yasaya "kostitüsya", cumhuri- yete"respublica",oturuma "ses- sia", somuta "kokret" vb. di- yorlar. Azerice, 1950'lerde Türkiye'- de resmi çevrelerde konusulan Türkçeyi de anımsatıyor. Orne- ğin "Milli Müdafaa Nazırhğı", "kadim", "milli tehlikesizlik", "demokratik istikamette inki- şaf' gibi sözcükler geliyor kula- ga. Karabağ savaşımnetkisi Bakü'de henüz hissedilmi>or. Kimlik açısından önemli bir diğer sorun da alfabe konusu. önceleri Arap alfabesi kullanan Azeriler, 1920'lerin sonunda Latin alfabesini benimsemişler. Ardından baskıyla Kiril alfabesine geçmek zorunda kalmışlar. Şimdi İran'ın baskısına karşın, bizim Türkiye'de kazanım olarak gördüğümüz (Türk dünyasının en önemli eksikliklerinden biri kendi alfabesinin olmayışı galiba) Latin alfabesine tekrar geçi- liyor. 70 yılda resmi ateist politika İslam'ı bir hayli zayıflatmış. Suudi Arabistan ve libya henüz ortalıklarda yok -en azından doğrudan- fakat bir süre sonra bankalanyla gelebilirler. Boşluğu biraz İransuzçokvakitalacak. Birdeani ve başıbozuk bir kapitalıstleşme- , ,, , : -••>--*> ,v : , -~* "l"~ T j ~ " T " nin -Türkive'de olduğundan da çok- yozlaşma ve değerler kaybı- doldurmaya çahşıyor, ama iran ın rolunun biraz abaıtıldıgı ızle- na yol açmasından korkulur. Fanatik milliyetçi düşüncenin kurbanı yüzlerce Azeriden birinin yakını mezar taşına sarııı KAİK toplantısı, Karabağ forumuna dönüştü. (j Dışişleri Bakanı Çeti Demokraükleşmede lider SOPUBU Azerbaycan için demokratikleşme, bağımsızlık kadar önemli. Bakü'de bulunduğum günlerde, nefret edilen "Prezident" Ayaz Muttalibov'un halk baskısıyla nasıl istifaya zorlandığına tanık oldum. "Moskova'run adamı" olarak görülen ve kimi iddiaya göre "Ben zekiyim, halk zeki değil" diyebilen bu zatın istifasının elde edilmiş olması, yabana aülacak bir demokratik kazanım de- ğil. Aynı olay, örneğin Gürcistan'da çok daha güç koşullarda ya- şandı. Fakat iş bununla bitmiyor. 346 üyesi olan parlamento herkesin kabul ettiği gibi, bü- yiik çoğunlukla, usulsüz koşullarda "seçilmiş", "partok- rat" denilenmuhafazakârlardan, yani Muttalibov'a veeski rejime yakınlıklan bilinenler tarafından oluşuyor. Azerbaycan Halk Cephesi'ne (AHC) mensup milletvekiLeri, parlamentonun çok küçük bir grubunu oluşturabiliyor. Demokratikleşme sürecinde önemli bir ağırlığı olan AHC, bir süre önce, Muttalibov ve parlamentodan hatın sayüır bir ödün kopanp 50 milletvekilinden oluşan ve işlerliği olan bir kurumun. ."Milli Şura"nın kunılmasını sağlamış. Yansı muhafazakâr- lardan, yansı AHC milletvekillerinden oluşan "Milli Şûra"- nimini edindim. Iran'ın İslami rejimi tutulmuyor. Bakü'deki Rus komünist liderlenne an heykeller (Lenin, Ki- rov) uçmuş. Yanlanndan geçerken kötü sözlerle arulan Azeri iş- birlikçilerine ait olanlar da şimdilik yerlerinde. Azerbaycan'ın, Orta Asya'dakı Türk dünyası ile olan ilişkileri, Stalin'in bölme politikalannın sonucu pek sıkı değil. Fakat bu- nun daha önemli ve geleceği de yakından ilgilendiren bir diğer nedeni, tıpkı Türkiye seçkinlerinin büyük bir bölümünün Türki- ye'nin doğusuna kayıtsız kalmış olmalan gibi, Azerbaycan'ın Baü'ya (yani Amerika ve Avrupa) bakması, Doğu ile ilgjlenme- mesi. Birçok aydın Moskova'yı, Petersburg'u çok iyi biüyor, fa- kat Taşkent veya Alma Ata'ya hiç gitmemiş. Türkiye saygmlık uyandıran fakat çok iyi bilmedikleri bir ülke. Sayın Cumhurbaşkanımızın, o inanılmaz "Onlar Şii, biz Sünni'" sözleri bir hayli gücendırmiş Azerileri. Semra Özal, sonradan ge- lerek durumu duzeltmeye çalışmış ama söylenen kalıyor. Bir de kimi Azeriler "Büyük ağabey Ruslardan çektiklerini", şimdi yeni büyük ağabeyler edinme konusunda çekimser olduk- lannı ifade ediyorlar. Fakat her halükârda Türltıye bu tavırla git- memeli Azerbaycan'a. Aynca Türkiye'nin hangi kültürle gidece- ği de önemli. Şimdilik Ajda Pekkan ve İbrahim Tatlıses'in kaset- leri başı çekiyor. Bu kadan yetmevebilir. Çetin, Karabağ sonınuna değindi. SABETAY V'AROL (Brüksel) - Avnij (AGİK), Dağiık Karabağ soruni forum özelliği kazanıyor. Kuzey çerçevesinde^dün Brükserde biraı Karabağ sorununun çözümüncte' AGİK kararlannı desteklemesin yapmasını istedi. Aralannda Türkiye'nin de bulunduğ çok sayıda ülke,. Karabağ'da ateşkes saj lanması için AGİK'in giderek artan bir b çımde devreyc girmesini onayladı. KAİK." üye ülkelerin dışişleri bakanlan, AGİK dc ncnı başkanı Çekoslovakya Dışişleri Bikt nı Jıri Dientsbier'ı. Karabağ'a gitmek uzcr görcvlendirdi. Dientsbier. dün Ermenıs.U \c Azerbaycan dışîçJeri bakanlan ikfay ayngörüştü. Türkiye, BM'nin de geçen günlerde alır mış AGİK kararlannı dcstekleyen bir açı} lama yapması için BM Güvenlik Konsç; üycsı ülkclcrin dışişleri bakanlan düzeyınc Başarınızı teknoloji ile nasıl ödüllendirirsiniz? N0TEB00K/LAPT0P TOŞHIBA BİLGİSAYARLARI Autonesume-Hydride Batcery özellikli en yeni BO3GS ve 80486 SX Notebook/Laptop Toshiba Bilgisayarlan tüm dünya ile aynı anda TOSHİBA SHOWROQM'da sepgileniyor. 2200 SX/60 80386 SX- 20 MHZ 2MB-10MBRAM 60 MB HARD DISK 3.5" 1.44 MB LCD VGA EKRAN NICKEL HYDRIDE BATTERY BATTERY 1,5 SAAT ŞARJIA 3 SAAT KULLANIM 2,5 KG DOS5.0 AUTORESUME 4400 SXP/80 • 80486 SX-25 MHZ •8KBCACHEMEMORY 2MB-J0MBRAM • 80 MB HARD DISK •3.5" 1.44 MB • GAZ PLAZMA VGA EKRAN • NICKEL CADMIUM BATTERY • 1,5 SAAT ŞARJLA 3SAATKULIANIM •3.3KG •DOS5,0 . AUTORESUME In Touch with Tomorrow TOSHİBA TûriüyeOetribâtörû ELEKTROMAK A.Ş. SHOMAIOOM: Buyukdere Cad Baiman Han No A IUt2 ŞışHstanbul Tel: 233 01 00/4 Hat Fax. 240 73 09 AdaiM Bölgesi: 1461 17-1461 18 Antcar* Bolgcsi: 4408900/2 Hat Bursa BöJgeJİ: 15 14 60/3 Hat lanir Böigeıi: 22 0099 Trafazon Bolg»si: 23 500 Fransa Cumhurbaşkanı ile Pari înönü, MittenAA (Paris) - Devlet Bakanı ve Başbakan Yardım te, Fransa Cumhurbaşkanı François Mitter« Inönü, Fransa Cumhurbaşkanı Mitterrand'd* nşın sağlanması için Ermenilere baskı yapmal; Ünlü Elyse Sarayı'nda yaklaşık 40 dakı- fetmesi gc ka süren Mitterrand-İnönü görüşmesinde. şöylcde\aı Karabağ bunalımı. Azeri-Ermeni anlaş- •"Bizim.. mazlığı. Kürt sorunu. Türkiye'nin AT üye- ıstediğımız liği. demokratikleşme süreci gibi konulaı duğunu sö gündeme geldi. Konuşrp Görüşmeden sonra Fransa'dan. Kara- bu konuk bağ'da ateşkes sağlanması için daha fazla düm. Azeı çaba sarfetmesini istcdığıni vurgulayan katliama-V İnönü, bu alanda bir Türk-Fransız ortak ce durdıir girişirninden söz edilebıleceğinı. bunun. nnden gcl "AGİK sürecini işletmeye öncülük etmek bağ'da ka ve ortak deklarasyon yayımlamak" şeklin- nc onlar dc deolabileceğinibelirttı. Dışişlerr Başbakan Yardımcısı İnönü. Mıtter- ğer dışişle rand'ın, Türkiye'nin AT üyeliğı konusun- rüşmcler ı da. henüz bazı pürüzler bulunması nede- taraflan a\ niyle kesin bir tarih veremediğini de bclinti. rişilecek '. Fransa Cumhurbaşkanı Mitterrand ile Dışişleri i görüştükten sonra gazetecilerın sorulannı |ar." cevaplandıran SHP Genel Başkanı. Devlet Erdal İr Bakanı vc Başbakan Yardımcısı Erdal İnö- rindeki etl nü. "Karabağ'da Ermenıler tarafından ışaret aldı başlatılan ve şimdi bir savaş haline gelme verdi: cğilimi göstercn saldınlar karşısında bir an "Evet N evvel ateşkcsc varmak için AGİK ülkeleri fedeccğını ve özellikle Fransa'nm daha çok gayret sar- ülkcler. ba