Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 12 AĞUSTOS 1191 BORSA NOTLARI ABDURRAHMAN YILDIRIM Seçim rüzgârı ile bir yolculukBorsada paranın ucu gö- zükmeye başladı. Artan işlem hacmi ve borsanın iki hafta üst üste prim yapması "yük- selis trendinin" başladığtnı gösteriyor. Kamu kâğıtlannın geçen hafta yüksek prim yap- cıası ve hafta sonunda ortaya çıkan "erfcen seçlm" etkeni ile borsa, yeni bir canlanma sürecinin içinde. Biz, 1990 yilında endeks çı- kış trendindeyken iki ayn ta- rihte uyarıda bulunmuştuk. Endeksin ilk kez 4000'e vur- duğu şubatın 19'unda zama- nın borsa başkanı ile bir soy- leşi yapmış, "Tehlikenin yak- iaştoğt cöylenebiUr" başlığıy- la yayımlamıştık. Hemen erte- si günü de "borsada yüksek rtoki" gösteren fiyat/kazanç oranlarını koymuştuk. Borsa endeksi bu tarihten sonra bi- raz geriledi, 3000 puanlarda gezindi. 9 Mayıs 1990'da, en- deks yeniden 4000 sınırını ge- çince bu kez "Borsada risk yüksek" başltğıyla yaptığımız haberde, dünyadaki fiyat/ka- zanç ortalamalarını ve piyasa değeri/defter değerlerini kar- şılaştırmış ve Türkiye'deki de- ğerierin yatırımcıların aleyhi- ne, dünya ortalamasının ol- dukça üstüne çıktığını vurgu- lamıştık. Bu yazılar dolayısıy- la o zamanlar epey de tepki almıştık. Hatta spekülasyon yapmakla bile suçlanmıştık. Ama sonradan yaşanan olay- lar yapılan uyannın yerinde ol- duğunu ortaya koydu. Körfez krizi olmasaydı bile herhangi bir nedenden dolayı 6 bin pu- ana dayanan borsa endeksi düşecekti zaten. O uyanmızdan bir yıl sonra 1991'in mayıs ayı ortasında, endeksin 3500'lere inmesi ve hisse senedi fıyatlarının cazip düzeylere gelmesiyle bu kez "alın çağrısı" yaptık. Bu ta- rihten rtibaren yatırımcılara "hisseleri tyi seçmek ve uzun vadell olmak" koşuluy- la alın çağrısım tekrarladık. Bunu yaparken olası bir erken seçimde kazanç tarihinin çok daha kısalacağını da belirttik. "isinl kış tut da yaz çıkarsa bahtına" dedik. Şimdi "yaz çıkmtstır". BÖyte çağnlara ar- tık yer vermeyeceğiz, çünkü yatırımcı kendiliğinden gele- cektir borsaya. Bizim ayrıca uyanmıza gerek kalmayacak- tır. Bundan sonraki uyarımız ancak fiyatların tehlike sınıo na yaklaşmasıyla olabilir. Bu uyanyı ne zaman yapacağımı- zı ise şimdiden söylemek zor. Yükseliş trendinin hızı ve na- sıl sonuçlanacağı şimdiden kestirilemez. Sonuç: "Her zaman gemi- clnin istediği rüzgâr es- mez." "Kısmet ise gellr Hint'ten, Yemen'den. Kıs- met değilse ne gelir elden". Müşteriden çok garson 10 yıllık aradan sonra yeni bir bankerler krizinin eşiğin- den dönüldü. Borsada işlem gören şirket sayısı 128 iken aracı sayısı 157'ye yükseldi. Bankalar dışında tam olarak 102 aracı kurum var. Eğer ye- ni başvurular dondurulma- saydı ne olacaktı? Sadece aracı kurum sayısı 170'e yük- selebilecekti, buna bankala- rı da eklediğinizde borsanın aracı üye sayısı 225'i bula- caktı. Bir bankerin deyişiyle "tokantada müşteriden da- ha çok garson bulunacak- tı." Yeni bir bankerler krizine yol açabilecek tablo şöyle: Halen Borsa Bankerliği Bel- gesi almak için SPK önünde 18 başvuru var. SPK bunlar içinde gerekli şartları yerine getirene belge verecek. Ha- zine'ye yapılan başvuru sayı- sı ise 50 dolayında. Eğer ye- ni başvurular kabul edilseydi bu, piyasada 68 yeni banker daha demekti. Şimdi bu 50 başvuruya kuruluş izni veril- meyecek. Yeni başvuru da yapılamayacak. Ama sırada daha 18 bankerlik kuruluşu var. Bunlar da peyderpey borsaya girecekler. Önlem almada daha da geç kalınsaydı, ne olurdu acaba? Yanş kimin?Borsa ile SPK, bugünlerde "borsanın bikjisayara" ge- çirilmesi konusunda yanşı- yorlar. Bu yanşa SPK çok da- ha önceden başladı. Yanına Dünya Bankası, IFC gibi uluslarara.sı kuruluşları aldı. Modernizasyon projesinin ilk raporu tamamlandı. Projeyi ağustos ayının üçüncü hafta- sında yürürlüğe koymak üze- re bir "yürütme komitesi ' kurulması kararını aldı. Bu komiteye 14 ağustosa kadar adaylarını bildirmeleri için aracı üyelere birer yazı yaz- dı. Komrtenin başkanlığını SPK başkanı yürütecek. Sek- retarya görevini de yine SPK yapacak. Komite, borsanın bikjisayartaşması konusunda tam yetkili olacak. Yanşa bir adım geriden ka- tılan borsa ise finale doğru atak yaptı. Borsa yönetimi ve üyeleri, şu sıralar Oslo Bor- sası'nın bilgisayar sistemini yerinde inceliyorlar. Merkez Bankası'ndan yeni piyasala- rı kurmakla ustaJaşmış İMKB Başkanı Yaman Törüner, yeni borsa binasının mimarı- nı da Oslo'ya götürmüş. Sis- temi binaya nasıl uydururuz diye. Törüner, SPK'nın Citi- bank'a hazıriattığı "moderni- zasyon projesi" hayata geçi- rilmeden kendi projesini öne çıkarmaya hazırlanıyor. Tekbaş'ın misyonuMehmet Şükrü Tekbaş, SPK başkanlığına yeniden atandı. Tekbaş'ın ikinci kez başkanlığa talip olması "misyonunu" tamamlamak istemesındendi. Neydi bunlar — Sermaye piyasasının kurumsallaşması. — Modernizasyon projesi- ni gerçekleştirmek. — Kanun değisikUğini ya- sallaştırmak. — Takas ve saklama siste- mini kurmak ve oturtmak. — izmir'de pamuğa daya- lı bir fiture borsası kurmak. — Başta rating olmak üze- re diğer borsa kurumlarını getirmek. — Kamuoyunıın sürekli aydınlatılmasını sağlamak. Sayılanların hepsi piyasa- nın gelişmesi için şüphesiz çok önemli. Ama en önemli olanı da "kamuoyunun ay- dınlatılması". Hisselerin ha- miline olduğu, içeriden tica- retin bu kadar yaygın bir şe- kilde yapılabildiği, şirket yö- netim kurulu başkanlarının bir oyuncu gibi kendi hisse- leriyle oynadığı bir piyasada- yız. Sermaye piyasası ise her şeyden daha çok güvene da- yanıyor, herkesin inanmasına bağlı bulunuyor. Hem yatı- rımcıların hem aracıların ve hem de şirketlerin. Şirketle- rin inanmadığı bir ortamda sermaye piyasası gelişemez. Olayı uzun vadeli görmek ve en kolay, en ucuz fonun bu- radan sağlandığını dikkate al- mak gerekiyor. Bunu şirket- ler yapabilir mi? Bu konuda SPK başkanına başarılar dilerken misyonu- nun bir üçüncü kez göreve talip olmasını da gerektirecek kadar zor olduğunu hatıriatı- yoruz. Skandal bankanınpatronu hâlâ umudunu yitirmedi Ekonomi Servisi — "Ağa Hasan Abe- di». Yüzyılın en büyük bankacılık skan- dalına neden olan BCCI'nın, yaşamö\- küsii herkesce merak edilen kurucusu. Şimdi karşınuzda bir sandalyeye büzül- müş bir şekilde oturan bu çökmüş ada- mın boylesi bir skandalın kahramanı ol- duğuna inanmak güç." Bu izlenim BCCI skandalı ile ilgili ge- lişmelere hemen her gün belirli bir bö- lüm ayıran Financial Times'ın yayımla- dığı bir roportajın giriş cümlelerini oluş- tunıyor. CIA operasyonlarından, Türk Dışişleri Bakanhğı memurlannın maaş ödemelerine ve Pakistan'ın nükleer silah yapımına kaynak aktarmaya kadar çok geniş bir gizii faaliyet alanı olduğu or- taya çıkan skandal bankanın kurucusu Abedi ile yapılan röportaj şöyle devam ediyor: İki önemli kalp krizi, bir beyin sarsın- tısı ve ses tellerinde meydana gelen bo- zulmadan sonra 69 yaşmdaki Abedi, ko- nuşmakta oldukça zorlanıyor. Kurduğu "para imparatoriuğu" büyük bir skan- dalla yıkılan Abedi'nin cümlelerini ge- nellikle genç eşi Rabia tamamlıyor. Bir an önce sağlığına kavuşma çabası içeri- sinde olan Abedi, 1972'de kurduğu ve kı- sa sürede 70 ülkedeki temsilcilikleriyle Üçüncü Dünya'nın en büyuk bankası ha- line gelen BCCI'nın başına gelenlerin tam olarak farkına varmış görünmüyor. Soruları trajik bir ifadeyle ve ancak kesik kesik cümlelerle yanıtlayabilen Abedi, sık sık 1988 öncesine, yani henüz görevinin başında olduğu günlere dönü- yor. O günlerde Abedi için devlet baş- kanlan ile öğle, zengin Arap şeyhleri ile akşam yemeği yemek sıradan olaylar ara- sında. Abedi'nin bankaahk serüveni 1959 yı- lında ülkenin en zengin ailelerinden biri olan Saigollar'ın yanında çalışmasıyla başlamış. Yusuf Saigol'un yazıp Abedi'ye i bankakuracağım Ağa Hasan Abedi'nin sloganı 'bankacılıkta daha ileri'ydi. verdiği bir çekJe Lnited Bank Ltd. (UBL) doğmuş. Bankanın başına geçen Abedi, "bankacılıkta daba ileri" sloganıyla kı- sa zamanda UBL'yi Pakistan'ın en mo- dern yöntemlerle çalışan bankası haline getirmiş, 1960'Iarın sonlanndaysa UBL, petrol zengini şeyhlerin ikind evi olmuş- tu. Petrol patlamasmın yaşandığı günler- de, UBL ulusallaştırılınca, Abedi, Abu Dabi'ye giderek bu defa şeyhlerden al- dığı ikinci bir çekle geri döndü. Bu çek BCCI'nın kuruluşunun temeli olacaktır. UBL'nin eski üst düzey kadrosu BCCI'da toplanır. Abedi, petrol gelirle- rini tasarruf olarak bankada toplama konusunda oldukça başarılıdır. Ama bu kadarını hiçbir zaman yeterii görmez. Bankanın gelirlerini sınırsız bir şekilde arttırma isteği gözünü karartmıştır. Uyuşturucu kaçakçılarının, ruşvetçi me- murların, terörist gruplann paralan ban- kada toplanmaya başlar. Artık BCCI, Pakistanlı bir yetkilinin de belirttiği gi- bi "Saklayacak bir şeyleri olanların bankası" olmuştur. Abedi ise konuşma sırasında sık sık bankanın buyümesinde asıl etkili olanın kendi felsefesi olduğunu vurguluyor. "Ben felsefeyi getirdim. Gerisi kendili- ğinden geldi" diyor. En çok övündüğü konulardan birisi de bankanın çatısı al- tında 87 milletten insanın çalışmış olma- sı. Eşi Rabia, gururla kocasının "moral değerierie maddeciligj başanyla bir ara- da götiirdıiğünü" söylüyor. Ona göre bankada işler, Abedi sağlık sorunlan yü- zünden bankadan aynlmak zorunda kal- dıktan sonra yoldan çıkmış. Her şeye rağmen Abediler moralleri- ni yitirmiş görünmüyorlar. Yeniden sağ- lığına kavuşmak için kansı ve birkaç ya- kın dostuyla birlikte y'eni banka kurmak istediğini söylerken Abedi'nin gözleri parlıyor. Eşi Rabia, eskiden çevrelerin- de pervane olan birçok kişinin bugün ko- casının aleyhinde konuşmak için yarış- tığını söylüyor. Kendilerini saran büyü- lü ihtişama rağmen yakın dostlan Abe- diler'in o muhteşem servetten kala kala birkaç milyon dolarları kaldığını ve bu gidişle yasal cezalan ödeyebilmek için ev- deki halılan bile satmak zorunda kala- bileceklerini söylüyorlar. Abedi ise gele- cekten umutlu. Gülümseyen bir ifadey- le "Şanssızlık diye bir şe\ yoktur. Bu ke- lime sözlüklerden çıkanlmalı" diyor. Başbakan Mesut Yılmaz çeşitli tarım ürünleri alımfıyatlarını bugün açıklayacak Taban fiyatlar açridanıyorBaşbakan Yardımcısı Ekrem Pakdemirli, ekonomik istikrar paketinin de yarın açıklanacağını belirterek paketin "Seçim olacakmış gibi hazırlanmadığım" söyledi. YUKSEL GORDEŞ MANİSA — Ekononıiden sonımlu Devlet Bakanı ve Baş- bakan Yardımcısı Ekrem Pak- demirii, yeni ekonomik kararla- rın saJı günü açıklanacağını söy- ledi. Pakdemirli, Manisa'da yaptığı açıklamada, "Ekonorni paketimizi seçim olacakmış gi- bi hazırlamadık" dedi. Üretici- ye verilecek kredi limitlerin art- tınldığım, yeni uygulamanın bugünden itibaren baslayacağı- nı belirten Pakdemirli, Başba- kan Mesut Yılmaz'ın çeşitli ta- rım ürunlerinde uygulanacak alım fiyatlarını ve gubrede art- tırılan subvansiyonları da bu- gün açıklayacağını söyledi. Sohbet toplantısı Bilkent Üniversitesi'ni kaza- nan oğlu Bekir Pakdemirli'nin kullandığı uçakia onceki gun Manisa'ya gelen Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ekrem Pakdemirli, partililerle sohbet toplantısı yaptı. Bakan olduk- tan sonra ikinci kez Manisa'ya gelen Pakdemirli, ANAP il bi- nasında yaptığı toplantıda, özel- likle üreticiye verilecek krediler üzerinde durdu. Daha önce Zi- raat Bankası tarafından uretici- ye odenmesi kararlaştırılan 4.8 trilyonluk kredinin 3.2 trilyon daha arttırılarak 8 trilyona çıka- rıldığını belirten Devlet Bakanı Ekrem Pakdemirli şunları söy- ledi: "Üreticiye döniim başına ve- rilecek kredileri yükselttik. Ye- ni uvgulamaya göre tiitiin için daha önce 65 bin lira kredi ve- rilirken, bu şimdi 110 bin lira- ya çıkanlacak. Pamuk için ve- rilen kredi de 125 bin liradan 200 bine, uzum için 140 binden 220 bine, zeytin için 120 binden 240 bine, kavun karpuz ve sa- latalık için 80 binden 200 bine, narenciye için 190 binden 400 bin liraya çıkanldı. Bu yeni dii- zenlemeler bugünden itibaren uyguianmaya başlanacak." Krediye göre faiz Çok kredi alan çiftçiden da- ha fazla faiz, az kredi kullanan- dan da daha az faiz alınacağını açıklayan, ancak faiz farklılığı- nın 50 milyonun uzerinde kredi kullananlan daha çok etkileye- ceğini vurgulayan Bakan Ekrem Pakdemirli, "En yüksek faiz uygulaması yüzde 34 ile hayvan- cılıkta olacak" dedi. Pakdemir- li, büyükbaş hayvan için 900 bin lira olan kredinin 1.5 milyon li- raya çıkarıldığını söyledi. Hazırlanan yeni ekonomik paketin yarın Başbakan Mesut Yılmaz tarafından açıklanacağı- nı belirten Devlet Bakanı Ekrem Pakdemirli, "Ekonomik pake- timizi seçim olacakmış gibi hazırlamadık" dedi. Pakdemir- li, çeşitli ürunler için alım fiyat- lannın bugün Başbakan Mesut Yılmaz tarafından açıklanacağı- nı belirtti. Başbakan Mesut Yıl- maz, gübrede uygulanacak süb- vansiyon artışlarını da bugün açıklayacak. R E K L A M D U N Y A S I Bülten-R çıktı BUTE) 1 1 Tam hizmet veren 37 ajansı bir araya getiren Rek- lamcılar Derneği (RD) "Bülten-R" adı altında 2 ay- lık bir yaymorganıyayımlamaya başladı. 14haziran tarihli birinci sayısı ile 5 ağustos tarihli ikinci sayısı ge- çen hafta içinde üyelerin eline geçerken, Bülten-R'nin künyesinde Dernek Başkanı, Birleşik Reklamcılar- dantzmirTolga RD adına sahip olarak görünürken Bülten'in Yazı Işleri Müdürlüğü'nü Reklamcılık'tan Alican Itaralı üstlenmiş. Her ikisi de zengin içerikli olan sayılarda, derneğin faaliyetlerine ilişkin bilgilerin yanı sıra inceleme, aras- tırmalar vedış dünyadaki gelişmelerle ilgili çeviriler yer alıyor. tkinci sayıda ek olarak Avnıpa Reklam Ajanslan Birliği EAAA'nm Avrupa'run tek pazar ha- line gelmesiyle medyanın durumunu irdeleyen tngi- lizce bir çahşma bulunuyor. T E K N O L O J I V I T R I N I Yongarun üstündeki kamera Edinburgh Üniversitesi'nden bilim adamları, bir posta pulu büyüklüğünde- ki mini video kamera gerçekieştirdi. Araş- tırmaalar, bir görüntü duyargacı ve ka- meranın öteki elektronik parçaJarını bir tek silikon yongada bir araya getirmenın yolunu buldular. Buna küçuk bir mercek de eklenebiliyor. Çok küçük olması ve çok ucuza mal ediimesi nedeniyle bu kameraiar çok ye- ni kullanım alanlan açabilecek. Maliye- ti yaklaşık 150 bin TL olan mini kame- ralann enerji tüketimi bugünkülerden çok daha az; dolayısıyla uzay çalışmala- n ve pille çahşma açısından çok kuilanış- h. Bu kameranın ilk örnekleri, bir stan- dart video sinyalini yakalamak, gerekli süreçten geçirmek ve çıkış vermek için yalruzca 0.1 vat tüketiyor. Edinburghlu araştırmaalar, aynı za- manda, çok yaygın ve ucuz olan metal oksit yaniletken (CMOS) teknolojisini de bu kameralarda uygulayarak yüksek ni- telikli görüntüler elde etmeyi başardı. CMOS fotodiyotlarını içeren yüksekçö- zümlemeli bir dedektörü, öteki devreler- le birlikte 8 mm2 'lik alan kaplayan bir yongaya bağladılar. Böylece, otomatik kamera poz kontrolü ve görüntü çıkış sin- yah de dahil olmak üzere birçok özelliği gerçekleşüren 100 bin transistörü bu ala- na sığdırdılar. Bu mini kameraiar şimdilik yalruzca siyah-beyaz görüntülüyor, ancak bilim adamlan renkli modelini geliştirmek için çalışıyorlar. Mini kameraiar, güvenlik, makine denetleme, tıbbi görüntüleme, ro- bot teknolojisi ve tüketici ürunlerinde kullanılabilecek; örneğin, görüntülü te- lefon ucuza uretilebilecek. SN KÜÇÜK V6 — Mazda'nm MX-3 spor modeli, dünyamn en küçük V6 üretimini içeriyor. Mazda, önden çekişli bu yeni modelinde, bu kuçük hacimli V6'yı 1.8 Utre- lik bir motorla bir araya getiriyor. Isviçre'de CenevTe Motor Fuan'nda tanıtılan MX-3, yıl sonuna doğru Japonya, ABD ve Avrupa'da piyasaya sürülecek. •mm- MÜFETTİŞ YARDIMCILARI ••• j.irııii Genel Müdürlüğümüz bünyesindeki Teftiş Kurulu Başkanhğı nda görevlendirilmeyi ve Bankacılık mesleğinde sorumluluk alarak ilerlemeyi hedefleyen T.C vatandaşı re erkek 30yaşmt aşmanıış tktisat, Işletme, İdari Bilimler ve Hukııkla ilgili yüksek öğrenimini tamamlamış Çok iyi derecede İngilizce bilen Sağlık durumu ytırdun her yerinde görev ve yolculuk yapmaya elverisli Askerlik hizmetini tamamlamış Herhangi bir hizmet taahhüdü altında bulunmayan adaylar arasından yabancı dil ve meslek sınavlan ile Tecrübeli ve Tecrübesiz Müfettiş Yardımcıları ahnacaktır. Ücret, günün ekonomik koşullarına göre belirlenecektir. Sınava katılmak isteyen adayların fotoğraflı ve aynntüı özgeçmişlerini (varsa telefon numaralannı) içeren bir mektup ile, en geç 15 Ağustos 1991 tarihine kadar "Teftiş" P.K. 297 Karaköy - İstanbul adresine başvurmalan rica olunur. Tüm başvurulargizli tutulacak ve cevaplandınlacaktır. OSMANLI BANKASI